«Θύματα ειρήνης»: Το μυθιστόρημα που έγραψε ο Βασίλης Βασιλικός στα 22 του

Βασίλης Βασιλικός «Θύματα ειρήνης» Facebook Twitter
Καθώς μάλιστα στις σελίδες του εισβάλλουν κάθε τόσο ειδήσεις από την τρέχουσα επικαιρότητα, διακρίνει κανείς τα σπέρματα του μυθιστορήματος-ντοκουμέντου προς το οποίο θα στραφεί αργότερα ο Βασιλικός, με κορυφαίο του επίτευγμα το «Ζ».
0



ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ;
 Οφείλει να λειτουργεί σαν κοινωνικός σεισμογράφος ή μήπως να στοχάζεται την πραγματικότητα από απόσταση; Τέτοια ερωτήματα, που τίθενται συχνά σε εποχές κρίσης, τον Βασίλη Βασιλικό (1933-2023) τον απασχολούσαν από τα πρώτα του λογοτεχνικά βήματα. Να τι έγραφε ο ίδιος, στα εικοσιδύο του, στο πρώτο του μυθιστόρημα «Θύματα ειρήνης»:

«Ο ρόλος του συγγραφέα», έγραφε από τότε ο Βασιλικός, μέσω του μυθιστορηματικού alter ego του, «δεν μπορούσε να΄ ναι άλλος από το να γίνει ο ερμηνευτής της αγωνίας των συνανθρώπων του. Η εποχή που μιλούσε κανείς για τον εαυτό του και εξιστορούσε τα της ιδιωτικής του ζωής είχε πια οριστικά παρέλθει. Σήμερα, δεν πρέπει να υπάρχουν πια φιλντισένιοι πύργοι. Σήμερα, ο καθένας, εκτός από τη δική του ζωή, ζούσε ταυτόχρονα και τις ζωές όλων των ανθρώπων του κόσμου, οπότε αυτόματα η θέση του συγγραφέα προσδιοριζόταν στη “χρυσή τομή” του υποκειμενικού βιώματος με την αντικειμενική πραγματικότητα».

Μυθιστόρημα ενηλικίωσης, το πεζογράφημα του Βασιλικού αφηγείται την ιστορία μιας παρέας επτά νέων ανδρών που ωριμάζουν στη Θεσσαλονίκη των αρχών της δεκαετίας του ΄50, παλεύοντας με τον έρωτα, τον θάνατο, το χάσμα των γενεών, τις ιδεολογίες, τα μετεμφυλιακά φαντάσματα.

Aυτό ακριβώς επιχειρεί να κάνει και ο βασικός πρωταγωνιστής του «Θύματα ειρήνης», ο φοιτητής της Νομικής και επίδοξος συγγραφέας Ηλίας, κλέβοντας στιγμιότυπα από τη ζωή των φίλων του και από τη δική του καθημερινότητα μέσα σε φοιτητικά αμφιθέατρα, σε πολιτικές λέσχες, στα καφενεία όπου συχνάζει η διανόηση, σε χριστιανικές οργανώσεις, σε ταπεινά ή μεγαλοαστικά διαμερίσματα, στους δρόμους, σε συλλαλητήρια, σε πορείες διαμαρτυρίας.

Μυθιστόρημα ενηλικίωσης, ομολογημένα επηρεασμένο από την «Πανούκλα» του Καμί, το πεζογράφημα του Βασιλικού αφηγείται την ιστορία μιας παρέας επτά νέων ανδρών που ωριμάζουν στη Θεσσαλονίκη των αρχών της δεκαετίας του ΄50, παλεύοντας με τον έρωτα, τον θάνατο, το χάσμα των γενεών, τις ιδεολογίες, τα μετεμφυλιακά φαντάσματα, και αναζητώντας να αρπαχτούν από κάποιο ιδανικό που θα τους απάλλασσε από την υπαρξιακή τους πλήξη.

Αυτό το ιδανικό εμφανίζεται στο δεύτερο μέρος του βιβλίου ως εξαιρετικά παράτολμο εγχείρημα: την αρπαγή της Νίκης της Σαμοθράκης από το Μουσείο του Λούβρου, εν ονόματι όλων των κλεμμένων θησαυρών από την περίοδο της τουρκοκρατίας που βρίσκονται στο εξωτερικό διασκορπισμένοι «σαν τα κόκκαλα ενός νεκρού πολιτισμού». Είναι ένα σχέδιο μάλλον καταδικασμένο να αποτύχει αλλά προφητικό, στο μέτρο που προαναγγέλλει τον αγώνα της Μελίνας Μερκούρη για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα και την πάντα αρνητική στάση των Βρετανών.

Πρωτοδημοσιευμένο το 1956, ιδία δαπάνη, με την παρότρυνση του Αντώνη Σαμαράκη και του Μένη Κουμανταρέα, το «Θύματα ειρήνης» σηματοδοτεί τη δεύτερη εμφάνιση στα γράμματα του Βασιλικού -είχε προηγηθεί η νουβέλα «Η διήγηση του Ιάσονα»- και μονολότι η εμπορική του απήχηση ήταν αμελητέα, δέχτηκε θετικά σχόλια από τον Γιώργο Θεοτοκά, τον Παύλο Ζάννα, τον Γ.Π. Σαββίδη και διεκδίκησε με αξιώσεις το έπαθλο Ουράνη του 1957.

thimata irinis
KANTE KΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Βασίλης Βασιλικός, Θύματα Ειρήνης, εκδόσεις Γκοβόστη

Φόρος τιμής σε μια Θεσσαλονίκη που μαγνητίζει, παθιάζει αλλά και εγκλωβίζει δημιουργώντας τάσεις φυγής, το μυθιστόρημα διαδραματίζεται την ώρα που στον ορίζοντα ξεπροβάλλει το όραμα μιας Ενωμένης Ευρώπης και ενώ οι μνήμες από την κατοχή και τον εμφύλιο είναι ακόμα νωπές. Καθώς μάλιστα στις σελίδες του εισβάλλουν κάθε τόσο ειδήσεις από την τρέχουσα επικαιρότητα, διακρίνει κανείς τα σπέρματα του μυθιστορήματος-ντοκουμέντου προς το οποίο θα στραφεί αργότερα ο Βασιλικός, με κορυφαίο του επίτευγμα το «Ζ».

Η πιο πρόσφατη έκδοση του «Θύματα ειρήνης» από τον Γκοβόστη (2014) συνοδεύεται από μια κατατοπιστική εισαγωγή του πανεπιστημιακού νεοελληνιστή Θανάση Αγάθου στην οποία δίνεται, μεταξύ άλλων, και μια γεύση της ποιότητας της φιλίας που συνέδεε τον Βασιλικό με τον Κουμανταρέα στα νιάτα τους. Έχοντας διαβάσει το μυθιστόρημα πριν ακόμα δημοσιευτεί, ο Κουμανταρέας είχε στείλει μια πολυσέλιδη επιστολή τον Βασιλικό με επαίνους αλλά και με αντιρρήσεις και με συμβουλές σαν κι αυτές που ακολουθούν:

«Θέλω να σου πω», γράφει ο Κουμανταρέας στον φίλο του, «ότι τα “Θύματα…” μου έδωσαν τη σιγουριά ότι θα μπορέσεις μια μέρα να γράψεις πάρα πολύ καλά… Αυτό που σου χρειάζεται είναι να φύγεις γρήγορα από τη Θεσσαλονίκη, να πας στο Παρίσι ή όπου αλλού νομίσεις καλό, και να κοιτάξεις να είσαι το ίδιο πάντα αγνός και το ίδιο ωραίος στην ψυχή, έστω κι αν αυτά τα δυο σου κοστίσουν πάρα πολλά- και συνήθως κοστίζουν. Ν’ αποφύγεις τη φθορά, με δυο λόγια. Να έχεις εμπιστοσύνη στον εαυτό σου, γιατί την αξίζει, και να μη μένεις ποτέ μόνο μ’ αυτήν την εμπιστοσύνη, να προχωράς ολοένα πιο πέρα και πιο βαθιά στη μεγάλη σπηλιά της Τέχνης, προσέχοντας να κρατάς τον δαυλό σου αναμμένο». 

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το πίσω ράφι/ Εμανουέλ Καρέρ «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα»

Το πίσω ράφι / Ένα επτασφράγιστο μυστικό που προκάλεσε αμηχανία και πάταγο

Προκλητικός, ωμός, συχνά σοκαριστικός, ο Εμανουέλ Καρέρ εξερευνά στο «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα» το οικογενειακό του παρελθόν, φέρνοντας σε δύσκολη θέση ακόμα και τα πιο κοντινά του πρόσωπα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Αναγνώσεις / Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Πώς ήταν η ζωή στην αρχαία Αίγυπτο; Ένας Αμερικανός αρχαιολόγος περιγράφει το 24ωρο των ανθρώπων κάθε ιδιότητας και κοινωνικής τάξης στις Θήβες της αρχαίας Αιγύπτου μέσα από ιστορίες που θα μπορούσαν να είναι αληθινές.
THE LIFO TEAM
Ανί Ερνό: «Όπως η σεξουαλική επιθυμία, έτσι και η μνήμη δεν σταματά ποτέ»

Βιβλίο / Ανί Ερνό: «Όπως η σεξουαλική επιθυμία, έτσι και η μνήμη δεν σταματά ποτέ»

Η Γαλλίδα συγγραφέας που τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας γεφυρώνει, με τη μυθιστορηματοποίηση της μνήμης, τη μεγάλη λογοτεχνία, από τον Μαρσέλ Προυστ μέχρι τον σύγχρονό μας Εντουάρ Λουί. Γεννήθηκε σαν σήμερα το 1940.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
ΕΠΕΞΕΡΓ. Παύλος Μεθενίτης «Αμανίτα μουσκάρια»

Το πίσω ράφι / Όταν μια ολόκληρη διμοιρία ανταρτών ξεκληρίστηκε από παραισθησιογόνα μανιτάρια

Στηριγμένο σε πραγματικά γεγονότα, το μυθιστόρημα «Αμανίτα μουσκάρια» του Παύλου Μεθενίτη εξερευνά το ζήτημα των ουσιών ως καταφύγιο αλλά και ως καταστροφή, και μας παρασύρει σ’ ένα ταξίδι ποτισμένο από την ελληνική πραγματικότητα, παραμονές της οικονομικής κρίσης.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Arsenale: Το πιο απρόσμενο βιβλιοπωλείο των Κυκλάδων φτιάχτηκε στην Ανάφη

Βιβλίο / Arsenale: Το πιο απρόσμενο βιβλιοπωλείο των Κυκλάδων φτιάχτηκε στην Ανάφη

Σε ένα νησί που μετρά λιγότερους από 300 μόνιμους κατοίκους, ένα παλιό καραβόσπιτο μεταμορφώθηκε σε ένα καταφύγιο πολιτισμού γεμάτο βιβλία, μουσικές και μικρούς θησαυρούς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μαρκ Τουέιν, «Οι περιπέτειες του Χακ Φιν»

Το πίσω ράφι / Το μυθιστόρημα του Μαρκ Τουέιν που έθαψαν οι κριτικοί και το αποθέωσε ο Χέμινγουεϊ

Στις «Περιπέτειες του Χακ Φιν» ο Μαρκ Τουέιν έπλασε τον πιο ελεύθερο ήρωα της αμερικανικής λογοτεχνίας, που αρνήθηκε τους κανόνες της κοινωνίας του και ένωσε την τύχη του με έναν σκλάβο δραπέτη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί την ζωή χωρίς αυτόν

Βιβλίο / Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί τη ζωή χωρίς αυτόν

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Βασιλεύς των Βασιλέων», όπως αποκαλούσε τον εαυτό του ο Ρεζά Παχλαβί, εστιάζει στις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ που «αποδέχτηκαν πρόθυμα τις φαντασιώσεις του, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τη χώρα του».
THE LIFO TEAM
Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Βιβλίο / Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Σταρ Ελλάς στα νιάτα της, διακρίθηκε ως ηθοποιός, θιασάρχης, ραδιοφωνική παραγωγός, δοκιμάστηκε επίσης στη συγγραφή έχοντας κυκλοφορήσει μέχρι τώρα επτά βιβλία μαζί με το πρόσφατο «Η τρίτη άνοιξη» (εκδ. Επίμετρο), που έδωσε και το έναυσμα γι’ αυτήν τη συνέντευξη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Οι Αθηναίοι / O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Ο 81χρονος δημοσιογράφος και συγγραφέας που για δεκαετίες διηύθηνε τις πολιτιστικές σελίδες της Ελευθεροτυπίας, αφηγείται τη συναρπαστική καριέρα του στη LiFO
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Βιβλίο / Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Η σπουδαία μεταφράστρια, που έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της δουλειάς της στον Μαρσέλ Προυστ, μας ξεναγεί στον πολύπλοκο κόσμο του και εκφράζει τον θυμό της για την πανταχού παρούσα απάτη της εποχής μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Βιβλίο / Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Ο Συνταγματάρχης και ο Βασιλιάς» εξερευνά τη συναρπαστική ζωή ενός ακούραστου κομπιναδόρου που προσπαθούσε απεγνωσμένα να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό του.
THE LIFO TEAM
Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Βιβλίο / Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Πότε ακριβώς χάθηκε ο πόλεμος για τον Άξονα; Ποια ήταν η πιο σημαντική μάχη του πολέμου; Πόσο «συμμέτοχος» ήταν ο Γερμανικός λαός στο ολοκαύτωμα; Σ’ αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει μια νέα ογκώδης έκδοση με τίτλο «Η συνολική ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου».
THE LIFO TEAM
Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Βιβλίο / Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Είναι νωρίς να πούμε πως αυτά τα ηχητικά λογοτεχνικά αρχεία μπορούν να αντικαταστήσουν το βιβλίο. Είναι όμως μια υπέροχη λύση για όσους θέλουν να διαβάσουν αλλά δεν έχουν χρόνο ή έχουν μπλοκάρει με το κανονικό διάβασμα.
ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ