«Η άλλη Γκρέις»: ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα της Μάργκαρετ Άτγουντ

«Η άλλη Γκρέις»: ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα της Μάργκαρετ Άτγουντ Facebook Twitter
Η βραβευμένη με Booker Καναδή συγγραφέας Μάργκαρετ Άτγουντ με περισσότερα από 40 έργα σε 40 γλώσσες.
1

Σήμερα ήταν η ένατη μέρα που κάθισα με τον δόκτορα Τζόρνταν σε τούτη δω την κάμαρα. Οι μέρες των επισκέψεών του δεν ήταν συνεχόμενες, καθώς παρεμβάλλονται οι Κυριακές, κι ορισμένες άλλες μέρες δεν ήρθε καθόλου. Παλιά λογάριαζα τον χρόνο αρχινώντας απ' τα γενέθλιά μου, κι έπειτα τον λογάριαζα απ' την πρώτη μου μέρα σ' αυτή τη χώρα, κι έπειτα απ' την τελευταία μέρα στη ζωή της Μέρι Ουίτνεϊ, και κατόπιν τούτου απ' τη μέρα κείνη του Ιουλίου που συνέβη το φρικτότερο όλων, και ύστερα απ' αυτό λογάριαζα τον χρόνο απ' την πρώτη μου μέρα στη φυλακή. Μα τώρα τον λογαριάζω απ' την πρώτη μέρα που πέρασα στο δωμάτιο της ραπτικής με τον δόκτορα Τζόρνταν, διότι δεν μπορείς να λογαριάζεις απ' την ίδια αφετηρία, καταντάει υπερβολικά ανιαρό κι ο χρόνος απλώνεται ολοένα και περισσότερο, και με το ζόρι τον αντέχεις.


Ο δόκτωρ Τζόρνταν κάθεται αντίκρυ μου. Μυρίζει σαπούνι ξυρίσματος, την εγγλέζικη μάρκα, και μυρίζει και σαν το κερί των αυτιών του· και δέρμα, απ' τις μπότες που φορά. Πρόκειται για μια καθησυχαστική μυρωδιά και πάντα ανυπομονώ να την οσμιστώ, καθώς οι άντρες που πλένονται είναι προτιμότεροι απ' αυτή την άποψη από κείνους που δεν πλένονται. Σήμερα έχει αποθέσει στο τραπέζι μια πατάτα, μα δε μ' έχει ρωτήσει ακόμη για δαύτην, οπότε ίσα που στέκει ανάμεσά μας. Δεν ξέρω τι περιμένει να πω για την πατάτα, εξόν ότι έχω ξεφλουδίσει κάμποσες όλα αυτά τα χρόνια, κι έχω φάει και πολλές, είναι ωραίο πράμα η φρέσκια πατάτα με λίγο βούτυρο κι αλάτι, και μαϊντανό αν σου βρίσκεται, κι ακόμα κι οι μεγάλες οι ξερές γίνονται ωραιότατες με λίγο ψήσιμο· αλλά δεν είναι θέμα για μεγάλη συζήτηση. Μερικές πατάτες μοιάζουν με μωρουδιακά μούτρα, ή ειδάλλως με ζώα, και μια φορά είχα δει μία που έμοιαζε με γάτα. Μα τούτη δω μοιάζει απλώς με πατάτα, τίποτα το περισσότερο και τίποτα το λιγότερο. Καμιά φορά θαρρώ ότι ο δόκτωρ Τζόρνταν είναι λιγάκι σαλεμένος. Αλλά κάλλιο να μιλάω μαζί του για πατάτες, αν αυτό λαχταρά, απ' το να μην του μιλώ καθόλου.

Θαρρώ πως εννοεί κατά πόσον ονειρεύομαι το μέλλον, αν έχω σχέδια για το τι μπορεί να κάνω στη ζωή μου, κι η ερώτησή του μου φαίνεται άσπλαχνη· καθώς πρόκειται να μείνω εδώ μέχρι τον θάνατό μου, δεν έχω και κανένα λαμπρό μέλλον να συλλογίζομαι.


Φοράει αλλιώτικη γραβάτα σήμερα, μια κόκκινη με μπλε βούλες ή μπλε με κόκκινες βούλες, λιγάκι κραυγαλέα για τα γούστα μου, μα δεν μπορώ να τον κοιτάξω θαρρετά για πολλή ώρα ώστε να κρίνω. Χρειάζομαι το ψαλίδι κι έτσι του το ζητώ, κι έπειτα εκείνος θέλει ν' αρχινήσω να μιλάω, οπότε λέω: Σήμερα θα ράψω το τελευταίο κομμάτι τούτου του παπλώματος, ύστερα απ' αυτό όλα τα κομμάτια θα 'χουν ραφτεί το 'να με τ' άλλο και το πάπλωμα θα 'ναι έτοιμο, το προορίζω για μιαν απ' τις θυγατέρες του διευθυντή. Πρόκειται για μια Ξύλινη Καλύβα.


Το πάπλωμα της Ξύλινης Καλύβας είναι κάτι που κάθε νέα γυναίκα πρέπει να 'χει πριν από τον γάμο της, καθώς συμβολίζει το σπιτικό· κι έχει πάντα ένα κόκκινο τετράγωνο στο κέντρο, που συμβολίζει την οικογενειακή εστία. Η Μέρι Ουίτνεϊ μου το 'χε πει. Μα αυτό δεν του το λέω, καθώς δεν πιστεύω ότι θα τον ενδιαφέρει, λαϊκό καταπώς είναι. Αν και δεν είναι περισσότερο λαϊκό απ' ό,τι μια πατάτα.


Κι εκείνος λέει: Τι θα ράψεις έπειτα απ' αυτό; Κι εγώ λέω δεν ξέρω, φαντάζομαι ό,τι μου πουν, δε με βάζουν να φτιάχνω παπλώματα, μόνο τα διακοσμητικά κομμάτια επειδή είναι πολύ λεπτεπίλεπτη δουλειά, κι η σύζυγος του διευθυντή είπε ότι χαραμίστηκα με το ασήμαντο ράψιμο σαν αυτό που σε βάζουν να κάνεις στη φυλακή, τα τσουβάλια του ταχυδρομείου και τις στολές και τα τοιαύτα· μα, όπως και να 'χει, τα παπλώματα θα τα ετοιμάσουν απόψε το βράδυ, και θα 'χουν μάζωξη γι' αυτόν το σκοπό, κι εμένα δε με καλούν στις μαζώξεις.

Κι εκείνος λέει: Αν μπορούσες να φτιάξεις ένα πάπλωμα καταδικό σου, τι σχέδιο θα διάλεγες;

Ε, λοιπόν, επ' αυτού δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία, ξέρω την απάντηση. Θα διάλεγα ένα Δέντρο του Παραδείσου σαν αυτό στο σεντούκι με τα παπλώματα της κυρίας Άλντερμαν Πάρκινσον, παλιά το έβγαζα παριστάνοντας ότι ήθελα να δω αν χρειαζόταν μαντάρισμα μόνο και μόνο για να το θαυμάσω, ήταν υπέροχο, φτιαγμένο όλο με τριγωνικά κομμάτια, σκούρα για τα φύλλα κι ανοιχτόχρωμα για τα μήλα, το ράψιμό του τρομερά ντελικάτο, με ραφές σχεδόν το ίδιο μικροσκοπικές σαν κι αυτές που πετυχαίνω κι εγώ, μόνο που στο δικό μου θα 'φτιαχνα αλλιώτικη την μπορντούρα. Το δικό της έχει για μπορντούρα το Κυνήγι της Αγριόχηνας, μα το δικό μου θα 'χε ένα ανάκατο περίγραμμα, ένα κομμάτι καμωμένο με ανοιχτό χρώμα, ένα με σκούρο –η άμπελος, έτσι τη λένε τούτη την μπορντούρα–, κληματσίδες τυλιγμένες αναμεταξύ τους σαν αυτές στον καθρέφτη της σάλας. Θα 'θελε κάμποση δουλειά και θα μου 'παιρνε καιρό, μα αν ήταν δικό μου και μόνο δικό μου, θα ήμουν διατεθειμένη να μοχθήσω.


Όμως του λέω κάτι διαφορετικό. Δεν ξέρω, κύριε, λέω. Μπορεί να έφτιαχνα ένα πάπλωμα με τα Δάκρυα του Ιώβ, ή με το Δέντρο του Παραδείσου, ή με τον Φιδωτό Φράχτη· η ειδάλλως ένα πάπλωμα με το Πρόβλημα της Γεροντοκόρης, καθώς κι εγώ γεροντοκόρη είμαι, έτσι δεν είναι, κύριε, και σαφώς είμαι πολύ προβληματισμένη. Αυτό το τελευταίο το είπα για να κάνω το πειραχτήρι. Δεν του απαντώ ειλικρινά, διότι το να λες μεγαλόφωνα αυτό που στ' αλήθεια επιθυμείς φέρνει γρουσουζιά, κι έπειτα το καλό που λαχταράς δε θα συμβεί ποτέ. Μπορεί να μη συμβεί έτσι κι αλλιώς, αλλά για να 'σαι σίγουρος, πρέπει να προσέχεις τι λες ότι θέλεις ή πρέπει να προσέχεις ακόμα και για το τι θέλεις, καθώς μπορεί να τιμωρηθείς για δαύτο. Αυτό συνέβη και στη Μέρι Ουίτνεϊ.


Εκείνος σημειώνει τα ονόματα των παπλωμάτων. Δέντρα του Παραδείσου, ρωτάει, ή Δέντρο;


Δέντρο, κύριε, απαντώ. Μπορείς να 'χεις ένα πάπλωμα με περισσότερα από ένα δέντρα κεντημένα πάνω του, έχω δει και τέσσερα μαζί με τις κορφές τους ενωμένες στο κέντρο, αλλά και πάλι το λένε το Δέντρο.


Γιατί φαντάζεσαι ότι συμβαίνει αυτό, Γκρέις; ρωτά. Καμιά φορά γίνεται σαν παιδί, κι όλο ρωτάει γιατί.


Διότι έτσι λέγεται το σχέδιο, κύριε, λέω. Υπάρχει επίσης και το Δέντρο της Ζωής, μα αυτό είναι αλλιώτικο σχέδιο. Επιπλέον έχει και το Δέντρο του Πειρασμού, και το Πεύκο, που κι αυτό είναι ωραιότατο.

Τα σημειώνει όλα αυτά. Έπειτα πιάνει την πατάτα και την κοιτάζει. Δεν είναι θαυμάσιο, λέει, που ένα τέτοιο πράγμα φυτρώνει κάτω απ' το χώμα, θα 'λεγες ότι φυτρώνει στον ύπνο του, αθέατο μες στο σκοτάδι, κρυμμένο εκεί όπου κανείς δεν το βλέπει.

Ε λοιπόν, δεν ξέρω πού φαντάζεται ότι φυτρώνουν οι πατάτες, εγώ δεν τις έχω δει να κρέμονται στους θάμνους. Μένω αμίλητη, κι εκείνος λέει: Τι άλλο βρίσκεται κάτω απ' τη γη, Γκρέις;


Τα παντζάρια, λέω. Και τα καρότα έτσι φυτρώνουν, κύριε, προσθέτω. Τέτοια είναι η φύση τους.

Δείχνει απογοητευμένος με την απάντηση και δεν την καταγράφει. Με κοιτάει και συλλογίζεται. Κι έπειτα λέει: Έχεις καθόλου όνειρα, Γκρέις;

Κι εγώ λέω: Τι εννοείτε, κύριε;


Θαρρώ πως εννοεί κατά πόσον ονειρεύομαι το μέλλον, αν έχω σχέδια για το τι μπορεί να κάνω στη ζωή μου, κι η ερώτησή του μου φαίνεται άσπλαχνη· καθώς πρόκειται να μείνω εδώ μέχρι τον θάνατό μου, δεν έχω και κανένα λαμπρό μέλλον να συλλογίζομαι. Ή ενδεχομένως να εννοεί κατά πόσον ονειροπολώ, αν λαχταρώ κάποιον άντρα, σαν νέα κοπέλα που είμαι, κι η ιδέα αυτή είναι εξίσου άσπλαχνη, αν όχι περισσότερο· κι εγώ λέω, με μια ιδέα θυμού κι αποδοκιμασίας: Τι να τα κάνω τα όνειρα, δεν είναι και πολύ ευγενικό εκ μέρους σας να με ρωτάτε για δαύτα.


Κι εκείνος λέει: Όχι, παρεξήγησες την ερώτησή μου. Αυτό που ρωτάω είναι: ονειρεύεσαι καθόλου τα βράδια στον ύπνο σου;


Εγώ λέω, λίγο ξινισμένα επειδή εξακολουθεί με τις καθωσπρέπει ανοησίες του κι επίσης διότι είμαι ακόμη λίγο θυμωμένη: Όλοι βλέπουν όνειρα στον ύπνο τους, κύριε, ή έτσι φαντάζομαι.


Ναι, αλλά εσύ, Γκρέις, βλέπεις όνειρα; λέει. Δεν πρόσεξε τον τόνο της φωνής μου ή ειδάλλως επέλεξε να μην του δώσει σημασία. Μπορώ να του πω το οτιδήποτε κι εκείνος ούτε θα δυσαρεστηθεί ούτε θα κλονιστεί, ούτε καν θα εκπλαγεί ιδιαίτερα – ίσα που θα το σημειώσει. Φαντάζομαι ότι τον ενδιαφέρουν τα όνειρά μου επειδή το όνειρο μπορεί να έχει κάποια σημασία, ή τουλάχιστον έτσι λέει στη Βίβλο, όπως με το όνειρο του Φαραώ για τις παχιές και τις ισχνές αγελάδες, και το όνειρο του Ιακώβ με τους αγγέλους που ανεβοκατέβαιναν τη σκάλα. Έχει κι ένα πάπλωμα που πήρε τ' όνομά του από δαύτο – η Σκάλα του Ιακώβ, έτσι λέγεται το σχέδιο.


Μάλιστα, κύριε, λέω – ονειρεύομαι.


Κι εκείνος λέει: Τι ονειρεύτηκες χθες το βράδυ;

Βιβλίο
1

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το νέο απολαυστικό βιβλίο της Μάργκαρετ Άτγουντ κατορθώνει να σε τρομάξει

Βιβλίο / Το νέο απολαυστικό βιβλίο της Μάργκαρετ Άτγουντ κατορθώνει να σε τρομάξει

Γυναίκες με πλακάτ όπου αναγράφονται αποσπάσματα από βιβλία της Άτγουντ διαδηλώνουν κατά του Τραμπ και της συνολικής επίθεσης των λαϊκιστών σε έναν κόσμο που αλλάζει – προς το χειρότερο.
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ
Οι πενήντα αποχρώσεις του ροζ: ας μιλήσουμε, επιτέλους, για τη γυναικεία λογοτεχνία!

Βιβλίο / Οι πενήντα αποχρώσεις του ροζ: ας μιλήσουμε, επιτέλους, για τη γυναικεία λογοτεχνία!

Οι γυναίκες διαβάζουν για γυναίκες, αλλά όχι με τον ίδιο τρόπο. Πώς από τα βιβλία της Τζέιν Όστεν περάσαμε στα chick lit και γιατί αυτά δεν έχουν καμία σχέση με τα βιβλία γυναικείας λογοτεχνίας στην Ελλάδα, όπου θα υπερτερούν για πάντα η τραγωδία και το δράμα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
ΕΠΕΞ Γυναικείες φωνές από διαφορετικά μέρη του κόσμου

Βιβλίο / Από τη Μαλαισία μέχρι το Μεξικό: 5 νέα βιλία που αξίζει να διαβάσετε

5 συγγραφείς από διαφορετικά σημεία του πλανήτη χαράζουν νέους δρόμους στη λογοτεχνία. Ανάμεσά τους, η Τζόχα Αλχάρθι που κέρδισε το Booker και η βραβευμένη με Πούλιτζερ Κριστίνα Ριβέρα Γκάρσα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ποιοι ήταν οι αληθινοί «σκλάβοι» της ηδονής στην Αρχαία Ρώμη;

Αρχαιολογία / Ποιοι ήταν οι αληθινοί «σκλάβοι» της ηδονής στην Αρχαία Ρώμη;

Η διακεκριμένη ιστορικός Mary Beard στο βιβλίο της «Οι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες. Οι ηγεμόνες του αρχαίου ρωμαϊκού κόσμου», παρουσιάζει τη ζωή και το έργο των αυτοκρατόρων μέσα από ανεκδοτολογικές αφηγήσεις και συναρπαστικές λεπτομέρειες, που θυμίζουν απολαυστικό μυθιστόρημα. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια εστιάζει στον ρόλο των δούλων, τόσο στην καθημερινή ζωή όσο και στη σεξουαλική ζωή των Ρωμαίων αυτοκρατόρων.
M. HULOT
Τα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία ενώνουν τις δυνάμεις τους

Βιβλίο / Τα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία ενώνουν τις δυνάμεις τους

Από την Αμοργό ως την Αλεξανδρούπολη και από την Ξάνθη ως τη Μυτιλήνη, τα μικρά βιβλιοπωλεία αποκτούν για πρώτη φορά συλλογική φωνή. Βιβλιοπώλες και βιβλιοπώλισσες αφηγούνται τις προσωπικές τους ιστορίες, αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Lifo Videos / «Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Η Αγλαΐα Παππά διαβάζει ένα απόσπασμα από τις βέβηλες και αμφιλεγόμενες «120 Μέρες των Σοδόμων» του Μαρκησίου ντε Σαντ, ένα βιβλίο αναγνωρισμένο πλέον ως αξεπέραστο λογοτεχνικό αριστούργημα και χαρακτηρισμένο ως «εθνικός θησαυρός» της Γαλλίας.
THE LIFO TEAM
Το «προπατορικό αμάρτημα» του Τζο Μπάιντεν

Βιβλίο / Ποιο ήταν το θανάσιμο σφάλμα του Τζο Μπάιντεν;

Ένα νέο βιβλίο για τον πρώην Πρόεδρο αποτελεί καταπέλτη τόσο για τον ίδιο όσο και για τη δουλοπρεπή κλίκα πιστών και μελών της οικογένειάς του, που έκαναν το παν για να συγκαλύψουν τον ραγδαίο εκφυλισμό της γνωστικής του ικανότητας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ