Λογικά, δύσκολα χωράνε στην ίδια πρόταση οι λέξεις «γεράκι» και «καλλιτέχνες», όμως, ο Φέρισμπεργκ, ένα αμερικανικό γεράκι με τραυματισμένο φτερό είναι ένας αναγνωρισμένος καλλιτέχνης στο Βερμόντ.
Hoax; Όχι δα! Μερικοί από τους πίνακες που έχει φιλοτεχνήσει ο Φέρισμπεργκ με τα γαμψά νύχια του δημοπρατούνται αυτές τις μέρες σε διαδικτυακό έρανο, ενώ το αρπακτικό πτηνό πρόσφατα έκανε μία επίδειξη των καλλιτεχνικών του δυνατοτήτων στο Ινστιτούτο Φυσικών Επιστημών του Βερμόντ.
Πώς βρέθηκε, όμως, εκεί;
Πριν από περίπου τέσσερα χρόνια, το νεαρό αρσενικό γεράκι μεταφέρθηκε στο Ινστιτούτο Φυσικών Επιστημών του Βερμόντ στο Quechee, αφού εντοπίστηκε στην κοντινή πόλη Ferrisburgh, ένα μέρος γνωστό για τις πρώιμες καλλιτεχνικές ανησυχίες του, καθώς και για το ότι αποτέλεσε σταθμό του υπόγειου σιδηρόδρομου τη δεκαετία του 1800.
Το γεράκι είχε προσγειωθεί στον ώμο ενός ανυποψίαστου περαστικού που είχε βγει για βόλτα κοντά στο σπίτι του. Σύμφωνα με την Άννα Μόρις, διευθύντρια των προγραμμάτων διάσωσης του Ινστιτούτου, το γεράκι καθόταν φρόνιμο στον ώμο του ανθρώπου και ήταν αρκετά... ομιλητικό και κοινωνικό, παρά το γεγονός ότι ήταν πεινασμένο.
Ο άνθρωπος που οδήγησε με ασφάλεια τον Φέρισμπεργκ στο Ινστιτούτο είχε ήδη διαπιστώσει ότι δεν είχε κλασική συμπεριφορά γερακιού, κάτι που έκανε τους εργαζόμενους εκεί να ασχοληθούν ακόμα πιο ζεστά με την περίπτωση του... κοινωνικού αρπακτικού.
Πολύ σύντομα, η Μόρις και οι επιστημονικοί συνεργάτες της διαπίστωσαν ότι η παράξενη –για γεράκι- συμπεριφορά του πτηνού ίσως να οφειλόταν στο γεγονός ότι είχε εξοικειωθεί με την παρουσία ανθρώπων, ενδεχομένως λόγω της παράνομης αιχμαλωσίας του σε κάποια κατοικία κοντά στο σημείο που εντοπίστηκε αρχικά. Κάπως έτσι πήρε και το όνομά του από την πόλη στην οποία βρέθηκε.
Βέβαια, ακόμα πιο σύντομα, οι συνεργάτες της Μόρις θα διαπίστωναν ότι το γεράκι είχε μάθει από μωρό να ζει με ανθρώπους κάτι που θα έκανε ακόμα πιο προβληματική την επιστροφή του στην άγρια φύση. Ενδεχομένως, δεν θα μπορούσε να επιβιώσει εκεί μόνο του.
Για αρκετά χρόνια, οι «κηδεμόνες» του Φέρισμπεργκ, τον έβγαζαν έξω κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικών εκδρομών και μαθημάτων, ώστε να πετάει πέρα δώθε και οι άνθρωποι να μπορούν να δουν από κοντά το μικρότερο μέλος της οικογένειας των γερακιών.
Χρησιμοποίησαν επίσης το μικρό αρπακτικό για να διδάξουν στους επισκέπτες του Ινστιτούτου πώς να βοηθήσουν τα γεράκια στη φύση αποφεύγοντας τα φυτοφάρμακα και κατασκευάζοντας ειδικές αυτοσχέδιες φωλιές γερακιών, προκειμένου να ενισχύσουν τον πληθυσμό που έχει μειωθεί κατά περίπου 50 τοις εκατό ήδη από τη δεκαετία του ’70.
Τον Ιούνιο, ο ρόλος του Φέρισμπεργκ αναφορικά με τη διάσωση αρπακτικών πτηνών, άλλαξε όταν έσπασε ένα από τα φτερά του και δεν μπορούσε πλέον να πετάξει. Ο Mal Muratori, περιβαλλοντικός εκπαιδευτικός και διευθυντής οικογενειακών προγραμμάτων στο Ινστιτούτο, βρήκε το τραυματισμένο αρπακτικό στο έδαφος ένα πρωί στον περίβολο του Ινστιτούτου και κυρίως, χωρίς να μπορεί να γίνει σαφές πώς τραυματίστηκε τόσο σοβαρά.
Ο κτηνίατρος διαπίστωσε ότι ο Ferrisburgh είχε δύο κατάγματα –ένα παλιό και ένα καινούριο- στο δεξί του φτερό, ενώ το γεράκι έπασχε από μία ασθένεια των οστών που πιθανώς προκλήθηκε από την κακή διατροφή του όταν ήταν μικρό.
«Στη φύση, το 80% της διατροφής του Ferrisburgh θα ήταν έντομα, ποντίκια και μικρά πουλιά. Αλλά αν μεγάλωσε σε αιχμαλωσία, δεν έχουμε ιδέα τι τροφή μπορεί να του έδιναν με αποτέλεσμα τα οστά του να γίνουν τόσο εύθραυστα», εξήγησε ο Μουρατόρι.
Η επόμενη μεγάλη πρόκληση για την επιστημονική ομάδα του Ινστιτούτου ήταν να κρατήσει τον Φέρισμπεργκ απασχολημένο και... δημιουργικό μετά από τον σοβαρό τραυματισμό του.
Η Lexie Smith, μια εκπαιδευτικός περιβαλλοντικής εκπαίδευσης είχε πρόσφατα παρακολουθήσει έναν φίλο της να ζωγραφίζει με ένα κοράκι που το έλεγαν Tuck στο Τενεσί. Το κοράκι ζωγράφιζε με το ράμφος του, χρησιμοποιώντας ένα μικρό σφουγγάρι που είχε βουτήξει σε μπογιά. Πριν έρθει στο Ινστιτούτο Φυσικών Επιστημών του Βερμόντ, ο Muratori είχε επίσης παρακολουθήσει ένα κοράκι να ζωγραφίζει με πινέλο. Κάπως έτσι αναρωτήθηκαν αν θα μπορούσε και ο Φέρισμπεργκ να δοκιμάσει τη ζωγραφική ως μια μορφή διέγερσης και άσκησης.
«Σκέφτηκα ότι ήταν μια χαριτωμένη ιδέα που θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στην εκπαίδευση των ανθρώπων σχετικά με τα γεράκια», δήλωσε η Smith, 22 ετών. «Ο Ferrisburgh δεν θα μπορούσε πλέον να κάνει αυτό που έκανε ως πρεσβευτής... πτήσεων του Ινστιτούτου, αλλά ίσως θα μπορούσε να ασχοληθεί με την τέχνη αντί γι' αυτό».
Η ίδια και ο Muratori είπαν ότι βρήκαν έναν ευάερο χώρο στο κτίριο και τοποθέτησαν μερικές εφημερίδες και φύλλα λευκού χαρτιού πασπαλισμένα με μη τοξική μπλε, πετρόλ και ροζ μπογιά, και στη συνέχεια έβγαλαν τον Ferrisburgh από το κλουβί του.
Χρησιμοποίησαν χειρονομίες που αναγνώριζε το γεράκι - δύο δάχτυλα που χτυπούσαν σε ένα σημείο - για να τον κάνουν να τρέξει μέσα από τη μπογιά με αντάλλαγμα το αγαπημένο του σνακ, μικρά σκουλήκια.
Σύντομα, ο Φέρισμπεργκ έτρεχε μπρος-πίσω στο χαρτί, αφήνοντας πολύχρωμα ίχνη σε αντάλλαγμα για λιχουδιές, εξήγησε η Smith.
Η ίδια και ο Muratori είδαν ότι ο Ferrisburgh φαινόταν να απολαμβάνει να τρέχει σε χαρτιά και καμβάδες με μπογιά στα νύχια του, οπότε τους ήρθε η ιδέα να τον βάλουν να ηγηθεί ενός μαθήματος με τον τίτλο «Ζωγραφίζοντας με τα γεράκια». Μέχρι στιγμής, περισσότεροι από δώδεκα άνθρωποι πλήρωσαν 10 δολάρια και προσήλθαν στο πρώτο μάθημα τον περασμένο μήνα, περνώντας μια βραδιά χρωματίζοντας εικόνες ή ζωγραφίζοντας ελεύθερα τον Φέρισμπεργκ, καθώς το αρπακτικό δημιουργούσε το δικό του έργο τέχνης στο μπροστινό μέρος της αίθουσας.
Η Smith και ο Muratori τοποθέτησαν 14 μικρούς λευκούς καμβάδες τον έναν δίπλα στον άλλο και στη συνέχεια ο Ferrisburgh ζωγράφισε –αν και το σωστό ρήμα είναι «περπάτησε» - μέσα σε μπλε, κίτρινη και φούξια μπογιά. Τα χρωματιστά χνάρια των νυχιών του γέμισαν τον καμβά καθώς εκείνος έτρεχε να φάει τις λιχουδιές που προορίζονταν για εκείνον.
«Όλοι στην τάξη περνούσαν αληθινά καλά, βλέποντας πόσο... δημιουργικός ήταν και ενώ φιλοτεχνούσε τους δικούς του μικρούς πίνακες», λέει η Σμιθ.
Για τους ανθρώπους του Ινστιτούτου, ωστόσο, το δίδαγμα απ’ όλο αυτό –και κυρίως από ένα γεράκι που μεγάλωσε με ανθρώπους και ίσως λίγο να πιστεύει ότι είναι άνθρωπος κι αυτό- είναι ότι ποτέ δεν πρέπει να αναλαμβάνουμε εμείς, εκεί που πρέπει να αναλάβουν την κατάσταση οι ειδικοί και η φύση.
«Αν ποτέ βρείτε ένα πουλάκι έξω και νομίζετε ότι χρειάζεται βοήθεια, καλέστε έναν ειδικό. Μην προσπαθήσετε ποτέ να μεγαλώσετε αυτά τα πουλιά μόνοι σας, γιατί θα καταλήξουν σαν το Φέρισμπεργκ. Είναι ένα μικρό άγριο πτηνό που νομίζει ότι είναι άνθρωπος».
Άλλωστε, όπως εξηγεί ο Muratori, o Φέρισμπεργκ είναι ένα φυσικό ταλέντο και ίσως ο μοναδικός του είδους του που αγαπάει τη ζωγραφική. Με όποιο άλλο πτηνό επιχειρήθηκε μία επανάληψη του περί Τέχνης πειράματος, τα αποτελέσματα ήταν καταστροφικά. Άλλωστε, όπως λέει «τα γεράκια κυρίως αγαπούν να σκίζουν τα χαρτιά και όχι να ζωγραφίζουν».
Με στοιχεία από Washington Post
