«Τα ζώα μπορούν να πάνε οπουδήποτε μόνα τους. Οι γυναίκες όχι. Δεν μας επιτρέπεται να βγούμε από τα σπίτια μας χωρίς την έγκριση ή τη συνοδεία ενός άντρα. Δεν μπορούμε να μπούμε σε Πανεπιστήμιο, όσο κι αν το λαχταράμε. Καμιά φορά σκέφτομαι ότι θα ήταν καλύτερα ο Θεός να μην είχε δημιουργήσει τις γυναίκες»... Μια 19χρονη Αφγανή μιλά στην κάμερα του BBC με τη μαντίλα της και με «θολό» στο πρόσωπό της, για να μη χρειαστεί να πληρώσει με τη ζωή της αυτές τις δηλώσεις. Η νεαρή γυναίκα θα ήταν η πρώτη από την οικογένειά της που θα εισερχόταν στο Πανεπιστήμιο. Τώρα πια αυτό δεν θα συμβεί. Όχι άμεσα, τουλάχιστον
Λίγες ώρες πριν, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ είχε καταγγείλει την απόφαση των Ταλιμπάν να απαγορεύσουν στις γυναίκες της χώρας να φοιτούν στο πανεπιστήμιο και να εργάζονται σε Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Ωστόσο, ο κόσμος εντός και εκτός Αφγανιστάν γνώριζε ότι η εκπαίδευση θα ήταν ο επόμενος στόχος των Ταλιμπάν, από τη μέρα που ανακατέλαβαν τη χώρα.
Παρά τις εκκλήσεις του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες ότι «οι τελευταίοι περιορισμοί θα πρέπει να ανακληθούν» και την προτροπή του να «ανοίξουν ξανά τα σχολεία» στο Αφγανιστάν, κανείς δεν αμφιβάλλει ότι ο διωγμός των γυναικών από την εκπαίδευση, πρακτικά ολοκληρώνει τα σκοταδιστικά σχέδια που ήδη πριν από την αμερικανική αποχώρηση εξυφαίνονταν για τη χώρα.
«Οι ενέργειες για τον αποκλεισμό και τη φίμωση των γυναικών και των κοριτσιών συνεχίζουν να προκαλούν τεράστιο πόνο και μεγάλες οπισθοδρομήσεις στις δυνατότητες του αφγανικού λαού», έγραψε ο Γκουτέρες στο Twitter.
Σωστή η επισήμανση, όμως, η καταστροφή που συντελείται αυτές τις μέρες, δεν αφορά μόνο το Αφγανιστάν, αλλά θεωρείται βόμβα στα θεμέλια του Ισλάμ. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμα και συντηρητικοί αρθρογράφοι του Al Jazeera θεωρούν εφιαλτική την εξέλιξη της απομάκρυνσης των γυναικών από την εκπαίδευση, καθώς «υπομονεύει περαιτέρω την ελάχιστη ελπίδα για πρόοδο που είχε απομείνει στη χώρα».
Πώς, φτάσαμε, όμως, στην πιο σκοτεινή ώρα για τις γυναίκες στο Αφγανιστάν;
Το επίμαχο διάταγμα εκδόθηκε την ώρα που ο κόσμος ήλπιζε σε μια αντιστροφή ενός άλλου διατάγματος του Υπουργείου Παιδείας, το οποίο είχε εκδοθεί τον Μάρτιο και εμπόδιζε τα κορίτσια να φοιτήσουν σε κρατικά σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Οι γνωρίζοντες τα εσωτερικά της διακυβέρνησης των Ταλιμπάν, κάνουν λόγο για πολεμο στις διάφορες ταλιμπανικές φατρίες, που είναι μοιρασμένες σε αυτούς που αναγνωρίζουν ότι η χώρα έχει φτάσει στο όριο της, τόσο με τους περιορισμούς όσο και με την ανέχεια και σε εκείνους που δεν έχουν καμία επαφή με τη σκληρή πραγματικότητα που βιώνει ο λαός μετά την επιστροφή τους και σίγουρα δεν μπορούν να δουν πέρα από τα αντιληπτά ιδεολογικά οφέλη.
Το χειρότερο;
Μέλη της δεύτερης ομάδας είναι αυτά που καταφέρνουν να επιβάλλουν τις απόψεις τους με τη μορφή διαταγμάτων που συνήθως αφορούν περαιτέρω αποκλεισμό των γυναικών από τη δημόσια ζωή και περεταίρω περιορισμό των έτσι κι αλλιώς καταπατημένων δικαιωμάτων τους.
Ο υπουργός Ανώτατης Εκπαίδευσης του Αφγανιστάν, Νίντα Μοχάμαντ Ναντίμ, προσπάθησε να υπερασπιστεί το διάταγμα που απαγορεύει πλέον την είσοδο των γυναικών στα πανεπιστήμια, επικαλούμενος λογιστικά ζητήματα, αλλά και ότι οι γυναίκες δεν συμμορφώνονται με τους ενδυματολογικούς κώδικες του Ισλάμ, με το που εισέρχονται στην ανώτατη εκπαίδευση...
Το Αφγανιστάν και ειδικά οι γυναίκες του, τα έχουν ξανακούσει αυτά τα ψέματα. Τα ίδια είπε ο Ναντίμ και τον Μάρτιο, όταν απαγόρευσε στα κορίτσια της χώρας να εγγράφονται στα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Τότε, οι αρχές δήλωναν ότι τα σχολεία θα παραμείνουν κλειστά μόνο έως ότου «καταρτιστεί ένα σχέδιο σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο και την αφγανική κουλτούρα». Σχεδόν ένα χρόνο μετά , δεν υπάρχει ακόμη καμία ένδειξη ότι έχουν τεθεί σε εφαρμογή πολιτικές για την αντιμετώπιση του ζητήματος.
Σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές, η τελευταία αυτή εξέλιξη θα πρέπει να προβληματίσει τους ηγέτες των Ταλιμπάν στην Κανταχάρ και την Καμπούλ προς τρία σημεία:
Πρώτον, σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς ότι αποτελεί μέρος μιας "δυτικής ατζέντας" που επιβλήθηκε στο Αφγανιστάν, το δικαίωμα των γυναικών στην εκπαίδευση στο Ισλάμ είναι κατοχυρωμένο. Κάποιοι φτάνουν στο σημείο να επικαλούνται στίχους από το Κοράνι (!) για να ενισχύσουν το παραπάνω επιχείρημα. Ο πρώτος στίχος του Κορανίου, με τον Άγγελο Γαβριήλ να απευθύνεται στον Προφήτη Μωάμεθ αρχίζει με τη λέξη «διαβάστε»: «Διαβάστε! Στο όνομα του Κυρίου σας που δημιούργησε τον άνθρωπο από μια ταπεινή ουσία. Διαβάστε! Ο Κύριός σου είναι ο Πανάγαθος που δίδαξε με [τη βοήθεια] της πένας, που δίδαξε στον άνθρωπο αυτό που δεν γνώριζε».
Όπως χαρακτηριστικά τονίζει σε σχετικό άρθρο του στο Al Jazeera, ο ακαδημαϊκός του Πανεπιστημίου του York Sultan Barakat, «στο Ισλάμ, η εκπαίδευση των γυναικών δεν είναι μια απλή προσθήκη, αλλά μια αναγκαιότητα. Η στέρηση της εκπαίδευσης των γυναικών και των κοριτσιών είναι συνεπώς ενάντια στα ίδια τα θεμέλια του Ισλάμ.Είναι παράδοξο για την κυβέρνηση των Ταλιμπάν να λέει ότι εργάζεται για την εκπλήρωση της θείας πρόσκλησης και την οικοδόμηση μιας πραγματικά ισλαμικής χώρας, ενώ ταυτόχρονα θεσμοθετεί τα δεσμά του αναλφαβητισμού και της άγνοιας σε όλο το έθνος».
Και μετά, η εκπαίδευση των γυναικών και η συμμετοχή τους στην οικονομία αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη της χώρας, ακόμα και σε συνθήκες ακραίας οπισθοδρόμησης.
«Όσοι βρίσκονται πίσω από τα διατάγματα κατά της εκπαίδευσης των γυναικών θα πρέπει να αναλογιστούν τον αντίκτυπο που θα έχουν οι αποφάσεις τους στην επίτευξη του ευρύτερου στόχου της οικοδόμησης του έθνους μετά από 40 χρόνια πολέμου. Οι ηγέτες των Ταλιμπάν φαίνεται να θεωρούν τον πλήρη διαχωρισμό των φύλων ως τη συνταγή για ένα καλά λειτουργικό και πραγματικά ισλαμικό σύστημα. Μπορούν όμως να οικοδομήσουν μια τέτοια κοινωνία χωρίς την εκπαίδευση των γυναικών; Πώς σκοπεύουν να διασφαλίσουν ότι οι γυναίκες θα περιθάλπονται από γυναίκες γιατρούς, για παράδειγμα, αν δεν Βαρακεπιτρέπουν στα κορίτσια να πηγαίνουν στο σχολείο και να λαμβάνουν σωστή εκπαίδευση; Αν οι γυναίκες εξυπηρετούνται καλύτερα από γυναίκες, πώς θα λαμβάνουν ποιοτικές υπηρεσίες από γυναίκες με χαμηλή μόρφωση;», αναρωτιέται ο Barakat.
Και αναρωτιέται σωστά: Χωρίς μορφωμένες γυναίκες στο εργατικό δυναμικό, και τα 40 εκατομμύρια πολίτες της χώρας θα πρέπει να βασίζονται αποκλειστικά στο ανδρικό εργατικό δυναμικό. Πόσοι είναι οι ικανοί για παραγωγική εργασία άνδρες της χώρας; Γύρω στο 8-9% του πληθυσμού. Μπορεί αυτή η μειονότητα να συντηρήσει μια ολόκληρη χώρα που έχει καταστραφεί από τους αλλεπάλληλους πολέμους;
«Η μυωπική προσπάθεια των Ταλιμπάν να οικοδομήσουν μια κοινωνία με διαχωρισμό των φύλων χωρίς να δημιουργήσουν το απαραίτητο εργατικό δυναμικό για να τη συντηρήσουν ισοδυναμεί με το να ρίξουν το Αφγανιστάν στα χέρια "εξωτερικών" δυνάμεων, διότι τελικά η κυβέρνηση δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να εισάγει κάθε είδους εργάτες από το εξωτερικό απλώς και μόνο για να κρατήσει το κεφάλι της χώρας πάνω από το νερό», εξηγεί ο ακαδημαϊκός.
Τρίτον, η ανάδειξη της εκπαίδευσης των γυναικών σε πολιτικό ζήτημα θα έχει πολιτικές, διπλωματικές και οικονομικές συνέπειες πολύ πέρα από αυτές που φαίνεται να προβλέπει η κυβέρνηση των Ταλιμπάν. Θα εμποδίσει περαιτέρω τις ήδη περιορισμένες προοπτικές αυτής της κυβέρνησης να κερδίσει την αναγνώριση της διεθνούς κοινότητας και να συνεργαστεί με άλλα έθνη για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης του αφγανικού λαού.
Αυτά τα αντιεκπαιδευτικά διατάγματα, το μόνο που θα καταφέρουν είναι η περαιτέρω πολιτική απομόνωση του Αφγανιστάν από τη διεθνή κοινότητα, τη στιγμή που παραμένει εξαρτημένο από την καλή θέληση και τη βοήθεια των γειτόνων του και άλλων παγκόσμιων δυνάμεων.
«Είναι επιτακτική ανάγκη οι ηγέτες των Ταλιμπάν να επανεξετάσουν τις αποφάσεις τους που αναμφίβολα θα βλάψουν τις Αφγανές και κατ' επέκταση το αφγανικό έθνος. Οι γυναίκες όχι μόνο αποτελούν αναντικατάστατο μέρος του αφγανικού εργατικού δυναμικού, αλλά είναι επίσης τα χέρια που κουνάνε το λίκνο στο οποίο στηρίζεται το μέλλον του Αφγανιστάν», καταλήγει ο Barakat.
Με στοιχεία από BBC.com, Al Jazeera, The Guardian
