Το νέο απολαυστικό βιβλίο της Μάργκαρετ Άτγουντ κατορθώνει να σε τρομάξει

Το νέο απολαυστικό βιβλίο της Μάργκαρετ Άτγουντ κατορθώνει να σε τρομάξει Facebook Twitter
Η Άτγουντ υπογράφει ένα βιβλίο τρόμου εδώ. Όχι ένα βιβλίο που υπάγεται στο είδος –δεν είναι horror–, αλλά ένα βιβλίο που κατορθώνει να σε τρομάξει, και μάλιστα με το παραπάνω – ακόμη και όταν η ίδια το μετατρέπει ευφυώς σε μια μπουρλέσκ κωμωδία. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
1

Το μέλλον εδώ και τώρα. Δεν υπάρχει ένας μόνο τρόπος να περιγράψεις τον κατεστραμμένο κόσμο του μέλλοντος (κάποιου μέλλοντος), καθώς υπάρχουν πολλοί πιθανοί χαοτικοί κόσμοι. Μπορεί μάλιστα κάποιοι να είναι εφιαλτικοί (η Γη είναι αφανισμένη από κάποια πυρηνική έκρηξη, δεν υπάρχει επαρκής τροφή, οι ωκεανοί έχουν σκεπάσει όλες τις ηπείρους, ζώνεκροι έχουν πλημμυρίσει την επιφάνειά της, οι λιγοστοί επιζήσαντες καταφεύγουν στον κανιβαλισμό κ.λπ., κ.λπ.), αλλά κάποιοι άλλοι είναι με έναν αλλόκοτο, σε πρώτη ματιά, τρόπο ιδιαίτερα ανησυχαστικοί ή, εν τέλει, πολύ πιο επίφοβοι: αυτοί που τοποθετούν την καταστροφή στο αύριο, κυριολεκτικά στο αύριο, σαν μια απόρροια όσων κάνουμε και όσων γίνονται σήμερα στον πλανήτη – όσων γίνονται στην Ευρώπη και στην Αμερική, για να μην πάμε πιο μακριά: όσων ακραίων πραγμάτων γινόμαστε όλοι μάρτυρες. Και μπορεί μεν οι συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας να αναφέρονται αλληγορικά στο σήμερα με τον καθημαγμένο μας πλανήτη (τα ζόμπι, αίφνης, είναι μια πελώρια, αρχετυπική αλληγορία, είναι ο Κάφκα on drugs, μια ενσαρκωμένη ενοχική Ερινύα που σε τρώει από τα μέσα γιατί είσαι εσύ η αρρώστια και ο φορέας και η ενοχή της νόσου), οι δεύτεροι όμως απλώς σε τρομάζουν περισσότερο γιατί είναι σχεδόν κοινωνικός ρεαλισμός – ένας μετα-νεορεαλισμός του αύριο, ας πούμε. Οπότε η Άτγουντ υπογράφει ένα βιβλίο τρόμου εδώ. Όχι ένα βιβλίο που υπάγεται στο είδος –δεν είναι horror–, αλλά ένα βιβλίο που κατορθώνει να σε τρομάξει, και μάλιστα με το παραπάνω – ακόμη και όταν η ίδια το μετατρέπει ευφυώς σε μια μπουρλέσκ κωμωδία: οι σκηνές με τους σωσίες του Έλβις είναι απολαυστικές.

Είχαμε αναφερθεί στην Άτγουντ όταν γράφαμε για την «Άννα» του Niccolò Ammaniti, ένα ακόμη δυστοπικό ή μετα-αποκαλυπτικό μυθιστόρημα της speculative fiction, καθώς η Καναδή πολυβραβευμένη και πολύ αγαπητή σε όλο τον κόσμο συγγραφέας είναι ασφαλώς η ιέρεια του υποείδους αυτού, κυρίως –αλλά όχι μόνο– με την Τριλογία του Τέλους του Κόσμου: «Όρυξ και Κρέικ», «Η χρονιά της πλημμύρας», «Το τέλος του κόσμου» (όλα τους στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός). Στο «Η καρδιά πεθαίνει τελευταία» κάνει άλλη μία προσπάθεια να δείξει «πού πάμε». Και το κάνει με άνεση και με μαεστρία. Το ξέρει πολύ καλά, και φαίνεται σε όλες τις σελίδες. Όπως επίσης φαίνεται ότι το απολαμβάνει – σε όλες τις σελίδες επίσης.

Χωρίς, βέβαια, να είναι ένα πολιτικό δοκίμιο, αλλά ένα γρήγορο, δυναμικό (και σέξι) μυθιστόρημα, διαβάζεται άνετα και από ανθρώπους που δεν έχουν μεγάλη τριβή με το είδος – θα τους αρέσει.

Εκείνοι που δεν απολαμβάνουν καθόλου τη ζωή τους είναι ο Σταν και η Σαρμέιν, καθώς έχουν χάσει όλη τους την περιουσία, έχουν χάσει τις δουλειές τους, έχουν χάσει τον αυτοσεβασμό τους, και φυτοζωούν κρυμμένοι μέσα στο αυτοκίνητό τους, ψάχνοντας για λίγο φαγητό και για μια ευκαιρία – για μια ευκαιρία να βγάλουν τη μέρα, όχι κάτι παραπάνω. Γύρω τους, τα πάντα έχουν κατακλυστεί από ανθρώπους σαν κι αυτούς, απελπισμένους, που γυρνούν σαν σκιές, μα πολύ πιο επικίνδυνους από τους ίδιους. Η ζωή δεν έχει την παραμικρή αξία, δεν υπάρχουν ποινές για τους κλέφτες που δολοφονούν όποιον δεν έχει τα μάτια του ανοιχτά, δεν υπάρχει Νόμος ή αστυνομία. Δεν υπάρχει τίποτε σε αυτή την Πολιτεία και σε πολλές ακόμη. Όλα έχουν γκρεμιστεί και ένα πελώριο κύμα εσωτερικών μεταναστών προσπαθεί να απομακρυνθεί από τις περιοχές που πλήττουν η απόλυτη δυσπραγία, ο ζόφος και ο θάνατος, για να φτάσουν στις λιγοστές Πολιτείες στα δυτικά, όπου ακόμη υπάρχει μια κάποια κανονικότητα.

Το νέο απολαυστικό βιβλίο της Μάργκαρετ Άτγουντ κατορθώνει να σε τρομάξει Facebook Twitter
Τα συνθήματα σε πολλά από τα πλακάτ στο Women's March ήταν εμπνευσμένα από δυστοπικά βιβλία της, κυρίως από την «Ιστορία της πορφυρής δούλης» (εκδ. Εστία, μετάφραση Παύλος Μάτεσις).

Όμως η παραδοξότητα αυτή, η ανυπαρξία του Νόμου και των ποινών, θα γεννήσει σε κάποιους μια ιδέα που θα αποδειχτεί πολλαπλά χρήσιμη: τη μετατροπή κάποιων πόλεων σε πελώριες φυλακές, όπου οι κατάδικοι θα εναλλάσσουν την ιδιότητά τους με τους δεσμοφύλακες, ανά μήνα. Φαίνεται ανόητο; Ναι, αλλά, όπως θα φανεί, δεν είναι. Το ζευγάρι των πρωταγωνιστών θα αναγκαστεί να παραδεχτεί πως δεν έχει άλλη δυνατότητα, θα υπογράψει και θα υποκύψει στη γοητεία της κλειστής, ερμητικά κλειστής, φυλακής, που είναι μαζί και εργοστάσιο – αλλά και ένα εργαστήριο υποταγής συνειδήσεων. Κάποια στιγμή, θα καταλάβουν και οι δύο πως είναι καταδικασμένοι σε ισόβια. Και από το σημείο ακριβώς εκείνο θα ξεκινήσουν τα πάντα.

Γιατί έχουν να γίνουν πολλά.

Γράφοντας και διαδηλώνοντας

Η επιστημονική φαντασία, με όλα τα παρακλάδια της, είναι από πάντα το πιο έντονα πολιτικοποιημένο λογοτεχνικό είδος και η Άτγουντ υπηρετεί με πολύ μεγάλο σεβασμό αυτή την παράδοση. Διαρκώς στην πρώτη γραμμή, μαζί με συγγραφείς όπως ο Στίβεν Κινγκ, αρθρογραφεί, διαδηλώνει στους δρόμους και συμμετέχει ζωντανά στον δημόσιο διάλογο μέσω των λογαριασμών της στα social media. Παίρνει θέση καθημερινά, χωρίς να σκέφτεται την πτώση που ορισμένως θα δει στις πωλήσεις των βιβλίων της (από οπαδούς του Τραμπ, για παράδειγμα). Αυτή εδώ, λέει –και το πιστεύουμε κι εμείς–, είναι μια εποχή που επιβάλλεται να παίρνεις θέση. Ειδικά αν είσαι ένας συγγραφέας όπως η Άτγουντ, που γράφει πάντα για τα ατομικά, πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα, τις εγγενείς ανθρώπινες ελευθερίες, τη θέση της γυναίκας, την πίεση που δέχεται η μεσαία τάξη – τους καθημερινούς ανθρώπους, εν πάση περιπτώσει.

Οι ήρωές της, ο Σταν και η Σαρμέιν, αλλά και όλοι οι άλλοι που θα αποκτήσουν ζωτικό ρόλο στο μυθιστόρημα (διπλό ή και τριπλό ρόλο καμιά φορά), θα τυραννιστούν πολύ, θα υποφέρουν, θα επαναστατήσουν, θα προδώσουν, θα αμφισβητήσουν τα πάντα (την αγάπη τους, τον αυτοσεβασμό τους, το πρόσωπο και την αξία του άλλου, την ίδια τη ζωή), θα ηττηθούν πολλαπλά και θα αναγκαστούν να δουν αν αυτά που είχαν στερηθεί, και που τους προσφέρει τώρα αφειδώς το συμβόλαιο με την όμορφη φυλακή τους, είχαν πράγματι την αξία που πίστευαν μέχρι τότε πως είχαν. Αξίζει μια κάποια κανονικότητα τον περιορισμό των ελευθεριών σου; Πόσες παραχωρήσεις θα επιτρέψεις στον εαυτό σου να κάνει απέναντι στο κράτος;

Χωρίς, βέβαια, να είναι ένα πολιτικό δοκίμιο, αλλά ένα γρήγορο, δυναμικό (και σέξι) μυθιστόρημα, διαβάζεται άνετα και από ανθρώπους που δεν έχουν μεγάλη τριβή με το είδος – θα τους αρέσει. Πολύ ωραία, να σημειωθεί, η μετάφραση της Έφης Τσιρώνη.

Βιβλίο
1

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ντίνος Κονόμος

Βιβλίο / «Ο κύριος διευθυντής (καλό κουμάσι) έχει αποφασίσει την εξόντωσή μου…»

Ο Ντίνος Κονόμος, λόγιος, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, υπήρξε συνεχιστής της ζακυνθινής πνευματικής παράδοσης στον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής παρουσιάζει έργα και ημέρες ενός ανθρώπου που «δεν ήταν του κόσμου τούτου».
ΦΙΛΙΠΠΟΣ Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ
Η ζωή του Καζαντζάκη σε graphic novel από τον Αλέν Γκλικός

Βιβλίο / Ο Νίκος Καζαντζάκης όπως δεν τον είχαμε ξαναδεί σε ένα νέο graphic novel

Ο ελληνικής καταγωγής Γάλλος συγγραφέας Αλέν Γκλικός καταγράφει την πορεία του Έλληνα στοχαστή στο graphic novel «Καζαντζάκης», όπου ο περιπετειώδης και αντιφατικός φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος ψυχαναλύεται για πρώτη φορά και συστήνεται εκ νέου στο ελληνικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πετρίτης»: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ηχητικά Άρθρα / Πετρίτης: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ο Τζoν Άλεκ Μπέικερ αφιέρωσε δέκα χρόνια από τη ζωή του στην παρατήρηση ενός πετρίτη και έγραψε ένα από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία της αγγλικής λογοτεχνίας – μια από τις σημαντικότερες καταγραφές της άγριας ζωής που κινδυνεύει να χαθεί για πάντα. Κυκλοφόρησε το 1967 αλλά μόλις τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια οι κριτικοί και το κοινό το ανακάλυψαν ξανά.
M. HULOT
Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Ας μην αφήνουμε τον Θεό στους πιστούς» 

Βιβλίο / Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Αν αξίζει ένα πράγμα στη ζωή, αυτό είναι η ομορφιά»

Εν όψει της εμφάνισής του στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, στις 21 Μαΐου, ο Λατινοαμερικανός συγγραφέας-φαινόμενο Μπενχαμίν Λαμπατούτ μιλά στη LiFO για τον ρόλο της τρέλας στη συγγραφή, τη σχέση επιστήμης και λογοτεχνίας και το μεγαλείο της ήττας – και δηλώνει ακόμα φανατικός κηπουρός και εραστής της φύσης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Άντονι Μπέρτζες: «Έρνεστ Χέμινγουεϊ»

Το Πίσω Ράφι / Ο Χέμινγουεϊ ήταν ένας φωνακλάς νταής αλλά κι ένας σπουδαίος συγγραφέας του 20ού αιώνα

Η βιογραφία «Έρνεστ Χέμινγουεϊ - Μια ζωή σαν μυθοπλασία» του Βρετανού συγγραφέα Άντονι Μπέρτζες αποτυπώνει όχι μόνο την έντονη και περιπετειώδη ζωή του κορυφαίου Αμερικανού ομοτέχνου του αλλά και όλο το εύρος της αντιφατικής προσωπικότητάς του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

Βιβλίο / 21η ΔΕΒΘ: Εξωστρέφεια και καλύτερη οργάνωση αλλά μένουν ακόμα πολλά να γίνουν

Απολογισμός της 21ης ΔΕΒΘ που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά υπό την αιγίδα του νεοσύστατου ΕΛΙΒΙΠ. Σε ποιο βαθμό πέτυχε τους στόχους της και ποια στοιχήματα μένει ακόμα να κερδίσει;
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Η ποίηση όχι μόνο αλλάζει τον κόσμο, τον δημιουργεί» ​​​​​​/Μια νέα ανθολογία ελληνικής queer ποίησης μόλις κυκλοφόρησε στα ισπανικά /11 Έλληνες ποιητές σε μια νέα ισπανική queer ανθολογία /Queer ελληνική ποίηση σε μια νέα δίγλωσση ισπανική ανθολογία

Βιβλίο / Μια Ισπανίδα καθηγήτρια μεταφράζει ελληνική queer ποίηση

Η María López Villalba, καθηγήτρια Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, μετέφρασε 11 ελληνικά ποιήματα, σε μια πρόσφατη ανθολογία που προσφέρει στο ισπανόφωνο κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει τη σύγχρονη ελληνική queer –και όχι μόνο– ποίηση.
M. HULOT
«Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Βιντσέντζο Λατρόνικο / «Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Ο Ιταλός συγγραφέας και υποψήφιος για το βραβείο Booker, Βιντσέντζο Λατρόνικο, μιλά στη LIFO για το πολυσυζητημένο βιβλίο του «Τελειότητα», στο οποίο αποτυπώνει την αψεγάδιαστη αλλά ψεύτικη ζωή μιας ολόκληρης γενιάς ψηφιακών νομάδων στην Ευρώπη, καθώς και τη μάταιη αναζήτηση της ευτυχίας στην ψηφιακή εποχή.
M. HULOT
Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Ηχητικά Άρθρα / Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Το όνομά της έχει συνδεθεί με την εικόνα μιας αδίστακτης, σεξουαλικά ακόρεστης και επικίνδυνης γυναίκας. Ένα νέο βιβλίο, όμως, έρχεται να αμφισβητήσει αυτή τη στερεοτυπική αφήγηση και να φωτίσει μια διαφορετική εκδοχή της ιστορίας της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Rene Karabash

Βιβλίο / Rene Karabash: «Θέλω πίσω τη γυναικεία δύναμη που μου στέρησαν οι άνδρες»

Η Βουλγάρα συγγραφέας Rene Karabash μιλά για το μυθιστόρημά της «Ορκισμένη», που τιμήθηκε με το βραβείο Ελίας Κανέτι, και στο οποίο εστιάζει στην ιστορία των «ορκισμένων παρθένων» γυναικών των Βαλκανίων που επέλεξαν να ζήσουν ως άνδρες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Δυο γυναίκες συγγραφείς αποκαλύπτουν τα κρυφά μυστικά της γραφής

Βιβλίο / Όλες οι γυναίκες του κόσμου στο νέο βιβλίο της Αμάντας Μιχαλοπούλου

Στο «Μακρύ ταξίδι της μιας μέσα στην άλλη», η μητρότητα γίνεται ο συνδετικός κρίκος που ενώνει όλες τις μητέρες και όλες τις κόρες με τις γυναίκες της Ιστορίας που θαυμάσαμε, αλλά και τις ανώνυμες «Παναγίες» που κράτησαν στους ώμους τους τα βάρη της ανθρωπότητας.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Βιβλίο / «Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Στο νέο του βιβλίο, «Lost Things Found», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Hyper Hypo, ο εικαστικός φωτογράφος Αντώνης Θεοδωρίδης εξερευνά τον μαγικό κόσμο της υπαίθριας αγοράς του Ελαιώνα.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Ντιντιέ Εριμπόν: «Καιρός για ένα κίνημα των ηλικιωμένων!»

Ντιντιέ Εριμπόν / Ντιντιέ Εριμπόν: «Να πάψουμε να βλέπουμε τους ηλικιωμένους ως κοινωνικούς παρίες»

Από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς σύγχρονους Γάλλους στοχαστές, ο Ντιντιέ Εριμπόν συνδύασε στα βιβλία του τα δύσκολα βιώματα της νεότητάς του με μια εμπεριστατωμένη, αλλά και εικονοκλαστική, κοινωνικοπολιτική «ακτινογραφία» της γαλλικής κοινωνίας. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κεχαγιάς

Βιβλίο / «Το να εκδίδεις βιβλία στην Ελλάδα είναι σαν να παίζεις στο καζίνο»

Η Γεννήτρια είναι ένας νέος εκδοτικός οίκος αφιερωμένος στη σύγχρονη λογοτεχνία. Ο εκδότης της, συγγραφέας και μεταφραστής, Παναγιώτης Κεχαγιάς, μιλά για τις δυσκολίες και τις χαρές του εγχειρήματος, για το πώς σκοπεύει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας ιδιαίτερα ανταγωνιστικής αγοράς, καθώς και για τους πρώτους τίτλους που ετοιμάζεται να εκδώσει.
M. HULOT
Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Οι Αθηναίοι / Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Η εκτέλεση του Μπελογιάννη τον έκανε αριστερό. Η αυτοκτονία του Νίκου Πουλαντζά, μπροστά στα μάτια του, τον καθόρισε. Ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, αφηγείται το προσωπικό του ταξίδι και την πνευματική περιπέτεια μιας ολόκληρης εποχής, από τη διανόηση του Παρισιού μέχρι τους δρόμους της πολιτικής και τις αίθουσες των πανεπιστημίων.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Βιβλίο / Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Δεν υπάρχει μελέτη για τον ελληνικό εθνικισμό που να μην έχει αναφορές στο έργο της. Η επανακυκλοφορία του βιβλίου της «Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα» από τις εκδόσεις Νήσος συνιστά αναμφίβολα εκδοτικό γεγονός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός» ΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Νίκος Μπακουνάκης / Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός»

Ο πρόεδρος του ΕΛΙΒΙΠ, στην πρώτη του συνέντευξη, μιλά στη LIFO για τους στόχους και τις δράσεις του ιδρύματος και για το προσωπικό του όραμα για το βιβλίο. Ποιος ο ρόλος των μεταφράσεων στην πολιτιστική διπλωματία και πώς θα αυξηθεί η φιλαναγνωσία; 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ