Για το νέο μυθιστόρημα του Μάνου Ελευθερίου «Φαρμακείον Εκστρατείας»

Για το νέο μυθιστόρημα του Μάνου Ελευθερίου «Φαρμακείον Εκστρατείας» Facebook Twitter
Φωτό: Πάρις Ταβιτιάν/ LiFO
0

Όνειρο και πραγματικότητα. Εκεί όπου η πραγματικότητα χωλαίνει, έρχεται το όνειρο αρωγός και λυτρωτής. Άλλοτε πάλι, όταν το όνειρο είναι κακό, άσχημο, σκληρό, λαχταρούμε διακαώς η πραγματικότητα να μας βγάλει απ' αυτό, να μας φέρει ξανά στο επιθυμητό θάλπος, κι ας έχουμε να αντιμετωπίσουμε έτσι αντιξοότητες και ζόρια. Ο Ηλ, ο ήρωας του θαυμάσιου και θαυμαστού μυθιστορήματος Φαρμακείον Εκστρατείας (εκδ. Μεταίχμιο) που μας δωρίζει γενναιόψυχα ο ποιητής Μάνος Ελευθερίου (Ερμούπολη Σύρου, 12/03/1938), κινείται διαρκώς ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα για να συναντήσει όσους αγάπησε, για να θυμηθεί όσα λησμονούμε μες στη φούρια της καθημερινότητας, για να μιλήσει για εκείνα που ορίζουν και λαμπρύνουν την Τέχνη, για εκείνα που ορίζει και λαμπρύνει η Τέχνη. Αλλά και για να αποκαλύψει πράγματα που κρατούσε φυλαγμένα στο σεντούκι με τα τιμαλφή που είναι η ψυχή κάθε ακραία, και πολύτιμα, ευαίσθητου ανθρώπου. Τα μάτια των άλλων διαπερνούν, μέσα στο όνειρό του, τον παλλόμενο από ευαισθησία Ηλ κι εκείνος αρχίζει να φανερώνει πρόσωπα και πράγματα, σκέψεις και καταστάσεις, μνήμες και ιστορίες. Αυτό το κράμα ηδονής και οδύνης, που είναι όλων μας η ζωή, αρχίζει να ξετυλίγεται και να οδοιπορεί στη μεθόριο ονείρου και πραγματικότητας. «Η οικογένειά του κοιτάζει τον Ηλ εξεταστικά», γράφει ο Ελευθερίου, «και τα μάτια τους, χωρίς να το θέλουν, ανοίγουν τρύπες στο σώμα του. Κάθε τρύπα κι ένα μυστικό, λένε. Τι μυστικά; Η δική του ζωή είναι διάφανη και λάμπει. Δεν έχει να κρύψει τίποτα κι από κανέναν. Τα μόνα μυστικά που κρύβει είναι οι ήρωες των βιβλίων του».

2.

Πάθη και πόθοι. Ένας φύλακας-κηπουρός θ' αρχίσει να μιλάει στο όνειρο που Ηλ, που τον ονειρεύεται ο Μάνος Ελευθερίου, και θα του μιλήσει για αλλόκοτες κηδείες που είναι γιορτές του απονενοημένου έρωτος, θα του μιλήσει για φέρετρα που είναι θήκες αντικειμένων, τα οποία συμβολίζουν μια μοιραία έλξη δίχως ανταπόκριση. Πρόκειται για φαινομενικά ασήμαντα πραγματάκια, για ένα κουτάκι σπίρτα, για ένα άδειο πακέτο τσιγάρων, για μια απόδειξη αγοράς μιας λεμονάδας ή ενός κονιάκ, παρατημένη στο σταχτοδοχείο ενός καφενείου. Ας θυμηθούμε εδώ την περιλάλητη «Στήλη» του Γερμανού ζωγράφου και ντανταϊστή Kurt Schwitters, μια πολυεπίπεδη ξύλινη κατασκευή που αναπτυσσόταν με τα χρόνια και μέσα της ο δημιουργός της έκρυβε μικροαντικείμενα φίλων του, ένα καθρεφτάκι, μια γόπα, το απομεινάρι από ένα μολύβι. Ο κηπουρός-φύλακας θυμίζει στον Ηλ ότι ο θάνατος ελλοχεύει παντού και πάντα, αλλά και ότι η ζωή είναι ένα γλέντι. Θυμίζει τον ήχο του θανάτου, έναν ήχο που είναι αδυσώπητος και φριχτός μέσα στη βουβαμάρα των ζωντανών. «Ο χειρότερος ήχος που ακούγεται στον κόσμο δεν είναι μήτε από κανόνι μήτε του σεισμού. Είναι ο ήχος απ' τα ελάχιστα χώματα και τα χαλίκια που ρίχνουν οι συγγενείς κι οι φίλοι πάνω στο φέρετρο του αγαπημένου προσώπου καθώς το κατεβάζουν στον τάφο». Ο κηπουρός-φύλακας, αμέσως μετά, μιλάει για τους χρυσούς κήπους της θάλασσας, για τους ήχους και τη μουσική της σιωπής των υδάτων, θυμίζοντας τον Νίκο Καρούζο όταν έγραφε: «Αφηγήθηκα βάσανα σαν κήπους να αφηγήθηκα». Ο κηπουρός-φύλακας μιλάει στον Ηλ για τα ανθρώπινα πάθη, για τις φιλοδοξίες και τους φθόνους, για τις ματαιοδοξίες και τα μίση, για τραγικούς τραβεστί και τραγωδούς τρανσέξουαλ, για κακόμοιρα κορίτσια που πια κανείς δεν τα θυμάται και κανείς ποτέ δεν εκθείασε, για κοπέλες που εργάστηκαν σε κομμωτήρια και εμπορικά καταστήματα μια ζωή για να χαθούν στης λήθης τη λίμνη.

3.

Ένα σκοτάδι που δεν λέγεται. Ο Ηλ θα στοχαστεί, στο γέρμα της ζωής, για το νόημα του εφήμερου, για τη δόξα που είναι κάθε δευτερόλεπτο, για την περιπέτεια της συγγραφής, για το μεγαλείο της δημιουργικότητας, έστω κι αν όλα ναυαγούν στο Μέγα Τίποτα. Θα απαθανατίσει τις «κόκκινες σκιές των λησμονημένων», γιατί καθήκον του δημιουργού είναι να παλεύει με τη λησμοσύνη, να δίνει φωνή στους αφανείς, να σαμποτάρει τη δουλειά και την επέλαση της φθοράς. Επιμένει, έστω με ένα τόσο ταπεινό κεράκι, όπως είναι ένα ποίημα, ένα τραγούδι, ένα θεατρικό έργο, ένα μυθιστόρημα, να ρίχνει φως στο σκότος. «Υπάρχει στους ανθρώπους ένα σκοτάδι που δεν λέγεται» γράφει στη σελίδα 89 ο Ελευθερίου. Και επανέρχεται στη σελίδα 170: «Πράγματι, υπάρχει μέσα μας ένα σκοτάδι που δεν λέγεται». Και η γραφή, από τα φαντάσματα των ονείρων, περνάει, ανεπαισθήτως, στους πραγματικά πραγματικούς ανθρώπους, στη συγκλονιστική τραγουδίστρια Μαρία Δημητριάδη, στην ποιήτρια Αγγελική Ελευθερίου, στον ποιητή Κωστή Παλαμά, στον «άνθρωπο με το γαρίφαλο», τον Νίκο Μπελογιάννη, στον επαναστάτη Λέοντα Τρότσκι, στον αγωνιστή Μπόμπι Σαντς και σ' εκείνον τον φοιτητή που στάθηκε όρθιος και σταμάτησε τα άρματα μάχης στην πλατεία Τιεν Αν Μεν. Και ο Ηλ γίνεται, στη σελίδα 202, Εμμανουήλ και ακούμε τότε καθαρά τη μελωδική φωνή του Μάνου. Ναι, του Μάνου Ελευθερίου.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Βιβλίο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ