Ένα από τα μεγαλύτερα θεσμικά σκάνδαλα των τελευταίων ετών ερευνάται από τις ευρωπαϊκές αρχές, με τον ΟΠΕΚΕΠΕ στο επίκεντρο και πολιτικά πρόσωπα στο κάδρο.
Η δικογραφία των Ευρωπαίων Εισαγγελέων αποκαλύπτει σειρά παρατυπιών, πολιτικές παρεμβάσεις και ένα πολυσύνθετο δίκτυο «ψευδών» δηλώσεων που φέρεται να επέτρεψαν τη χορήγηση εκατομμυρίων ευρώ σε επιδοτήσεις με αδιαφανείς όρους.
Σύμφωνα με τα ευρήματα, ο πρώην πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ Γρηγόρης Βάρρας είχε στείλει δύο επιστολές το 2020 προς τον τότε υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης Μάκη Βορίδη, προειδοποιώντας για σοβαρές παρατυπίες στον τρόπο κατανομής των αγροτικών ενισχύσεων από το «εθνικό απόθεμα». Όπως αναφέρεται στο διαβιβαστικό, στις 8 και 28 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους, ο Βάρρας ενημέρωσε τεκμηριωμένα τον υπουργό, επιλέγοντας να μην υλοποιήσει την επίμαχη «τεχνική λύση» που προωθούνταν, ενώ φέρεται να κατήγγειλε πιέσεις ώστε να μην καθυστερήσουν οι πληρωμές.
Λίγο καιρό αργότερα, παραιτήθηκε. Η παραίτηση, όπως επισημαίνει η ευρωπαϊκή εισαγγελία, φέρεται να τερμάτισε τον εσωτερικό έλεγχο που είχε ξεκινήσει στον ΟΠΕΚΕΠΕ και να άφησε χώρο σε «ομάδες με εγκληματική δράση» να συνεχίσουν ανενόχλητες.
Επιδοτήσεις σε αγρότες... χωρίς ζώα
Η έρευνα για την περίοδο 2019–2022 αποκάλυψε, μεταξύ άλλων, εκτεταμένη χρήση ψευδών στοιχείων από πρόσωπα που εμφανίζονταν ως «νέοι αγρότες», χωρίς να έχουν στην πραγματικότητα καμία κτηνοτροφική δραστηριότητα. Οι εικονικές δηλώσεις ζώων και οι πλασματικές μισθώσεις εκτάσεων βοσκοτόπων χρησιμοποιούνταν για την ενεργοποίηση δικαιωμάτων ενίσχυσης, με τους εμπλεκόμενους να καρπώνονται δημόσιες επιδοτήσεις.
Οι δηλώσεις γίνονταν με βάση τίτλους ιδιοκτησίας ή μισθωτήρια που δεν ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα, ενώ συχνά οι εκτάσεις βρίσκονταν σε περιοχές πολύ μακριά από τη δηλωμένη κατοικία των δικαιούχων. Σε πολλές περιπτώσεις πρόκειται για πρώην δημόσια γη που είχε παραχωρηθεί σε ακτήμονες για βοσκή και μετατράπηκε σε μέσο καταστρατήγησης της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.
Το σχήμα της «γειτονικής γης» και η Κρήτη με εκτάσεις από τη Μακεδονία
Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αποκαλύψεις για τη συστηματική μεταφορά επιλέξιμων εκτάσεων βοσκοτόπων από μία περιφέρεια σε άλλη – μια πρακτική που φέρεται να ξεκίνησε το 2016 και κορυφώθηκε το 2019, επί Βορίδη. Μόνο στην Κρήτη, παραχωρήθηκαν δεκάδες χιλιάδες εκτάρια βοσκοτόπων από τη Δυτική Μακεδονία, την Πελοπόννησο, τα Δωδεκάνησα και άλλα μέρη.
Σύμφωνα με τη δικογραφία, η «τεχνική λύση» που υιοθετήθηκε προσέφερε τη δυνατότητα στους αγρότες να χρησιμοποιούν εκτάσεις που δεν βρίσκονταν στη γεωγραφική περιοχή δραστηριότητάς τους, με αποτέλεσμα τη διασπορά «δικαιωμάτων» σε αγροτεμάχια αταυτοποίητα ή μη επιλέξιμα σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανόνες.
Το 2019, η πρακτική αυτή θεσμοθετήθηκε και διευρύνθηκε, με αποτέλεσμα να αυξηθεί κατακόρυφα η δυνατότητα τεχνητής ενίσχυσης δηλώσεων και η απορρόφηση επιδοτήσεων, ακόμη και από μη πραγματικά δικαιούχους.
Στις 23 Σεπτεμβρίου 2020, λίγο πριν την παραίτηση Βάρρα, η υπεύθυνη Τεχνικού Ελέγχου του ΟΠΕΚΕΠΕ, κ. Αδαμοπούλου, του παρέδωσε εσωτερική έκθεση με συνημμένο φάκελο, ο οποίος περιείχε τα ευρήματα της επιθεωρήτριας κ. Τυχεροπούλου. Η τελευταία είχε ελέγξει 99 ΑΦΜ και εντόπισε σοβαρές παρατυπίες, κυρίως στον τρόπο που διαχειριζόταν το εθνικό απόθεμα.
Η δικογραφία κάνει λόγο για οργανωμένη δράση εγκληματικών ομάδων με συμμετοχή μελών του ΔΣ του ΟΠΕΚΕΠΕ, στελεχών του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, υπαλλήλων του Τεχνικού Συμβούλου του Οργανισμού αλλά και ιδιωτών μελετητών, οι οποίοι συνεργάζονταν για την «παραγωγή» ψευδών δικαιούχων ενισχύσεων.
Η απάντηση Βορίδη και η διερεύνηση πολιτικών ευθυνών
Απέναντι στις αποκαλύψεις, ο Μάκης Βορίδης έχει δηλώσει ότι «δεν έχω καμία συνομιλία με κτηνοτρόφο» και ότι η έρευνα αφορά μία και μόνη υπουργική υπογραφή. Ωστόσο, τα ευρήματα της δικογραφίας περιγράφουν πλήρες σύστημα συγκάλυψης και καταστρατήγησης των ευρωπαϊκών κανόνων, με πολιτικές αποφάσεις να παίζουν καταλυτικό ρόλο στην απορρύθμιση του ελεγκτικού μηχανισμού.
Η έρευνα βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, ενώ η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία εστιάζει πλέον στη διασταύρωση εγγράφων, πολιτικών αποφάσεων και προσωπικών επαφών που οδήγησαν στην παγίωση του μηχανισμού παραπλάνησης.
