Δύο κόσμοι, μέχρι πότε; Με αφορμή τις αμερικανικές εκλογές

Δύο κόσμοι, μέχρι πότε; Με αφορμή τις αμερικανικές εκλογές Facebook Twitter
Οι δυο Αμερικές που δεν συνεννοούνται πια είναι μια πόλωση που δεν έχει λύση με τους κλασικούς δημοκρατικούς και φιλελεύθερους συμβιβασμούς.
0

ΠΑΝΤΑ ΥΠΑΡΧΟΥΝ πολλές χώρες μέσα σε μια χώρα, πολλοί λαοί μέσα στον ίδιο εθνικό κορμό. Και στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου οι διαιρέσεις έχουν όμως μια άλλη δυναμική εξαιτίας των τεράστιων εκτάσεων της χώρας, της ομοσπονδιακής δομής και των παλιών παραδόσεων «απόσχισης». 

Οι διαφορετικές χώρες μέσα στη χώρα, ωστόσο, μπορούσαν να βρίσκουν κοινούς τόπους: μια κοινή εθνική μυθολογία, μια συλλογική πίστη, μια ενωτική στιγμή συμπόρευσης. Στην Αμερική αυτή η κοινή μυθολογία ήταν, προφανώς, το αμερικανικό όνειρο, μια ορισμένη ιδέα περί μεσοαστικής ευημερίας, η εμπιστοσύνη στον δημιουργικό ατομικισμό και έπειτα το ιδεώδες της πολυφυλετικής συνύπαρξης.

Για μεγάλο μέρος του εικοστού αιώνα, η αμερικανική συνείδηση στεγάστηκε και στη στάση απέναντι στον Σοβιετικό εχθρό αλλά και σε μεγάλα πολιτισμικά ίχνη γύρω από τον αθλητισμό, την ποπ κουλτούρα, την εφευρετικότητα ενός ψυχαγωγικού και καταναλωτικού καπιταλισμού.

Κάνω αυτές τις σκέψεις με αφορμή τις τωρινές «ενδιάμεσες εκλογές» (midterm elections) και τα αποτελέσματά τους που διαπέρασαν και τα δικά μας σύνορα, κυρίως επειδή ένας Τουρκοαμερικανός τραμπικός έχασε από έναν Δημοκρατικό με ασυνήθιστο προσωπικό στυλ που έχει, όμως, «φιλελληνικές θέσεις».

Υπάρχουν αυτοί που βλέπουν πιο αισιόδοξα αυτήν τη νέα «ολιστική» πόλωση. Σαν ευκαιρία αναζωογόνησης της δημοκρατίας, σαν πεδίο για τη διαμόρφωση μιας νέας προοδευτικής ταυτότητας ή σαν κάτι αναπότρεπτο, αφού οι αντιθέσεις υπάρχουν και πρέπει να εκφράζονται.

Και στις εκλογές αυτές αποτυπώθηκε με καθαρότητα η εξέλιξη των τελευταίων χρόνων. Τα δύο βασικά κόμματα που επί χρόνια θεωρούνταν «περίπου το ίδιο πράγμα» έχουν γίνει δύο ταυτότητες που η μία αποκλείει ή αρνείται μετά βδελυγμίας την άλλη.

Δεν πρόκειται πλέον για κομματική, πολιτική, ταξική πόλωση. Ούτε καν για δυο αποχρώσεις, όπου η μία (πιο φιλελεύθερη και προοδευτική) και η άλλη (πιο συντηρητική, θρησκευόμενη κ.λπ.) ανταγωνίζονται για την ηγεμονία. Κάτι άλλο έχει συμβεί και προχωράει σε ανώτερα επίπεδα διαχωρισμού και εθνικής ασυνεννοησίας: οι Ρεπουμπλικανοί έχουν γίνει το κόμμα των συνωμοσιολογούντων, πικραμένων (κυρίως λευκών) πενηνταπεντάρηδων και εξηντάρηδων. Και οι Δημοκρατικοί έχουν μεταβληθεί σε παράταξη με κυρίαρχο τον ρόλο ανθρώπων πιο νέων, περισσότερο μορφωμένων και σχεδόν εχθρικών προς την παραδοσιακή ταυτότητα των Ηνωμένων Πολιτειών. 

Το χάσμα γενεών δεν είναι, όπως τη δεκαετία του '60, αντίθεση ανάμεσα σε αυτούς που έχουν όραμα και σε έναν στυφό, πραγματιστικό ενήλικο κόσμο που οχυρώνεται σε συμβατικές αξίες. Το κόμμα των Ρεπουμπλικανών δεν εκφράζει πια τον συντηρητικό πραγματισμό. Ούτε οι Δημοκρατικοί μονοπωλούν τον οραματικό ιδεαλισμό.

Έχουμε αντιθέτως δυο Αμερικές που δεν μπορούν να βρουν κοινούς τόπους. Ακόμα και αν το «κόκκινο κύμα» των Ρεπουμπλικανών ανακόπηκε και το κόμμα του Τζο Μπάιντεν κράτησε, ακόμα και αν ο Τραμπ ως πρόσωπο παραμεριστεί, το κομματικό χάσμα δύσκολα θα επιστρέψει στην παλιότερη, κλασική πολιτική του εκδοχή. Η νέα δεξιά είναι με τη σειρά της υπερβολικά εναλλακτική και ανορθόδοξη – όπως ακριβώς και η νέα αριστερά που αποτελεί τη δυναμική, νεανική βάση του Δημοκρατικού Κόμματος.

Πώς μπορεί να κυβερνηθεί και κυρίως να υπάρξει πολιτικά μια χώρα όταν ο διχασμός της γίνεται σχεδόν απόσχιση; Όταν οι γενιές, οι πολιτισμικές ομάδες, οι κώδικες, οι ιδέες δεν συντονίζονται πουθενά και ονειρεύονται τον αμοιβαίο αποκλεισμό τους; Όταν διαβάζουν τόσο διαφορετικά την ιστορία της χώρας, την προσφορά της, τους στόχους της, τα πολιτισμικά και κοινωνικά της χαρακτηριστικά;

Υπάρχουν αυτοί που βλέπουν πιο αισιόδοξα αυτήν τη νέα «ολιστική» πόλωση. Σαν ευκαιρία αναζωογόνησης της δημοκρατίας, σαν πεδίο για τη διαμόρφωση μιας νέας προοδευτικής ταυτότητας ή σαν κάτι αναπότρεπτο, αφού οι αντιθέσεις υπάρχουν και πρέπει να εκφράζονται. Εδώ όμως γεννιέται ένα μεγάλο, αναπάντητο ερώτημα: ξέρουμε πως η μοντέρνα δημοκρατία στηρίζεται σε μια ιδέα συμβιβασμών και μετριασμού των ανταγωνιστικών αξιώσεων και ονείρων.

Αν κρίνουμε πως πρέπει να αφήσουμε πίσω αυτή την ιδέα ως παρωχημένη ή άχρηστη και ακατάλληλη για τα σύγχρονα προβλήματα, αυτό θα χρειαζόταν καινούρια συντάγματα, κατάργηση πολλών θεσμών και δημιουργία ενός καινούριου πολιτικού συστήματος. Αυτό όμως είναι η Επανάσταση. Είναι μια ριζοσπαστική πολιτική και κοινωνική δημιουργία, θα έλεγε ο Κορνήλιος Καστοριάδης. 

Για να το πούμε διαφορετικά: οι δυο Αμερικές που δεν συνεννοούνται πια είναι μια πόλωση που δεν έχει λύση με τους κλασικούς δημοκρατικούς και φιλελεύθερους συμβιβασμούς. Τι θα ήταν λύση; Είτε η διάσπαση της χώρας σε δυο ξεχωριστά κράτη ή μια πολιτική και κοινωνική Επανάσταση που θα άλλαζε το σύστημα ώστε ο ένας «λαός» (ή  μια πλειοψηφία) να μην έχει ανάγκη τον άλλο «λαό».

Όσο αυτές οι δυο ριζικές λύσεις –η διάσπαση της χώρας ή μια σοσιαλιστική και οικολογική Επανάσταση– δεν είναι στην ημερήσια διάταξη, η ακραία πόλωση των τελευταίων χρόνων δεν ενσαρκώνει μια ελπίδα όσο ένα αδιέξοδο και μια μορφή παρακμής. Μια χώρα με υποσύνολα και ταυτότητες που φαντασιώνονται την «εξόντωση» των άλλων (την αφαίρεση των αντίπαλων αξιών από τον χάρτη του έθνους) είναι περισσότερο ευάλωτη στις κρίσεις. Και τώρα οι κρίσεις είναι η συμβατική, καθημερινή μας πραγματικότητα, όχι πια κάποια έκτακτα και μακρινά γεγονότα.

Μια πολιτική των εχθρικών «φυλών» πρέπει να ξαναγίνει μια πολιτική των αντίπαλων λόγων και σχεδίων, πολιτική δηλαδή που αναγνωρίζει στον άλλο όχι απλώς ένα δικαίωμα ύπαρξης αλλά και τη δυνατότητα μιας συμφωνίας, μιας στοιχειώδους συναίνεσης.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

CHECK ΜΑΡΙΑ ΕΠΕΞ Ιμπραϊμ Τραορέ: Είναι άραγε ο φιλόδοξος πρόεδρος της Μπουρκίνα Φάσο ο «Αφρικανός Τσε Γκεβάρα του 21ου αιώνα» ή ένας ακόμα δικτατορίσκος με πολύ προσεγμένη δημόσια εικόνα;

Οπτική Γωνία / Ιμπραΐμ Τραορέ: O «Τσε Γκεβάρα της Αφρικής» ή ένας ακόμα δικτατορίσκος;

Για κάποιους είναι η «φωνή των κολασμένων» της Μαύρης Ηπείρου και η ενσάρκωση του αντιαποικιοκρατικού ιδεώδους. Για άλλους, πάλι, ένας ακόμα τυχοδιώκτης στρατιωτικός που έγινε «λαϊκός ήρωας» με τη συνδρομή της AI.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Κουράστηκα να τη φροντίζω, λυτρώθηκε»: Ποιος δικαιούται να δολοφονεί από οίκτο; 

Οπτική Γωνία / «Κουράστηκα να τη φροντίζω, λυτρώθηκε από τα βάσανά της»: Ποιος δικαιούται να δολοφονεί από οίκτο; 

Το πότε και υπό ποιες συνθήκες κατανοούμε και συμπάσχουμε με έναν δολοφόνο αποκαλύπτει πολλά για τις αξίες και τις προτεραιότητές μας. 
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
ΔΟΥΝΕΙΚΑ

Ρεπορτάζ / Σκάνδαλο παιδεραστίας στα Δουνέικα: Το αποκρουστικό πρόσωπο της «αγίας» ελληνικής κοινωνίας

Η υπόθεση παιδεραστίας στα Δουνέικα, ένα χωριό 900 κατοίκων κοντά στην Αμαλιάδα, τη δεκαετία του ’80, φέρνει στο φως όχι μόνο τα φρικιαστικά εγκλήματα «ευυπόληπτων πολιτών», αλλά και τη συνωμοσία της σιωπής και την υποκρισία που επικρατεί σε κλειστές κοινωνίες.
ΝΙΚΟΣ ΤΣΕΦΛΙΟΣ
σιούτη

Οπτική Γωνία / ΟΠΕΚΕΠΕ, μεταναστευτικό και Τέμπη ζορίζουν ξανά την κυβέρνηση

Το σκάνδαλο των αγροτικών επιδοτήσεων και η πιθανή επιστροφή προσφύγων από τη Γερμανία στην Ελλάδα έρχονται να προστεθούν στα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Ρεπορτάζ / Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Στο βιβλίο του «Ο πλαστογράφος του Φράνκο», ένας ντετέκτιβ από τη Σεβίλλη ισχυρίζεται πως μεγάλα μουσεία, μεταξύ των οποίων και η ελληνική Εθνική Πινακοθήκη, έχουν αγοράσει πιστά αντίγραφα έργων του Ελ Γκρέκο.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Κοκέτα / Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Ένας σιωπηλός ιός, μια πανδημία για την οποία δεν μιλά κανείς: μανάδες, κρύψτε τα παιδιά σας από τη μάχη του creative direction. Η Δανάη Ιωάννου σε μια επιτόπια έρευνα για το επάγγελμα που σαρώνει γύρω μας τους ανθρώπους σαν κρυφή πανδημία.
ΔΑΝΑΗ ΙΩΑΝΝΟΥ
Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Οπτική Γωνία / Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Χώρες που υποδέχτηκαν σχετικά φιλικά μετανάστες είχαν οφέλη σε οικονομικό επίπεδο. Μια από αυτές είναι η Ισπανία, που τα τελευταία χρόνια έχει προχωρήσει σε θετικές μεταρρυθμίσεις που αφορούν τους τρόπους ένταξής τους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Γαϊδούρια : Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;/ Ιπποειδή: Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;

Ρεπορτάζ / Γαϊδούρια: Ζώα εργασίας ή θύματα κακοποίησης;

Είναι τα ιπποειδή στην Ελλάδα εργάτες χωρίς δικαιώματα; Ποιες είναι οι συνθήκες διαβίωσής τους, ποια μέριμνα υπάρχει για τη φροντίδα τους και γιατί η νομοθετική προστασία τους βρίσκεται σε μια γκρίζα ζώνη; Μιλούν στη LiFO εκπρόσωποι φιλοζωικών οργανώσεων και τοπικοί φορείς.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Guest Editors / Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Η πατριαρχία είναι παντού: στην οικονομία, στην κοινωνία, στην ψυχολογία, στην αισθητική, στον πολιτισμό, σε ολόκληρη την ανθρώπινη κατάσταση. Όταν σκεφτόμαστε το πολιτικό, δεν γίνεται να μη σκεφτόμαστε το φεμινιστικό.
ΝΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
«Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οπτική Γωνία / «Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οι παγκόσμιες και περιφερειακές επιπτώσεις της σύγκρουσης στη Γάζα και τα αδιέξοδα του Παλαιστινιακού. Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια ομάδα μαθητών κατασκεύασε ρομπότ που καθαρίζει τις θάλασσες

Περιβάλλον / Πώς μια ομάδα μαθητών από τον Άλιμο έφτιαξε ρομπότ που καθαρίζει τον βυθό;

Το Greek Seabot είναι το υποβρύχιο ρομπότ που δημιούργησε μια μαθητική ομάδα από το ΕΠΑΛ Αλίμου για να βοηθήσει στον καθαρισμό των βυθών από πλαστικά και απορρίμματα. Μιλούν στη LIFO οι μαθητές για τα κίνητρά τους και το όραμά τους για ένα πιο καθαρό περιβάλλον.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ