Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης συζητούν ένα κοινό ταμείο 500 δισ. ευρώ για κοινά αμυντικά έργα και προμήθειες όπλων, αξιοποιώντας τις αγορές ομολόγων για να ενισχύσουν τις δαπάνες εν αναμονή της επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο.
Η απειλή του Τραμπ να αποσύρει τις εγγυήσεις ασφαλείας των ΗΠΑ από τους συμμάχους του ΝΑΤΟ που δαπανούν ελάχιστα έχει ωθήσει τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες να διερευνήσουν πιο ριζοσπαστικές επιλογές χρηματοδότησης για την άμυνα, συμπεριλαμβανομένου του κοινού δανεισμού που παραδοσιακά αποκλείεται από δημοσιονομικά γεράκια στη Γερμανία, την Ολλανδία και τη Δανία.
Ανώτεροι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι που συζητούν το σχέδιο επικεντρώνονται τώρα στη δημιουργία ενός μηχανισμού χρηματοδότησης για την άμυνα, το οποίο θα εκδίδει ομόλογα που θα υποστηρίζονται από εθνικές εγγυήσεις από τις συμμετέχουσες χώρες και όχι από την ΕΕ συνολικά. Το μοντέλο χρηματοδότησης, το οποίο θα ήταν ανοιχτό σε κράτη εκτός ΕΕ, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Νορβηγία, κερδίζει έλξη μεταξύ μιας βασικής ομάδας κρατών μελών της ΕΕ, είπαν έξι άτομα που συμμετείχαν στις συνομιλίες στους Financial Times. Ενώ ο ακριβής στόχος δανεισμού δεν έχει ακόμη συμφωνηθεί, όσοι συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις είπαν ότι θα πρέπει να ξεπεράσει τα 500 δισ. ευρώ.
Η Ευρώπη αγωνίζεται εδώ και πολύ καιρό για το πώς να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες για να διατηρήσει την υποστήριξη για την Ουκρανία και να προετοιμαστεί για τον εκλεγμένο πρόεδρο των ΗΠΑ Τραμπ, ο οποίος νωρίτερα φέτος προειδοποίησε «δεν πρόκειται να προστατέψουμε τους συμμάχους του ΝΑΤΟ αν δεν πληρώσουν». Η ΕΕ έχει διερευνήσει μυριάδες τρόπους χρηματοδότησης πρόσθετων έργων και το διακυβερνητικό ταμείο έχει αναδειχθεί ως η μοναδική πιο φιλόδοξη επιλογή που εξετάζεται.
Τα σχέδια έχουν συζητηθεί με το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά το Λονδίνο δεν έχει ακόμη δεσμευτεί για οποιαδήποτε ανάμειξη, σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους που συμμετείχαν στις συζητήσεις. Ένας ανώτερος Βρετανός αξιωματούχος που γνωρίζει την πρωτοβουλία χαιρέτισε τη φιλοδοξία ως «ενθαρρυντικό» σημάδι αποφασιστικότητας. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα κληθεί να διαδραματίσει τεχνικό ρόλο, βοηθώντας στη διαχείριση του φορέα ειδικού σκοπού (SPV) και στη διαχείριση των λειτουργιών του ταμείου.
Σε αντίθεση με τις προηγούμενες προτάσεις για έκδοση «ευρωομολόγων» για την άμυνα - κοινός δανεισμός στον οποίο αντιτάχθηκαν οι δημοσιονομικά συντηρητικές χώρες της ΕΕ - η συμμετοχή στο ταμείο θα ήταν εθελοντική και ανοιχτή σε κράτη εκτός ΕΕ. Ως εκ τούτου, οι περιορισμοί της ΕΕ στη χρήση κοινών κεφαλαίων για στρατιωτικούς σκοπούς δεν θα ισχύουν και τα ουδέτερα στρατιωτικά κράτη μέλη όπως η Αυστρία, η Μάλτα, η Ιρλανδία και η Κύπρος θα μπορούν να εξαιρεθούν χωρίς να ασκήσουν βέτο στο σχέδιο.
Ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος υπερασπίστηκε τα ευρωομόλογα για την άμυνα νωρίτερα αυτό το έτος, είπε στους FT ότι υπήρξε μια αλλαγή στο συναίσθημα μεταξύ των ηγετών της ΕΕ. Ενώ οι προτάσεις του αντιμετωπίστηκαν αρχικά με μια «χλιαρή απάντηση», ο Μητσοτάκης ένιωσε τώρα «μια ανανεωμένη αίσθηση επείγοντος» δεδομένων των προκλήσεων ασφάλειας της Ευρώπης και της επιστροφής του Τραμπ στην εξουσία. «Υπάρχει μια αυξανόμενη συναίνεση ότι πρέπει να δαπανήσουμε περισσότερα για την άμυνα και ίσως είναι καιρός να δημιουργηθεί ένας κοινός ευρωπαϊκός μηχανισμός για τη χρηματοδότηση έργων κοινού ενδιαφέροντος», είπε. «Η Γερμανία και η Γαλλία θα επωφεληθούν προφανώς από περισσότερες ευρωπαϊκές δαπάνες για την άμυνα», είπε ο Μητσοτάκης, προσθέτοντας ότι η Ιταλία και η Ισπανία είναι επίσης «μεγάλοι παίκτες» στον κλάδο που πρόκειται να κερδίσουν από αυτή την πρωτοβουλία.
Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών της Πολωνίας Πάβελ Κάρμποβνικ είπε επίσης ότι «η Ευρώπη δεν έχει άλλη επιλογή» από το να αυξήσει τις αμυντικές της επενδύσεις. «Πρέπει να είμαστε σε θέση να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας στο χειρότερο σενάριο», είπε στους FT. «Το Trump 2.0 είναι πιθανό να λειτουργήσει ως καταλύτης για την ΕΕ να κάνει περισσότερα για την Ουκρανία, καθώς και για τη δική της ασφάλεια και άμυνα», δήλωσε ο Mujtaba Rahman του Eurasia Group. Σύμφωνα με τα νέα σχέδια, η ΕΤΕπ θα βοηθήσει στη διαχείριση των εθνικών εγγυήσεων που στηρίζουν το SPV και θα διαδραματίσει διοικητικό ρόλο στις κεφαλαιαγορές, ανέφεραν τα άτομα που συμμετείχαν στις συνομιλίες. Σύμφωνα με την τρέχουσα δανειοδοτική της πολιτική, η ΕΤΕπ απαγορεύεται να χρηματοδοτεί απευθείας επενδύσεις όπλων. Ένας εκπρόσωπος της ΕΤΕπ δήλωσε: «Δεν μας έχουν καταλάβει τέτοια σχέδια».
Οι Κάτω Χώρες, η Φινλανδία και η Δανία υποστηρίζουν ευρέως την ιδέα, είπαν οι άνθρωποι που γνωρίζουν τις συζητήσεις. Η στάση της Γερμανίας είναι αβέβαιη και θα εξαρτηθεί από τις ομοσπονδιακές εκλογές του Φεβρουαρίου. «Είμαστε σε πολύ προχωρημένες συζητήσεις», είπε ένας ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ που συμμετείχε στις συνομιλίες. «Αλλά δεν είναι ακόμη σαφές πώς ακριβώς το βλέπει το Βερολίνο». Οι συνομιλίες συνεχίζονται για το μέγεθος του ταμείου, αλλά ο στόχος είναι να συγκεντρωθούν τουλάχιστον 500 δισ. ευρώ, ένας αριθμός που είπε στους ηγέτες η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα είναι το ελάχιστο που απαιτείται την επόμενη δεκαετία για να καλυφθούν οι ανάγκες ασφάλειας της ηπείρου, πέντε από είπε ο λαός.
Τα χρήματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη στήριξη κοινών αμυντικών έργων, όπως κοινές αντιαεροπορικές άμυνες που έχουν προτείνει η Πολωνία και η Ελλάδα και οι οποίες από μόνες τους θα κοστίζουν 500 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τον Επίτροπο Άμυνας της ΕΕ Άντριους Κουμπίλιους. Οι Βρυξέλλες ελπίζουν ότι η χρηματοδότηση για κοινές αγορές όπλων θα ωθήσει τους αμυντικούς εργολάβους να κάνουν μακροπρόθεσμες επενδύσεις. Ωστόσο, απομένουν πολλά να επιλυθούν σχετικά με το πώς θα χρησιμοποιηθούν τα κεφάλαια. «Δεν είμαστε αντίθετοι στην παροχή περισσότερων χρημάτων για την άμυνα», είπε ένας ανώτερος αξιωματούχος που συμμετείχε στις συζητήσεις. «[Αλλά] η προτεραιότητα πρέπει να είναι να καθοριστεί ακριβώς σε τι θα δαπανηθεί αυτό».
Με πληροφορίες από Financial Times
