
Καθώς υποχωρούσε ο πυρετός του Jurassic Park και της μαζοχιστικής λατρείας των δεινοσαύρων, η μόδα ανακοινώσεων του είδους «Νέες αποδείξεις ότι ο εγκέφαλός μας αναπτύχθηκε από τον ρομβοειδή εγκέφαλο των ερπετών» άρχισε να ξεφτίζει· το επόμενο επεισόδιο επιστημονικής τρέλας, αν πιστέψουμε τα διεθνή πρακτορεία, είναι, αν μη τι άλλο, ανθρωποκεντρικό και αφορά τον εντοπισμό της ελαττωματικής γονιδιακής κληρονομιάς του Νεάντερταλ, που προβλημάτισε ερευνητές σαν τον γενετιστή Τζον Κάπρα, επίκουρο καθηγητή της εξελικτικής βιολογίας του Πανεπιστημίου Βάντερμπιλτ, στο Τενεσί, και θιασώτη της ιδέας ότι για όλα, ξέρετε, φταίνε οι λανθασμένες επιλογές εντολών κατά την αντιγραφή των δεδομένων στον σκληρό δίσκο. Εν ολίγοις, εάν πάρουμε στα σοβαρά τον συγκεκριμένο σοφό, ο Homo sapiens δανείστηκε απ' τα ξαδέλφια του, τους Νεάντερταλ, ένα ελάχιστο, αλλά κακόβουλο τμήμα του DNA, ενοχοποιούμενο στο εξής όχι μόνον για ασθένειες του ανοσοποιητικού συστήματος, του μεταβολισμού, της καρδιάς, του αίματος ή του δέρματος αλλά και για ψυχικές διαταραχές, όπως η κατάθλιψη (!) ή ο εθισμός στη νικοτίνη (!).
Για την ακρίβεια, σύμφωνα πάντα με το καινούργιο γονιδιακό ευαγγέλιο, οι Νεάντερταλ, ερχόμενοι σε επιμειξία με τους προγόνους του Homo sapiens που μετανάστευσαν στην Ευρώπη από την Αφρική πριν από 40 ή 50 χιλιάδες χρόνια, παρήκμασαν βέβαια λόγω των κακών συναναστροφών, αλλά πρόλαβαν, υποτίθεται, να κληροδοτήσουν, εκδικητικά, μερικές απ' τις ατέλειές τους στο είδος μας. Σαν να μην έφτανε αυτή η αργοπορημένη έκλαμψη του γνώθι σαυτόν, η μόλις χτεσινή μελέτη μιας άλλης ερευνητικής ομάδας, με επικεφαλής τον γενετιστή Σέρτζι Καστελάνο του Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Μαξ Πλανκ, στη Λειψία, μεταφέρει το γεγονός της μετανάστευσης 50 χιλιάδες χρόνια νωρίτερα, εφόσον τμήματα DNA του Homo sapiens ανιχνεύτηκαν πρόσφατα στο γενετικό υλικό μιας θηλυκής Νεάντερταλ, η οποία ζούσε πριν από εκατό χιλιετηρίδες στο Αλτάι της νότιας Σιβηρίας.
Για τους γενετιστές, το να ψάχνεις την αιτία του προβλήματος στο προσωπικό παρελθόν είναι μια στάση ζωής τόσο μοντέρνα όσο και το να συναναστρέφεσαι τον Νεάντερταλ, για τον οποίο τα αποσμητικά τουαλέτας ήταν άγνωστα. Μεταξύ μας, όλοι αυτοί οι υπέρμαχοι της αυθεντίας του γενετικού κώδικα τι θα μπορούσαν να θεωρούν πιο απαρχαιωμένο από τη φροϋδική διδασκαλία;
Απ' αυτό παίρνουμε μιαν ανάγλυφη ιδέα για τη σχέση που επιδιώκει να αποκαταστήσει ο μοντέρνος άνθρωπος με το παρελθόν του· εφόσον το εγγύς παρελθόν, φέρ' ειπείν το οικογενειακό, κρίνεται σαν εχθρός της αποτελεσματικότητας και προορίζεται να διαγραφεί μια κι έξω μαζί με όλα τα πιθανά αντικείμενα πένθους ή νοσταλγίας, το παρελθόν εν γένει, προκειμένου να παραμείνει ανώδυνο, δεν μπορεί παρά να είναι απώτατο, μια υποψία λησμονημένης οικειότητας με την αρχέγονη ανθρώπινη ταυτότητα που χάνεται στα βάθη της καταγωγής μας. Απ' την άλλη, η ψυχολογική νότα περί κατάθλιψης είναι ιδιαίτερα εύγλωττη, αν τη συλλάβει κανείς σαν μια δυσοίωνη μεταφορά, όχι μόνον επειδή ακόμη και οι πιο αδαείς γνωρίζουν πως η αρρώστια αυτή μεταβιβάζεται στο παιδί μέσω του λόγου από μια πάσχουσα μητέρα, την οποία όχι τυχαία χαρακτηρίζουμε ψυχικά νεκρή, αλλά και επειδή το να μιλάει κανείς για κατάθλιψη, τουλάχιστον με την ψυχαναλυτική έννοια, παραπέμπει ανεπιστρεπτί σε δήθεν παρωχημένες καταστάσεις που έχουν, λέει, τελεσιδικήσει προ πολλού. Για τους γενετιστές, όλους ηρωικά αφοσιωμένους στην προσπάθεια να πείσουν ότι κάθε «δυσλειτουργία» μπορεί και πρέπει να γίνεται αντιληπτή υπό το φως του γονιδιακού ντετερμινισμού με συνακόλουθη αυτόματη παραγραφή κάθε «ψυχικής» ή ηθικής ευθύνης ―, για τους γενετιστές λοιπόν το να ψάχνεις την αιτία του προβλήματος στο προσωπικό παρελθόν είναι μια στάση ζωής τόσο μοντέρνα όσο και το να συναναστρέφεσαι τον Νεάντερταλ, για τον οποίο τα αποσμητικά τουαλέτας ήταν άγνωστα. Μεταξύ μας, όλοι αυτοί οι υπέρμαχοι της αυθεντίας του γενετικού κώδικα τι θα μπορούσαν να θεωρούν πιο απαρχαιωμένο από τη φροϋδική διδασκαλία;
Η φαντασίωση που κρύβεται εδώ έχει να κάνει με τη βάσιμη δυστυχώς ελπίδα ότι, όπου να 'ναι, τα ψυχικά νοσήματα, στρυφνοί και άβολοι αναχρονισμοί, θα πάψουν απλούστατα να είναι ψυχικά, αφού η ψυχή περιγράφεται σαν ένας όλο και πιο ενοχλητικός παρείσακτος, για να μεταφερθούν στο πεδίο των ελαττωμάτων του σχεδιασμού της βιολογικής μηχανής. Άπαξ και αδυνατεί πλέον κανείς να αισθανθεί τον μοιραίο υπαινιγμό της κατάθλιψης σ' ένα πρόσωπο τόσο κοντινό όσο η μητέρα του, τι θα ήταν άραγε πιο φυσικό απ' το να τον αναγνωρίζει στην απολιθωμένη σορό μιας γυναίκας ηλικίας 100.000 ετών σ' ένα παγωμένο σπήλαιο; Αίφνης, ο πάγος που καλύπτει τις ανθρώπινες σχέσεις αποκτά ενδιαφέρον παλαιοντολογικού αινίγματος: όσο πιο γρήγορα εκλείπει απ' την οικογενειακή σκηνή των προηγμένων κοινωνιών η παραδοσιακή μητρική φιγούρα της καλοκάγαθης και πλουσιοπάροχης εγκαρδιότητας για να υποκατασταθεί από έναν κηδεμόνα που μοιάζει εκπαιδευμένος στην ανταλλαγή στερεοτύπων επιχειρησιακής συμπεριφοράς όπως στην παροχή πρώτων βοηθειών, τόσο πιο εντυπωσιακή η ενάργεια με την οποία προβάλλει απ' τις αβύσσους της ανθρωπολογικής προϊστορίας η εμβληματική μορφή του ελλείποντος, η μούμια εκείνης της γυναίκας για την οποία μας λένε: να, αυτή είναι η γιαγιά μας· νεκρή εννοείται. Αν τη θέλετε ζωντανή, θυμηθείτε ότι πάσχει από κατάθλιψη.
Να τη χαίρεστε! Στον καινούργιο άναρθρο κόσμο των γονιδίων, ο Νεάντερταλ είμαστ' εμείς.
Τι σχέση έχουν όλα αυτά που αναφέρονται στ άρθρο; Για ποιον λόγο τους ασκείται έμμεση -πλην σαφής- κριτική; Επειδή ψάχνουν; Δηλαδή δεν θα έπρεπε να ψάχνουν; Επειδή δεν μας αρέσουν τα αποτελέσματα που ισχυρίζονται ότι έχουν;
Αν τα αποτελέσματά τους είναι αυθαίρετα, αν δεν αποδεικνύονται, αυτό θα κριθεί επιστημονικά. Τότε θα πούμε ότι έλεγαν βλακείες, γιατί αυτά που έλεγαν δεν έχουν επιστημονική τεκμηρίωση.
Τι σχέση έχουν όλα αυτά με τις "ανθρώπινες σχέσεις" και τον πάγο τους, με το αν αισθανθούμε "τον μοιραίο υπαινιγμό της κατάθλιψης" σε κάποιο κοντινό πρόσωπο κλπ κλπ;
Οι "ηρωικά αφοσιωμένοι για να πείσουν γενετιστές" δεν θα μας πείσουν με φιλοσοφικά επιχείρηματα, θα μας πείσουν (ή δεν θα μας πείσουν) με όσα θα καταλήξουν από τις έρευνές τους (αν καταλήξουν).
Το ίδιο άρθρο, με τις ίδιες σχεδόν αιτιάσεις θα μπορούσε κάλλιστα να είναι μια "καταδίκη" του Δαρβίνου το 1858, όπου "ο γενετιστής Δαρβίνος προσπαθεί να μας πείσει ότι για τα βάρβαρα ένστικτά μας ευθύνονται οι προπάτορές μας/πίθηκοι και όχι η απομάκρυνση του ανθρώπου από τον Δημιουργό του"
Ο λόγος είναι προτάσεις όπως η κάτωθι:
"Αίφνης, ο πάγος που καλύπτει τις ανθρώπινες σχέσεις αποκτά ενδιαφέρον παλαιοντολογικού αινίγματος: όσο πιο γρήγορα εκλείπει απ' την οικογενειακή σκηνή των προηγμένων κοινωνιών η παραδοσιακή μητρική φιγούρα της καλοκάγαθης και πλουσιοπάροχης εγκαρδιότητας για να υποκατασταθεί από έναν κηδεμόνα που μοιάζει εκπαιδευμένος στην ανταλλαγή στερεοτύπων επιχειρησιακής συμπεριφοράς όπως στην παροχή πρώτων βοηθειών, τόσο πιο εντυπωσιακή η ενάργεια με την οποία προβάλλει απ' τις αβύσσους της ανθρωπολογικής προϊστορίας η εμβληματική μορφή του ελλείποντος, η μούμια εκείνης της γυναίκας για την οποία μας λένε: να, αυτή είναι η γιαγιά μας· νεκρή εννοείται"
Η επιστήμη είναι παιδί της φιλοσοφίας και δεν υπάρχει τρόπος να βρει την αλήθεια της έξω από τον ίδιο της τον εαυτό. Τα επιστημολογικά και κυρίως τα φιλοσοφικά προβλήματα που εγείρουν οι αξιώσεις της επιστήμης είναι τεράστια και αξεπέραστα. Δεν ξορκίζονται με την ελπίδα, αλλά με το ξεκαθάρισμα της θέσης της επιστήμης. Ότι δηλαδή είναι και αυτή ένα ανθρώπινο πρόταγμα, με το τεράστο ενδιαφέρον του, ένα πεδίο της φαντασίας και του λόγου, που ευτυχώς δε θα μπορέσει ποτέ να εξαντλήσει τη ζωή στις κατηγορίες που δημιουργεί.
Επί του συγκεκριμένου, είναι αστεία η αξίωση να ερμηνευθεί η άβυσσος της ψυχής με ντετερμινιστικό τρόπο, πόσο μάλλον με τις αναγωγές στη βιολογική διαφοροποίηση. Η ψυχανάλυση δεν είναι τυχαίο που χρησιμοποιεί την αναλυτική σκέψη, μέσω όμως της ποιητικής λειτουργίας του λόγου, της ακατανόητης δηλαδή για τους αιτούντες μονοσήμαντους ορισμούς και ερμηνείες στην πολυσημία (μεγαλύτερη απ'το μεγαλύτερο πληθικό αριθμό όπως λέει ο Καστοριάδης) των εικόνων που αναδύονται απ'το ασυνείδητο.
Όπως όμως και η ιστορία, έτσι και η ψυχή των ανθρώπων δεν υπόκειται σε ντετερμινισμούς. Πάντα υπάρχουν οι σκιές μέσα μας, σαν τις σκιές που επιτρέπουν τα μακρινά άστρα στο φως τους για να μπορούν να διακριθούν σαν τέτοια, αντί να χαθούν μες στον διαρκώς ολόλαμπρο ουρανό. Η πλήρωση του νοήματος της ζωής μέσω της επιστήμης είναι ένα τρύπιο πηγάδι, στο γέμισμα του οποίου οι άνθρωποι βρίσκουν και ταυτόχρονα χάνουν τη ζωή τους. Βορά στην αιώνια φήμη που απαιτεί τη θυσία όλων αυτών των μικρών πραγμάτων που αξίζουν πραγματικά.
Δύο χρόνια σχεδόν μετά, τα κείμενα του Αρανίτση παραμένουν το ίδιο όμορφα.
Θα πω απλα οτι καθε επιστημονικο πεδιο προσεγγιζει μια κατασταση απο διαφορετικες αφετηριες και με διαφορετικα μεσα .
Επιπλεον, καθε κριτικη σε μια ερευνητικη μεθοδο ειναι θεμιτη εφοσον υπαρχει σοβαρη επιχειρηματολογια, ειδαλλως λειτουργει μονο ως μεσο απαξιωσης η/και εντυπωσιασμου, ειδικα οταν συνδυαζεται με επιτηδευμενο λογο.
Στο τέλος θα πιστέψουμε ότι είμαστε ρομπότ, ή ότι δεν έχουμε συνείδηση του κόσμου και ότι όλα όσα περνούν μπροστά από τα μάτια μας είναι μία 3D προβολή.
Για όλους αυτούς που θέλουν «επιχειρηματολογία και επιστημονική μέθοδο αμφισβήτησης» για τα αυτονόητα, ας καταλάβουν ότι αν συνεχίσουν έτσι σε λίγο θα έχουν πειστεί επιστημονικώς επιχειρηματολογικά ότι κάθε συμφορά τους σύγχρονου ανθρώπου είναι μοιραία (γραμμένη στα γονίδια, π.χ.).
Άρα καμία ευθύνη για οτιδήποτε, αρά καμία ηθική, άρα κανένας φραγμός σε οτιδήποτε, είμαστε βιολογικά αυτόματα... Η ιστορία γέννησε τον φασισμό επειδή κάποιοι πίστεψαν στην ανώτερη φυλετική (αιματολογική, γονιδιακή θα λέγαμε δηλαδή)καταγωγή. Τώρα εμείς είμαστε λαμπροί επιστήμονες, που χρησιμοποιούμε την ίδια ρητορική για να νίψουμε όλοι μαζί χαρούμενοι τας χείρας μας από τις πραγματικές αιτίες της μάστιγας της κατάθλιψης.
Ξύπνα γενιά κατακαημένη...
Λυπάμαι πραγματικά για την απαξίωση που δείχνεται απέναντι στα όσα κατάφερε να φέρει στο φως η ψυχανάλυση, η οποία αντιμετωπίζει τον άνθρωπο τοποθετώντας τον στο ύψος που του αρμόζει, ως ον με βούληση και πάθη, του οποίου το χάρισμα και η κατάρα είναι η γλώσσα.
Αυτή τη στιγμή μεγαλώνει μία γενιά που αγνοεί τη συμβολική σημασία των λέξεων, γι' αυτό και δεν καταλαβαίνει (ούτε προτίθεται καταλάβει) τα βασικά, πόσω μάλλον τον Λακάν ή τον Φρόυντ.
Υπήρχαν ορισμένοι άνθρωποι που εξύμνησαν τις στιγμές της συγκίνησης, του τρόμου του θανάτου ή του έρωτα. Τα «ανώτερα μυαλά», οι γενετιστές και οι λοιποί, πάνε να μας πείσουν ότι όλα οφείλονται σε υποδοχείς, ορμόνες και εκκρίσεις. Ακόμη κι αν έχουν δίκιο, βρίσκονται εκτός θέματος, κινούνται σε μικροβιακό επίπεδο, περά μακράν από το επίπεδο της ανθρώπινης σφαίρας.
Κάποια στιγμή, η βιολογία και η γενετική θα παραδεχτούν όσα παραδέχτηκε η Φυσική στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Οι νέες επιστήμες βρίσκονται στο Νευτώνειό τους στάδιο.
Οι μόνοι οπισθοδρομικοί είναι οι εκσυγχρονισμένοι οπαδοί της τρομερής δύναμης του δοκιμαστικού σωλήνα και των στατιστικών γραφημάτων.
Αυτό που κατάλαβα ότι θέλει να πει, αλλά λόγω έλλειψης γνώσεων δεν έγινε σαφές, είναι ότι έστω και αν ένα γονίδιο πράγματι ευθύνεται για την εκδήλωση κατάθλιψης την οποία σε μια δύσκολη περίοδο θα την πάθεις, είναι αυτό λόγος να μας κάνει να αδιαφορούμε για τον πάσχοντα θεωρώντας ότι είναι κάτι αναπόφευκτο ή να τα ρίχνουμε όλα στα γονίδια;;;;;;;;;;
Η αλήθεια είναι ότι ο αρθρογράφος έχει δίκιο εν αγνοία του λόγω της επιστήμης της επιγενετικής, δηλαδή αν και ως βιολογικές μηχανές έχουμε ένα συγκεριμένο στόλο γονιδίων το πως θα εκφραστούν επηρεάζεται από το κονωνικό μας περιβάλλον, την πόλη, το κλίμα, τον τρόπο που αντιμετώπιζουμε τα πράγματα και άρα δεν είμαστε τελείως έρμαια των γενετικών προδιαγραφών μας. Γι αυτό ας πούμε όταν έχει κάποιος ένα ταλέντο αν δεν το καλλιεργήσει το χάνει ή με΄νει απλά ταλέντο χωρίς να έχει "τελειοποηθεί".
Αυτό που δεν κατάλαβα είναι γιατί είναι καό να γίνεται έρευνα και αλλάζει ο τρόπος που βλέπουμε τα πράγματα.
Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι ή ψυχοθεραπεία είναι άχρηστη,δε θα μιλήσω για την ψυχανάλυση προς την οποία είμαι αρνητικά προσκείμενη,αλλα ή ενασχόληση με τα προσωπικά βιώματα/τροπους σκέψης/τραυματα κάθε πάσχοντα νομίζω είναι απαραίτητη ,είναι ουσιαστικότατη και η προσέγγιση γράφω χαπια-λυθηκε το πρόβλημα δε νομίζω ότι υποστηρίζεται από κανέναν σοβαρό επαγγελματία ψυχικής υγείας.