«Ghiblipocalypse»: Είναι η AI δώρο για τον εκδημοκρατισμό της τέχνης;

«Ghiblipocalypse»: Είναι η AI δώρο για τον εκδημοκρατισμό της τέχνης; Facebook Twitter
Το «anime mood» της Ντόρας Μπακογιάννη, άλλο ένα έργο του «Ghiblipocalypse».
0


OTAN EXOYME NA κάνουμε με ραγδαίες εξελίξεις στην τεχνολογία, η αλήθεια είναι πως είναι πολύ δύσκολο να κρίνει κανείς κάτι τη στιγμή που συμβαίνει. 

Το «Ghiblipocalypse», η χρήση τεχνητής νοημοσύνης με σκοπό την παραγωγή εικόνων με την αναγνωρίσιμη αισθητική του Studio Ghibli, πυροδότησε ξανά μια συζήτηση τόσο παλιά όσο η ίδια η τέχνη: ποια είναι τα όρια της αντιγραφής ενός καλλιτεχνικού έργου και ποια η σημασία της ανθρώπινης διανόησης όταν ένα μηχάνημα μπορεί να παραγάγει όμοιο αποτέλεσμα; 

Έχω μπροστά μου, καθώς γράφω, ένα δοκίμιο με τον εύληπτο τίτλο «Το έργο τέχνης στην εποχή της τεχνολογικής του αναπαραγωγιμότητας». Γράφτηκε το 1936 από τον διανοητή και κριτικό Walter Benjamin. Ο Βenjamin παρατήρησε την εποχή του και είδε το εξής: η ανάπτυξη της λιθογραφίας και της φωτογραφίας ερχόταν να κλονίσει αυτό που η ανθρωπότητα γνώριζε ως τέχνη. Δημιουργεί την έννοια της «αύρας» για να μιλήσει για τα πρωτότυπα έργα. Η «αύρα» είναι μια σχεδόν μεταφυσική ιδιότητα ενός έργου, είναι το συγκείμενό του και κάτι ακόμη: ένας συνδυασμός της εποχής στην οποία δημιουργήθηκε, της αντίδρασης σ’ αυτό, της λατρείας, της επίκρισης και της μοναδικότητάς του, που προέκυπτε απ’ την αδυναμία αναπαραγωγής του με μηχανικούς τρόπους.

To «Ghiblipocalypse» φαίνεται να σφράγισε το γεγονός ότι έχουμε γυρίσει σελίδα και έχουμε νέα προβλήματα να μας απασχολήσουν, όχι ως κάτι καινούργιο αλλά ως νέες διαστάσεις του ίδιου προβλήματος.

Αυτή η αδυναμία αναπαραγωγής με μηχανή ήταν θεμελιώδης για τον τρόπο που η κοινωνία αντιλαμβανόταν μέχρι ένα χρονικό σημείο το τι σημαίνει τέχνη, γράφει ο Benjamin. Διακρίνει ποιοτικά τη μηχανική αντιγραφή από την αντιγραφή με το χέρι, αναγνωρίζει ότι η αντιγραφή στην τέχνη πάντοτε υπήρχε, ωστόσο η προσθήκη της μηχανής στη διαδικασία αυτή φέρνει προ νέας συνθήκης την ανθρωπότητα, τόσο σε σχέση με την ποιότητα του αντιγράφου όσο και σε σχέση με την ταχύτητα με την οποία το αντίγραφο μπορεί να γίνει προϊόν προς αγορά. Η «αύρα» του πρωτοτύπου χάνεται, μας λέει. Κι αυτό, προσθέτει, αντισταθμίζεται απ' το γεγονός ότι η τέχνη, κατά μία έννοια, εκδημοκρατίζεται. Κάτι χάνεις, κάτι κερδίζεις, κι αυτό που κερδίζεις είναι το αυξημένο ενδιαφέρον του κοινού για τέχνη που πριν δεν θα έβλεπε ποτέ. 

Ογδόντα εννιά χρόνια χωρίζουν τη στιγμή που δημοσιεύεται το κείμενο του Benjamin από το «anime mood» της Ντόρας Μπακογιάννη. Αν κάτι έχει αλλάξει από τότε μέχρι σήμερα είναι, απ’ τη μία, η ταχύτητα με την οποία μπορεί να αναπαραχθεί ένα έργο τέχνης και, απ’ την άλλη, το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας. Το πρωτότυπο δεν έχει χάσει τη σημασία του στον καιρό που έχει μεσολαβήσει, τα prints είναι μια ξεχωριστή αγορά που την έχει αγκαλιάσει ο ίδιος ο καλλιτεχνικός κόσμος και τη χρησιμοποιεί για επιπλέον εισόδημα, οι άνθρωποι που δεν μπορούν ν’ αγοράσουν ούτε πρωτότυπο ούτε prints μπορούν να κατεβάσουν μια εικόνα απ’το ίντερνετ, να την εκτυπώσουν και να τη βάλουν στο δωμάτιό τους και κάπως έτσι προχωρούσαμε. Η αξία της δημιουργίας φαίνεται πως συμπορεύτηκε με την επιθυμία για απόκτηση ενός προϊόντος της. 

To «Ghiblipocalypse» φαίνεται να σφράγισε το γεγονός ότι έχουμε γυρίσει σελίδα και έχουμε νέα προβλήματα να μας απασχολήσουν, όχι ως κάτι καινούργιο αλλά ως νέες διαστάσεις του ίδιου προβλήματος. Το πρώτο πρόβλημα είναι με ποιο δικαίωμα ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης εκπαιδεύεται με το πνευματικό έργο κάποιου άλλου. Το δεύτερο πρόβλημα είναι πώς θα ρυθμιστεί η αγοραπωλησία έργων που παράγονται από μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης με το «στυλ» ορισμένων ζωγράφων.

Μπορώ εγώ, για παράδειγμα, να συνδυάσω την τεχνητή νοημοσύνη και το 3D printing για να αναπαραγάγω το έργο της Agnes Martin ή άλλων παρόμοιων ζωγράφων τα έργα των οποίων, ως τώρα, λόγω της ιδιαίτερης τεχνικής τους, δεν μπορούσαν να αναπαραχθούν ως ακριβή αντίτυπα;

Μπορώ να βρω φωτογραφίες της Μαρίνας Σάττι, να τις κάνω «ghiblify», να τις τυπώσω σε μπλουζάκια και να τις πουλήσω; Μπορώ να ισχυριστώ ότι η «εντολή» που θα δώσω σε κάποιο μοντέλο είναι «δικό μου πνευματικό έργο» και ότι κάνω κάτι «πρωτότυπο»; Μπορώ να πάρω μια ταινία της χρυσής εποχής του Χόλιγουντ με την Γκρέτα Γκάρμπο, να την κάνω «ghiblify» –ή οτιδήποτε άλλο, να την κάνω, ας πούμε, «Disneyesque»– και να τη διαθέσω έναντι αντιτίμου; Kι αν τη διαθέσω δωρεάν, αλλάζει κάτι; 

Ωστόσο, και για να επανέλθω στην ιδέα του «εκδημοκρατισμού» της μηχανικής αναπαραγωγής, η αλήθεια είναι ότι όλο αυτό που έγινε με το «ghiblification» έκανε viral ένα συγκεκριμένο είδος απεικόνισης που είναι ολότελα συνδυασμένο με το όνομα του Χαγιάο Μιγιαζάκι. Καλό ή κακό για το Studio Ghibli; Εξαρτάται. Θα μπορούσαμε να σκεφτούμε ότι το virality αυτό κάνει το στούντιο δημοφιλέστερο από ποτέ, ότι θα φέρει νέο κοινό, ότι συστήνει τις ταινίες στο παιδικό κοινό που χρησιμοποιεί το TikTok. Απ’την άλλη, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι προσβάλλεται η μοναδικότητα των εικόνων, εικόνων που περήφανα έχουν παραχθεί διά χειρός καλλιτεχνών, κομμάτι της ταυτότητας των οποίων είναι το μεγάλο χρονικό διάστημα που παίρνει η παραγωγή τους. 

Πιστεύω ότι στο θέμα που έχει ανοίξει σημαντικότερο απ’ όλα είναι να συνειδητοποιήσουμε την έκταση που μπορεί δυνητικά να έχει η «μηχανική εκμάθηση». Τώρα ήταν ένα γιαπωνέζικο στούντιο άνιμε, αύριο μπορεί να ζητήσω σε κάποιο μοντέλο να μου φτιάξει podcast για την Oprah Winfrey στο στυλ και με τη φωνή του Άρη Δημοκίδη ή να μου γράψει ένα ερωτικό μυθιστόρημα με το ύφος της Ζυράννας Ζατέλλη. Είναι όλα προς χρήση; Κι αν όχι, πώς είναι δυνατόν να ελέγξουμε τη χρήση απ’ τη στιγμή που τα εργαλεία είναι διαθέσιμα;  

Ένα πράγμα μου φαίνεται δεδομένο: η νομική συμβουλευτική σε σχέση με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στην τέχνη μοιάζει να είναι ο τοπ αναδυόμενος κλάδος του δικαίου. 

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μια ομάδα μαθητών κατασκεύασε ρομπότ που καθαρίζει τις θάλασσες

Περιβάλλον / Πώς μια ομάδα μαθητών από τον Άλιμο έφτιαξε ρομπότ που καθαρίζει τον βυθό;

Το Greek Seabot είναι το υποβρύχιο ρομπότ που δημιούργησε μια μαθητική ομάδα από το ΕΠΑΛ Αλίμου για να βοηθήσει στον καθαρισμό των βυθών από πλαστικά και απορρίμματα. Μιλούν στη LIFO οι μαθητές για τα κίνητρά τους και το όραμά τους για ένα πιο καθαρό περιβάλλον.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Empty the Tanks»: Σώστε τα δελφίνια!

Ρεπορτάζ / «Empty the Tanks»: Πότε θα σταματήσει η αιχμαλωσία των δελφινιών;

Η παγκόσμια καμπάνια «Empty the Tanks» εναντιώνεται στην αιχμαλωσία και την εκμετάλλευση των δελφινιών. Πώς εκφράζεται η κινητοποίηση στην Ελλάδα και ποια η τύχη των δελφινιών του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου; Μιλούν στη LIFO εκπρόσωποι οργανώσεων, αλλά και ο ιδρυτής του Αττικού Πάρκου.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Οπτική Γωνία / Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Τα Τέμπη συνεχίζουν να πυροδοτούν εντάσεις μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αντιθέτως στα ελληνοτουρκικά και στο θέμα της πώλησης των Eurofighter στην Τουρκία που απασχόλησε την επικαιρότητα, η κριτική για τη στάση της κυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ είναι σε χαμηλούς τόνους.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Aθήνα / Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Τα πεζοδρόμια στην καρδιά της πόλης έχουν παραδοθεί στα τουριστικά καταστήματα, αποκλείοντας τους πιο ευάλωτους πολίτες, ενώ η Αθήνα χάνει τον βασικό λόγο ύπαρξής της: να είναι μια πόλη για ανθρώπους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Έχετε «επιστροφή φόρου»: Οι συχνότερες περιπτώσεις phishing

Οπτική Γωνία / «Έχετε επιστροφή φόρου, πατήστε εδώ»: Πώς να γλιτώσεις από το phishing

Παραπλανητικά μηνύματα, αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων, χακάρισμα τραπεζικών λογαριασμών. Το phishing είναι πιο συχνό και πολύ πιο επικίνδυνο πιο επικίνδυνο απ' ό,τι νομίζουμε. Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Κυβερνοασφάλειας στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς και επικεφαλής της Εθνικής Ομάδας Κυβερνοασφάλειας, Χρήστος Ξενάκης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Οπτική Γωνία / Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Η υπόθεση των χαμένων βίντεο των Τεμπών αναδεικνύει, για ακόμη μία φορά, λανθασμένους χειρισμούς που έγιναν σε κρίσιμες φάσεις της ανακριτικής διαδικασίας, αφήνοντας πλήθος αναπάντητων ερωτημάτων.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
ΕΠΕΞ Ιλιρίντα Μουσαράι: «Ο πατέρας μου κατάφερε φέτος για πρώτη φορά να ψηφίσει και να αισθανθεί πολίτης όχι στην Ελλάδα, όπου ζει εδώ και τριάντα χρόνια, αλλά στην Αλβανία»

Πολιτική /  Ιλιρίντα Μουσαράι: «Η Αλβανία δεν είναι η “Κολομβία της Ευρώπης”»

Με αφορμή τις αλβανικές κοινοβουλευτικές εκλογές της 11ης Μαΐου, μία επίκαιρη συζήτηση με την Ιλιρίντα Μουσαράι, την αλβανικής καταγωγής πολιτική επιστήμονα και υποψήφια διδάκτορα στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του ΕΚΠΑ.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ