«Ghiblipocalypse»: Είναι η AI δώρο για τον εκδημοκρατισμό της τέχνης;

«Ghiblipocalypse»: Είναι η AI δώρο για τον εκδημοκρατισμό της τέχνης; Facebook Twitter
Το «anime mood» της Ντόρας Μπακογιάννη, άλλο ένα έργο του «Ghiblipocalypse».
0


OTAN EXOYME NA κάνουμε με ραγδαίες εξελίξεις στην τεχνολογία, η αλήθεια είναι πως είναι πολύ δύσκολο να κρίνει κανείς κάτι τη στιγμή που συμβαίνει. 

Το «Ghiblipocalypse», η χρήση τεχνητής νοημοσύνης με σκοπό την παραγωγή εικόνων με την αναγνωρίσιμη αισθητική του Studio Ghibli, πυροδότησε ξανά μια συζήτηση τόσο παλιά όσο η ίδια η τέχνη: ποια είναι τα όρια της αντιγραφής ενός καλλιτεχνικού έργου και ποια η σημασία της ανθρώπινης διανόησης όταν ένα μηχάνημα μπορεί να παραγάγει όμοιο αποτέλεσμα; 

Έχω μπροστά μου, καθώς γράφω, ένα δοκίμιο με τον εύληπτο τίτλο «Το έργο τέχνης στην εποχή της τεχνολογικής του αναπαραγωγιμότητας». Γράφτηκε το 1936 από τον διανοητή και κριτικό Walter Benjamin. Ο Βenjamin παρατήρησε την εποχή του και είδε το εξής: η ανάπτυξη της λιθογραφίας και της φωτογραφίας ερχόταν να κλονίσει αυτό που η ανθρωπότητα γνώριζε ως τέχνη. Δημιουργεί την έννοια της «αύρας» για να μιλήσει για τα πρωτότυπα έργα. Η «αύρα» είναι μια σχεδόν μεταφυσική ιδιότητα ενός έργου, είναι το συγκείμενό του και κάτι ακόμη: ένας συνδυασμός της εποχής στην οποία δημιουργήθηκε, της αντίδρασης σ’ αυτό, της λατρείας, της επίκρισης και της μοναδικότητάς του, που προέκυπτε απ’ την αδυναμία αναπαραγωγής του με μηχανικούς τρόπους.

To «Ghiblipocalypse» φαίνεται να σφράγισε το γεγονός ότι έχουμε γυρίσει σελίδα και έχουμε νέα προβλήματα να μας απασχολήσουν, όχι ως κάτι καινούργιο αλλά ως νέες διαστάσεις του ίδιου προβλήματος.

Αυτή η αδυναμία αναπαραγωγής με μηχανή ήταν θεμελιώδης για τον τρόπο που η κοινωνία αντιλαμβανόταν μέχρι ένα χρονικό σημείο το τι σημαίνει τέχνη, γράφει ο Benjamin. Διακρίνει ποιοτικά τη μηχανική αντιγραφή από την αντιγραφή με το χέρι, αναγνωρίζει ότι η αντιγραφή στην τέχνη πάντοτε υπήρχε, ωστόσο η προσθήκη της μηχανής στη διαδικασία αυτή φέρνει προ νέας συνθήκης την ανθρωπότητα, τόσο σε σχέση με την ποιότητα του αντιγράφου όσο και σε σχέση με την ταχύτητα με την οποία το αντίγραφο μπορεί να γίνει προϊόν προς αγορά. Η «αύρα» του πρωτοτύπου χάνεται, μας λέει. Κι αυτό, προσθέτει, αντισταθμίζεται απ' το γεγονός ότι η τέχνη, κατά μία έννοια, εκδημοκρατίζεται. Κάτι χάνεις, κάτι κερδίζεις, κι αυτό που κερδίζεις είναι το αυξημένο ενδιαφέρον του κοινού για τέχνη που πριν δεν θα έβλεπε ποτέ. 

Ογδόντα εννιά χρόνια χωρίζουν τη στιγμή που δημοσιεύεται το κείμενο του Benjamin από το «anime mood» της Ντόρας Μπακογιάννη. Αν κάτι έχει αλλάξει από τότε μέχρι σήμερα είναι, απ’ τη μία, η ταχύτητα με την οποία μπορεί να αναπαραχθεί ένα έργο τέχνης και, απ’ την άλλη, το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας. Το πρωτότυπο δεν έχει χάσει τη σημασία του στον καιρό που έχει μεσολαβήσει, τα prints είναι μια ξεχωριστή αγορά που την έχει αγκαλιάσει ο ίδιος ο καλλιτεχνικός κόσμος και τη χρησιμοποιεί για επιπλέον εισόδημα, οι άνθρωποι που δεν μπορούν ν’ αγοράσουν ούτε πρωτότυπο ούτε prints μπορούν να κατεβάσουν μια εικόνα απ’το ίντερνετ, να την εκτυπώσουν και να τη βάλουν στο δωμάτιό τους και κάπως έτσι προχωρούσαμε. Η αξία της δημιουργίας φαίνεται πως συμπορεύτηκε με την επιθυμία για απόκτηση ενός προϊόντος της. 

To «Ghiblipocalypse» φαίνεται να σφράγισε το γεγονός ότι έχουμε γυρίσει σελίδα και έχουμε νέα προβλήματα να μας απασχολήσουν, όχι ως κάτι καινούργιο αλλά ως νέες διαστάσεις του ίδιου προβλήματος. Το πρώτο πρόβλημα είναι με ποιο δικαίωμα ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης εκπαιδεύεται με το πνευματικό έργο κάποιου άλλου. Το δεύτερο πρόβλημα είναι πώς θα ρυθμιστεί η αγοραπωλησία έργων που παράγονται από μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης με το «στυλ» ορισμένων ζωγράφων.

Μπορώ εγώ, για παράδειγμα, να συνδυάσω την τεχνητή νοημοσύνη και το 3D printing για να αναπαραγάγω το έργο της Agnes Martin ή άλλων παρόμοιων ζωγράφων τα έργα των οποίων, ως τώρα, λόγω της ιδιαίτερης τεχνικής τους, δεν μπορούσαν να αναπαραχθούν ως ακριβή αντίτυπα;

Μπορώ να βρω φωτογραφίες της Μαρίνας Σάττι, να τις κάνω «ghiblify», να τις τυπώσω σε μπλουζάκια και να τις πουλήσω; Μπορώ να ισχυριστώ ότι η «εντολή» που θα δώσω σε κάποιο μοντέλο είναι «δικό μου πνευματικό έργο» και ότι κάνω κάτι «πρωτότυπο»; Μπορώ να πάρω μια ταινία της χρυσής εποχής του Χόλιγουντ με την Γκρέτα Γκάρμπο, να την κάνω «ghiblify» –ή οτιδήποτε άλλο, να την κάνω, ας πούμε, «Disneyesque»– και να τη διαθέσω έναντι αντιτίμου; Kι αν τη διαθέσω δωρεάν, αλλάζει κάτι; 

Ωστόσο, και για να επανέλθω στην ιδέα του «εκδημοκρατισμού» της μηχανικής αναπαραγωγής, η αλήθεια είναι ότι όλο αυτό που έγινε με το «ghiblification» έκανε viral ένα συγκεκριμένο είδος απεικόνισης που είναι ολότελα συνδυασμένο με το όνομα του Χαγιάο Μιγιαζάκι. Καλό ή κακό για το Studio Ghibli; Εξαρτάται. Θα μπορούσαμε να σκεφτούμε ότι το virality αυτό κάνει το στούντιο δημοφιλέστερο από ποτέ, ότι θα φέρει νέο κοινό, ότι συστήνει τις ταινίες στο παιδικό κοινό που χρησιμοποιεί το TikTok. Απ’την άλλη, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι προσβάλλεται η μοναδικότητα των εικόνων, εικόνων που περήφανα έχουν παραχθεί διά χειρός καλλιτεχνών, κομμάτι της ταυτότητας των οποίων είναι το μεγάλο χρονικό διάστημα που παίρνει η παραγωγή τους. 

Πιστεύω ότι στο θέμα που έχει ανοίξει σημαντικότερο απ’ όλα είναι να συνειδητοποιήσουμε την έκταση που μπορεί δυνητικά να έχει η «μηχανική εκμάθηση». Τώρα ήταν ένα γιαπωνέζικο στούντιο άνιμε, αύριο μπορεί να ζητήσω σε κάποιο μοντέλο να μου φτιάξει podcast για την Oprah Winfrey στο στυλ και με τη φωνή του Άρη Δημοκίδη ή να μου γράψει ένα ερωτικό μυθιστόρημα με το ύφος της Ζυράννας Ζατέλλη. Είναι όλα προς χρήση; Κι αν όχι, πώς είναι δυνατόν να ελέγξουμε τη χρήση απ’ τη στιγμή που τα εργαλεία είναι διαθέσιμα;  

Ένα πράγμα μου φαίνεται δεδομένο: η νομική συμβουλευτική σε σχέση με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στην τέχνη μοιάζει να είναι ο τοπ αναδυόμενος κλάδος του δικαίου. 

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Ρεπορτάζ / Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Τα πρόσφατα ατυχήματα με αστικά λεωφορεία φέρνουν στο προσκήνιο το θέμα της εκχώρησης συγκοινωνιακού έργου στα ΚΤΕΛ και καταγγελίες για θεσμικές αστοχίες. Οι εμπλεκόμενες πλευρές μιλάνε στη LiFO.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Ένα ελληνο-αλβανικό ανήκειν εν τη γενέσει;

Guest Editors / Μεταξύ ελληνικότητας και αλβανικότητας 

Μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι η αλβανική μετανάστευση στην Ελλάδα αναδιαμορφώνει ριζικά τις έννοιες της ταυτότητας και του ανήκειν, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις και τις προοπτικές αυτής της νέας πραγματικότητας.
ΙΛΙΡΙΝΤΑ ΜΟΥΣΑΡΑΙ
ΕΠΕΞ Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Περιβάλλον / Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη θαλάσσια ζωή και μπλόκαρε, έστω προσωρινά, τα σχέδια για εξορύξεις στον ανεξερεύνητο βυθό. Ο Andrew Sweetman μιλά στη LiFO για την έρευνα που έγινε απροσδόκητα viral και συγκρούστηκε με κολοσσούς, πολιτικές αποφάσεις και… το TikTok.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Ακροβατώντας / Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Τι σημασία έχουν τα μεγάλα σκάνδαλα, όταν η απειλή είναι μπροστά μας, όπως οι καραβιές Λίβυων και Σουδανών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων που καταφθάνουν στη νότια Κρήτη και εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στην πατρίδα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Ο δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» και του e-tetRadio μιλά για την εφημερίδα, επιβεβαιώνοντας τις τελικές συζητήσεις με τον Δημήτρη Μελισσανίδη, για την κρίση της αριστεράς, την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και το μέλλον του Τύπου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί κανείς δεν μας προστατεύει από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν μας προστατεύει κανείς από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Η Κομισιόν στέλνει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει υιοθετήσει τα απαραίτητα σχέδια δράσης για την ηχορρύπανση. Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας; Μιλά στη LiFO ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Παπανικολάου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας κανονικός αφελληνισμός

Οπτική Γωνία / Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός και θεωρητικός φυσικός μιλά για την προέλευση της συνείδησης, τoν εγκέφαλο ως κβαντική μηχανή και το μέλλον του ανθρώπου ως υβριδίου τεχνολογίας και βιολογίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Οπτική Γωνία / «Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Ένα 13χρονο παιδί δεν άντεξε την ομοφοβία και έδωσε τέλος στη ζωή του. Ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Σάββας Σαββόπουλος εξηγεί πώς μπορούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να εντοπίσουν έγκαιρα τα σημάδια της αυτοκτονικής διάθεσης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ