Παρότι φαινομενικά παράλογο, το ερώτημα που πρόσφατα έχει κατακλύσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι το εξής: ποιος θα επικρατούσε σε μια μάχη σώμα με σώμα, 100 μέσοι άνδρες ή ένας ενήλικος αρσενικός γορίλας;
Το υποθετικό αυτό σενάριο έχει γίνει viral σε πλατφόρμες όπως το Reddit, το TikTok, το YouTube και το Instagram. Κάποιοι υποστηρίζουν πως, εφόσον οι πρόγονοί μας κυνηγούσαν μαμούθ, σίγουρα θα μπορούσαν να τα βάλουν με έναν γορίλα. Άλλοι, πιο ρεαλιστικά, υπενθυμίζουν ότι ένας αρσενικός silverback μπορεί να σηκώσει σχεδόν έναν τόνο και να εκσφενδονίσει έναν άνθρωπο στον αέρα με χαρακτηριστική ευκολία.
Πίσω όμως από το χιούμορ και τα memes, αυτός ο παράλογος «διάλογος» προσφέρει μια καλή αφορμή για να σκεφτούμε λίγο πιο βαθιά: Τι καθιστά εμάς, τους ανθρώπους, ξεχωριστούς; Τι έχουμε χάσει στην πορεία της εξέλιξής μας; Αλλά και τι μπορούμε να μάθουμε από τους γορίλες, τους πανίσχυρους «ξαδέλφους» μας στο ζωικό βασίλειο;
Γορίλες και άνθρωποι: δύο κλαδιά του ίδιου δέντρου
Οι γορίλες είναι από τους πιο κοντινούς μας συγγενείς στο ζωικό βασίλειο. Ανήκουν, μαζί με τους χιμπατζήδες, τους μπονόμπο και τους ουραγκοτάγκους, στην οικογένεια των μεγάλων πιθήκων, τους λεγόμενους ανθρωποειδείς (Hominidae). Με τους χιμπατζήδες μοιραζόμαστε περίπου το 98,8% του DNA μας, ενώ με τους γορίλες, σχεδόν το 98,4%.

Ο τελευταίος κοινός μας πρόγονος έζησε πριν από περίπου 10 εκατομμύρια χρόνια, και από αυτόν προήλθαν τόσο οι άνθρωποι όσο και οι γορίλες και οι χιμπατζήδες.
Από τότε, τα μονοπάτια μας εξελίχθηκαν εντελώς διαφορετικά. Οι γορίλες προσαρμόστηκαν για να ζουν σε δάση και ορεινές περιοχές, ενώ οι άνθρωποι εξελίχθηκαν ώστε να επιβιώνουν σε ανοιχτά, ποικιλόμορφα περιβάλλοντα. Παρότι ζούμε σε εντελώς διαφορετικά οικοσυστήματα, υπάρχουν πολλά κοινά: και οι δύο είμαστε κοινωνικά όντα, έχουμε εκφραστικά πρόσωπα και αντίχειρες που λειτουργούν σαν εργαλεία.
Η «δασική δύναμη» του γορίλα
Αν στον φανταστικό κόσμο του Dune ο δούκας Λέτο Ατρείδης ήθελε να αποκτήσει «δύναμη της ερήμου» για να επιβιώσει, οι γορίλες έχουν ήδη κατακτήσει τη «δύναμη του δάσους».
Έτσι, σε ό,τι αφορά τη φυσική πυγμή, ο γορίλας αδιαμφισβήτητα υπερτερεί σε σύγκριση με τον άνθρωπο. Ένας ενήλικος αρσενικός silverback μπορεί να ξεπεράσει τα 160 κιλά και να σηκώσει πάνω από έναν τόνο. Αυτό είναι αποτέλεσμα εκατομμυρίων ετών εξέλιξης, όπου η φυσική υπεροχή καθορίζει ποιος αρσενικός θα αναπαραχθεί.
Παρά τη δύναμή τους, οι γορίλες είναι γενικά ήρεμα και κοινωνικά ζώα. Επικοινωνούν με πολύπλοκους τρόπους: χρησιμοποιούν φωνές, χειρονομίες και τον χαρακτηριστικό χτύπο στο στήθος τους, που ακούγεται από μεγάλη απόσταση. Έχουν αναπτύξει ισχυρή κοινωνική νοημοσύνη και μπορούν να εκφράσουν όχι μόνο να δείξουν θλίψη, αλλά και να δείξουν ενσυναίσθηση.
Ορισμένοι ειδικά εκπαιδευμένοι γορίλες έχουν καταγραφεί να χρησιμοποιούν ακόμη και τη νοηματική γλώσσα, κάτι που μαρτυρά το βάθος των γνωστικών τους ικανοτήτων.

Ανταλλάσσοντας μυς με μυαλό
Σε μια υποθετική μάχη, οι 100 άνδρες ίσως καταλήξουν νεκροί ή έστω βαριά τραυματισμένοι. Όμως ρεαλιστικά, οι άνθρωποι δεν θα φτάσουν στο πεδίο της μάχης άοπλοι.
Σωματικά, οι άνθρωποι δεν εντυπωσιάζουν σε σύγκριση με άλλα θηλαστικά. Αυτό που μας κάνει ισχυρούς ως είδος είναι η προσαρμοστικότητά μας και, κυρίως, η ικανότητά μας να συνεργαζόμαστε σε τεράστιες κοινωνικές ομάδες.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι αναλογικά τριπλάσιος από εκείνον του γορίλα, καθώς στην ουσία το είδος μας «επένδυσε» εξελικτικούς «πόντους» στην εγκεφαλική και όχι τη σωματική μας δύναμη.
Έτσι, καταφέραμε να αναπτύξουμε αφηρημένη σκέψη, συμβολική γλώσσα, αλλά και το πιο δυνατό μας εργαλείο: τη δυνατότητα να συσσωρεύουμε και να μεταδίδουμε σύνθετη γνώση από γενιά σε γενιά.
Αυτή η διαγενεακή συσσώρευση μάθησης μάς έδωσε τεχνολογία, πολιτισμό, θεσμούς και δομές συνεργασίας που ξεπερνούν κατά πολύ τα κοινωνικά όρια οποιουδήποτε άλλου πρωτεύοντος. Ενώ μια τυπική ομάδα γοριλών αποτελείται από 5 έως 30 άτομα, εμείς μπορούμε να συνεργαζόμαστε σε ομάδες εκατομμυρίων.
Στην πορεία της εξέλιξης, θυσιάσαμε τη σωματική υπεροχή για χάρη της κοινωνικής, γνωστικής και τεχνολογικής πολυπλοκότητας και γίναμε έτσι το πιο προσαρμοστικό και ταυτόχρονα το πιο επικίνδυνο είδος του πλανήτη.
Όμως τι θα συνέβαινε αν οι άνθρωποι δεν είχαν πρόσβαση σε όπλα και .σύγχρονη τεχνολογία;
Ποιος κερδίζει τελικά;
Η Δρ Τάρα Στόινσκι ηγείται του Dian Fossey Gorilla Fund και συγκαταλέγεται στις κορυφαίες ειδικούς στους γορίλες παγκοσμίως. Μετρώντας δεκαετίες στο πεδίο, έχει αφιερώσει τη ζωή της στην κατανόηση και προστασία τους. Όπως λέει, δεν την εξέπληξε το διαδικτυακό ενδιαφέρον για τη μονομαχία ανθρώπου-γορίλα. Άλλωστε, μια από τις ερωτήσεις που δέχεται συχνά είναι «πόσο πιο δυνατός είναι τελικά ένας γορίλας από έναν άνθρωπο;».
Η απάντηση, σύμφωνα με την ίδια, είναι απλή: «Πολύ». Η μυϊκή τους δύναμη, ιδίως στους αρσενικούς, είναι εντυπωσιακή. Εκτός από τον ογκώδη κορμό, διαθέτουν τεράστια κεφάλια, σιαγόνες και μυς που τους χαρίζουν τρομακτική δύναμη στο δάγκωμα. Όλα αυτά, όπως εξηγεί, δεν προορίζονται για επίθεση. Οι γορίλες είναι φυτοφάγοι και η δύναμή τους λειτουργεί καθαρά αποτρεπτικά, ως άμυνα.
«Ένας αρσενικός γορίλας εμφανίζεται με 180 κιλά μυών, δύναμη που εντυπωσιάζει, και μια παρουσία που προκαλεί δέος», λέει η Στόινσκι. «Αλλά απέναντι σε 100 ανθρώπους, δεν είναι απίθανο να καταβληθεί. Οι άνθρωποι έχουν στρατηγική, μπορούν να συντονιστούν, να εναλλάσσονται, να εξαντλήσουν το ζώο. Είναι παιχνίδι αριθμών».
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η έκβαση θα ήταν αναίμακτη. «Ο γορίλας πιθανότατα θα τραυματίσει ή και θα σκοτώσει αρκετούς. Δεν θα ήταν μια “καθαρή” νίκη για τους ανθρώπους», διευκρινίζει. «Αλλά οι πιθανότητες τελικά γέρνουν προς το μέρος τους».
Για τη Στόινσκι, πάντως, το πιο ανησυχητικό δεν είναι αν θα επικρατούσαν οι άνθρωποι, αλλά το ότι θεωρούμε αυτονόητο πως ο γορίλας θα επιτεθεί.
«Αυτό που συχνά ξεχνιέται σε αυτές τις συζητήσεις είναι ο χαρακτήρας του γορίλα», λέει. «Ο λόγος που πολλοί τους αποκαλούν “ευγενικούς γίγαντες” είναι επειδή πραγματικά είναι. Στην πλειονότητά τους, πρόκειται για ήσυχα, ειρηνικά πλάσματα που επιλέγουν τη σύγκρουση μόνο όταν δεν έχουν άλλη επιλογή».
Με πληροφορίες από Yahoo News, The Conversation