Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ παρουσιάζει την επιστολική ψήφο ως μεταρρύθμιση, και μάλιστα ιστορική, που θα βαθύνει τη δημοκρατία και θα βελτιώσει τη ζωή των πολιτών. Οι ενστάσεις και οι επιφυλάξεις όμως, από την αντιπολίτευση και όχι μόνο, είναι αρκετές και σημαντικές.
Ένα ανφέρ του Μεγάρου Μαξίμου είναι ότι αιφνιδίασε τα κόμματα της αντιπολίτευσης, χωρίς να έχει υπάρξει πρώτα κάποια προετοιμασία ή συζήτηση μαζί τους για ένα θέμα στο οποίο επιδιώκεται η μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση. Η απόφαση ανακοινώθηκε χωρίς να έχει συζητηθεί σε κάποιες επιτροπές, χωρίς μελέτη και διαβούλευση.
Η κυβέρνηση έχει ξαναμιλήσει στο παρελθόν για επιστολική ψήφο, αλλά μόνο για τους απόδημους. Τώρα μιλάει για καθολική επιστολική ψήφο, που έχουν μόλις 7-8 χώρες, οι οποίες την ξεκίνησαν συνήθως ως ψήφο για ειδικές ομάδες πρώτα, ώστε να δοκιμαστεί το σύστημα.
Το πρόβλημα της μυστικότητας στην επιστολική ψήφο είναι ένα αντικειμενικό πρόβλημα. Από την κυβέρνηση, που εστιάζει στον στόχο της ευρύτερης συμμετοχής από ομάδες που θα αποκλείονταν, οι απαντήσεις που δίνουν είναι ότι θα υπάρχει διπλή ταυτοποίηση μέσω κινητού και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και υπεύθυνη δήλωση που θα υπογράφει ο ψηφοφόρος, όμως αυτά δεν θεωρούνται επαρκείς δικλείδες ασφαλείας.
Κυβερνητικά στελέχη υπερασπίζονται σήμερα την καθολική επιστολική ψήφο, αναφέροντας ότι θα τονώσει το ενδιαφέρον για τις εκλογές και θα μειώσει την αποχή. Οι ίδιοι, ωστόσο, παραδέχονται ότι τα δημοτολόγια εξακολουθούν να μην είναι ενημερωμένα και να διατηρούν πάνω από μισό εκατομμύριο ψηφοφόρους-φαντάσματα (που δεν ζουν πια δηλαδή, αλλά δεν έχουν διαγραφεί), με αποτέλεσμα να αυξάνεται το ποσοστό της αποχής και αυτή να παρουσιάζεται μεγαλύτερη από την πραγματική.
Η εκκαθάριση των εκλογικών καταλόγων, παρότι κρίνεται αναγκαία εδώ και χρόνια, διαρκώς αναβάλλεται και το πρόβλημα παραμένει
Οι ενστάσεις της αντιπολίτευσης
Το ΠΑΣΟΚ στην ανακοίνωσή του θύμισε ότι τον Ιούλιο ο κ. Μητσοτάκης δήλωνε από το βήμα της Ελληνικής Βουλής ότι «δεν θα είμαστε σίγουρα έτοιμοι πριν από τις ευρωεκλογές για ένα τέτοιο βήμα, αλλά αν διαπιστώσουμε ότι υπάρχει διάθεση από κόμματα και μπορούμε να φτάσουμε στις 200 ψήφους, είμαστε έτοιμοι σε τεχνικό επίπεδο αυτή τη συζήτηση να την ξεκινήσουμε και, γιατί όχι, πριν από τις επόμενες εθνικές εκλογές να την ολοκληρώσουμε».
Στην πράξη όμως δεν αναζητήθηκε καμία συναίνεση πριν από την ανακοίνωση και σήμερα τα κόμματα δεν γνωρίζουν τίποτα για τις διαδικαστικές εγγυήσεις που αυτονόητα απαιτούν για να στηρίξουν.
Το ΠΑΣΟΚ ανέφερε ότι έχει αποδείξει έμπρακτα τη διάθεση συναίνεσής του με τη θετική ψήφο που έδωσε στο νομοσχέδιο για τη διευκόλυνση του εκλογικού δικαιώματος των Ελλήνων του εξωτερικού, αλλά κατηγόρησε την κυβέρνηση για αιφνιδιασμό και παλινωδίες σε ένα ευαίσθητο θέμα, επισημαίνοντας ότι μέχρι πρότινος υπήρχαν κυβερνητικές διαρροές για καθιέρωση συστήματος εκλογικών περιφερειών στις ευρωεκλογές.
Στο ΣΥΡΙΖΑ είπαν ότι άκουσαν με ενδιαφέρον την ανακοίνωση του πρωθυπουργού στο υπουργικό συμβούλιο για την καθιέρωση της επιστολικής ψήφου στις επικείμενες ευρωεκλογές και ότι το κόμμα τους είχε αναδείξει έγκαιρα το πρόβλημα του αποκλεισμού χιλιάδων πολιτών, κυρίως νέων εποχικών εργαζομένων σε τουριστικές περιοχές. Αναφέρουν όμως, ότι χρειάζονται απαντήσεις για πιθανά συνταγματικά κωλύματα, για τη διασφάλιση της μυστικότητας της ψήφου, καθώς και ασφαλιστικές δικλείδες που θα προστατεύσουν από ενδεχόμενη νόθευση το εκλογικό αποτέλεσμα και θα εξασφαλίσουν την αξιοπιστία της διαδικασίας.
Το ΚΚΕ θεωρεί τη θέσπιση της επιστολικής ψήφου πολύ αρνητική εξέλιξη γιατί «ανοίγει τον δρόμο παραβίασης, ακόμη και της ίδιας της μυστικότητας της ψήφου», όπως υποστήριξε το μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, Γιάννης Γκιόκας, καταγγέλλοντας επιχείρηση αλλοίωσης του εκλογικού αποτελέσματος. Στην ανακοίνωσή του ανέφερε ότι «με την καθιέρωση της επιστολικής ψήφου η κυβέρνηση της ΝΔ θέτει σε κίνδυνο τη μυστικότητα και το αδιάβλητο της εκλογικής διαδικασίας», με τα κυβερνητικά στελέχη να απαντάνε ότι αυτά είναι υπερβολές, υποστηρίζοντας ότι είμαστε μία προηγμένη δημοκρατία στην οποία αυτά δεν συμβαίνουν. Οι ρητορικές διαβεβαιώσεις, ωστόσο, δεν αποτελούν αξιόπιστη εγγύηση και η κυβέρνηση θα πρέπει να απαντήσει στα εύλογα ερωτήματα, παρουσιάζοντας τον τρόπο με τον οποίο δεν θα τεθεί σε κίνδυνο η μυστικότητα της εκλογικής διαδικασίας και το αδιάβλητο. Αυτό μέχρι τώρα δεν έχει γίνει θεσμικά και ολοκληρωμένα.
Το πρόβλημα της μυστικότητας
«Στο παραβάν του εκλογικού τμήματος κάθε άνθρωπος μπαίνει μόνος. Η επιστολική ψήφος μπορεί να μπει στο φάκελο ενώπιον και άλλων προσώπων που θα μπορούσαν να χειραγωγήσουν την ψήφο, ειδικά πιο ευάλωτων ομάδων» αναφέρει πολιτικό στέλεχος της αντιπολίτευσης που υποστηρίζει ότι και στο σύστημα της καταμέτρησης της επιστολικής ψήφου υπάρχουν «τρύπες» κι επικίνδυνα κενά.
«Η κυβέρνηση λέει ότι το κάνει κυρίως για τις ειδικές ομάδες πληθυσμού που έχουν δυσκολία να πάνε σε ένα εκλογικό τμήμα. Αυτό είναι το επιχείρημά της. Δεν ξεκινά όμως την εφαρμογή της σε αυτές τις ομάδες, αλλά παίρνει το ρίσκο να τη δοκιμάσει στο σύνολο του πληθυσμού χωρίς εγγυήσεις».
Το πρόβλημα της μυστικότητας στην επιστολική ψήφο είναι ένα αντικειμενικό πρόβλημα. Από την κυβέρνηση, που εστιάζει στον στόχο της ευρύτερης συμμετοχής από ομάδες που θα αποκλείονταν, οι απαντήσεις που δίνουν είναι ότι θα υπάρχει διπλή ταυτοποίηση μέσω κινητού και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και υπεύθυνη δήλωση που θα υπογράφει ο ψηφοφόρος, όμως αυτά δεν θεωρούνται επαρκείς δικλείδες ασφαλείας και τα κόμματα της αντιπολίτευσης ζητούν θεσμική και ουσιαστική διαβούλευση.
