Πάνω από 1.000 οικογενειακά παρεκκλήσια κοσμούν την Τήνο, το νησί του Αιγαίου που διατηρεί μια σπάνια παράδοση αιώνων. Τα μικρά, λιτά πέτρινα εκκλησάκια, πολλά από τα οποία χρονολογούνται από τον 17ο αιώνα, συντηρούνται με αφοσίωση από οικογένειες που περνούν αυτή την ευθύνη από γενιά σε γενιά.
Αυτά τα λευκασμένα, κυκλαδίτικου ύφους παρεκκλήσια με καμπαναριά ανήκουν σε ανθρώπους όλων των ηλικιών, επαγγελμάτων και θρησκευτικών αντιλήψεων: από κτηνοτρόφους και ξενοδόχους μέχρι θρησκευόμενους και αγνωστικιστές. Αυτό που τους ενώνει είναι η αφοσίωση στη διατήρηση της οικογενειακής παράδοσης και στη διοργάνωση του ετήσιου πανηγυριού στη γιορτή του αγίου ή της Παναγίας.
Όπως λέει η Ιωάννα Κρικέλλη στο πανηγύρι του Αγίου Σώστη: «Αυτή η παράδοση μάς ενώνει ως οικογένεια. Είναι ταυτότητά μας. Έχω δεσμευτεί να τη μεταδώσω στα παιδιά μου».
Τα παρεκκλήσια της Τήνου δεν είναι τυχαία. Κάποια χτίστηκαν από οικογένειες ναυτικών ως τάματα για ασφαλή ταξίδια, άλλα από αγρότες σε γη που τους παραχωρήθηκε από τους Ενετούς και αργότερα επιτράπηκε από τους Οθωμανούς. Πολλά είναι αφιερωμένα στην Παναγία, με την Τήνο να φιλοξενεί και τον σημαντικό προσκυνηματικό ναό της Παναγίας της Ευαγγελίστριας. Αν και μοιράζονται το εμβληματικό κυκλαδίτικο στυλ, κυβικές φόρμες, επίπεδες στέγες, λευκοί τοίχοι με μπλε πινελιές, κάθε μάστορας άφηνε το προσωπικό του αποτύπωμα.
Τα παρεκκλήσια λειτουργούν ως χώροι λατρείας αλλά και κοινωνικής συνοχής. Στα πανηγύρια συγκεντρώνεται η τοπική κοινότητα, με λιτανείες, φαγητό, ποτό, χορό και προσευχή. Οι επισκέπτες συχνά έρχονται από το εξωτερικό μόνο για να συμμετάσχουν στο ετήσιο πανηγύρι.
Ο Νίκος Λεβάντης θυμάται τα παιδικά του χρόνια με υπνόσακους στο πάτωμα του παρεκκλησίου του φίλου του, ενώ η μητέρα του αναπολεί πώς οι προτάσεις γάμου γίνονταν... με κρέας και λουλούδια πάνω σε πιρούνι!
Ακόμη και όσοι δεν είναι θρησκευόμενοι, βλέπουν τα παρεκκλήσια ως πολιτιστική παρακαταθήκη. «Νιώθω γαλήνη. Τα παλιά λιθάρια κουβαλούν ιστορίες», λέει ο Ρωμανός Βασιλόπουλος.
Για τον Γιάννη Καφαντάρη, 26 ετών, το παρεκκλήσι είναι τόπος ηρεμίας και ανάγνωσης. Αν και δεν αυτοπροσδιορίζεται ως θρησκευόμενος, λέει: «Ο Χριστιανισμός δεν είναι μόνο θρησκεία. Είναι και πολιτισμός. Ενώνει ανθρώπους. Θέλω να το διατηρήσω».
Η Τήνος αποδεικνύει ότι, ακόμη και σε μια Ευρώπη που απομακρύνεται από τη θρησκεία, οι οικογενειακές παραδόσεις μπορούν να επιβιώσουν και να εμπνέουν.
Με πληροφορίες από Assocıated Press
