Η κυβερνητική πορεία της άκρας δεξιάς: Προκλήσεις και αποτελέσματα

ΦΑΣΙΣΜΟΣ Facebook Twitter
Παρά τη μυθολογία που θέλει τις κυβερνήσεις συνεργασίας να προκρίνονται από τους εκλογείς έναντι των μονοκομματικών κυβερνήσεων, συχνά μια τέτοια επιλογή δεν επιδοκιμάζεται από το εκλογικό σώμα.
0

ΤO ΕΡΩΤΗΜΑ ΑΝ Η ΑΚΡΑ ΔΕΞΙΑ μπορεί να κυβερνήσει θα θεωρούνταν αφελές, αν όχι προβακατόρικο, μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 1990. Μέχρι τότε, και παρά την ευδιάκριτη εκλογική της ορατότητα στην κομματική σκηνή αρκετών ευρωπαϊκών χωρών, πολιτικά και συμβολικά η τοποθέτηση της άκρας δεξιάς ήταν στο περιθώριο του κομματικού συστήματος.

Λίγο μετά, ωστόσο, το Αυστριακό Κόμμα της Ελευθερίας (FPÖ) του προκλητικού και τότε ακόμη κραταιού Jörg Haider βρέθηκε στη θέση του μικρού εταίρου σε μια κυβέρνηση συνεργασίας με τους Χριστιανοδημοκράτες του ÖVP (2000).

H E.E. απάντησε με κυρώσεις εναντίον της Αυστρίας, στιγματίζοντας την επιλογή να βρεθεί στην κυβέρνηση της χώρας ως μικρός κυβερνητικός εταίρος και εκ των πραγμάτων στην αντικαγκελαρία ένα κόμμα της λαϊκιστικής-ριζοσπαστικής εκδοχής της άκρας δεξιάς, οι πρόγονοι του οποίου ήταν υπέρμαχοι του Anschluss, δηλαδή της προσάρτησης της Αυστρίας στη ναζιστική Γερμανία, έχοντας και οι ίδιοι συνεργαστεί με το ναζιστικό καθεστώς.

Η περίπτωση της Ιταλίας, με την Τζόρτζια Μελόνι, επικεφαλής ενός κόμματος της λαϊκιστικής-ριζοσπαστικής εκδοχής της άκρας δεξιάς, να αναμένεται να γίνει η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της χώρας, καθιστά το σενάριο κυβερνητικής συμμετοχής αυτών των κομμάτων μια όχι περιθωριακή εξέλιξη.

Παρά τις δικαιολογημένες ανησυχίες της Ε.Ε. αλλά και τον θυμό που προκάλεσε μια τέτοια συμμετοχή σε ένα μεγάλο τμήμα της εγχώριας και ευρωπαϊκής κοινής γνώμης, στην περίπτωση της Αυστρίας δεν υπήρχε εναλλακτική προκειμένου να συγκροτηθεί μια εθνική κυβέρνηση, εκτός κι αν Σοσιαλδημοκράτες και Χριστιανοδημοκράτες αποφάσιζαν να συγκυβερνήσουν με έναν μεγάλο συνασπισμό, υπογράφοντας με τον τρόπο αυτό την πολιτική τους καταδίκη.

Παρά τη μυθολογία που θέλει τις κυβερνήσεις συνεργασίας να προκρίνονται από τους εκλογείς έναντι των μονοκομματικών κυβερνήσεων, συχνά μια τέτοια επιλογή δεν επιδοκιμάζεται από το εκλογικό σώμα. Ειδικά στην περίπτωση των κυβερνήσεων μεγάλου ή ευρέος συνασπισμού, οι ακροδεξιοί εμφανίζονται να αποτελούν τον μοναδικό συλλέκτη της πολιτικής διαμαρτυρίας από τη συγκυβέρνηση των σημαντικότερων και ισχυρότερων κομμάτων, όπως ακριβώς επί χρόνια γινόταν στην Αυστρία στο πλαίσιο ενός συμφωνικού μοντέλου δημοκρατίας που την προχωρημένη μεταπολεμική περίοδο έδειχνε να έχει φθάσει στα όριά του.

Η προσδοκία ότι με τη συμμετοχή τους στην κυβέρνηση ή στην κοινοβουλευτική υποστήριξη μιας κυβέρνησης μειοψηφίας οι ακροδεξιοί θα φθαρούν εκλογικά δεν επιβεβαιώνεται ούτε στην περίπτωση της Αυστρίας με το FPÖ, αλλά ούτε και σε άλλες περιπτώσεις κομμάτων από την κομματική οικογένεια της άκρας δεξιάς (π.χ. στην Ιταλία με τη Lega Nord, στην Ελβετία και στη Δανία με το Λαϊκό Κόμμα, στην Ολλανδία με το Κόμμα της Ελευθερίας) που έλαβαν μέρος στη διακυβέρνηση.

Η θεσμοποίηση στην οποία εκ των πραγμάτων υποβάλλονται τα κόμματα όταν από το περιθώριο της κομματικής σκηνής βρεθούν να συμμετέχουν στη λήψη των πολιτικών αποφάσεων μπορεί να περιορίσει μόνο προσωρινά τη δυναμική τους, αλλά δεν τα αποκαθηλώνει στα μάτια των εκλογέων τους.

Από τη μέχρι τώρα εμπειρία κομμάτων της λαϊκιστικής-ριζοσπαστικής δεξιάς που είτε τα ίδια βρέθηκαν στον κυβερνητικό θώκο είτε έμμεσα συμμετείχαν στη διακυβέρνηση, υποστηρίζοντας κυβερνήσεις μειοψηφίας για τη λήψη των πολιτικών αποφάσεων, συνάγεται ότι το κόστος της διακυβέρνησης δεν είναι μεγάλο από μια τέτοια συμμετοχή και, πάντως, δεν δείχνει να είναι μεγαλύτερο απ’ ό,τι αυτό για κόμματα με διαφορετικό ιδεολογικό προσανατολισμό, π.χ. για τα πράσινα κόμματα, που επίσης κάνουν το ντεμπούτο τους ως κόμματα διαμαρτυρίας, μη έχοντας ως πρώτιστο στόχο τη συμμετοχή στη διακυβέρνηση.

Όχι ότι δεν υπάρχουν κόμματα του ακροδεξιού milieu που δεν κατέρρευσαν μετά από μια τέτοια συμμετοχή· π.χ. η Λίστα του Πιμ Φορτούιν στην Ολλανδία είναι ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, με το κόμμα να κατρακυλά εκλογικά λίγους μήνες μετά τη συμμετοχή του σε μια κεντροδεξιά κυβέρνηση. Ωστόσο η κατάρρευση της Λίστας του Φορτούιν, όπως και άλλων κομμάτων με αντίστοιχο προφίλ, έρχεται πρώτιστα από το εσωτερικό τους και αποτυπώνει το έλλειμμα ηγεσίας και συνοχής από το οποίο συχνά δοκιμάζονται αυτά τα κόμματα.

Το σενάριο κόμματα με ιδεολογικό υπόβαθρο δεξιού ριζοσπαστικού λαϊκισμού να μετέχουν σε κυβερνητικά σχήματα γίνεται ολοένα και πιο πιθανό. Η εδραίωσή τους στο κομματικό σύστημα, η κατάκτηση υψηλών εκλογικών ποσοστών, η πολυσυλλεκτική τους δυναμική, το γεγονός δηλαδή ότι οι ψηφοφόροι τους προέρχονται από ένα ευρύ πολιτικό/ιδεολογικό φάσμα, μετατρέπει τους άλλοτε παρίες της κομματικής σκηνής σε δρώντες που αξιώνουν να επηρεάσουν κεντρικά τη λήψη των πολιτικών αποφάσεων.

Η περίπτωση της Ιταλίας με την Τζόρτζια Μελόνι, επικεφαλής ενός κόμματος της λαϊκιστικής-ριζοσπαστικής εκδοχής της άκρας δεξιάς, να αναμένεται να γίνει η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της χώρας καθιστά το σενάριο κυβερνητικής συμμετοχής αυτών των κομμάτων μια όχι περιθωριακή εξέλιξη.

Το ενδιαφέρον στρέφεται στο τι μπορεί να σημαίνει μια τέτοια πραγματικότητα για το κομματικό σύστημα και ποια επίδραση μπορεί να προκύψει για τα κατεστημένα κόμματα που, εκτός από έναν ακόμη ανταγωνιστή στον εκλογικό αγώνα, έχουν να αντιμετωπίσουν κόμματα στο επίπεδο της διακυβέρνησης που μπορεί να μετέχουν στη λήψη των αποφάσεων, διατηρώντας συγχρόνως το προφίλ των εκφραστών της πολιτικής διαμαρτυρίας και των πολέμιων του κομματικού κατεστημένου με το οποίο κέρδισαν μεγάλη ορατότητα και εκλογική ελκυστικότητα.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Φόβος και παράνοια στην Ευρώπη του μεταφασισμού

Δημήτρης Πολιτάκης / Φόβος και παράνοια στην Ευρώπη του μεταφασισμού

Το χειρότερο με τη φαινομενικά ακάθεκτη άνοδο της ακροδεξιάς είναι ότι κάθε φορά που αυτή η εξέλιξη πιστοποιείται τόσο θεαματικά και τόσο δυσοίωνα, όπως προχθές στην Ιταλία, σε βάζει σε μια διαδικασία ενοχικής περίσκεψης και άστοχης ενδοσκόπησης.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Δυο καράβια των παιδικών χρόνων

Οπτική Γωνία / Η αριστοκρατική Μαριλένα και η τραχιά Μυρτιδιώτισσα όργωσαν τις ελληνικές θάλασσες, αφήνοντας το στίγμα τους

Βίος και πολιτεία δυο καραβιών που έγραψαν τη δική τους ξεχωριστή ιστορία στα όχι άγνωστα αλλά και όχι πάντοτε ήρεμα νερά της Ελλάδας.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
«Η μόνη καλλιέργεια που σώθηκε είναι της καταναλωτικής πλάνης»

Ρεπορτάζ / «Η μόνη καλλιέργεια που σώθηκε είναι της καταναλωτικής πλάνης»

Ο συγγραφέας Γιάννης Μακριδάκης, που ζει στη Χίο και καλλιεργεί εκεί ο ίδιος τη δική του γη, περιγράφει στη LiFo την καθημερινότητα, που έχει αλλάξει ριζικά μετά τις φωτιές, και την προσπάθεια των κατοίκων να σταθούν ξανά στα πόδια τους.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Θα λήξει τον πόλεμο στην Ουκρανία ο Τραμπ και με ποιους όρους;

Βασιλική Σιούτη / Θα λήξει τον πόλεμο στην Ουκρανία ο Τραμπ και με ποιους όρους;

Πώς θα τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία και πόσο κοντά βρισκόμαστε σε αυτό το τέλος; Τραμπ και Πούτιν μοιάζουν αποφασισμένοι, αλλά ο Ζελένσκι και οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν βιάζονται.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Μαζωνάκης: Το χρονικό μιας (ακόμα) διαπόμπευσης

Οπτική Γωνία / Μαζωνάκης: Το χρονικό μιας (ακόμα) διαπόμπευσης

Αν έβγαζε κάποιος ένα συμπέρασμα από τον χειρισμό της υπόθεσης αυτής, θα έλεγε πως «όλα ήταν ένα λάθος». Ένα λάθος το οποίο πολλοί δεν το βλέπουν ως τέτοιο, καθώς θεωρούν αυτονόητο να μαθαίνουν πληροφορίες για τις ζωές των άλλων, ακόμα και αν αυτές έχουν δυσκολίες και απαιτούν σεβασμό.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Για τους «εμπρηστές της Πάτρας»: Ιδεολογικές καταχρήσεις μιας φωτογραφίας

Οπτική Γωνία / Για τους «εμπρηστές της Πάτρας»: Ιδεολογικές καταχρήσεις μιας φωτογραφίας

Από που προκύπτει το αναρχικό, πόσο μάλλον κάποιο «κομμουνιστικό» προφίλ των «εμπρηστών»; Από ένα σκουλαρίκι, την είδηση για το χασίς και τα τσίπουρα, τα ρούχα που είναι αυτά που συναντάς σε πλήθος εικοσάρηδων σε πλατείες και δρόμους της χώρας;
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Υπάρχει όντως λόγος να επιστρέψει ο Τσίπρας;

Οπτική Γωνία / Υπάρχει όντως λόγος να επιστρέψει ο Τσίπρας;

Υπάρχει ανάγκη στην πολιτική ζωή για ένα νέο κόμμα; Υπάρχει κρίσιμος ζωτικός χώρος που δεν έχει εκπροσώπηση; Μπορεί να ξεπεραστούν ή, έστω, να αμβλυνθούν οι έντονα αρνητικές μνήμες από τη διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ; Είναι ο Αλέξης Τσίπρας το ιδανικό πρόσωπο;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Σουδάν: Ο ξεχασμένος πόλεμος και τα «παιδιά-πρόσφυγες» που κατηγορούνται ως διακινητές

Οπτική Γωνία / Σουδάν: Η μεγαλύτερη τραγωδία του αιώνα δεν γίνεται ποτέ πρωτοσέλιδο

Οι νεκροί από τις συγκρούσεις, την πείνα και τις επιδημίες υπολογίζεται συνολικά περί το 1 εκατ., και περισσότεροι από τους μισούς εξ αυτών είναι παιδιά. Μια εφιαλτική κατάσταση, που έχει όμως την «ατυχία» να περνά σε δεύτερη ή και τρίτη μοίρα, καθώς ούτε τα ΜΜΕ και τους διεθνείς οργανισμούς φαίνεται να συγκινεί ιδιαίτερα ούτε εντάσσεται εύκολα σε κάποιο πολιτικό αφήγημα ώστε να εμπνεύσει μαζικά κινήματα αλληλεγγύης.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Εύα Ιλούζ, η Γάζα και μια εκδοτική επιλογή

Οπτική Γωνία / Η Εύα Ιλούζ, η Γάζα και μια εκδοτική επιλογή

Σκέψεις πάνω στην απόφαση του Oposito, ενός μικρού εκδοτικού οίκου που έχει δώσει ενδιαφέροντα δείγματα ανήσυχης κοινωνικής και πολιτισμικής σκέψης, για την «αποδέσμευσή» του σε σχέση με το βιβλίο της κοινωνιολόγου Eύα Ιλούζ «Ψυχρή τρυφερότητα. Η άνοδος του συναισθηματικού καπιταλισμού».
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες

Ακροβατώντας / Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες

Ένα εντυπωσιακά μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας είναι διατεθειμένο να δώσει «συγχωροχάρτι» για ένα μεγάλο οικονομικό σκάνδαλο, αρκεί οι εμπλεκόμενοι να τηρήσουν ακροδεξιά και ρατσιστική στάση στο μεταναστευτικό.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πέντε ιδρύματα πρώην πρωθυπουργών και ένα ινστιτούτο. Ποιος είναι ο ρόλος τους και πώς χρηματοδοτούνται

Ρεπορτάζ / Τα ιδρύματα των πρώην πρωθυπουργών: Ποιος είναι ο ρόλος τους και πώς χρηματοδοτούνται

Τυπικά, σκοπός τους είναι η διατήρηση των αρχείων και η προβολή του έργου πρώην πρωθυπουργών. Στην πράξη, όμως, λειτουργούν και ως think tanks και πολιτικά εργαλεία επιρροής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ