Έρευνα: Γιατί είμαστε εθισμένοι στα επεξεργασμένα τρόφιμα - Οι αιτίες και η θεραπεία

Έρευνα: Το 12% των παιδιών είναι εθισμένα στα επεξεργασμένα τρόφιμα Facebook Twitter
Φωτ.: Αρχείου / Unsplash
0

Το 14% των ενηλίκων και το 12% των παιδιών είναι εθισμένα στα επεξεργασμένα τρόφιμα σύμφωνα με δεκάδες μελέτες που έγιναν σε 36 χώρες. Μερικοί μάλιστα υποστηρίζουν πως ενώ θέλουν, δεν μπορούν να κόψουν αυτήν την «κακή» συνήθεια.

Η επικεφαλής της έρευνας, καθηγήτρια ψυχολογίας Άσλεϊ Γκίρχαρντ δημιούργησε την κλίμακα εθισμού στα επεξεργασμένα τρόφιμα. Ανάμεσα σ’ αυτά περιλαμβάνονται η υπερβολική κατανάλωση, η απώλεια ελέγχου της κατανάλωσης, η λαχτάρα, η συνέχεια της συνήθειας παρά τις αρνητικές συνέπειες και η «παραίτηση». Αν σε κάποιο πρόσωπο εντοπίζονται δύο απ’ αυτά, τότε αυτό το πρόσωπο καταχωρείται ως εθισμένο στα επεξεργασμένα τρόφιμα.

Η Γκίρχαρντ επικαλείται το παράδειγμα ενός ασθενούς με διαβήτη τύπου 2, ο οποίος ενώ γνώριζε τους κινδύνους από την κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, όπως είναι ο ακρωτηριασμός, η τύφλωση, ακόμα και ο θάνατος, δεν μπορούσε να «αντισταθεί». Ο Άσλεϊ Γκίρχαρντ παρομοιάζει την περίπτωση και με άτομα με καρκίνο του πνεύμονα, τα οποία που δεν μπορούν να σταματήσουν το κάπνισμα.

Τι είναι τα επεξεργασμένα τρόφιμα

Πρόκειται για τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες ή και με πρόσθετα λίπη. Στην έρευνα ορίζονται ως «βιομηχανικά παραγόμενα τρόφιμα με συστατικά που δεν είναι διαθέσιμα στις οικιακές κουζίνες». Στην έρευνα τονίζεται ότι δεν προκαλούν εθισμό όλα τα επεξεργασμένα τρόφιμα.

Η ίδια έρευνα απαντά και στο γιατί αντίστοιχα το φαγητό δεν είναι τόσο εθιστικό όσο είναι οι επεξεργασμένες τροφές. Η απάντηση είναι απλή: ο σκοπός του καθημερινού φαγητού είναι να παρέχει τροφή στον οργανισμό, ενώ ο -πρωταρχικός- σκοπός των επεξεργασμένων τροφίμων είναι το οικονομικό κέρδος.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα μπισκότα. Τα σπιτικά μπισκότα περιέχουν βούτυρο και ζάχαρη (λίπος και υδατάνθρακες), αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θα φάνε μεμιάς ένα ολόκληρο ταψί. Ωστόσο είναι «δύσκολο να αντισταθούν σε ένα πακέτο επεξεργασμένων cookies». Τα δεύτερα είναι «πιο προσιτά, βολικά, σε μεγαλύτερη ποσότητα και συνεπώς είναι πιθανό να προκαλέσουν εθισμό. Μην υποτιμάτε την ευκολία, εξηγεί η Άσλεϊ Γκίρχαρντ. «Αν έπρεπε να φτιάξω τη δική μου σοκολάτα ή πίτσα, πιθανότατα δεν θα την έτρωγα τόσο συχνά».

Σε άρθρο για το πώς ενεργοποιείται στον εγκέφαλο ο μηχανισμός του εθισμού στα επεξεργασμένα τρόφιμα, αναφέρεται ως κύρια αιτία η «εξωκυτταρική ντοπαμίνη στο ραβδωτό σώμα του εγκεφάλου». Εξηγείται ότι η κατανάλωση τέτοιων τροφών προκαλεί αύξηση της ντοπαμίνης, ενός νευροδιαβιβαστή στον εγκέφαλο, και κάνει το άτομο να νιώθει υπέροχα. Στη συνέχεια όμως αυτή «διαλύεται» και συνεπώς, το ίδιο άτομο νιώθει πολύ άσχημα. Θέλοντας λοιπόν, να επιστρέψει στην καλή αίσθηση, τρώει περισσότερα επεξεργασμένα τρόφιμα. Μια παρόμοια διαδικασία ισχύει για τους εθισμένους στο αλκοόλ και στο κάπνισμα.

Ένας στους επτά είναι εθισμένος στα επεξεργασμένα τρόφιμα

Σύμφωνα με τον Βαν Τούλεκεν «τα εθιστικά προϊόντα δεν είναι εθιστικά για όλους. Σχεδόν το 90% των ανθρώπων μπορεί να δοκιμάσει αλκοόλ και να μην αναπτύξει μια “προβληματική” σχέση. Το ίδιο ισχύει για όσους δοκιμάσουν το κάπνισμα ή ακόμα και την κοκαΐνη». Ομοίως, δεν θα εθιστούν όλοι όσοι τρώνε επεξεργασμένα τρόφιμα, αλλά, με βάση τις τρέχουσες μελέτες, ένας στους επτά θα εθιστεί. Και όταν οι άνθρωποι βιώνουν εθισμό σε τρόφιμα, είναι σχεδόν πάντα για επεξεργασμένα προϊόντα».

Οι παράγοντες εθισμού στα επεξεργασμένα τρόφιμα

Η ταχύτητα με την οποία τρώμε τέτοια τρόφιμα είναι ένας από τους παράγοντες που προκαλούν εθισμό. Οι ουσίες που επηρεάζουν γρήγορα τον εγκέφαλό μας είναι πιο πιθανό να είναι εθιστικές, γι' αυτό -κατ’ αντιστοιχία- οι άνθρωποι «γαντζώνονται» στα τσιγάρα και όχι στα υποκατάστατα νικοτίνης. Με τον ίδιο τρόπο, οι ελάχιστα επεξεργασμένοι ξηροί καρποί έχουν σχετικά υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος, αλλά χρειάζεται χρόνος για να τους αφομοιώσει το ανθρώπινο σώμα, προκειμένου να μην ενεργοποιηθεί άμεσα η ντοπαμίνη. Τα επεξεργασμένα τρόφιμα από την πλευρά τους, έχουν «σχεδιαστεί» για να μεταφέρουν υδατάνθρακες και λίπος στο έντερο -και μετά στον εγκέφαλο- όσο το δυνατόν γρηγορότερα.

Ακόμα ένας παράγοντας εθισμού θα μπορούσε να είναι τα πρόσθετα συστατικά στα εν λόγω τρόφιμα. Αυτά τα πρόσθετα είναι κυρίως σε επίπεδο γεύσης και συγκεκριμένα εντείνουν τις γλυκές και αλμυρές γεύσεις. Επίσης, τα πρόσθετα υφής βελτιώνουν την αίσθηση στο στόμα.

Υπάρχει θεραπεία από τον εθισμό στα επεξεργασμένα τρόφιμα;

Η κύρια θεραπεία για τις διαταραχές υπερφαγίας είναι η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (μία μορφή ψυχοθεραπείας). Στην ανασκόπηση οι ερευνητές αναφέρουν αρκετές υποσχόμενες μελλοντικές θεραπείες. Περιλαμβάνουν τα φάρμακα ναλτρεξόνη και βουπροπιόνη, τα οποία μπορεί να μειώσουν τα συμπτώματα, και ένα φάρμακο για τον διαβήτη που φαίνεται να μειώνει την επιθυμία για φαγητό, καθώς και μοντέλα εθισμού 12 σταδίων.

Ο Φερνάντεζ Αράντα λέει ότι το πρώτο βήμα, όπως σε κάθε εθισμό, είναι να αναγνωρίσεις ότι υπάρχει πρόβλημα. «Θα μπορούσατε να σταματήσετε να τρώτε τέτοια τρόφιμα; Όταν έρχεστε αντιμέτωποι με αρνητικά συναισθήματα, θα μπορούσατε να τα βγάλετε πέρα με διαφορετικό τρόπο αντί να τρώτε; Πώς νιώθετε όταν αυτά τα τρόφιμα δεν είναι διαθέσιμα;» Στη συνέχεια, εάν είναι απαραίτητο, αναζητήστε ιατρική βοήθεια. «Η έγκαιρη ανίχνευση διατροφικών διαταραχών, που προκαλούνται από επεξεργασμένα ή όχι, είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να μειωθεί η διάρκειά τους».

Με πληροφορίες από Guardian

Τech & Science
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η ιρλανδική ρυθμιστική αρχή αυστηροποιεί την πίεση στην πλατφόρμα X του Έλον Μασκ για έλεγχο ηλικίας σε πορνογραφικό περιεχόμενο

Τech & Science / Η ιρλανδική ρυθμιστική αρχή αυστηροποιεί την πίεση στην πλατφόρμα X του Έλον Μασκ για έλεγχο ηλικίας σε πορνογραφικό περιεχόμενο

Ο νέος Κώδικας Ασφάλειας Διαδικτύου της Ιρλανδίας περιλαμβάνει αυστηρές διατάξεις για τον έλεγχο ηλικίας, με σκοπό να αποτραπεί η πρόσβαση ανηλίκων σε επιβλαβές περιεχόμενο, όπως πορνογραφία και βίαιο υλικό
LIFO NEWSROOM
Aeneas: Η Google και ο Έλληνας Γιάννης Ασσαέλ δίνουν νέα ζωή στις ρωμαϊκές επιγραφές με εργαλείο AI

Τech & Science / Aeneas: Η Google και ο Έλληνας Γιάννης Ασσαέλ δίνουν νέα ζωή στις ρωμαϊκές επιγραφές με εργαλείο AI

Το σύστημα, που ονομάζεται Aeneas από τον μυθικό Τρωικό ήρωα, βοηθά τους ιστορικούς να ερμηνεύσουν, να αποδώσουν και να αποκαταστήσουν αρχαίες ρωμαϊκές επιγραφές
LIFO NEWSROOM
«Η ανθρωπότητα νίκησε»: Ποια είναι η ιδιοφυΐα που κέρδισε το ChatGPT στον κορυφαίο διαγωνισμό προγραμματισμού

Τech & Science / «Η ανθρωπότητα νίκησε»: Ποια είναι η ιδιοφυΐα που κέρδισε το ChatGPT στον κορυφαίο διαγωνισμό προγραμματισμού

Όπως λέει, «δεν είχε ποτέ πραγματικό σχέδιο για τη ζωή» και τυπικά έχει μόνο δευτεροβάθμια εκπαίδευση, καθώς δεν ολοκλήρωσε τις πανεπιστημιακές του σπουδές
LIFO NEWSROOM
Στέλεχος βακτηρίου ανθεκτικό στα αντιβιοτικά εξαπλώνεται στην Ευρώπη, προειδοποιούν επιστήμονες

Τech & Science / Στέλεχος βακτηρίου ανθεκτικό στα αντιβιοτικά εξαπλώνεται στην Ευρώπη, προειδοποιούν επιστήμονες

Εντοπίστηκε για πρώτη φορά πριν από σχεδόν μια δεκαετία στην Ολλανδία και τη Γερμανία, και έκτοτε έχει εξαπλωθεί σε τουλάχιστον εννέα ακόμη ευρωπαϊκές χώρες
LIFO NEWSROOM
Η Γη περιστρέφεται πιο γρήγορα και ίσως χρειαστεί να «αφαιρεθεί» ένα δευτερόλεπτο για πρώτη φορά στην ιστορία

Τech & Science / Η Γη περιστρέφεται πιο γρήγορα και ίσως χρειαστεί να «αφαιρεθεί» ένα δευτερόλεπτο για πρώτη φορά στην ιστορία

Μικρότερες ημέρες, μεγάλη ανησυχία για τους χρονομέτρες: Μια απροσδόκητη επιτάχυνση της Γης φέρνει για πρώτη φορά το ενδεχόμενο ενός «αρνητικού δευτερολέπτου»
LIFO NEWSROOM
Explainer: Γιατί η Nvidia αξίζει περισσότερο από την Apple και την Tesla μαζί

Explainer / Γιατί η Nvidia αξίζει περισσότερο από την Apple και την Tesla μαζί

Η Nvidia δεν έχει oρατή παρουσία στην καθημερινότητα των περισσότερων ανθρώπων, όμως χωρίς την τεχνολογία της, πολλές από τις συσκευές και τις υπηρεσίες που σήμερα αποκαλούμε «έξυπνες» δεν θα ήταν εφικτές
LIFO NEWSROOM