Καθώς η Premier League της Αγγλίας ξεκινά την 34η σεζόν της αυτό το Σαββατοκύριακο, περισσότερες από τις μισές ομάδες — 11 από τις 20 — θα φέρουν για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά λογότυπα στοιχηματικών εταιρειών στο μπροστινό μέρος των εμφανίσεών τους. Καμία άλλη βιομηχανία δεν είχε τέτοια κυριαρχία στη λίγκα από το 1992, όταν αυτή ξεκίνησε.
Οι συμφωνίες με τις στοιχηματικές εταιρείες αποδείχθηκαν ιδιαίτερα κερδοφόρες για τις ομάδες, όμως οι αντιδράσεις από οργανώσεις κατά του εθισμού στον τζόγο αυξάνονται. Με τον κίνδυνο κυβερνητικής ρύθμισης να πλησιάζει, η Premier League συμφώνησε να σταματήσει οικειοθελώς τις χορηγίες στοιχημάτων στο μπροστινό μέρος της φανέλας από το 2026. Παρ’ όλα αυτά, θα εξακολουθούν να επιτρέπονται οι διαφημίσεις στις μανσέτες, στα ηλεκτρονικά πάνελ στα γήπεδα και γενικά κατά τη διάρκεια των αγώνων.
Η ιστορία των φανελών της Premier League αποκαλύπτει οικονομικές δυνάμεις που διαμορφώνουν το ποδόσφαιρο, αλλά και την παγκόσμια οικονομία. Οι χορηγοί φανέλας είναι ένα μικρογραφικό παράδειγμα της μετάβασης του ποδοσφαίρου από το τοπικό στο παγκόσμιο και πιο εμπορικό.
Από τις τοπικές μάρκες στα παγκόσμια brand
Στη δεκαετία του 1990, η παρακολούθηση της Premier League από άλλη ήπειρο ήταν δύσκολη. Έτσι, οι χορηγοί στόχευαν το τοπικό κοινό.
- Η Leicester City είχε τους Walkers Crisps (τοπική εταιρεία σνακ)
- Η West Ham συνεργαζόταν με την Dagenham Motors
- Η Newcastle United με την Newcastle Brown Ale
Ακόμα και τότε, αρκετοί χορηγοί ήταν ξένες εταιρείες με έντονη παρουσία στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπως:
- JVC και SEGA για την Άρσεναλ
- Carlsberg για τη Λίβερπουλ
- Pizza Hut για τη Φούλαμ
Η παγκοσμιοποίηση και η άνοδος των στοιχηματικών
Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000, οι βρετανικές εταιρείες είχαν σχεδόν εξαφανιστεί από τις φανέλες. Το 2006, μόλις 6 από τις 20 ομάδες είχαν χορηγούς με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο. Αντ’ αυτού, κυριάρχησαν τα παγκόσμια brand:
- Η Emirates Airlines χορηγούσε την Τσέλσι και μετά την Άρσεναλ.
- Η Chang Beer από την Ταϊλάνδη έγινε επί χρόνια χορηγός της Έβερτον.
- Οι στοιχηματικές εταιρείες έκαναν την πρώτη τους εμφάνιση.
Η αλλαγή ξεκίνησε το 2005, όταν ο Gambling Act του Ηνωμένου Βασιλείου επέτρεψε τηλεοπτική και ραδιοφωνική διαφήμιση για τον τζόγο, ανοίγοντας την πόρτα για εκτεταμένες καμπάνιες στο ποδόσφαιρο.
Μέχρι τη δεκαετία του 2010, οι μισές ομάδες της Premier League διαφήμιζαν στοιχηματικές πλατφόρμες στις φανέλες τους.
«Οι στοιχηματικές εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το ποδόσφαιρο για τα κέρδη τους», λέει η Χριστίνα Φιλίππου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Λογιστικής και Χρηματοδότησης στον Αθλητισμό στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ.
«Και έχουν πολλά χρήματα», προσθέτει.
Οι περισσότερες στοιχηματικές εταιρείες που διαφημίζονται σήμερα είναι εγγεγραμμένες σε Ανατολική Ασία ή σε φορολογικά φιλικές ευρωπαϊκές περιοχές, όπως το Γιβραλτάρ και το Νησί του Μαν. Έχουν ονόματα όπως:
- bj88
- net88
- 96.com
- LaBa360
Οι περισσότερες δεν είναι γνωστές εκτός του ποδοσφαίρου.
Παράδειγμα: Οι Φούλαμ, Μπόρνμουθ, Μπέρνλι και Γουλβς έχουν ως χορηγό μια πλατφόρμα με άδεια της TGP Europe, η οποία έχει αποχωρήσει από την αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου λόγω προστίμου από την αρμόδια ρυθμιστική αρχή. Άρα, οι φίλαθλοι στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τον χορηγό της ίδιας τους της ομάδας, ακόμα κι αν το επιθυμούν.
Η μόνη άλλη εποχή που παρατηρήθηκε τέτοια κυριαρχία σε χορηγούς φανέλας ήταν η τεχνολογική "dotcom" περίοδος μεταξύ 1992–2000. 18 ομάδες είχαν χορηγούς από 25 εταιρείες τεχνολογίας και τηλεπικοινωνιών. Κάποιες, όπως η Hewlett-Packard (Τότεναμ) και η Brother (Μάντσεστερ Σίτι), είναι ακόμα ενεργές. Άλλες, όπως η Tulip Computers (Κρίσταλ Πάλας), έχουν μείνει στην ιστορία μόνο για τις φανέλες τους, που πλέον θεωρούνται συλλεκτικά αντικείμενα. Ίσως και οι σημερινές εμφανίσεις με στοιχηματικές να αποκτήσουν ανάλογη αξία στο μέλλον.
Το ερώτημα είναι ποιος θα αντικαταστήσει τις στοιχηματικές εταιρείες όταν φύγουν από τις φανέλες το 2026;
Πολλοί σύλλογοι επιδιώκουν ένα τελευταίο συμβόλαιο πριν εφαρμοστεί η απαγόρευση, παρά να ξεκινήσουν από τώρα τη μετάβαση. Ωστόσο, ειδικοί όπως η Φιλίππου θεωρούν ότι η τεχνολογία ίσως επιστρέψει — αυτή τη φορά μέσω κρυπτονομισμάτων και τεχνητής νοημοσύνης, καθώς τέτοιες εταιρείες επιδιώκουν παγκόσμια αναγνώριση μέσω του ποδοσφαίρου.
Με πληροφορίες από Bloomberg
