Νέο κύμα αντικυβερνητικών διαδηλώσεων ετοιμάζεται να σαρώσει το Μαρόκο το Σάββατο, καθώς η νεανική οργάνωση GenZ 212 καλεί σε κινητοποιήσεις σε δέκα πόλεις της χώρας, διεκδικώντας δουλειές, τερματισμό της διαφθοράς και καλύτερες δημόσιες υπηρεσίες. Το κάλεσμα έρχεται μετά από το πιο μαζικό κύμα διαμαρτυριών που έχει γνωρίσει η χώρα εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία.
Τον περασμένο μήνα, η ίδια ομάδα είχε οργανώσει διαδηλώσεις που διήρκεσαν σχεδόν δύο εβδομάδες και συγκλόνισαν το Μαρόκο. Χωρίς επίσημη ηγεσία, με τη δύναμη των κοινωνικών δικτύων όπως το TikTok και το Discord, το GenZ 212 κατάφερε να κινητοποιήσει δεκάδες χιλιάδες νέους που αισθάνονται αποκλεισμένοι από ένα πολιτικό σύστημα που θεωρούν διεφθαρμένο και αναποτελεσματικό.
Μετά από προσωρινή αναστολή των κινητοποιήσεων, η ομάδα είχε δώσει περιθώριο στον βασιλιά Μοχάμεντ ΣΤ’ να απαντήσει στις ανησυχίες τους, κατά την έναρξη της νέας κοινοβουλευτικής περιόδου στις 9 Οκτωβρίου. Παρότι ο μονάρχης αναγνώρισε έμμεσα τα κοινωνικά προβλήματα και κάλεσε την κυβέρνηση να επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις, η οργή δεν έχει καταλαγιάσει.
Οι νέοι του Μαρόκου «ξεσηκώνονται» για αξιοπρέπεια
Οι διαδηλώσεις αντικατοπτρίζουν τη βαθιά οικονομική απογοήτευση της νέας γενιάς, που βλέπει την ανεργία να αγγίζει το 38% στις ηλικίες 15-24, σε μια χώρα όπου οι κοινωνικές ανισότητες παραμένουν τεράστιες. Η κατάσταση έχει επιδεινωθεί από τη μεγάλη κρατική δαπάνη για τη συνδιοργάνωση του Μουντιάλ 2030, με το Ραμπάτ να επενδύει δισεκατομμύρια για την κατασκευή του μεγαλύτερου σταδίου στον κόσμο.
«Υπάρχουν πολύ ισχυρές κοινωνικές ανισότητες και μια ελίτ που περιφρονεί τις φτωχότερες τάξεις», δηλώνει ο πολιτικός αναλυτής Ομάρ Μπρουκσί από τη Ραμπάτ. «Αυτό έχει δημιουργήσει ένα έντονο αίσθημα αποκλεισμού που τώρα εκρήγνυται».
Η τελευταία φορά που η χώρα γνώρισε τέτοιας κλίμακας αναταραχή ήταν το 2011, κατά τη διάρκεια της «Αραβικής Άνοιξης», όταν οι διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας οδήγησαν σε περιορισμένες συνταγματικές μεταρρυθμίσεις. Παρότι ο βασιλιάς τότε επέτρεψε την εκλογή πρωθυπουργού από το κόμμα που κερδίζει τις εκλογές, διατήρησε ουσιαστικά τον έλεγχο της εξουσίας.
Το νέο κύμα κινητοποιήσεων εντάσσεται σε μια παγκόσμια τάση «εξέγερσης της Generation Z», με αντίστοιχα κινήματα να έχουν ξεσπάσει το τελευταίο διάστημα σε Κένυα, Νεπάλ και Μαδαγασκάρη, όπου μάλιστα ο πρόεδρος εκδιώχθηκε πρόσφατα.
Μαρόκο: Από τις ελλείψεις στα νοσοκομεία μέχρι το Μουντιάλ των αντιθέσεων
Η σπίθα των διαμαρτυριών άναψε τον Αύγουστο, όταν οκτώ έγκυες γυναίκες πέθαναν από ιατρική αμέλεια σε δημόσιο νοσοκομείο στο Αγκαντίρ. Για πολλούς Μαροκινούς, το γεγονός αυτό συμβόλισε τη βαθιά ανισότητα ανάμεσα στη φτωχή ενδοχώρα και τα πλούσια παράκτια κέντρα όπως το Ραμπάτ, η Καζαμπλάνκα και η Ταγγέρη. Οι νέοι μιλούν για ένα «Μαρόκο δύο ταχυτήτων», όπου οι κυβερνητικές δαπάνες προτιμούν έργα βιτρίνας αντί για σχολεία και νοσοκομεία.
Στα συνθήματα που κυριαρχούν στις πορείες, ακούγεται συχνά το: «Υγεία πρώτα, δεν θέλουμε Μουντιάλ!». Η οργή φούντωσε ακόμα περισσότερο όταν στις 1 Οκτωβρίου τρεις διαδηλωτές σκοτώθηκαν από πυρά αστυνομικών σε πορεία, ενώ εκατοντάδες άλλοι συνελήφθησαν.
Το GenZ 212 απαιτεί την απόλυση της κυβέρνησης του πρωθυπουργού Αζίζ Αχαννούς, ενός δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία στενά συνδεδεμένου με το παλάτι. Παράλληλα ζητά διαφάνεια, ανεξάρτητη δικαιοσύνη και μέτρα κατά της διαφθοράς που, όπως λένε, έχει μετατραπεί σε «καθεστώς».
«Οι κυβερνήσεις μας δίνουν προτεραιότητα στην εικόνα, όχι στις ανάγκες των πολιτών», υποστηρίζει ο οικονομολόγος Νατζίμπ Ακσέμπι. «Χτίζουν το μεγαλύτερο στάδιο ή το πρώτο τρένο υψηλής ταχύτητας στην Αφρική, ενώ η χώρα δεν έχει τα οικονομικά μέσα να τα συντηρήσει».
Η κυβέρνηση υπό πίεση και η «δύσκολη ισορροπία» του βασιλιά
Η κυβέρνηση Αχαννούς προσπαθεί να κατευνάσει τα πνεύματα, υποστηρίζοντας ότι η συνδιοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου θα τονώσει την οικονομία κατά 1,7% και θα δημιουργήσει πάνω από 100.000 θέσεις εργασίας. «Το Μουντιάλ θα είναι μοχλός ανάπτυξης και τουρισμού», τόνισε ο Λαχσέν Χαντάντ, μέλος της Επιτροπής Οικονομικών της Γερουσίας.
Ωστόσο, αναλυτές όπως ο Ρικάρντο Φαμπιάνι από το International Crisis Group προειδοποιούν ότι τα χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα παραμένουν: ο ανταγωνισμός περιορίζεται από ένα δίκτυο ισχυρών επιχειρηματιών με πολιτική επιρροή, οι οποίοι εμποδίζουν ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις. «Ο βασιλιάς δεν μπορεί να κινηθεί ενάντια στους ολιγάρχες — τους χρειάζεται. Έχουν γίνει πολιτικοί και όταν οι νέοι μιλούν για διαφθορά, αναφέρονται ακριβώς σε αυτές τις συγκρούσεις συμφερόντων», επισημαίνει.
Το Μαρόκο, παρά τους επαίνους που λαμβάνει από το ΔΝΤ για τη δημοσιονομική του πειθαρχία και την άνθηση του τουρισμού και της αυτοκινητοβιομηχανίας, βρίσκεται σήμερα μπροστά σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Οι νέοι ζητούν κάτι περισσότερο από ανάπτυξη: ζητούν αξιοπρέπεια και ισότητα και φαίνεται ότι δεν σκοπεύουν να σταματήσουν.
Με πληροφοριες από Financial Times
