Ο Peter Zinovieff είναι ένας ζωντανός θρύλος στον τομέα της ηλεκτρονικής μουσικής. Ήταν από τους πρώτους ιδιώτες που απέκτησαν ηλεκτρονικό υπολογιστή –ίσως και ο πρώτος−, όταν ήταν ακόμα ένα τεράστιο μηχάνημα που δεν χωρούσε πουθενά. Για να συντηρήσει το στούντιό του και να συνεχίσει την ενασχόλησή του με τους υπολογιστές αναγκάστηκε να πουλήσει όλη του την περιουσία. Γι' αυτόν το λόγο ίδρυσε και την EMS (Electronic Music Studios) στο Λονδίνο και εφηύρε ένα από τα πρώτα συνθεσάιζερ, το VCS3, το 1969, και αργότερα, το 1971, το Synthi100. Δίδαξε σχεδόν τους πάντες εκείνη την εποχή πώς να τα χρησιμοποιούν, από τους Beatles −τον Ringo Starr και τον Paul McCartney– μέχρι τους Pink Floyd, τον David Bowie και τον Stockhausen. Σήμερα, στα 84 του, μένει στην Αγγλία και συνεχίζει να είναι ένα ανήσυχο πνεύμα. Τα τελευταία χρόνια έχει επιστρέψει στη δημιουργία μουσικής –είναι αβανγκάρντ συνθέτης− και στη μεγάλη του αγάπη, τους υπολογιστές.
«Ξεκίνησα να συνθέτω πάλι το 2010. Είχα σταματήσει να ασχολούμαι για 30 περίπου χρόνια. Πριν από χρόνια πρωτοστατούσα στη δημιουργία των συνθεσάιζερ. Αυτό ήταν όμως πριν από πολύ καιρό, σε μια προηγούμενη ζωή» λέει. «Δεν νομίζω ότι είμαι εφευρέτης πια. Τώρα είμαι συνθέτης. Είχα διάφορες καριέρες κατά καιρούς. Για παράδειγμα, πέρασα 10 χρόνια γράφοντας μια όπερα με τον Harrison Birtwistle. Είναι πολύ λογικό να αλλάζεις καριέρες. Μοιάζει λίγο με αυτό που κάνεις εσύ: συνεντεύξεις με διαφορετικούς ανθρώπους, που κάθε φορά χρειάζεται να τους ρωτάς διαφορετικά πράγματα».
Ο Zinovieff βρίσκεται στην Αθήνα αυτές τις μέρες στο πλαίσιο της documenta 14 για να παίξει ζωντανά στο Ωδείο Αθηνών. Στον ίδιο χώρο εκτίθεται και ένα σπάνιο EMS Synthi 100 από εκείνη την εποχή, από τα πρώτα που είχαν έρθει στην Ελλάδα.
Έκανα ένα τεράστιο λάθος στην αρχή, επειδή νόμισα ότι ο βαθύς, παλλόμενος ήχος που ακουγόταν ήταν ενός καραβιού, ενώ στην πραγματικότητα ήταν η ίδια η φάλαινα! Μετά από αυτό, κατάφερα να απομονώσω μερικά από τα "τραγούδια" τους.
«Οι εφευρέσεις μου με έκαναν διάσημο, επειδή ήταν πολύ όμορφες σχεδιαστικά. Έτσι, έχω γίνει γνωστός γι' αυτές εδώ και μισό περίπου αιώνα. Μου έδωσαν τη δυνατότητα να είμαι συνθέτης τώρα, επειδή ακριβώς έχω αυτήν τη φήμη. Αποδείχτηκαν, τελικά, χρήσιμες. Όταν ήμουν νεότερος, τις έφτιαχνα για να βγάλω λεφτά και να κάνω άλλα πράγματα. Πάντοτε ήταν μια δεύτερη καριέρα. Στην πραγματικότητα, δεν είμαι καθόλου διάσημος. Με είχαν καλέσει μια φορά σε ένα Red Bull Academy που έγινε στη Βηρυτό για να παίξω μουσική και κάποιος μου είπε ότι είμαι πιο διάσημος από τον Φαραντέι. Το πιστεύεις; Η διασημότητα είναι μια βλακεία» αναφέρει.
Το έργο που θα παρουσιάσει το έχει ετοιμάσει σε συνεργασία με έναν νεαρό μουσικό επιμελητή, τον Andrew Spyrou. Τους συναντάω μαζί. Είναι ένα κοινό πρότζεκτ που λέγεται «South Pacific Migration Party». Αφορά τις γαλάζιες φάλαινες και θα κάνει παγκόσμια πρεμιέρα στην Αθήνα.
«Όλα ξεκίνησαν όταν γνώρισα τον Πίτερ σε μια ομιλία του πριν από 4-5 χρόνια. Πριν ακόμα τον γνωρίσω, μια φίλη μου ωκεανογράφος, η Susannah Buchan, που έχει κάνει το διδακτορικό της πάνω στη μετανάστευση της γαλάζιας φάλαινας στην ακτή της Χιλής, μου εξήγησε ότι είχε ηχογραφήσει υποβρύχια τους ήχους του ωκεανού και ήθελε να μου τους δώσει. Όταν γνώρισα τον Πίτερ τον ρώτησα πώς επιλέγει να δουλέψει με κάποιον κι εκείνος νομίζω ότι μου είπε πως ήθελε να το συζητήσουμε παραπάνω, επειδή γενικά δεν τον προσεγγίζει πολύς κόσμος πια» θυμάται ο Άντριου από την πρώτη του γνωριμία με τον συνθέτη.
Στον Zinovieff άρεσε η ιδέα του Άντριου και με την προτροπή του συνέθεσε ένα καινούργιο κομμάτι, χρησιμοποιώντας τους συγκεκριμένους ήχους.
«Ήταν κυρίως μια τεχνική πρόκληση. Καταρχάς, οι ηχογραφήσεις είχαν πολύ θόρυβο και δεν μπορούσες να ξεχωρίσεις τη φάλαινα από το πλοίο ή τη θάλασσα. Η πρώτη μου δουλειά ήταν να απομονώσω τους ήχους. Έκανα ένα τεράστιο λάθος στην αρχή, επειδή νόμισα ότι ο βαθύς, παλλόμενος ήχος που ακουγόταν ήταν ενός καραβιού, ενώ στην πραγματικότητα ήταν η ίδια η φάλαινα! Μετά από αυτό, κατάφερα να απομονώσω μερικά από τα "τραγούδια" τους. Αφού το έκανα αυτό και έφτιαξα έναν βασικό κορμό, αποφάσισα να είμαι πιο τολμηρός και άρχισα να τα "πειράζω". Ήθελα να δημιουργήσω μια ατμόσφαιρα από αυτό το καταπληκτικό θαλάσσιο πλάσμα, το μεγαλύτερο ζώο που έχει υπάρξει ποτέ πάνω στη Γη. Ακόμη και σήμερα γνωρίζουμε ελάχιστα για τον τρόπο που επικοινωνούν οι μπλε φάλαινες. Πρόσφατα έμαθα από τον Andrew ότι μόνο οι αρσενικές κάνουν αυτούς τους ήχους. Φαντάσου πώς αισθάνονται τα θηλυκά όταν τους ακούνε − είναι πολύ τρομακτικοί ήχοι. Έτσι, έκανα ένα υποβλητικό κομμάτι που διαρκεί τριάντα λεπτά και θα το ακούσουμε στο απόλυτο σκοτάδι. Δούλεψα πάνω σε αυτό για 3 περίπου μήνες, αλλά το σκεφτόμουν 3-4 χρόνια».
— Πώς φαντάζεστε τη μουσική στο μέλλον;
Τώρα είναι πολύ εύκολο να φτιάχνεις μουσική από το κομπιούτερ, αλλά το να κάνεις πραγματική μουσική είναι ακόμη δυσκολότερο. Πιστεύω ότι προσεχώς θα υπάρξει δραματική αλλαγή στον τρόπο που φτιάχνεται η μουσική. Μια άλλη θεωρία μου είναι ότι τα μεγάφωνα θα καταργηθούν κάποια στιγμή. Είναι κάπως ηλίθιο να ακούμε τις ίδιες δονήσεις από τότε που η βελόνα άγγιξε έναν δίσκο βινυλίου. Δεν έχουμε προχωρήσει καθόλου σε αυτό τον τομέα. Είναι πολύ κακό, επειδή τα μεγάφωνα ακούγονται σαν δυνατά ηχεία. Ο ήχος ενός πουλιού που κελαηδάει σε μεγάφωνο ακούγεται τελείως διαφορετικά απ' ό,τι όταν το ακούς έξω στον κήπο. Το επόμενο στάδιο είναι να έχεις ήχους που παίζουν σαν να βρίσκεσαι έξω, να ακούς τα πράγματα κανονικά. Επίσης, ελπίζω κάποια στιγμή να σταματήσει να υπάρχει το Διαδίκτυο.
— Πώς σας φαίνεται η κατάσταση στη Βρετανία;
Μένω στο Κέμπριτζ. Η κατάσταση στη Βρετανία είναι χάλια. Έχουμε μια απαίσια πρωθυπουργό και το Brexit είναι ό,τι χειρότερο μπορούσε να συμβεί. Δεν γνωρίζω κανέναν που να το θεωρεί καλό. Πρόσφατα έγινε και το μακελειό στο Μάντσεστερ, χτυπήθηκαν τόσα παιδιά. Είμαστε σε άθλια κατάσταση.
— Και η Ελλάδα; Έχετε ξανάρθει εδώ;
Έρχομαι σχεδόν κάθε χρόνο. Η κόρη μου έχει παντρευτεί Έλληνα και ζουν στη Βουλιαγμένη. Αγαπάω την Ελλάδα. Πριν την επισκεφτώ, είχα βρεθεί στην Κύπρο και από τότε συμπαθούσα τους Έλληνες. Θυμάμαι, είχα μια μικρή ελληνική σημαία στο αμάξι μου. Η Κύπρος με έκανε να αγαπήσω την Ελλάδα. Όσον αφορά την κρίση, δεν έχω καταλάβει γιατί ακόμα δεν έχει γίνει μείωση του χρέους, είναι το πιο προφανές. Επίσης, τελευταία βλέπω ότι έχετε πρόβλημα με ακροδεξιά κόμματα.
Info:
Το «South Pacific Migration Party» του Peter Zinovieff, μια σύνθεση σε συνεργασία με τον Andrew Spyrou, θα παρουσιαστεί την Πέμπτη 1 Ιουνίου στο Ωδείο Αθηνών (Ρηγίλλης & Βασ. Γεωργίου Β' 17-19), στο πλαίσιο της documenta 14. Η είσοδος είναι ελεύθερη.
