«Ghiblipocalypse»: Είναι η AI δώρο για τον εκδημοκρατισμό της τέχνης;

«Ghiblipocalypse»: Είναι η AI δώρο για τον εκδημοκρατισμό της τέχνης; Facebook Twitter
Το «anime mood» της Ντόρας Μπακογιάννη, άλλο ένα έργο του «Ghiblipocalypse».
0


OTAN EXOYME NA κάνουμε με ραγδαίες εξελίξεις στην τεχνολογία, η αλήθεια είναι πως είναι πολύ δύσκολο να κρίνει κανείς κάτι τη στιγμή που συμβαίνει. 

Το «Ghiblipocalypse», η χρήση τεχνητής νοημοσύνης με σκοπό την παραγωγή εικόνων με την αναγνωρίσιμη αισθητική του Studio Ghibli, πυροδότησε ξανά μια συζήτηση τόσο παλιά όσο η ίδια η τέχνη: ποια είναι τα όρια της αντιγραφής ενός καλλιτεχνικού έργου και ποια η σημασία της ανθρώπινης διανόησης όταν ένα μηχάνημα μπορεί να παραγάγει όμοιο αποτέλεσμα; 

Έχω μπροστά μου, καθώς γράφω, ένα δοκίμιο με τον εύληπτο τίτλο «Το έργο τέχνης στην εποχή της τεχνολογικής του αναπαραγωγιμότητας». Γράφτηκε το 1936 από τον διανοητή και κριτικό Walter Benjamin. Ο Βenjamin παρατήρησε την εποχή του και είδε το εξής: η ανάπτυξη της λιθογραφίας και της φωτογραφίας ερχόταν να κλονίσει αυτό που η ανθρωπότητα γνώριζε ως τέχνη. Δημιουργεί την έννοια της «αύρας» για να μιλήσει για τα πρωτότυπα έργα. Η «αύρα» είναι μια σχεδόν μεταφυσική ιδιότητα ενός έργου, είναι το συγκείμενό του και κάτι ακόμη: ένας συνδυασμός της εποχής στην οποία δημιουργήθηκε, της αντίδρασης σ’ αυτό, της λατρείας, της επίκρισης και της μοναδικότητάς του, που προέκυπτε απ’ την αδυναμία αναπαραγωγής του με μηχανικούς τρόπους.

To «Ghiblipocalypse» φαίνεται να σφράγισε το γεγονός ότι έχουμε γυρίσει σελίδα και έχουμε νέα προβλήματα να μας απασχολήσουν, όχι ως κάτι καινούργιο αλλά ως νέες διαστάσεις του ίδιου προβλήματος.

Αυτή η αδυναμία αναπαραγωγής με μηχανή ήταν θεμελιώδης για τον τρόπο που η κοινωνία αντιλαμβανόταν μέχρι ένα χρονικό σημείο το τι σημαίνει τέχνη, γράφει ο Benjamin. Διακρίνει ποιοτικά τη μηχανική αντιγραφή από την αντιγραφή με το χέρι, αναγνωρίζει ότι η αντιγραφή στην τέχνη πάντοτε υπήρχε, ωστόσο η προσθήκη της μηχανής στη διαδικασία αυτή φέρνει προ νέας συνθήκης την ανθρωπότητα, τόσο σε σχέση με την ποιότητα του αντιγράφου όσο και σε σχέση με την ταχύτητα με την οποία το αντίγραφο μπορεί να γίνει προϊόν προς αγορά. Η «αύρα» του πρωτοτύπου χάνεται, μας λέει. Κι αυτό, προσθέτει, αντισταθμίζεται απ' το γεγονός ότι η τέχνη, κατά μία έννοια, εκδημοκρατίζεται. Κάτι χάνεις, κάτι κερδίζεις, κι αυτό που κερδίζεις είναι το αυξημένο ενδιαφέρον του κοινού για τέχνη που πριν δεν θα έβλεπε ποτέ. 

Ογδόντα εννιά χρόνια χωρίζουν τη στιγμή που δημοσιεύεται το κείμενο του Benjamin από το «anime mood» της Ντόρας Μπακογιάννη. Αν κάτι έχει αλλάξει από τότε μέχρι σήμερα είναι, απ’ τη μία, η ταχύτητα με την οποία μπορεί να αναπαραχθεί ένα έργο τέχνης και, απ’ την άλλη, το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας. Το πρωτότυπο δεν έχει χάσει τη σημασία του στον καιρό που έχει μεσολαβήσει, τα prints είναι μια ξεχωριστή αγορά που την έχει αγκαλιάσει ο ίδιος ο καλλιτεχνικός κόσμος και τη χρησιμοποιεί για επιπλέον εισόδημα, οι άνθρωποι που δεν μπορούν ν’ αγοράσουν ούτε πρωτότυπο ούτε prints μπορούν να κατεβάσουν μια εικόνα απ’το ίντερνετ, να την εκτυπώσουν και να τη βάλουν στο δωμάτιό τους και κάπως έτσι προχωρούσαμε. Η αξία της δημιουργίας φαίνεται πως συμπορεύτηκε με την επιθυμία για απόκτηση ενός προϊόντος της. 

To «Ghiblipocalypse» φαίνεται να σφράγισε το γεγονός ότι έχουμε γυρίσει σελίδα και έχουμε νέα προβλήματα να μας απασχολήσουν, όχι ως κάτι καινούργιο αλλά ως νέες διαστάσεις του ίδιου προβλήματος. Το πρώτο πρόβλημα είναι με ποιο δικαίωμα ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης εκπαιδεύεται με το πνευματικό έργο κάποιου άλλου. Το δεύτερο πρόβλημα είναι πώς θα ρυθμιστεί η αγοραπωλησία έργων που παράγονται από μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης με το «στυλ» ορισμένων ζωγράφων.

Μπορώ εγώ, για παράδειγμα, να συνδυάσω την τεχνητή νοημοσύνη και το 3D printing για να αναπαραγάγω το έργο της Agnes Martin ή άλλων παρόμοιων ζωγράφων τα έργα των οποίων, ως τώρα, λόγω της ιδιαίτερης τεχνικής τους, δεν μπορούσαν να αναπαραχθούν ως ακριβή αντίτυπα;

Μπορώ να βρω φωτογραφίες της Μαρίνας Σάττι, να τις κάνω «ghiblify», να τις τυπώσω σε μπλουζάκια και να τις πουλήσω; Μπορώ να ισχυριστώ ότι η «εντολή» που θα δώσω σε κάποιο μοντέλο είναι «δικό μου πνευματικό έργο» και ότι κάνω κάτι «πρωτότυπο»; Μπορώ να πάρω μια ταινία της χρυσής εποχής του Χόλιγουντ με την Γκρέτα Γκάρμπο, να την κάνω «ghiblify» –ή οτιδήποτε άλλο, να την κάνω, ας πούμε, «Disneyesque»– και να τη διαθέσω έναντι αντιτίμου; Kι αν τη διαθέσω δωρεάν, αλλάζει κάτι; 

Ωστόσο, και για να επανέλθω στην ιδέα του «εκδημοκρατισμού» της μηχανικής αναπαραγωγής, η αλήθεια είναι ότι όλο αυτό που έγινε με το «ghiblification» έκανε viral ένα συγκεκριμένο είδος απεικόνισης που είναι ολότελα συνδυασμένο με το όνομα του Χαγιάο Μιγιαζάκι. Καλό ή κακό για το Studio Ghibli; Εξαρτάται. Θα μπορούσαμε να σκεφτούμε ότι το virality αυτό κάνει το στούντιο δημοφιλέστερο από ποτέ, ότι θα φέρει νέο κοινό, ότι συστήνει τις ταινίες στο παιδικό κοινό που χρησιμοποιεί το TikTok. Απ’την άλλη, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι προσβάλλεται η μοναδικότητα των εικόνων, εικόνων που περήφανα έχουν παραχθεί διά χειρός καλλιτεχνών, κομμάτι της ταυτότητας των οποίων είναι το μεγάλο χρονικό διάστημα που παίρνει η παραγωγή τους. 

Πιστεύω ότι στο θέμα που έχει ανοίξει σημαντικότερο απ’ όλα είναι να συνειδητοποιήσουμε την έκταση που μπορεί δυνητικά να έχει η «μηχανική εκμάθηση». Τώρα ήταν ένα γιαπωνέζικο στούντιο άνιμε, αύριο μπορεί να ζητήσω σε κάποιο μοντέλο να μου φτιάξει podcast για την Oprah Winfrey στο στυλ και με τη φωνή του Άρη Δημοκίδη ή να μου γράψει ένα ερωτικό μυθιστόρημα με το ύφος της Ζυράννας Ζατέλλη. Είναι όλα προς χρήση; Κι αν όχι, πώς είναι δυνατόν να ελέγξουμε τη χρήση απ’ τη στιγμή που τα εργαλεία είναι διαθέσιμα;  

Ένα πράγμα μου φαίνεται δεδομένο: η νομική συμβουλευτική σε σχέση με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στην τέχνη μοιάζει να είναι ο τοπ αναδυόμενος κλάδος του δικαίου. 

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Δημήτρης Παρασκευής: «Φέτος, έπειτα από καιρό, ο κορωνοϊός παρουσιάζει έξαρση»

Οπτική Γωνία / «Φέτος, έπειτα από καιρό, ο κορωνοϊός παρουσιάζει έξαρση»

Ο καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ, Δημήτρης Παρασκευής, εξηγεί γιατί κάθε φθινόπωρο αυξάνονται οι ιώσεις του αναπνευστικού, ποια είναι η εικόνα του Covid-19 στην Ελλάδα και ποια μέτρα πρέπει να πάρουμε εν όψει του χειμώνα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Στέλιος Νέστωρ: «Ό,τι έκανα, δεν το έκανα για να ρίξω τη δικτατορία αλλά γιατί ντρεπόμουνα» 

Θεσσαλονίκη / Στέλιος Νέστωρ: «Δεν ήμουν από αυτούς που κάθονται σπίτι τους, βγάζουν λεφτά, τρώνε και πίνουνε» 

Μια πολιτική φυσιογνωμία που έδινε πάντα ηχηρό «παρών» στα πολιτικά και πολιτιστικά πράγματα της Θεσσαλονίκης. Μιλώντας στη LiFO, ζωντανεύει ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας της πόλης, από την Κατοχή και τη χούντα μέχρι την ίδρυση του Μεγάρου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Κοινωνική κατοικία: Μπορεί το παράδειγμα της La Borda να εφαρμοστεί στην Αθήνα;

Συνεταιριστική κατοικία / Μπορούμε να αντιγράψουμε τη Βαρκελώνη και να λύσουμε το στεγαστικό;

Ενώ στην Ευρώπη παρατηρείται αναζωπύρωση των συνεταιριστικών στεγαστικών κινημάτων, στην Ελλάδα, ειδικά στην Αθήνα, η στεγαστική κρίση οξύνεται. Το παράδειγμα της La Borda στη Βαρκελώνη θα μπορούσε να δώσει τη λύση, χρειάζεται όμως πολιτική βούληση.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Ο Άγνωστος Στρατιώτης στη μάχη της πολιτικής εικόνας»

Βασιλική Σιούτη / Ο Άγνωστος Στρατιώτης στη μάχη της πολιτικής εικόνας

Η κυβέρνηση αξιοποίησε τη ρύθμιση για τη φύλαξη του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη για να αλλάξει την πολιτική ατζέντα και να ενισχύσει την απήχησή της στο συντηρητικό κοινό, παρά τις διαφοροποιήσεις ακόμη και μέσα στην κυβερνητική παράταξη.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

Οπτική Γωνία / Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

«Ό,τι όμως και αν υπήρξε ο Διονύσης Σαββόπουλος, είχε τη δόνηση, τον λοξό τόνο, μια διάθεση μεταμόρφωσης και γιορτής. Επέστρεφε σε μια πάμφωτη αυλή, περιμένοντας τους φίλους, το νόημα της συνάθροισης».
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
ΕΠΕΞ Στην εποχή του Οφθαλμού

Ιλεκτρίσιτυ / Στην εποχή του Οφθαλμού

Οι κρίσεις ευνοούν την εξουσία, διατηρώντας ένα επίπεδο φόβου μες στην κοινωνία, νομιμοποιώντας μέτρα που ανακουφίζουν τον φόβο αυξάνοντας τον έλεγχο, και δημιουργώντας ευκαιρίες για τη διοχέτευση του κεφαλαίου.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
Μετά τα ερείπια της Γάζας: ποιος μπορεί να χτίσει ξανά την ελπίδα;;

Οπτική Γωνία / Η Γάζα μετά τον πόλεμο: Υπάρχει ελπίδα;

Η καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και μέλος του Κέντρου Ερευνών για το Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, Μαρία Γαβουνέλη, αναλύει τις προκλήσεις της ανοικοδόμησης, τον ρόλο της Ευρώπης και της Ελλάδας και το αβέβαιο μέλλον μιας λύσης δύο κρατών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Ακροβατώντας / Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Οι μοναχικοί θάνατοι ηλικιωμένων ανθρώπων είναι ένα φαινόμενο που ολοένα εντείνεται και στη χώρα μας, όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ας μπει στον δημόσιο διάλογο, μήπως πειστούν οι αρμόδιοι ότι πρόκειται για ένα σοβαρό θέμα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Ρεπορτάζ / Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Η προκήρυξη διαγωνισμών για την εκπόνηση μελετών που αφορούν τη χρήση της ιστορικής σιδηροδρομικής γραμμής Πελοποννήσου ως ποδηλατοδρόμου έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Διατυπώνονται σοβαρές επιφυλάξεις για την οριστική απώλεια μιας εμβληματικής υποδομής με υψηλή ιστορική, τουριστική και συγκοινωνιακή αξία.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οπτική Γωνία / Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οι δημοσκοπήσεις αποτυπώνουν ξανά τη φθορά εμπιστοσύνης προς το πολιτικό σύστημα, με κυβέρνηση και αντιπολίτευση να δείχνουν ανήμπορες να ανατρέψουν το κλίμα απαξίωσης, όπως και οι νέοι παίκτες – που είναι παλιοί. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
«Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Υγεία / «Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Δημήτρης Δασκαλάκης: Ο διακεκριμένος ελληνικής καταγωγής λοιμωξιολόγος, που παραιτήθηκε πρόσφατα από επιτελική θέση  καταγγέλλοντας το υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ για εξωθεσμικές πιέσεις και αντιεπιστημονικές πρακτικές, μιλά για την απόφασή του, τη δημόσια υγεία στην Αμερική, τον Covid, τον HIV αλλά και την αφύπνιση του επικίνδυνου «ιού» του φασισμού.   
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Ρεπορτάζ / Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Πάνω από 312.000 θανατώσεις ζώων, φόβοι για lockdown και απειλή για μείωση των εξαγωγών του εθνικού προϊόντος μας εξαιτίας της ευλογιάς των προβάτων. Εμβολιασμός ή εκρίζωση του ιού; Ειδικοί μιλούν στη LiFO για το τι διακυβεύεται πραγματικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ