Η νέα κλιμάκωση ανάμεσα στην Ινδία και το Πακιστάν, δύο πυρηνικές δυνάμεις με μακρά ιστορία εχθρότητας, θα μπορούσε υπό άλλες συνθήκες να κινητοποιήσει μια επείγουσα διπλωματική πρωτοβουλία από τις ΗΠΑ. Ωστόσο, η κυβέρνηση Τραμπ επιλέγει να διατηρήσει παθητική στάση, αναδεικνύοντας το νέο, περιορισμένο εύρος της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, σύμφωνα με εκτενής ανάλυση του CNN.
Η κρίση ξέσπασε μετά από τρομοκρατική επίθεση σε Ινδούς τουρίστες στο Κασμίρ, την οποία η Ινδία αποδίδει σε Πακιστανούς μαχητές με κρατική υποστήριξη. Ο πρόεδρος Τραμπ περιορίστηκε αρχικά σε ένα σχόλιο: «Είναι κρίμα. Ελπίζω να τελειώσει σύντομα». Την επόμενη ημέρα πρόσθεσε: «Ξέρω και τους δύο καλά, θέλω να το λύσουν. Αν μπορώ να βοηθήσω, θα είμαι εκεί», χωρίς, ωστόσο, να επιδείξει ενεργή πρόθεση ανάμειξης.
Ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο επικοινώνησε με αξιωματούχους των δύο χωρών, ωστόσο δεν υπήρξε ευρύτερη κινητοποίηση για διαμεσολάβηση ή συγκρότηση διεθνούς πρωτοβουλίας αποκλιμάκωσης.
Η κυβέρνηση Τραμπ έχει απορρίψει την παραδοσιακή προσέγγιση της διπλωματίας πολυμερούς συνεργασίας, προτιμώντας εθνικιστική πολιτική «συναλλαγών». Στην πράξη, αυτό σημαίνει απουσία πολυμερών προσπαθειών επίλυσης κρίσεων, και κατά προτεραιότητα εμπλοκή μόνο όπου υπάρχει άμεσο στρατηγικό ή οικονομικό όφελος για τις ΗΠΑ.
Παράλληλα, η εξωτερική πολιτική Τραμπ χαρακτηρίζεται από στενή συνεργασία με ηγέτες όπως ο Ναρέντρα Μόντι της Ινδίας, γεγονός που περιορίζει το ενδιαφέρον του για ουδέτερη διαμεσολάβηση.
Η νέα κυβέρνηση Τραμπ, παρά τη ρητορική περί «ειρηνοποιού», έχει περιορισμένα αποτελέσματα: καμία πρόοδος στην Ουκρανία και τη Γάζα, αμφιλεγόμενες επαφές με τους Χούθι στην Υεμένη και ακόμη πιο αμφισβητούμενες ιδέες, όπως η πρόταση για «Μεσογειακή Ριβιέρα» στη Γάζα μετά από μαζικές μετακινήσεις Παλαιστινίων, σύμφωνα με την ανάλυση του CNN.
Επιπλέον, όπως καταγγέλλεται, διπλωματικοί απεσταλμένοι όπως ο Στιβ Γουίτκοφ εμπλέκονται σε διαπραγματεύσεις που επιχειρούν να αποσπάσουν οικονομικά ανταλλάγματα, όπως το deal για ορυκτά στην Ουκρανία.
Ιστορική ανάμειξη των ΗΠΑ στο Κασμίρ
Παραδοσιακά, η Ουάσινγκτον παίζει κατευναστικό ρόλο σε κρίσεις στο Κασμίρ. Το 1999, ο πρόεδρος Κλίντον αποσόβησε πυρηνική κλιμάκωση. Το 2019, ο τότε ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο έδρασε για να σταματήσει την αντιπαράθεση Ινδίας-Πακιστάν. Σήμερα, τέτοιες πολυεπίπεδες διπλωματικές στρατηγικές φαίνεται να έχουν εγκαταλειφθεί.
Ο πρώην διπλωμάτης Τιμ Ουίλασεϊ-Γουίλσι τόνισε ότι «έχουμε πλέον έναν πρόεδρο που δεν θέλει οι ΗΠΑ να είναι ο “αστυνόμος του κόσμου”», ενώ επισημαίνει τη στενότερη πολιτική σχέση του Τραμπ με τον Μόντι.
Η απουσία αμερικανικής ηγεσίας δεν είναι η μόνη αιτία της αδράνειας. Η επιδείνωση της σχέσης ΗΠΑ-Πακιστάν, λόγω της στροφής της Ισλαμαμπάντ προς την Κίνα, περιορίζει και τα διπλωματικά εργαλεία. Η Ινδία, από την άλλη, έχει μετατραπεί σε στρατηγικό εταίρο για την Ουάσινγκτον.
Ο κίνδυνος, όμως, παραμένει: η Ινδία έχει ήδη εξαπολύσει επιθέσεις σε πακιστανικά εδάφη, ενώ το Ισλαμαμπάντ υποστηρίζει ότι 31 πολίτες σκοτώθηκαν, υποσχόμενο «σθεναρή απάντηση».
Η αμοιβαία πίεση για αντίποινα, η πολιτική ανάγκη Μόντι να απαντήσει στον θάνατο Ινδών και στην απώλεια στρατιωτικού αεροσκάφους, αυξάνουν τον κίνδυνο περαιτέρω στρατιωτικής σύγκρουσης.
Η απουσία της Ουάσινγκτον αφήνει χώρο για άλλους «παίκτες», όπως το Κατάρ, το οποίο έχει ήδη ξεκινήσει τηλεφωνικές επαφές με τις δύο πλευρές. Ωστόσο, η έκφραση συλλυπητηρίων της Ντόχα προς την Ινδία ερμηνεύθηκε από ορισμένα μέσα ως έμμεση αποστασιοποίηση από το Ισλαμαμπάντ.
Πιθανό ρόλο πιέσεων αναμένεται να διαδραματίσουν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία, βασικοί δανειστές του Πακιστάν.
Η κρίση Ινδίας-Πακιστάν δοκιμάζει όχι μόνο την αντοχή της περιοχής, αλλά και τον ρόλο των ΗΠΑ ως δύναμης σταθερότητας. Η απομάκρυνση του Τραμπ από τον παραδοσιακό ηγετικό ρόλο της Ουάσινγκτον ενισχύει ένα διεθνές κενό, που ενδέχεται να αποδειχθεί επικίνδυνο αν η σύγκρουση ξεφύγει από τον έλεγχο.
Με πληροφορίες από CNN
