EΠΙ ΕΝΤΕΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ερευνούσε ο Σουηδός διπλωμάτης Γκόραν Μπγιόρκνταλ τις ύποπτες και μυστηριώδεις συνθήκες υπό τις οποίες συνετρίβη τον Σεπτέμβριο του 1961 το αεροσκάφος που μετέφερε τον Σουηδό γενικό γραμματέα του Ο.Η.Ε Νταγκ Χάμαρσκελντ από το Κονγκό στη Ροδεσία (σημερινή Ζιμπάμπουε), σε δασώδη περιοχή κοντά στα σύνορα των δύο χωρών. Το πόρισμα των ερευνών του αποτελεί το υλικό του περσινού ντοκιμαντέρ με τίτλο "Cold Case Hammarskjöld" στο οποίο παρουσιάζονται στοιχεία εμπλοκής των ρατσιστικών κυβερνήσεων της Ροδεσίας και της Νότιας Αφρικής στην πτώση του αεροπλάνου.
Όπως γράφει ο Μπγιόρκνταλ σε άρθρο του που δημοσιεύεται στον Guardian, ήταν κατά τη διάρκεια ενός ερευνητικού ταξιδιού του το 2014 στη Νότια Αφρική όταν υπέπεσαν στην αντίληψή του, «ουρανοκατέβατα» όπως λέει, στοιχεία που αφήνουν έντονες υπόνοιες για τη συμμετοχή του καθεστώτος του απαρτχάιντ στη δολοφονία ενός άλλου επιφανούς Σουηδού αξιωματούχου, επίσης γνωστού για τις αντιρατσιστικές θέσεις του – του πρωθυπουργού Ούλωφ Πάλμε, ο οποίος δολοφονήθηκε στην Στοκχόλμη τον Φεβρουάριο του 1986, και μέχρι σήμερα τόσο η ταυτότητα των δραστών όσο και τα κίνητρά τους παραμένουν ένα μεγάλο μυστήριο που εξακολουθεί να στοιχειώνει την σουηδική κοινωνία.
Τότε λοιπόν, ένας δημοσιογράφος του παρέδωσε τα έγγραφα με την ονομασία "Deepsearch papers", τα οποία έφεραν την υπογραφή του Νοτιοαφρικανού στρατηγού Μινάαρ, και περιγράφουν πώς οι αρχές της χώρας είχαν χαρακτηρίσει τον Πάλμε «εχθρό του κράτους», περιέχοντας επίσης ονόματα ατόμων που είχαν εμπλακεί στον σχεδιασμό επιχείρησης με σκοπό την δολοφονία του.
Πριν από μερικές εβδομάδες, πηγή των μυστικών υπηρεσιών της Ν.Αφρικής τον ενημέρωσε ότι στις 18 Μαρτίου έγινε στην Πρετόρια κρυφή συνάντηση ανάμεσα σε αντιπροσώπους των δύο κυβερνήσεων με θέμα την υπόθεση της δολοφονίας του Ούλωφ Πάλμε.
Όταν αποκαλύφθηκε η ύπαρξη αυτών των εγγράφων, πολλοί στη Σουηδία αμφισβήτησαν την γνησιότητά τους, την επόμενη χρονιά όμως, ο Μπγιόρκνταλ, όπως γράφει ο ίδιος, συναντήθηκε στην Πρετόρια με τον πρώην επικεφαλής των στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών της χώρας [Military Intelligence (MI)], στρατηγό εν αποστρατεία Κρις Θίριον, ο οποίος του δήλωσε παρουσία κάμερας ότι τα έγγραφα ήταν αυθεντικά. Του είπε επίσης ότι και ο ίδιος, παρότι δεν είχε ανάμιξη, ήταν πεπεισμένος ότι η Νότια Αφρική ήταν υπεύθυνη για την δολοφονία του Πάλμε.
Την επόμενη μέρα, ένας υπάλληλος των μυστικών υπηρεσιών της χώρας τον πήρε τηλέφωνο και τον προσκάλεσε σε συνάντηση με εν ενέργεια στρατηγό ο οποίος του έδωσε συγκεκριμένα ονόματα ατόμων που είχαν ανάμιξη στην επιχείρηση της δολοφονίας του Πάλμε, δηλώνοντας ότι οι αρχές της Νότιας Αφρικής ήταν πλέον πρόθυμες να βοηθήσουν τη Σουηδία στην αποκάλυψη της αλήθειας με αντάλλαγμα την ενίσχυση των διμερών σχέσεων μεταξύ των χωρών. Ο μόνος όρος που έθετε ήταν να υποσχεθεί η σουηδική κυβέρνηση αμνηστία σε όλους όσους είχαν αναμιχθεί στην επιχείρηση εκτελώντας διαταγές του καθεστώτος του απαρτχάιντ.
Όσον αφορά στα κίνητρα της δολοφονίας, υπαινίχθηκε ότι εκτός από πολιτικά (Ο Πάλμε και η σουηδική κυβέρνηση ήταν ένθερμοι υποστηρικτές του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου που μαχόταν το ρατσιστικό καθεστώς), ήταν επίσης και οικονομικά, χωρίς όμως να επεκταθεί. Δήλωσε επίσης στον Μπγιόρκνταλ ότι οι μυστικές υπηρεσίες της Νότιας Αφρικής ήταν πρόθυμες να ξεκινήσουν συνομιλίες με τις αντίστοιχες σουηδικές υπηρεσίες, υπό τον όρο όμως ότι θα αποκλείονταν από τον διάλογο οι πολιτικοί και τα media.
Ευρισκόμενος ξαφνικά στη θέση του διαμεσολαβητή, ο Μπγιόρκνταλ, όπως γράφει στο άρθρο του, απάντησε ότι η ουσία είναι να βγει στο φως η αλήθεια έτσι ώστε να κλείσει επιτέλους κάποτε αυτό το οδυνηρό για την σουηδική κοινωνία κεφάλαιο και ότι καταρχάς θα ενημέρωνε τις αρμόδιες αρχές της χώρας του.
Έναν μήνα μετά, τον Νοέμβριο του 2015, παρέδωσε ό,τι σχετικό υλικό είχε στις σουηδικές μυστικές υπηρεσίες (Säpo), οι οποίες με τη σειρά τους ενημέρωσαν τους αστυνομικούς που εξακολουθούσαν να διερευνούν την υπόθεση.
Για τα επόμενα δύομιση χρόνια, ο Μπγιόρκνταλ δεν είχε κανένα νέο μέχρι τη συνάντησή του τον Απρίλιο του 2018 με τον νέο εισαγγελέα που είχε αναλάβει την υπόθεση, ο οποίος του είπε ότι γνώριζε τα στοιχεία και μάλιστα του ζήτησε να πληροφορήσει τον Νοτιοαφρικανό στρατηγό ότι ήταν πρόθυμος να συναντηθεί μαζί του στην Πρετόρια. Δύο μήνες πέρασαν μέχρι να καταφέρει να μεταβιβάσει το μήνυμα ο Μπγιόρκνταλ – και μετά, ξανά σιωπή.
Ώσπου, πριν από μερικές εβδομάδες, πηγή των μυστικών υπηρεσιών της Ν.Αφρικής τον ενημέρωσε ότι στις 18 Μαρτίου έγινε στην Πρετόρια κρυφή συνάντηση ανάμεσα σε αντιπροσώπους των δύο κυβερνήσεων με θέμα την υπόθεση της δολοφονίας του Ούλωφ Πάλμε.
«Η χορήγηση αμνηστίας αποτελεί κάτι ανήκουστο στα χρονικά της σουηδικής δικαιοσύνης», καταλήγει στο άρθρο του ο Γκόραν Μπγιόρκνταλ, ο οποίος τα τελευταία χρόνια κατέχει τη θέση του διευθυντή του περιβαλλοντικού προγράμματος στην πρεσβεία της Σουηδίας στην Μπουρκίνα Φάσο. «Η δολοφονία του Ούλωφ Πάλμε όμως δεν είναι μια τυπική υπόθεση. Γι' αυτό και ελπίζω οι σουηδικές αρχές να κάνουν μια εξαίρεση στην περίπτωση που θα παρουσιαστούν οι πραγματικοί δράστες. Πιστεύω ότι η ανάγκη να μάθουμε επιτέλους την αλήθεια είναι μεγαλύτερη από την ανάγκη να τιμωρηθούν οι ένοχοι».
Με στοιχεία από τον Guardian
