Το μεγάλο δάσος και η αυταπάτη του Ανεξάντλητου

Το μεγάλο δάσος και η αυταπάτη του Ανεξάντλητου Facebook Twitter
Όσο περισσότερο οι πυρκαγιές θα μεγαλώνουν σε έκταση και διάρκεια τόσο εντονότερα θα μας προτείνονται τα pocket size αλσύλλια και τα ψευδοπάρκα των μικροαναπλάσεων ως εναλλακτικοί ορίζοντες αναψυχής. Εικονογράφηση: Ατελιέ LIFO
0

ΣΤΟΥΣ «ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ» («The Barkskins»), η Αμερικανίδα συγγραφέας Άνι Πρου αφηγείται τις ιστορίες πολλών γενεών, από την πρώιμη εποχή των Γαλλοκαναδών και Άγγλων εποίκων μέχρι τον εικοστό αιώνα. Στο κέντρο της αφήγησης η μεγάλη μεταμόρφωση των τοπίων μαζί με τις κοινωνικές αλλαγές και τις οικογενειακές περιπλοκές που σημάδεψαν την επέκταση της ανθρώπινης δραστηριότητας μέσα στην απεραντοσύνη των δασών της ανατολικής Βόρειας Αμερικής.

Η συγγραφέας, έχοντας μελετήσει καλά τις πηγές και την Ιστορία, αναφέρεται συχνά στη συνείδηση που είχαν οι πρώτοι μεγάλοι υλοτόμοι και αργότερα οι επιχειρηματίες της ξυλείας και των παραγώγων της: πίστευαν ακράδαντα πως το δάσος είναι άπειρο και δεν μπορεί να χαθεί, αφού η ίδια η χώρα είναι αχανής.

Οι τεράστιες αποστάσεις και τα θηριώδη μεγέθη της βορειοαμερικανικής υπαίθρου ενστάλαζαν στους ανθρώπους αυτούς (και για πολλές γενιές) την αίσθηση ότι το δάσος είναι απεριόριστο όπως ο ωκεανός. Η γεωγραφία της πρώιμης φαντασίας, πριν από τη χάραξη δικτύων και την ακριβή καταμέτρηση των χιλιομετρικών αποστάσεων, ακουμπούσε στην ιδέα του άπειρου. «Τη θάλασσα, τη θάλασσα, ποιος θα μπορέσει να την εξαντλήσει;» έγραφε ο Σεφέρης τη δεκαετία του '30, κι ο στίχος αυτός θα μπορούσε να ισχύει και για τα δάση ή, έστω, για τα μεγάλα δάση, τους δρυμούς και τα βουνά τους.

Κάποτε, η ιδέα περί του ανεξάντλητου της «αγριάδας» είχε γονιμοποιήσει τη ρομαντική εικόνα μιας φύσης η οποία, ό,τι κι αν συμβεί, θα παραμένει εσαεί το σκοτεινό και σαγηνευτικό θεμέλιο της ανθρωπότητας. Συχνά όμως η ιδέα μιας ανεξάντλητης φύσης βόλεψε πολλούς που ήθελαν, και ακόμα επιδιώκουν, να απωθήσουν τις ανησυχίες για την έκταση και το βάθος των καταστροφών.

Όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, μια τέτοια αντίληψη περί του ανεξάντλητου της «αγριάδας» εξακολουθεί να υπάρχει. Κάποτε, είχε γονιμοποιήσει τη ρομαντική εικόνα μιας φύσης η οποία, ό,τι κι αν συμβεί, θα παραμένει εσαεί το σκοτεινό και σαγηνευτικό θεμέλιο της ανθρωπότητας. Συχνά όμως η ιδέα μιας ανεξάντλητης φύσης βόλεψε πολλούς που ήθελαν, και ακόμα επιδιώκουν, να απωθήσουν τις ανησυχίες για την έκταση και το βάθος των καταστροφών. Λέγεται: υπάρχει ακόμα τόσο πολύ δάσος, ας μην υπερβάλλουμε για όσα καίγονται, ο κύκλος δημιουργίας και καταστροφής ξεπερνά τις γενιές μας και τα μέτρα τους.

Υπάρχει (πολύ) ακόμα: σαν να έχουμε να κάνουμε με ένα στοκ ή ένα απόθεμα που χρησιμεύει μεν για να «παίρνουμε ανάσες» ή για να έχουμε τουριστικά και αγρο-κτηνοτροφικά πλεονεκτήματα να πουλήσουμε, στην ουσία όμως πρόκειται για κάτι εκτός κοινωνίας. Τα δημόσια προβλήματα, οι κοινωνικές αγωνίες, οι πολιτικές απορίες δεν αφορούν τη «φύση, πέρα από την καθημερινή κομματική διαμάχη για τις πυρκαγιές και την πυρόσβεση. Το ουσιαστικό ερώτημα «τι κάνουμε για να μην ερημώσουμε ως τόπος, πώς αντιμετωπίζουμε την ερημοποίηση» δεν απασχολεί παρά τους λίγους.

Εδώ βρίσκεται ο μηχανισμός της αυταπάτης. Η Άνι Πρου ανασυνθέτει την αφελή πίστη των εποίκων στο απέραντο των δασών. Μιλάμε όμως για τον Καναδά ή τις ΗΠΑ. Πώς είναι δυνατό να υπάρχει η ίδια αυταπάτη σε πολίτες ή πολιτικούς μιας μικρής χώρας των 132.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων;

Η συμβατική σκέψη δεν αντιλαμβάνεται τα δεδομένα. Ένα σημαντικό μέρος του λαού και των κυρίαρχων ελίτ της χώρας θεωρεί πως ένα θέμα όπως η καταστροφή ενός μεγάλου δάσους σαν της Δαδιάς είναι χαμηλής πολιτικής. Είναι δηλαδή κάτι που μπορεί να γίνει πολιτικό μόνο αν πεθαίνουν άνθρωποι, και μάλιστα Έλληνες την καταγωγή. Ο θάνατος αλλοδαπών-μεταναστών ή και ο αφανισμός εκατοντάδων χιλιάδων στρεμμάτων δάσους λογαριάζεται περισσότερο ως στοιχείο μιας φυσικής καταστροφής για την οποία δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά. Σαν κάτι αντίστοιχο με τον θάνατο ανθρώπων κάτω από μια γιγαντιαία χιονοστιβάδα ή με τον πνιγμό λουόμενων στη φουρτουνιασμένη θάλασσα.

Η ζωή στο δάσος παραπέμπει στις φτωχές, χειρωνακτικές εποχές, στους καιρούς των ξωμάχων και των προλετάριων για τους οποίους έγραφε ο Ρίτσος. Και αυτοί ήταν ανεξάντλητοι στη φαντασία του αριστερού ανθρώπου, όπως η θάλασσα στον στίχο του Σεφέρη.

Τώρα έχουμε βρεθεί στον καιρό του εξαντλήσιμου. Το απεριόριστο, το άπειρο και το γενναιόδωρα παρόν της φύσης και της Ιστορίας ανήκει σε έναν παλαιότερο ιστορικό χρόνο. Εμείς πρέπει πια να κατοικήσουμε την ξεραΐλα και να τη μετατρέψουμε, αν μπορούμε, σε βραχυχρόνια μίσθωση. Άχαρη η θέση μας, καθώς καλούμαστε από δημάρχους και άλλες δημόσιες φωνές να αποδεχτούμε το γεγονός πως και τα πάρκα τσέπης είναι δάσος. Τι περισσότερο να θέλει κανείς από ένα τσιμεντένιο παγκάκι, δυο πεύκα και μια καντίνα για τον καφέ και το σουβλάκι του;

Αυτή είναι η μετα-φύση που προσφέρεται ως πρόταση ζωής –αφήνοντας το μεγάλο δάσος να συρρικνωθεί και να γίνει είδηση χαμηλής ζήτησης–, αφού δεν μπορούμε να αποτρέψουμε ή να σβήσουμε τις μεγα-πυρκαγιές (Megafires). Όσο περισσότερο οι πυρκαγιές θα μεγαλώνουν σε έκταση και διάρκεια τόσο εντονότερα θα μας προτείνονται τα pocket size αλσύλλια και τα ψευδοπάρκα των μικροαναπλάσεων ως εναλλακτικοί ορίζοντες αναψυχής, θερμοκήπια για φτωχότερους δημότες και για όσους δεν μπορούν να αγοράσουν αληθινή φύση.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

CHECK Δασικές πυρκαγιές: πύρινη κόλαση με νέα αρνητικά ρεκόρ

Ρεπορτάζ / Δασικές πυρκαγιές: Τα αρνητικά ρεκόρ σπάνε το ένα μετά το άλλο ― Τι κάνει λάθος η Ελλάδα με τη «δασοπροστασία»

Το 2023 καταγράφεται ήδη ως η δεύτερη χειρότερη χρονιά αναφορικά με το επίπεδο των καμένων εκτάσεων από το 2006 και μετά, ενώ η διάσωση της Πάρνηθας είναι η μεγάλη πρόκληση των επόμενων ωρών.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Πλατόνι της Ρόδου: Τελικά, πόσα ελάφια χάθηκαν στις πυρκαγιές;

Περιβάλλον / Πλατόνι της Ρόδου: Τελικά, πόσα ελάφια χάθηκαν στις πυρκαγιές;

Πόσος ήταν ο πραγματικός πληθυσμός του σπάνιου είδους και ποιοι λόγοι –τρεις για την ακρίβεια, ακόμα και πολύ πριν από τις καταστροφικές πυρκαγιές- δεν επέτρεψαν στα πλατόνια να πολλαπλασιαστούν; Μερικές απαντήσεις.
ΤΑΤΙΑΝΑ ΤΖΙΝΙΩΛΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Ρεπορτάζ / Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Τα πρόσφατα ατυχήματα με αστικά λεωφορεία φέρνουν στο προσκήνιο το θέμα της εκχώρησης συγκοινωνιακού έργου στα ΚΤΕΛ και καταγγελίες για θεσμικές αστοχίες. Οι εμπλεκόμενες πλευρές μιλάνε στη LiFO.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Ένα ελληνο-αλβανικό ανήκειν εν τη γενέσει;

Guest Editors / Μεταξύ ελληνικότητας και αλβανικότητας 

Μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι η αλβανική μετανάστευση στην Ελλάδα αναδιαμορφώνει ριζικά τις έννοιες της ταυτότητας και του ανήκειν, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις και τις προοπτικές αυτής της νέας πραγματικότητας.
ΙΛΙΡΙΝΤΑ ΜΟΥΣΑΡΑΙ
ΕΠΕΞ Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Περιβάλλον / Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη θαλάσσια ζωή και μπλόκαρε, έστω προσωρινά, τα σχέδια για εξορύξεις στον ανεξερεύνητο βυθό. Ο Andrew Sweetman μιλά στη LiFO για την έρευνα που έγινε απροσδόκητα viral και συγκρούστηκε με κολοσσούς, πολιτικές αποφάσεις και… το TikTok.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Ακροβατώντας / Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Τι σημασία έχουν τα μεγάλα σκάνδαλα, όταν η απειλή είναι μπροστά μας, όπως οι καραβιές Λίβυων και Σουδανών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων που καταφθάνουν στη νότια Κρήτη και εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στην πατρίδα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Ο δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» και του e-tetRadio μιλά για την εφημερίδα, επιβεβαιώνοντας τις τελικές συζητήσεις με τον Δημήτρη Μελισσανίδη, για την κρίση της αριστεράς, την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και το μέλλον του Τύπου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί κανείς δεν μας προστατεύει από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν μας προστατεύει κανείς από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Η Κομισιόν στέλνει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει υιοθετήσει τα απαραίτητα σχέδια δράσης για την ηχορρύπανση. Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας; Μιλά στη LiFO ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Παπανικολάου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας κανονικός αφελληνισμός

Οπτική Γωνία / Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός και θεωρητικός φυσικός μιλά για την προέλευση της συνείδησης, τoν εγκέφαλο ως κβαντική μηχανή και το μέλλον του ανθρώπου ως υβριδίου τεχνολογίας και βιολογίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Οπτική Γωνία / «Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Ένα 13χρονο παιδί δεν άντεξε την ομοφοβία και έδωσε τέλος στη ζωή του. Ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Σάββας Σαββόπουλος εξηγεί πώς μπορούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να εντοπίσουν έγκαιρα τα σημάδια της αυτοκτονικής διάθεσης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ