Δύο κόσμοι, μέχρι πότε; Με αφορμή τις αμερικανικές εκλογές

Δύο κόσμοι, μέχρι πότε; Με αφορμή τις αμερικανικές εκλογές Facebook Twitter
Οι δυο Αμερικές που δεν συνεννοούνται πια είναι μια πόλωση που δεν έχει λύση με τους κλασικούς δημοκρατικούς και φιλελεύθερους συμβιβασμούς.
0

ΠΑΝΤΑ ΥΠΑΡΧΟΥΝ πολλές χώρες μέσα σε μια χώρα, πολλοί λαοί μέσα στον ίδιο εθνικό κορμό. Και στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου οι διαιρέσεις έχουν όμως μια άλλη δυναμική εξαιτίας των τεράστιων εκτάσεων της χώρας, της ομοσπονδιακής δομής και των παλιών παραδόσεων «απόσχισης». 

Οι διαφορετικές χώρες μέσα στη χώρα, ωστόσο, μπορούσαν να βρίσκουν κοινούς τόπους: μια κοινή εθνική μυθολογία, μια συλλογική πίστη, μια ενωτική στιγμή συμπόρευσης. Στην Αμερική αυτή η κοινή μυθολογία ήταν, προφανώς, το αμερικανικό όνειρο, μια ορισμένη ιδέα περί μεσοαστικής ευημερίας, η εμπιστοσύνη στον δημιουργικό ατομικισμό και έπειτα το ιδεώδες της πολυφυλετικής συνύπαρξης.

Για μεγάλο μέρος του εικοστού αιώνα, η αμερικανική συνείδηση στεγάστηκε και στη στάση απέναντι στον Σοβιετικό εχθρό αλλά και σε μεγάλα πολιτισμικά ίχνη γύρω από τον αθλητισμό, την ποπ κουλτούρα, την εφευρετικότητα ενός ψυχαγωγικού και καταναλωτικού καπιταλισμού.

Κάνω αυτές τις σκέψεις με αφορμή τις τωρινές «ενδιάμεσες εκλογές» (midterm elections) και τα αποτελέσματά τους που διαπέρασαν και τα δικά μας σύνορα, κυρίως επειδή ένας Τουρκοαμερικανός τραμπικός έχασε από έναν Δημοκρατικό με ασυνήθιστο προσωπικό στυλ που έχει, όμως, «φιλελληνικές θέσεις».

Υπάρχουν αυτοί που βλέπουν πιο αισιόδοξα αυτήν τη νέα «ολιστική» πόλωση. Σαν ευκαιρία αναζωογόνησης της δημοκρατίας, σαν πεδίο για τη διαμόρφωση μιας νέας προοδευτικής ταυτότητας ή σαν κάτι αναπότρεπτο, αφού οι αντιθέσεις υπάρχουν και πρέπει να εκφράζονται.

Και στις εκλογές αυτές αποτυπώθηκε με καθαρότητα η εξέλιξη των τελευταίων χρόνων. Τα δύο βασικά κόμματα που επί χρόνια θεωρούνταν «περίπου το ίδιο πράγμα» έχουν γίνει δύο ταυτότητες που η μία αποκλείει ή αρνείται μετά βδελυγμίας την άλλη.

Δεν πρόκειται πλέον για κομματική, πολιτική, ταξική πόλωση. Ούτε καν για δυο αποχρώσεις, όπου η μία (πιο φιλελεύθερη και προοδευτική) και η άλλη (πιο συντηρητική, θρησκευόμενη κ.λπ.) ανταγωνίζονται για την ηγεμονία. Κάτι άλλο έχει συμβεί και προχωράει σε ανώτερα επίπεδα διαχωρισμού και εθνικής ασυνεννοησίας: οι Ρεπουμπλικανοί έχουν γίνει το κόμμα των συνωμοσιολογούντων, πικραμένων (κυρίως λευκών) πενηνταπεντάρηδων και εξηντάρηδων. Και οι Δημοκρατικοί έχουν μεταβληθεί σε παράταξη με κυρίαρχο τον ρόλο ανθρώπων πιο νέων, περισσότερο μορφωμένων και σχεδόν εχθρικών προς την παραδοσιακή ταυτότητα των Ηνωμένων Πολιτειών. 

Το χάσμα γενεών δεν είναι, όπως τη δεκαετία του '60, αντίθεση ανάμεσα σε αυτούς που έχουν όραμα και σε έναν στυφό, πραγματιστικό ενήλικο κόσμο που οχυρώνεται σε συμβατικές αξίες. Το κόμμα των Ρεπουμπλικανών δεν εκφράζει πια τον συντηρητικό πραγματισμό. Ούτε οι Δημοκρατικοί μονοπωλούν τον οραματικό ιδεαλισμό.

Έχουμε αντιθέτως δυο Αμερικές που δεν μπορούν να βρουν κοινούς τόπους. Ακόμα και αν το «κόκκινο κύμα» των Ρεπουμπλικανών ανακόπηκε και το κόμμα του Τζο Μπάιντεν κράτησε, ακόμα και αν ο Τραμπ ως πρόσωπο παραμεριστεί, το κομματικό χάσμα δύσκολα θα επιστρέψει στην παλιότερη, κλασική πολιτική του εκδοχή. Η νέα δεξιά είναι με τη σειρά της υπερβολικά εναλλακτική και ανορθόδοξη – όπως ακριβώς και η νέα αριστερά που αποτελεί τη δυναμική, νεανική βάση του Δημοκρατικού Κόμματος.

Πώς μπορεί να κυβερνηθεί και κυρίως να υπάρξει πολιτικά μια χώρα όταν ο διχασμός της γίνεται σχεδόν απόσχιση; Όταν οι γενιές, οι πολιτισμικές ομάδες, οι κώδικες, οι ιδέες δεν συντονίζονται πουθενά και ονειρεύονται τον αμοιβαίο αποκλεισμό τους; Όταν διαβάζουν τόσο διαφορετικά την ιστορία της χώρας, την προσφορά της, τους στόχους της, τα πολιτισμικά και κοινωνικά της χαρακτηριστικά;

Υπάρχουν αυτοί που βλέπουν πιο αισιόδοξα αυτήν τη νέα «ολιστική» πόλωση. Σαν ευκαιρία αναζωογόνησης της δημοκρατίας, σαν πεδίο για τη διαμόρφωση μιας νέας προοδευτικής ταυτότητας ή σαν κάτι αναπότρεπτο, αφού οι αντιθέσεις υπάρχουν και πρέπει να εκφράζονται. Εδώ όμως γεννιέται ένα μεγάλο, αναπάντητο ερώτημα: ξέρουμε πως η μοντέρνα δημοκρατία στηρίζεται σε μια ιδέα συμβιβασμών και μετριασμού των ανταγωνιστικών αξιώσεων και ονείρων.

Αν κρίνουμε πως πρέπει να αφήσουμε πίσω αυτή την ιδέα ως παρωχημένη ή άχρηστη και ακατάλληλη για τα σύγχρονα προβλήματα, αυτό θα χρειαζόταν καινούρια συντάγματα, κατάργηση πολλών θεσμών και δημιουργία ενός καινούριου πολιτικού συστήματος. Αυτό όμως είναι η Επανάσταση. Είναι μια ριζοσπαστική πολιτική και κοινωνική δημιουργία, θα έλεγε ο Κορνήλιος Καστοριάδης. 

Για να το πούμε διαφορετικά: οι δυο Αμερικές που δεν συνεννοούνται πια είναι μια πόλωση που δεν έχει λύση με τους κλασικούς δημοκρατικούς και φιλελεύθερους συμβιβασμούς. Τι θα ήταν λύση; Είτε η διάσπαση της χώρας σε δυο ξεχωριστά κράτη ή μια πολιτική και κοινωνική Επανάσταση που θα άλλαζε το σύστημα ώστε ο ένας «λαός» (ή  μια πλειοψηφία) να μην έχει ανάγκη τον άλλο «λαό».

Όσο αυτές οι δυο ριζικές λύσεις –η διάσπαση της χώρας ή μια σοσιαλιστική και οικολογική Επανάσταση– δεν είναι στην ημερήσια διάταξη, η ακραία πόλωση των τελευταίων χρόνων δεν ενσαρκώνει μια ελπίδα όσο ένα αδιέξοδο και μια μορφή παρακμής. Μια χώρα με υποσύνολα και ταυτότητες που φαντασιώνονται την «εξόντωση» των άλλων (την αφαίρεση των αντίπαλων αξιών από τον χάρτη του έθνους) είναι περισσότερο ευάλωτη στις κρίσεις. Και τώρα οι κρίσεις είναι η συμβατική, καθημερινή μας πραγματικότητα, όχι πια κάποια έκτακτα και μακρινά γεγονότα.

Μια πολιτική των εχθρικών «φυλών» πρέπει να ξαναγίνει μια πολιτική των αντίπαλων λόγων και σχεδίων, πολιτική δηλαδή που αναγνωρίζει στον άλλο όχι απλώς ένα δικαίωμα ύπαρξης αλλά και τη δυνατότητα μιας συμφωνίας, μιας στοιχειώδους συναίνεσης.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μητσοτάκης στη ΔΕΘ: Απάντηση στη δυσαρέσκεια για την ανάπτυξη που δεν μοιράζεται

Πολιτική / Μητσοτάκης στη ΔΕΘ: Απάντηση στη δυσαρέσκεια για την ανάπτυξη που δεν μοιράζεται

Ο πρωθυπουργός με την ομιλία του στη ΔΕΘ θα προσπαθήσει να απαντήσει στους πολίτες που δεν έχουν δει ως τώρα την οικονομική ανάπτυξη που διαφημίζει η κυβέρνηση, παρουσιάζοντας τα μέτρα που θα ανακοινώσει ως απτή απόδειξη.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Πεθαίνοντας ως δημοσιογράφος στη Γάζα

Ακροβατώντας / Πόσο αξίζει η ζωή ενός Παλαιστίνιου δημοσιογράφου στη Γάζα;

Σίγουρα όχι όσο ενός που προέρχεται από τη Δύση, τουλάχιστον για τον ισραηλινό στρατό. Γιατί ο δυτικός κόσμος σίγουρα θα αντιδρούσε με μεγαλύτερη ένταση αν οι δημοσιογράφοι που έχασαν τη ζωή τους είχαν άλλες εθνικότητες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Εξάρθρωση της «μαφίας της Κρήτης» σε μία από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της ΕΛ.ΑΣ.

Ρεπορτάζ / Εξάρθρωση της «μαφίας της Κρήτης» σε μία από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της ΕΛ.ΑΣ.

Διακίνηση ναρκωτικών και όπλων, εκβιασμοί και αμφιλεγόμενες συναλλαγές ακινήτων/φιλέτων της μοναστηριακής περιουσίας περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, η δικογραφία που έφερε στη Δικαιοσύνη το κύκλωμα το οποίο δρούσε με επίκεντρο τα Χανιά.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Απειλείται η Ευρώπη από μια νέα οικονομική κρίση;

Οπτική Γωνία / Θ' αντέξει η Ευρώπη την επερχόμενη κρίση στη Γαλλία;

Η Γαλλία, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ε.Ε., αντιμετωπίζει πολιτική αστάθεια και το ενδεχόμενο οικονομικού εκτροχιασμού. Γιατί υπάρχει φόβος για ντόμινο στις αγορές; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο University of Liverpool Κώστας Μήλας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Κι ύστερα γίναμε ωραία φωτογραφία…» που τη ζωντάνεψε το AI / Ποιος θα ήθελε να δει τους νεκρούς του να «ζωντανεύουν»; / AI, η αθανασία σού πάει πολύ / Ο θάνατος στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης 

Οπτική Γωνία / Ποιος θα ήθελε να δει τους νεκρούς του να «ζωντανεύουν»;

Οι φωτογραφίες νεκρών αγαπημένων μας αποκτούν «ζωή» μέσω εφαρμογών AI. Πώς αλλάζει η Τεχνητή Νοημοσύνη τον τρόπο που βλέπουμε τον θάνατο σήμερα και ποια διλήμματα και φιλοσοφικά ερωτήματα θέτει;
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Οι διακοπές που δεν κάναμε φέτος

Ρεπορτάζ / Οι διακοπές που δεν κάναμε φέτος

Με τους μισθούς καθηλωμένους και τα κόστη των διακοπών να έχουν ξεφύγει, οι μεγάλες καλοκαιρινές εξορμήσεις που συνηθίζαμε μέχρι πρόσφατα, κατέληξαν σε «long weekends» για πολλούς, ενώ για άλλους ούτε καν αυτό δεν είναι πια επιλογή.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Βέτο τριών υπουργείων για τη Βασιλίσσης Όλγας – Αμετακίνητος ο Χάρης Δούκας

Αθήνα / Βέτο τριών υπουργείων για τη Βασιλίσσης Όλγας – Αμετακίνητος ο Χάρης Δούκας

Σε τροχιά μετωπικής σύγκρουσης μεταξύ κεντρικής διοίκησης και Δήμου Αθηναίων βρίσκεται πλέον το θέμα της λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας, μετά την απόφαση του δημοτικού συμβουλίου να προχωρήσει, κατά πλειοψηφία, στην επαναφορά της κυκλοφορίας οχημάτων και στη μετατροπή της σε δρόμο ήπιας κυκλοφορίας.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Η Νέα Δημοκρατία και οι δύο επιστροφές που θέλει

Ρεπορτάζ / Η Νέα Δημοκρατία και οι δύο επιστροφές που θέλει

Κάποιοι ελπίζουν στην επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και άλλοι ζητάνε την επιστροφή του Γρηγόρη Δημητριάδη. Οι πληροφορίες της LiFO επιβεβαιώνουν τις συζητήσεις για την επιστροφή του Δημητριάδη, αλλά στο κόμμα και όχι στο Μαξίμου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Μετανάστες, ΜΚΟ και δικαιώματα στο στόχαστρο – η κυβέρνηση νομοθετεί τον αποκλεισμό

Οπτική Γωνία / Μετανάστες, ΜΚΟ και δικαιώματα στο στόχαστρο – η κυβέρνηση νομοθετεί τον αποκλεισμό

Η κυβέρνηση σκληραίνει ακόμα περισσότερο την αντιμεταναστευτική της πολιτική, στοχοποιώντας επιπλέον ξανά τις ΜΚΟ, ευτυχώς όμως όχι χωρίς «αντίλογο», παρά την απουσία ικανής αντιπολίτευσης και σε αυτό το πεδίο. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Με απειλούν από τις ΗΠΑ επειδή λέω “Free Palestine”»

Οπτική Γωνία / «Δέχομαι απειλές από τις ΗΠΑ επειδή λέω “Free Palestine”»

Η Ιωάννα Αλυγιζάκη μιλά για το γράμμα που έλαβε στο μαγαζί της στα Χανιά ενώ ο πρώην πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Μίνος Μωυσής σχολιάζει τις συνέπειες του περιστατικού και περιγράφει την ανησυχία του για τη μισαλλοδοξία στην Ελλάδα. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Δυο καράβια των παιδικών χρόνων

Οπτική Γωνία / Η αριστοκρατική Μαριλένα και η τραχιά Μυρτιδιώτισσα όργωσαν τις ελληνικές θάλασσες, αφήνοντας το στίγμα τους

Βίος και πολιτεία δυο καραβιών που έγραψαν τη δική τους ξεχωριστή ιστορία στα όχι άγνωστα αλλά και όχι πάντοτε ήρεμα νερά της Ελλάδας.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ