Το τέλος του κόσμου

Το Τέλος του Κόσμου Facebook Twitter
Αναρωτιέμαι αν μπαίνουμε σιγά σιγά στον κόσμο του «Blade Runner», ένα τεχνοκρατικό σύμπαν όπου η κάθε φύση εκλείπει. Εικονογράφηση: bianka/LIFO
0

ΟΔΗΓΩΝΤΑΣ ΑΠ' ΤΗΝ Αθήνα προς την Κόρινθο, βλέπω τα ίχνη από τις φωτιές. Ένα οργισμένο σύννεφο απλώνεται από πάνω. O ουρανός γίνεται κίτρινος, ροζ σαν ερεθισμένο δέρμα, τέλος, πορτοκαλής. Η όψη του μου θυμίζει το νέο «Blade Runner», τα πλάνα από την έρημο στα ερείπια του Λας Βέγκας. Αναρωτιέμαι αν μπαίνουμε σιγά σιγά στον κόσμο του «Blade Runner», ένα τεχνοκρατικό σύμπαν όπου η κάθε φύση εκλείπει, στη θέση της μόνο η «φύση» των προστατευόμενων οικολογικών ζωνών και των φυσικοποιημένων σχέσεων εξουσίας∙ πιο πίσω, ένα κράτος έρμαιο των πολυεθνικών, με μόνη λειτουργία την αστυνόμευση, την προστασία ειδικών συμφερόντων και την αναχαίτιση των προσφυγικών ροών.

Η φωτιά είναι στα μυαλά των ανθρώπων και όχι στις σκεπές.¹ Στη στάση που κάνω μετά απ’ το Αντίρριο το κινητό μου χτυπάει ακατάπαυστα με νέες ειδήσεις. Δεκαοκτώ άνθρωποι απανθρακώθηκαν στη Δαδιά, 18 μετανάστες. Άλλοι 13 μετανάστες κρατούνται όμηροι από αυτοοργανωμένη ομάδα πολιτών που τους φυλάκισε σ’ ένα τρέιλερ και κάνει live στο Facebook. Στη Σκόπελο, ιδιωτικό ιατρείο στέλνει εξώδικο ενάντια σε δημόσια υπηρεσία που φρόντιζε τουρίστες δωρεάν, γράφει: «Η ως άνω παράνομη πρακτική πλήττει την επιχείρησή μας». Στη Μύκονο, οι τουρίστες παραπονιούνται – 700 ευρώ για ένα Aperol, μία μερίδα θαλασσινά και τρεις πορτοκαλάδες. Σκρολάρω. Τα πιο πρόσφατα νούμερα απ’ την Αλεξανδρούπολη: 900 νεκρά ζώα, 800.000 στρέμματα καμένες εκτάσεις, 20 άνθρωποι – ως τώρα.

Ο κόσμος του «Blade Runner» –ο κόσμος στον όποιο μοιάζει όλο και περισσότερο ο δικός μας– γεννήθηκε μετά από μια μεγάλη καταστροφή, ένα αποκαλυπτικό γεγονός που δόμησε την έρημο έξω απ’ τις μητροπόλεις.

Ο καιρός θα συνεχίσει να έχει τα χάλια του. Θα έχουμε κι άλλες συμφορές, κι άλλους θανάτους, κι άλλη απελπισία. Ούτε η παραμικρή ένδειξη βελτίωσης, πουθενά.² Περνώντας την Αμφιλοχία ο καπνός ηρεμεί λιγάκι. Συνεχίζω να οδηγώ. Πηγαίνω στην Ηγουμενίτσα, για να ξεφύγω απ’ την Αθήνα και να δω τον 92χρονο παππού μου. Όταν φτάνω τον ρωτάω: «Είχατε τέτοιες φωτιές παλιά;». «Όχι», μου απαντάει, «Είχαμε φωτιές, αλλά όχι με τέτοια συχνότητα και βία. Και καύσωνες είχαμε – αλλά όχι έτσι». Η γιαγιά μου το επικυρώνει: «Παλιά είχαμε τέσσερις εποχές. Τώρα… Και πια, αν αρχίσει η φωτιά, δεν σταματάει με τίποτα».

Ο παγκόσμιος πολλαπλασιασμός των πυρκαγιών –όπως και ο παγκόσμιος πολλαπλασιασμός των πλημμυρών, των ξηρασιών και των σεισμών– είναι άμεσο αποτέλεσμα της υπερθέρμανσης του πλανήτη, της καπιταλιστικής υπερσυσσώρευσης που σέρνει την υφήλιο στο χείλος του γκρεμού.³ Η ίδια ακαταμάχητη επιθυμία για κέρδος –το ίδιο στερέωμα του κοινωνικού συστήματος που γεννά τις χρυσές πορτοκαλάδες της Μυκόνου ενθαρρύνει το εξώδικο στη Σκόπελο και υποθάλπει τον φασισμό των πολιτοφυλακών του Έβρου– ροκανίζει τον κόσμο μας. Κι αυτός αργοπεθαίνει.

«Καίγεται η κοινωνία», μου λένε, «δεν παίρνεις θέση γι’ αυτά» / Κουνάω το κεφάλι καταφατικά, δεν πα’ το μπουρδέλο να πάρει φωτιά;[4] Δεδομένης αυτής της ασφυκτικής συνθήκης, δεν είναι να απορεί κανείς που σιγοκαίει η επιθυμία να γκρεμιστούν τα πάντα. Τα πιο σκληρά άτομα ανάμεσά μας –ή, ίσως, τα πιο σκληρά κομμάτια μέσα μας– επιθυμούν ένα τέλος του κόσμου, θέλουν να δουν τις φλόγες να ξεφεύγουν και να τρώνε αυτούς που υπερθερμαίνουν τον πλανήτη, να καταπίνουν τους φασίστες στον Έβρο, τις ιδιωτικές κλινικές στη Σκόπελο, τα εστιατόρια της Μυκόνου.

Η γενιά που μεγάλωσε χωρίς κανένα μέλλον, αγρυπνώντας στο πλευρό ενός άρρωστου κόσμου ο οποίος δεν την ήθελε κι ο οποίος διαρκώς την πλήγωνε υποσχόμενος πως όλα θα στενεύουν, αυτή η ύστατη γενιά το βρίσκει εύκολο να πει: «Άσε τον κόσμο να χαθεί».[5] Το όραμά της είναι ενίοτε σαγηνευτικό. Μπορούμε να ονειρευτούμε μαζί της. Μπορούμε να δούμε καμένα προεδρικά μέγαρα, βασανιστές στο πάτωμα κι ανοιγμένα κελιά. Μπορούμε να φανταστούμε αυτόν τον άλλον κόσμο, ο οποίος θα ακολουθήσει, φυτρώνοντας σαν φοίνικας, απ’ τις παρούσες στάχτες.

Μπορούμε, την ίδια στιγμή, να δείξουμε προσοχή. Ο κόσμος του «Blade Runner» –ο κόσμος στον όποιο μοιάζει όλο και περισσότερο ο δικός μας– γεννήθηκε μετά από μια μεγάλη καταστροφή, ένα αποκαλυπτικό γεγονός που δόμησε την έρημο έξω απ’ τις μητροπόλεις. Τα αποτελέσματα ήταν κάθε άλλο παρά απελευθερωτικά: Όλα τα δάση κάηκαν∙ οι εμπρηστές τους όχι. Όταν οι φλόγες ξεθύμαναν, όταν ο άνεμος έκοψε και έπεσε ο καπνός, το κράτος, οι βιομηχανίες κι οι πολυεθνικές ήταν ακόμα εκεί.


[1] Φιόντορ Ντοστογιέφσκι, Οι Δαιμονισμένοι
[2] Χένρι Μίλερ, Τροπικός του Καρκίνου
[3] Είναι αστείο να βλέπεις τον Μητσοτάκη να επικαλείται την κλιματική αλλαγή για να αποποιηθεί τις ευθύνες της διαχείρισης των πυρκαγιών, ενώ η κυβέρνησή του εξακολουθεί να προωθεί την εν λόγω αλλαγή: με αστική ανάπλαση, με σχέδια για εξορύξεις, χωρίς καμιά ντροπή.
[4] Λεξ, «Point Blank»
[5] Αυτή η ιδεολογική μεταβολή βρίσκει την αντανάκλασή της σε σημαντικά δείγματα της σύγχρονης θεωρητικής παραγωγής – ενδεικτικά: Σκοτεινός Ντελέζ (Α. Culp, 2019)∙ Combined and Uneven Apocalypse (E.C. Williams, 2011)∙ Introduction to the Apocalypse (Ανώνυμο, 2009).

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Η γενιά αυτή τολμά όσα δεν τολμήσαμε εμείς και της αξίζει κάθε στήριξη!»

Οπτική Γωνία / Αμπντελά Ταϊά: «Η γενιά αυτή τολμά όσα δεν τολμήσαμε εμείς και της αξίζει κάθε στήριξη!»

Ο Μαροκινός συγγραφέας και σκηνοθέτης, κάτοικος Γαλλίας πλέον και γνωστός στην Ελλάδα από το υπέροχο μυθιστόρημα «Η ζωή με το δικό σου φως», μιλά με θαυμασμό για την εξέγερση της νεολαίας που συνταράσσει την πατρίδα του.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Νίκος Χασαπόπουλος: «Παραλίγο να πεθάνω από τη σκευωρία της Novartis»

Συνέντευξη / Νίκος Χασαπόπουλος: «Παραλίγο να πεθάνω από τη σκευωρία της Novartis»

Μετά από μισό αιώνα στο «Βήμα», ο Νίκος Χασαπόπουλος μιλά για πρώτη φορά για την πιο δύσκολη απόφαση της ζωής του, τις στιγμές που έζησε δίπλα σε Λαμπράκη, Ψυχάρη και πρωθυπουργούς, αλλά και για το μεγάλο λάθος του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Οπτική Γωνία / Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Έχουμε ένα καινούργιο συναίσθημα, όχι το κλασικό της εποχής των φασισμών, δηλαδή τον φόβο μη βρεθεί κανείς στη θέση των κατώτερων, όσων έμειναν πίσω ή «από κάτω». Πλέον βλέπει κανείς μένος για τα θύματα που μιλάνε.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Μποτιλιαρισμένοι στην Αθήνα: Δαπανούμε έναν μισθό στον δρόμο κάθε έτος

Οπτική Γωνία / Κάθε χρόνο χάνουμε 110 ώρες από τη ζωή μας κολλημένοι στο τιμόνι

Πώς μπορεί να μειωθεί άμεσα το μποτιλιάρισμα στους δρόμους της πρωτεύουσας; Γιατί η λεωφόρος Κηφισού δεν θα αδειάσει ποτέ; Ο συγκοινωνιολόγος και καθηγητής του ΕΜΠ, Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου, εξηγεί.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Ερντογάν που (δεν) τα πήρε όλα και οι αποκαλύψεις πίσω από τις εντυπώσεις

Βασιλική Σιούτη / Ο Ερντογάν που (δεν) τα πήρε όλα και οι αποκαλύψεις πίσω από τις εντυπώσεις

Οι εκ των υστέρων αποκαλύψεις για τη συνάντηση Τραμπ - Ερντογάν κατέδειξαν τις πραγματικές ισορροπίες στο πεδίο των διεθνών σχέσεων: καμία πλευρά δεν κερδίζει άνευ ανταλλαγμάτων και οι διεθνείς σχέσεις δεν καθορίζονται από προσωπικές συμπάθειες.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Η στρατηγική του Νίκου Δένδια και η λεπτή ισορροπία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη

Βασιλική Σιούτη / Η στρατηγική του Νίκου Δένδια και η λεπτή ισορροπία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη

Την ώρα που η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, με τα Τέμπη και με την ακρίβεια, που προκαλεί κοινωνική δυσφορία, ο Νίκος Δένδιας εμφανίζεται ως μεταρρυθμιστής που θα οδηγήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις στη νέα εποχή.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χθες ο Μαζωνάκης, σήμερα ο Μπισμπίκης: Ποιο θα είναι το επόμενο «μεγάλο θέμα»;

Ακροβατώντας / Χθες ο Μαζωνάκης, σήμερα ο Μπισμπίκης: Ποιο θα είναι το επόμενο «μεγάλο θέμα»;

Αξιολογώντας ως πιο σημαντικό ένα τροχαίο από τη συνάντηση Τραμπ - Νετανιάχου, τα κυρίαρχα μέσα αναδεικνύουν το ασήμαντο χάριν τηλεθέασης, εξυπηρετώντας συγκεκριμένες σκοπιμότητες που θα μετατοπίσουν το ενδιαφέρον της κοινωνίας από τα σημαντικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Joe Coughlin: «Η τρίτη ηλικία δεν είναι κρουαζιέρες ή πατερίτσες»

Οπτική Γωνία / Joe Coughlin: «Γηρατειά δεν είναι μόνο κρουαζιέρες, πατερίτσες και να είσαι με το ένα πόδι στον τάφο»

Ο φιλέλληνας καθηγητής εξετάζει τις όψεις της μακροζωίας, πιστεύει πως στην Ελλάδα αυτό το φαινόμενο μπορεί να συνδυαστεί άνετα με το lifestyle και μιλάει με τρόπο ασυνήθιστο για το γήρας.
ΝΙΚΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ
Κοσμάς Μαρινάκης: «Σε ποιον θα πουλήσει ο καπιταλιστής αν ο κόσμος δεν έχει να το αγοράσει;»

Οπτική Γωνία / Κοσμάς Μαρινάκης: «Σε ποιον θα πουλήσει ο καπιταλιστής αν ο κόσμος δεν έχει να το αγοράσει;»

Ο δημιουργός του Greekonomics μιλά στη LiFO για την επιτυχία αυτού του εγχειρήματος αλλά και τις επιθέσεις που δέχτηκε πρόσφατα για κάποιες «άβολες αλήθειες» που επισήμανε αναφορικά με τα διαπλεκόμενα συμφέροντα πολιτικών, οικονομικών «καρτέλ» και ΜΜΕ στην Ελλάδα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί οι διεθνείς συγκυρίες δεν ευνοούν την Ελλάδα;

Οπτική Γωνία / Γιατί οι διεθνείς συγκυρίες δεν ευνοούν την Ελλάδα;

Από την Ουκρανία και την κρίση στη Γαλλία μέχρι τις αποφάσεις Τραμπ, η Ευρώπη περνάει κρίση ταυτότητας. Πώς επηρεάζεται η χώρα μας; Μιλά στη LiFO ο Σωτήρης Ντάλης, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης του τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ