Το ποινικό δίκαιο ανηλίκων και η δίψα του κοινού για λιντσάρισμα

Γιατί να μη λιντσάρουμε τους ανήλικους δράστες; Facebook Twitter
Η αυστηρότητά μας δεν πρέπει να εξαντλείται στα παιδιά, έτσι μεταφράζεται ο τρόπος που έχουμε στήσει το ποινικό δίκαιο ανηλίκων μας. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0

ΤΟ ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΑΝΗΛΙΚΩΝ μάς λέει πολλά πράγματα πέρα απ’ τις νομικές διαδικασίες που ακολουθούνται όταν έχουμε ανήλικο δράστη. Το πρώτο είναι ότι ζούμε σε μια χώρα −και μια ήπειρο− που αναγνωρίζει ότι το υποκείμενο που φέρει ανηλικότητα πρέπει να αντιμετωπίζεται διαφορετικά από τον ενήλικο δράστη. Αν και αυτό είναι δεδομένο για εμάς, δεν είναι έτσι σε όλο τον κόσμο. Για παράδειγμα, στην Υεμένη δράστες κάτω των 18 καταδικάζονται σε θάνατο χωρίς η ανηλικότητά τους να ληφθεί υπόψη. Η διάκριση ανάμεσα στο παιδί και το «μη παιδί» δεν είναι κάποια παγκόσμια αλήθεια, είναι όμως μια πραγματικότητα πολύ σημαντική στον δικό μας πολιτισμό. 

Δεύτερον, μια αρχή που διαπνέει το ποινικό δίκαιο ανηλίκων είναι ότι το ανήλικο πρόσωπο που εγκληματεί είναι ακόμη εύπλαστο και μπορεί να γίνει ένας πλήρως λειτουργικός ενήλικας. Υπάρχει, δηλαδή, στη δυτική νομική πορεία σκέψης η πίστη στη θετική αλλαγή και αποκατάσταση του δράστη. Αυτά τα δύο στοιχεία είναι πολύ σημαντικό να τα ξέρουμε και να τα λαμβάνουμε υπόψη όταν μιλάμε γι’ αυτό το ζήτημα. Απαντούν στα γρήγορα σε αρκετές ερωτήσεις που είδα, όπως «γιατί δεν αφήνουν τα κωλόπαιδα να σαπίσουν στο αναμορφωτήριο» και «αφού είναι σάπια αυτά τα τσόκαρα, γιατί να πάνε ως ανήλικα;». 

O λόγος είναι ότι ως κοινωνία έχουμε πάρει κάποιες αποφάσεις σε βάθος αιώνων, που σχετίζονται με το γεγονός ότι τα παιδιά χρήζουν αυξημένης προστασίας, αξίζουν να είναι φορείς δικαιωμάτων και αξίζουν τη συλλογική μας φροντίδα. Η αυστηρότητά μας δεν πρέπει να εξαντλείται στα παιδιά, έτσι μεταφράζεται ο τρόπος που έχουμε στήσει το ποινικό δίκαιο ανηλίκων μας. Τα παιδιά χρειάζονται ευκαιρίες, αναμόρφωση και επιείκεια. 

«Πρέπει να έχουμε στον νου μας ότι το λειτούργημα που καλούνται να ασκήσουν οι εισαγγελείς, οι ανακριτές και οι δικαστές ανηλίκων είναι ιδιαίτερα απαιτητικό και δύσκολο, γιατί πρέπει ταυτόχρονα να είναι, εκτός από λειτουργοί της Δικαιοσύνης, και παιδαγωγοί, καθώς σκοπός των δικαστών αυτών δεν είναι απλώς η επιβολή κυρώσεων αλλά η διαπαιδαγώγηση του ανηλίκου, η αναμόρφωση και η βελτίωσή του».

Επειδή το κοινωνικό ενδιαφέρον για τη βία των ανηλίκων αυξάνεται και επειδή παράλληλα εξαγγέλθηκαν κάποια μέτρα απ’ την κυβέρνηση σχετικά με την επίλυση του ζητήματος, απευθύνθηκα στον δικηγόρο Επαμεινώνδα Λαδόπουλο, που απάντησε σε όλες μου τις ερωτήσεις με τρόπο αναλυτικό και κατανοητό. Απ’ όσα μου είπε, ιδιαίτερα σημαντικό βρίσκω το σχόλιό του σχετικά με τη δίψα του κοινού για λιντσάρισμα, που θα διαβάσετε παρακάτω. 

― Με αφορμή το περιστατικό του άγριου ξυλοδαρμού στη Γλυφάδα, μπορείτε να μας πείτε ποιος είναι ο τρόπος με τον οποίο κινείται η ποινική διαδικασία στις περιπτώσεις που εμπλέκονται ανήλικοι; 
Όπως συμβαίνει στις περισσότερες χώρες, έτσι και στην Ελλάδα η ποινική δικαιοσύνη αντιμετωπίζει τους ανηλίκους με ένα ξεχωριστό δίκαιο και όχι με τις γενικές διατάξεις που ισχύουν για τους ενήλικους εγκληματίες. Η προστασία του ανηλίκου σε όλα τα στάδια της ποινικής διαδικασίας είναι εξαιρετικά σημαντική και προβλέπεται από συγκεκριμένες διατάξεις. Τα δικαιώματα των ανήλικων υπόπτων και κατηγορουμένων είναι σαφώς διευρυμένα σε σχέση με εκείνα των ενηλίκων, σε όλα τα στάδια. 

cover
O Επαμεινώνδας Λαδόπουλος είναι δικηγόρος, μέλος της δικηγορικής εταιρείας Μαρία Βαγενά & Συνεργάτες, κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών Ποινικού Δικαίου και Ποινικής Δικονομίας.

Μια σημαντική ιδιαιτερότητα ως προς την ποινική διαδικασία των ανηλίκων είναι το δικαίωμα του ύποπτου ή του κατηγορούμενου ανηλίκου σε ατομική αξιολόγηση. Την αξιολόγηση αυτή αναλαμβάνει η Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων. Ορίζεται επιμελητής, δηλαδή ένας «ενδιάμεσος πόλος» ανάμεσα στον ανήλικο και το δικαστήριο, ο οποίος είναι επιφορτισμένος με τη διεξαγωγή έρευνας για την προσωπικότητα, την ψυχική και διανοητική κατάσταση καθώς και την ατομική και κοινωνική ζωή του ανηλίκου πριν από την εισαγωγή της υπόθεσης προς εκδίκαση.

Ο επιμελητής συντάσσει σχετική έκθεση, η οποία είναι απόρρητη, και το εκάστοτε Δικαστήριο Ανηλίκων είναι υποχρεωμένο να τη λάβει ρητά υπόψη για την επιλογή του καταλληλότερου μέτρου που θα επιβληθεί στον ανήλικο κατηγορούμενο. Η έκθεση αυτή εξυπηρετεί τον πρωταρχικό στόχο των Δικαστηρίων Ανηλίκων, που είναι η εμβάθυνση στα προσωπικά προβλήματα του ανήλικου παραβάτη. Γι’ αυτό και πρακτικά για τον ανήλικο δεν μπορεί να ακολουθηθεί η αυτόφωρη διαδικασία, αφού πρέπει να προηγηθεί αυτό το στάδιο της αξιολόγησης.  

Την εποπτεία της ποινικής προδικασίας κανονικά την έχει ειδικός Εισαγγελέας Ανηλίκων και η ανάκριση, όπου απαιτείται, διεξάγεται από ανακριτές ανηλίκων. Πρακτικά, όμως, αυτό συμβαίνει μόνο στις «μεγάλες» Εισαγγελίες, Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Πειραιά και Πατρών. Στις υπόλοιπες η αρμοδιότητα αυτή έχει ανατεθεί σε τακτικούς ανακριτές και εισαγγελείς, με ό,τι σημαίνει αυτό.

Ολόκληρη η ποινική διαδικασία σε βάρος των ανηλίκων, σε αντίθεση με τα όσα ισχύουν για τους ενηλίκους, είναι μυστική από την αρχή μέχρι το τέλος, καθώς η δίκη διεξάγεται κεκλεισμένων των θυρών από ειδικά Δικαστήρια Ανηλίκων και από έμπειρους δικαστές, για τον ορισμό των οποίων λαμβάνεται υπόψη η προηγούμενη παρακολούθηση ειδικών επιμορφωτικών σεμιναρίων της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών ή η κατοχή διδακτορικού ή μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στο ειδικό αντικείμενο. 

Γενικά, πρέπει να έχουμε στον νου μας ότι το λειτούργημα που καλούνται να ασκήσουν οι εισαγγελείς, οι ανακριτές και οι δικαστές ανηλίκων είναι ιδιαίτερα απαιτητικό και δύσκολο, γιατί πρέπει ταυτόχρονα να είναι, εκτός από λειτουργοί της Δικαιοσύνης, και παιδαγωγοί, καθώς σκοπός των δικαστών αυτών δεν είναι απλώς η επιβολή κυρώσεων αλλά η διαπαιδαγώγηση του ανηλίκου, η αναμόρφωση και η βελτίωσή του.

Κάτι ακόμη που είναι σημαντικό να αναφέρουμε είναι ότι σε περιπτώσεις συγκεκριμένων σοβαρών εγκλημάτων προβλέπεται η καταγραφή της εξέτασης του ανηλίκου κατά τη διάρκεια της προδικασίας σε οπτικοακουστικό μέσο. Αναγνωρίζεται έτσι η μειωμένη ωριμότητα και αντίληψη του ανηλίκου να κατανοήσει πλήρως το περιεχόμενο των ερωτήσεων, γι’ αυτό και αξιοποιείται η «γλώσσα του σώματος» κατά την εξέτασή του, διασφαλίζοντας την πραγματική αποτύπωση της θέσης και των ισχυρισμών του. 

― Με βάση την τελευταία τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα για τους ανήλικους δράστες διευρύνονται ουσιωδώς οι περιπτώσεις εγκλημάτων για τα οποία θα μπορεί ένας ανήλικος δράστης (άνω των 15 ετών πάντα) να κρατηθεί σε σωφρονιστικό κατάστημα, αφού τούτο θεωρητικώς θα μπορεί να διαταχθεί για οποιαδήποτε κακουργηματική πράξη. Πολλοί κάνουν λόγο για αυστηροποίηση της ποινικής μεταχείρισης των ανηλίκων με αυτόν τον τρόπο. Παράλληλα, στις 30/9 το υπουργικό συμβούλιο αποφάσισε πιο αυστηρές ποινές, τουλάχιστον ενός έτους, για το αδίκημα της πλημμελούς γονικής εποπτείας, και μια σειρά αναμορφωτικών μέτρων για εφήβους 12-15 ετών που παραβατούν. Πιστεύετε ότι όλα αυτά ή κάποια από αυτά τα −κατασταλτικά− μέτρα μπορεί να έχουν αποτέλεσμα; 
Σημασία δεν έχει τι πιστεύω εγώ ή ο καθένας από εμάς, αλλά τι υποχρεώσεις έχει ο Έλληνας νομοθέτης από το διεθνές κανονιστικό πλαίσιο, και η αυστηροποίηση της ποινικής μεταχείρισης των ανηλίκων δεν είναι συμβατή με αυτό. Εξάλλου, υπάρχει κι ένα ζήτημα ως προς το αν γενικώς μπορεί να εξασφαλιστεί για έναν ανήλικο δράστη μια «δίκαιη δίκη», διότι όσο πιο μικρό το παιδί τόσο λιγότερα καταλαβαίνει κατά τη διάρκεια της δίκης του και γενικά της ποινικής διαδικασίας. 

Όμως, η αυστηροποίηση των ποινών είναι ανέξοδη, εντυπωσιακή και ικανοποιεί και τη δίψα της «κοινής γνώμης», που ιδανικά θα ήθελε να λιντσάρουμε τους δράστες, γι’ αυτό και προτιμάται, ιδίως τα τελευταία χρόνια, από την πολιτεία για την αντιμετώπιση κοινωνικών φαινομένων. Πρόσφατα αυστηροποιήθηκαν και οι ποινές για παραβάσεις του ΚΟΚ, επικίνδυνη οδήγηση κ.λπ. Είδαμε κάποια αλλαγή στον αριθμό των τροχαίων ατυχημάτων; Αυστηροποιήθηκε πέρυσι και η επαπειλούμενη ποινή για τον εμπρησμό σε δάση. Πόσα καμένα στρέμματα δασών θρηνήσαμε φέτος; 

Είναι κλισέ, αλλά η πρόληψη, με όλες τις μορφές, είναι η μόνη που μπορεί να μειώσει την ανήλικη παραβατικότητα. Το άλλο κλισέ είναι ότι όλα ξεκινούν από την οικογένεια και το σχολείο. Αλλά έτσι είναι, και εκεί πρέπει να γίνουν μεταρρυθμίσεις. Για παράδειγμα, μιλάμε για την ευθύνη των εκπαιδευτικών, αλλά δεν μπαίνουν στον διάλογο τα λειτουργικά προβλήματα των σχολικών μονάδων της δημόσιας εκπαίδευσης και η εν τοις πράγμασι αδυναμία ενός δασκάλου, σε τάξεις τριάντα και πλέον ατόμων, να εκτελέσει προσηκόντως τα καθήκοντά του. 

Στο δικαιικό σκέλος, χρειάζεται ένα προληπτικό δίκαιο ανηλίκων όπου η κρατική φροντίδα θα προσφέρεται σε προγενέστερο στάδιο σε περιπτώσεις όπου τα ανήλικα μεγαλώνουν σε περιβάλλον τέτοιο που τα ωθεί στο έγκλημα. Για παράδειγμα, ελάχιστη βοήθεια προσφέρεται από κρατικούς και κοινωνικούς φορείς για την αντιμετώπιση της θυματοποίησης των ανηλίκων, που αποδεδειγμένα συνδέεται και με την εγκληματικότητά τους. Το ποινικό δίκαιο πρέπει να έρχεται επικουρικά και να αντιμετωπίζει περιπτώσεις στις οποίες η πολιτεία απέτυχε ως προς την πρόληψη, αφού όμως πρώτα προσπάθησε πραγματικά. 

― Ποια είναι τα μέτρα που προβλέπονται αυτήν τη στιγμή ως προς την αναμόρφωση των ανήλικων δραστών; Έχουμε δεδομένα για το αν λειτουργούν; 
Το ποινικό δίκαιο χωρίζει τους ανήλικους σε τρεις κατηγορίες, ανάλογα με την ηλικία: μέχρι τα 12 έτη, οποιαδήποτε πράξη των ανηλίκων είναι ποινικά αδιάφορη, από τα 12 συμπληρωμένα έως τα 15 έτη, προβλέπεται η επιβολή αναμορφωτικών ή θεραπευτικών μέτρων, ανάλογα με τη βαρύτητα της πράξης και την ψυχική τους κατάσταση, και από τα 15 συμπληρωμένα έως τα 18 έτη, υπό προϋποθέσεις μπορεί να επιβληθεί και ο εγκλεισμός σε ειδικό κατάστημα κράτησης, μόνο κατ’ εξαίρεση, ως έσχατο μέσο σωφρονισμού.

Στην πράξη επιβεβαιώνεται διαρκώς ότι ο εγκλεισμός έχει ως αποτέλεσμα ο ανήλικος να τίθεται στο περιθώριο, να στιγματίζεται, να στερείται την οικογενειακή στοργή, να συναναστρέφεται με άλλους «εγκληματίες» και η ομαλή κοινωνική του επανένταξη να εμποδίζεται. Όλα αυτά οδηγούν εν τέλει στο να είναι η εγκληματική του υποτροπή πολύ πιθανή. 

Κάτι βασικό που πρέπει να έχουμε στον νου μας είναι ότι τα αναμορφωτικά μέτρα επιβάλλονται στους ανήλικους όχι εξαιτίας της παράνομης συμπεριφοράς τους, αλλά εξ αφορμής της. Έχουν διοικητικό χαρακτήρα και αποβλέπουν στην ηθική και κοινωνική βελτίωση των δραστών και στην κοινωνική τους επανένταξη. Περιγράφονται στο άρθρο 122 του ποινικού μας κώδικα και είναι τα εξής: α) η επίπληξη του ανηλίκου, β) η ανάθεση της υπεύθυνης επιμέλειας του ανηλίκου στους γονείς ή στους επιτρόπους του, γ) η ανάθεση της υπεύθυνης επιμέλειας του ανηλίκου σε ανάδοχη οικογένεια, δ) η ανάθεση της επιμέλειας του ανηλίκου σε προστατευτικές εταιρείες ή σε ιδρύματα ανηλίκων ή σε επιμελητές ανηλίκων, ε) η συνδιαλλαγή μεταξύ ανήλικου δράστη και θύματος για έκφραση συγγνώμης και εν γένει για εξώδικη διευθέτηση των συνεπειών της πράξης, στ) η αποζημίωση του θύματος ή η κατ’ άλλον τρόπο άρση ή μείωση των συνεπειών της πράξης από τον ανήλικο, ζ) η παρακολούθηση κοινωνικών και ψυχολογικών προγραμμάτων σε κρατικούς, δημοτικούς, κοινοτικούς ή ιδιωτικούς φορείς, η) η φοίτηση σε σχολές επαγγελματικής ή άλλης εκπαίδευσης ή κατάρτισης, θ) η παρακολούθηση ειδικών προγραμμάτων κυκλοφοριακής αγωγής, ι) η παροχή κοινωφελούς εργασίας, ια) η ανάθεση της επιμέλειας και επιτήρησης του ανηλίκου σε προστατευτικές εταιρείες ή σε επιμελητές ανηλίκων και ιβ) η τοποθέτηση σε κατάλληλο κρατικό, δημοτικό, κοινοτικό ή ιδιωτικό ίδρυμα αγωγής.

Στην τελευταία τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα προστέθηκαν και ως τέτοια η παρακολούθηση ειδικών εκπαιδευτικών, καλλιτεχνικών ή πολιτιστικών προγραμμάτων σε κρατικούς ή δημόσιους φορείς, η παρακολούθηση προγραμμάτων αθλητισμού και η συμμετοχή σε αθλητικά σωματεία.  Αυτά τα μέτρα δεν είναι περιοριστικά και το δικαστήριο έχει τη δυνατότητα να επιβάλει επιπλέον υποχρεώσεις που αφορούν τον τρόπο ζωής του ανηλίκου, για παράδειγμα την απαγόρευση της επικοινωνίας με τους φίλους του που τον παρέσυραν στα ναρκωτικά.  

Τα θεραπευτικά μέτρα επιβάλλονται όταν η κατάσταση του ανηλίκου απαιτεί ιδιαίτερη μεταχείριση, όπως όταν πάσχει από ψυχική διαταραχή ή οργανική νόσο ή υπάρχει εθισμός στη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών, ναρκωτικών κ.λπ. και περιλαμβάνουν α) την ανάθεση της υπεύθυνης επιμέλειας του ανηλίκου στους γονείς, στους επιτρόπους του ή σε ανάδοχη οικογένεια, β) την ανάθεση της επιμέλειας του ανηλίκου σε προστατευτικές εταιρείες ή σε επιμελητές ανηλίκων, γ) την παρακολούθηση συμβουλευτικού θεραπευτικού προγράμματος από τον ανήλικο ή δ) την παραπομπή του ανηλίκου σε θεραπευτικό ή άλλο κατάλληλο κατάστημα. 

Την ευθύνη για την εκτέλεση των μέτρων την έχει ο αρμόδιος Εισαγγελέας Ανηλίκων και οι επιμελητές ανηλίκων. Ωστόσο, ο Εισαγγελέας είναι ένας και οι επιμελητές ανηλίκων, παρά το σημαντικό έργο που προσπαθούν να προσφέρουν, αδυνατούν να ανταποκριθούν, λόγω και της έλλειψης προσωπικού και της έντασης των προβλημάτων που καλούνται να αντιμετωπίσουν. Γι’ αυτό και πολλές φορές τα μέτρα αυτά δεν λειτουργούν και παρατηρείται το φαινόμενο της υποτροπής.  

― Πιστεύετε ότι ο ποινικός μας κώδικας μαζί με άλλα νομοθετήματα περί προσωπικών δεδομένων είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει την πολυπλοκότητα της ταυτοποίησης των χρηστών, της ρητορικής μίσους στα σόσιαλ, της ευθύνης που έχουν οι πλατφόρμες και της υποκίνησης βίας στο διαδίκτυο, σε συνδυασμό με το ανήλικο των δραστών; 
Το υπάρχον πλαίσιο είναι αρκετό για την αντιμετώπιση όλων αυτών που αναφέρετε. Εναπόκειται στους εφαρμοστές του δικαίου να το εφαρμόσουν καθώς, όταν ο νόμος βρίσκεται στο «μεταίχμιο» μεταξύ θεωρίας και πράξης, πολλές φορές γίνονται λάθος χειρισμοί. Γι’ αυτό και είναι σημαντικό και τα θύματα να αναζητήσουν εξαρχής τη συνδρομή συνηγόρου, ώστε να αξιοποιηθούν στο έπακρο τα εφόδια που μας παρέχει ο Ποινικός Κώδικας και άλλοι ειδικοί ποινικοί νόμοι που ρυθμίζουν όλα τα ειδικότερα θέματα που θίξατε. 

― Στην Ελλάδα πρόσφατα το bullying ποινικοποιήθηκε ως μορφή εγκλήματος και ορίστηκαν στο άρθρο 312 του ΠΚ οι αντίστοιχες πράξεις που περιλαμβάνει, καθώς και ποινές. Γνωρίζουμε αν υπάρχουν περιπτώσεις δεδικασμένων όπου εφαρμόστηκε η διάταξη; 
Με τη διάταξη αυτή στην ουσία θεσπίστηκε ως ιδιώνυμο αδίκημα η σωματική βλάβη αδύναμου ατόμου, δηλαδή σε βάρος προσώπου ανηλίκου ή που δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του, και απειλούνται αυξημένες ποινές. Στην τελευταία τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα διευρύνθηκε το πεδίο εφαρμογής της διάταξης, αφαιρώντας ορισμένες προϋποθέσεις εφαρμογής του, αλλά εισήχθη και μια ρήτρα επικουρικότητας ως προς ειδικότερους νόμους, καθώς σε μεγάλο βαθμό η διάταξη υπό την προηγούμενη μορφή της αλληλεπικαλυπτόταν με τον νόμο περί ενδοοικογενειακής βίας.

Γι’ αυτό και μέχρι πρόσφατα το άρθρο είχε κυρίως εφαρμογή σε τέτοιου είδους περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας και τέτοιες είναι οι περισσότερες δημοσιευμένες στον νομικό Τύπο αποφάσεις. Ας μην ξεχνάμε ότι όσον αφορά τους ανήλικους η ποινική διαδικασία, όπως είπαμε και πριν, είναι απόλυτα μυστική, συνεπώς αυτό δυσκολεύει και την πρόσβαση σε τέτοια δεδομένα. 

Πάντως, δεν είναι το μοναδικό άρθρο του Ποινικού Κώδικα που ποινικοποιεί το bullying, διότι δεν αποκλείεται μια συμπεριφορά να πληροί την υπόσταση και άλλων αδικημάτων, όπως για παράδειγμα της εξύβρισης, της συκοφαντικής δυσφήμησης, της προσβολής γενετήσιας αξιοπρέπειας, της φθοράς ξένης ιδιοκτησίας και πολλά άλλα. Μάλιστα, υπάρχει στον ποινικό μας κώδικα η ειδική διάταξη του άρθρου 82Α, το οποίο αυξάνει το πλαίσιο της απειλούμενης ποινής όλων των εγκλημάτων με ρατσιστικά χαρακτηριστικά, δηλαδή αυτών στα οποία η επιλογή του παθόντος έγινε λόγω μιας συγκεκριμένης ιδιότητάς του, π.χ. λόγω του γενετήσιου προσανατολισμού του, της ταυτότητας φύλου του κ.λπ. Γι’ αυτό λέμε και ότι το νομικό πλαίσιο είναι επαρκές, αλλά χρειάζεται προσοχή στην εφαρμογή του. 

― Ποια η ποινική και πειθαρχική ευθύνη των εκπαιδευτικών και πώς εφαρμόζεται; 
Στο ποινικό μας δίκαιο, εκτός από τις εγκληματικές πράξεις, τιμωρούνται και οι παραλείψεις, δηλαδή η μη αποτροπή του εγκληματικού αποτελέσματος, σε περιπτώσεις που υφίσταται «ιδιαίτερη νομική υποχρέωση» για κάποιον να δράσει. Οι εκπαιδευτικοί έχουν τέτοια υποχρέωση, καθώς είναι επιφορτισμένοι με την εποπτεία των μαθητών. Ανάλογα με τις συνθήκες, ενδέχεται να πληρείται και η υπόσταση του αδικήματος της παραμέλησης εποπτείας ανηλίκου, δηλαδή η έλλειψη της εποπτείας και επιτήρησης του ανήλικου δράστη, καθώς και της έκθεσης του θύματος.

Επιπλέον και η πειθαρχική ευθύνη των εκπαιδευτικών συντρέχει, εφόσον εκτελέσουν πλημμελώς τα καθήκοντά τους, όπως ορίζεται από τον Υπαλληλικό  Κώδικα. Πρόσφατα σε περιστατικό bullying σε σχολείο διατάχθηκε ένορκη διοικητική εξέταση για τη διερεύνηση των ευθυνών των εκπαιδευτικών. Παράλληλα, εφόσον προκαλείται ηθική βλάβη στον παθόντα, εκείνος δικαιούται αποζημίωση για τον λόγο αυτόν, επομένως βλέπουμε ότι προβλέπονται και αστικές συνέπειες, δηλαδή το θύμα να αξιώσει χρηματική αποζημίωση από τον εκπαιδευτικό που φέρει ευθύνη για τη βλάβη την οποία υπέστη.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Εφηβική βία: Σαν να μην πέρασε μια μέρα από τα «Τσακάλια» του Δαλιανίδη

Daily / Εφηβική βία: Σαν να μην πέρασε μια μέρα από τα «Τσακάλια» του Δαλιανίδη

Ένας συρφετός υστερίας, ηθικού πανικού, κοινωνικού κανιβαλισμού, αμφίβολων μαρτυριών και βαρυσήμαντων αναλύσεων από «ειδικούς» της συμφοράς. Κάπως έτσι αντιμετωπίζεται το ζήτημα της έξαρσης της εφηβικής βίας από τα τηλεοπτικά μέσα.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Γιατί αυξάνονται τα περιστατικά βίας στους νέους;

Οπτική Γωνία / Γιατί αυξάνονται τα περιστατικά βίας στους νέους;

Πώς φτάσαμε στο σημείο να μιλάμε για βιασμό 5χρονου από συνομηλίκους του; Τι κάνει ο γονιός όταν το παιδί του αντιληφθεί ότι είναι ο θύτης, όχι το θύμα; Πόσο επηρεάζει το διαδίκτυο και το online gaming την ανάπτυξη των εφήβων; Η ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος Αντιγόνη Γινοπούλου εξηγεί.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ενοχοποιητικά στοιχεία: Tραπ μουσική και βία

Μουσική / Tραπ μουσική και βία: Μπερδεύοντας τον στίχο με την πραγματικότητα

Με ρητορικές και νομικίστικες μανούβρες που αρνούνται την καλλιτεχνική της φύση, το κατηγορητήριο κατά της τραπ μετατρέπει ένα μουσικό είδος σε ενοχοποιητικό στοιχείο.
ΚΩΣΤΑΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ & ΛΑΜΠΡΟΣ ΦΑΤΣΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το κρασί, το λάδι και ένας υπουργός του Τραμπ

Οπτική Γωνία / Ειδήσεις που περνούν στα ψιλά και είναι πιο σημαντικές από το μαλλί ενός υπουργού

Η σύγχρονη ακροδεξιά από τη μία κλείνει το μάτι στην πιο παραδοσιακή, αδιάφορη για θέματα υγείας και περιβάλλοντος, κουλτούρα, ενώ από την άλλη, ορισμένοι εκπρόσωποί της, όπως ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ, δείχνουν ευαισθησία απέναντι στους κινδύνους του τεχνολογικού καπιταλισμού.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Το δικαίωμα στην απομόνωση

Ιλεκτρίσιτυ / Ας αφήσουμε τους ιθαγενείς στην ησυχία τους

Οι φυλές ιθαγενών που ζουν αποκομμένες από τον ανθρώπινο πολιτισμό χαίρουν νομικής προστασίας, καθώς η επαφή τους με τα οργανωμένη κράτη ενέχει καταστροφικές συνέπειες για τις κοινότητές τους.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
«To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Enrico Bellini / «To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Ο επικεφαλής Κυβερνητικών Σχέσεων και Δημόσιας Πολιτικής του TikTok στη Νότια Ευρώπη, Enrico Bellini, περιγράφει το μυστικό της επιτυχίας της δημοφιλούς πλατφόρμας και εξηγεί γιατί η προστασία των δεδομένων των Ευρωπαίων χρηστών είναι υψίστης σημασίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Οπτική Γωνία / Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Ορθώς μας σοκάρει το «No Mercy» που «παίζει» με τον βιασμό και την αιμομιξία, όμως την ίδια στιγμή ζούμε σε μια κοινωνία όπου η γυναικεία υποταγή πλασάρεται ως κανονικότητα.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τα νέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Πολιτική / Nέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Η υπόθεση των Τεμπών επιστρέφει στη Βουλή μέσω της δικογραφίας για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή, αλλά στελέχη της κυβέρνησης υποστηρίζουν ότι αυτήν τη φορά είναι καλά προετοιμασμένοι. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
κωνσταντοπουλου

Βασιλική Σιούτη / Ποιος είναι, τελικά, αξιωματική αντιπολίτευση;

Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν πλέον στη δεύτερη θέση το κόμμα της Πλεύσης Ελευθερίας. Θα διατηρήσει η Ζωή Κωνσταντοπούλου τη δυναμική που απέκτησε; Θα αλλάξει σύντομα πάλι η σειρά των κομμάτων; Το σίγουρο είναι πως η ρευστότητα είναι η νέα πολιτική συνθήκη. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Tίτλος: Explainer: Το κίνημα "Cute Winter Boots" και το κριντζ της ψηφιακής πολιτικοποίησης

Explainer / «Cute Winter Boots»: Όσο κι αν το υποτιμάτε, το TikTok παράγει πολιτική

Το hashtag #CuteWinterBoots συγκεντρώνει τους προβληματισμούς των χρηστών για την άνοδο της παγκόσμιας ακροδεξιάς και για τον τρόπο που εφαρμόζεται η δημοκρατία σήμερα. Έχουμε αφήσει πίσω μας για πάντα το «για να συμμετέχω στην πολιτική πάω σε συνελεύσεις και γράφομαι σε κόμμα».
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τι μας δείχνουν τα πρώτα ίχνη ζωής εκτός της Γης;

Διάστημα / Βρέθηκαν όντως ίχνη εξωγήινης ζωής;

Τι ανακάλυψε ακριβώς το τηλεσκόπιο James Webb; Θα υπάρξει σύντομα κατοικήσιμος πλανήτης; Πόσο κοντά είμαστε στην κατάκτηση του Διαστήματος; Ο αστρονόμος και καθηγητής Φυσικής του Διαστήματος Ξενοφών Μουσάς εξηγεί τι σηματοδοτεί η ανακάλυψη του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Βασιλική Σιούτη / Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε ότι θα διεκδικήσει και τρίτη πρωθυπουργική θητεία και τα δίνει όλα με στόχο την άμεση αντιστροφή του αρνητικού πολιτικού κλίματος.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χριστόφορος Πισσαρίδης: «Με ενοχλεί που η Ελλάδα, σε όλες τις λίστες, βρίσκεται στην τελευταία θέση»

Χριστόφορος Πισσαρίδης / «Με ενοχλεί που η Ελλάδα βρίσκεται παντού στην τελευταία θέση»

Από τον Τραμπ και την AI μέχρι την ελληνική γραφειοκρατία και την παγκόσμια ύφεση, ο νομπελίστας καθηγητής Οικονομικών Σερ Χριστόφορος Πισσαρίδης μιλά στη LIFO για το μέλλον της εργασίας και την απειλή του λαϊκισμού, εξηγώντας γιατί η Ελλάδα χρειάζεται λιγότερο Δημόσιο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Οπτική Γωνία / Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Ο καθηγητής Οικονομικών και διευθυντής του Κέντρου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια σχολιάζει στη LiFO τη σύγκρουση που έχει ξεσπάσει μεταξύ της κυβέρνησης Τραμπ και των αμερικανικών πανεπιστημίων και πώς βλέπει την επόμενη μέρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αθήνα: Τα ηλεκτρικά πατίνια και το χάος της μικροκινητικότητας/ Πώς θα μπει τάξη στο χάος με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;/ «Δεν γίνεται να μην έχουμε πατίνια γιατί είναι επικίνδυνο να κυκλοφορήσουν»

Ρεπορτάζ / Τι θα γίνει επιτέλους με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;

Τα ηλεκτρικά πατίνια είναι η νέα τάση μετακίνησης στην πόλη αλλά προς το παρόν δημιουργούν αρκετά προβλήματα και προκαλούν αντιδράσεις. Πώς θα μπουν όρια στην άναρχη κυκλοφορία τους και τη στάθμευσή τους και ποιες υποδομές χρειάζονται;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Ρεπορτάζ / Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Νέοι αυτοκινητόδρομοι, νέες γραμμές μετρό, νοσοκομεία, σιδηρόδρομοι, αεροδρόμια. Στις μακέτες όλα φαίνονται φανταστικά. Πότε όμως στ' αλήθεια παραδίδονται, πόσο κοντά στις μακέτες θα είναι η πραγματικότητα; Και ποια οφέλη μπορεί να προσφέρουν στην κοινωνία και την οικονομία;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Απειλείται η οικονομία από νέο κραχ;

Οπτική Γωνία / Έρχεται νέο παγκόσμιο κραχ;

Εμπορικοί πόλεμοι, γεωπολιτικές απειλές και ο κίνδυνος παγκόσμιας ύφεσης. Πόσο θα επηρεαστεί η Ελλάδα από τη νέα εποχή Τραμπ; Ο καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, Κώστας Μήλας, μιλά στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Οπτική Γωνία / Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Υπάρχει τελικά ασυμβίβαστο μεταξύ χριστιανισμού και φεμινισμού; Μπορούν οι δύο ταυτότητες να συνυπάρξουν ή πρόκειται για έναν αδύνατο συνδυασμό; Δύο γυναίκες παραθέτουν τα επιχειρήματα κάθε πλευράς.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ