Οι προκλήσεις του πολιτικού κέντρου και η διεκδίκηση των μετριοπαθών εκλογέων

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Οι προκλήσεις του πολιτικού κέντρου και η διεκδίκηση των μετριοπαθών εκλογέων Facebook Twitter
Οι «ενδιάμεσοι εκλογείς» εμφανίζονται περισσότερο κινητικοί στην πολιτική αρένα και πιο ανεξάρτητοι στις επιλογές τους και συνεπώς η εικασία ότι ένα ιδεατό κέντρο είναι το μόνιμο καταφύγιό τους ίσως δεν είναι τόσο αυτονόητη στις μέρες μας.
0

Παρόλο που πολλοί απορρίπτουν τα κόμματα και οι πάλαι ποτέ συνεκτικές κομματικές ταυτίσεις έχουν χαλαρώσει σημαντικά, δεν έχει υπάρξει ικανοποιητικός βαθμός προσέγγισης των πολιτών όσον αφορά τον τρόπο και την κατεύθυνση που οι ίδιοι προκρίνουν για την πολιτική διαχείριση των επίμαχων προβλημάτων.

Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και παράδοξο το γεγονός ότι αφενός μεν τα κόμματα θεωρείται ότι κομματιάζουν την υποτιθέμενη ενιαία θέληση του λαού, αφετέρου αξιολογούνται αρνητικά από τους εκλογείς οι διεργασίες της κομματικής σύγκλισης που έχουν ως επακόλουθο να χάνεται η διακριτότητα στις θέσεις των κομμάτων πάνω στα πολιτικά διακυβεύματα.

Από τότε που ξεκίνησε η οικονομική κρίση, λανσάροντας μια εκτεταμένη περίοδο αστάθειας η οποία αποδόθηκε με την έννοια «permacrisis», ο χώρος του κέντρου έγινε λιγότερο ελκυστικός για τους εκλογείς απ’ ό,τι ήταν έως περίπου τα μέσα της δεκαετίας του 2000.

Παίρνοντας αποστάσεις από τα κατεστημένα κόμματα και όλα όσα θεωρήθηκαν υπεύθυνα γι’ αυτό το μακρόσυρτο σερί των κρίσεων που μας έχει κατακλύσει, οι εκλογείς αποξενώθηκαν πολιτικά, ενισχύοντας σχηματισμούς που ήταν «εναντίον του κατεστημένου» (anti-establishment) ή και «κατά του συστήματος» (anti-system).

Από τότε που ξεκίνησε η οικονομική κρίση, λανσάροντας μια εκτεταμένη περίοδο αστάθειας η οποία αποδόθηκε με την έννοια «permacrisis», ο χώρος του κέντρου έγινε λιγότερο ελκυστικός για τους εκλογείς απ’ ό,τι ήταν έως περίπου τα μέσα της δεκαετίας του 2000.

Χαρακτηριστικό της εποχής που διανύουμε είναι το γεγονός ότι οι μετριοπαθείς εκλογείς απλώνονται σε ένα μεγαλύτερο εύρος πάνω στον άξονα αριστεράς - δεξιάς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η σύγκλιση των κομμάτων στο ιδεατό κέντρο του ιδεολογικο-πολιτικού άξονα να μην αποτελεί πλέον μια τάση αναγκαία προκειμένου αυτά αφενός μεν να συγκρατήσουν τους σταθερούς εκλογείς τους και αφετέρου να κερδίσουν την πλειοψηφία των εκτός κομματικών γραμμών διεκδικήσιμων ψηφοφόρων, επικρατώντας έτσι στην εκλογική αναμέτρηση.

Η άποψη ότι οι περισσότεροι ψηφοφόροι στις σύγχρονες δημοκρατίες είναι μετριοπαθείς υπό την έννοια ότι συγκλίνουν σε ενδιάμεσες θέσεις πάνω στον άξονα της πολιτικο-ιδεολογικής αντιπαράθεσης ήταν ένας από τους βασικούς ισχυρισμούς του οικονομολόγου Anthony Downs. Ο Downs υπήρξε συγγραφέας, μεταξύ άλλων, του εμβληματικού βιβλίου «An Economic Theory of Democracy» (Νέα Υόρκη 1957), ενός πονήματος που ανήκει στα κλασικά έργα της εμπειρικά εδραιωμένης θεωρίας για τη δημοκρατία, το οποίο άλλαξε ριζικά τον τρόπο ανάλυσης του κομματικού ανταγωνισμού και της εκλογικής συμπεριφοράς [1].

Επειδή στην πλειονότητά τους οι ψηφοφόροι, σύμφωνα με τον Downs, συνωστίζονται σε ενδιάμεσες θέσεις στο πολιτικό φάσμα, αυτό οδηγεί τα κόμματα στο να διαμορφώσουν ένα προφίλ και να υποστηρίξουν θέσεις σε ζητήματα πολιτικής που να γίνονται επιλέξιμες από τους «ενδιάμεσους εκλογείς» (median voter) στην προοπτική της κατάκτησης της πλειοψηφίας και συνεπώς της εξουσίας στην κυβέρνηση και στη διακυβέρνηση.

Όσο η πλειοψηφία των ψηφοφόρων «κουρνιάζει» στο κέντρο, τα κόμματα συγκλίνουν μεταξύ τους προκειμένου να είναι πιο αποτελεσματικά στη διεκδίκηση των «ενδιάμεσων»/μετριοπαθών εκλογέων. Οι εκλογείς, σύμφωνα με τον Downs, διαθέτουν ένα ελλοχεύον ορθολογικό υπόβαθρο και σκέφτονται με όρους κόστους-οφέλους τις επιλογές τους, ωστόσο γνωρίζουν λίγα για την πολιτική.

Για να γνωρίσουν περισσότερα και όσα χρειάζεται κάθε φορά να ξέρουν προκειμένου να κάνουν μια εκλογική επιλογή που θα αυξήσει το δικό τους ατομικό όφελος από τη νίκη του προκρινόμενου κόμματος/υποψηφίου, θα έπρεπε να υποβληθούν σε σημαντικό κόστος πληροφόρησης όσον αφορά τις θέσεις των κομμάτων και την από αυτά εφαρμοζόμενη/προτεινόμενη δημόσια πολιτική.

Ο Downs αναφέρθηκε στο φαινόμενο αυτό αναπτύσσοντας τη θεωρία του για την «ορθολογική άγνοια» (rational ignorance): μία μεμονωμένη ψήφος δεν μπορεί να αλλάξει το εκλογικό αποτέλεσμα, γι’ αυτό οι εκλογείς έχουν ελάχιστα κίνητρα να αναζητήσουν τις αναγκαίες και κατάλληλες πληροφορίες ώστε να κάνουν μια επιλογή ανάλογα με αυτό που πραγματικά τους συμφέρει.

Το ότι οι «ενδιάμεσοι» εκλογείς έχουν λιγοστέψει και οι μετριοπαθείς ψηφοφόροι είναι ιδεολογικά πιο ποικιλόμορφοι απ’ ό,τι στο παρελθόν έχει να κάνει με πολλές διεργασίες, μεταξύ άλλων με το γεγονός ότι πλέον οι πληροφορίες είναι περισσότερο διαθέσιμες σε σχέση με ό,τι συνέβαινε πριν από τις σαρωτικές αλλαγές που επήλθαν με τις νέες τεχνολογίες των πληροφοριών.

Με άλλα λόγια, η διεύρυνση των ευκαιριών στην εποχή των νέων μέσων και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ώστε ο εκλογέας να σωρεύει πληροφορίες, περιορίζει την «ορθολογική άγνοια», δίνοντας στον ψηφοφόρο την αίσθηση μεγαλύτερης πολιτικής επάρκειας και προσφέροντάς του την ευκαιρία να δοκιμάσει επιλογές σε ένα μεγαλύτερο εύρος πάνω στο πολιτικο-ιδεολογικό φάσμα.

Οι εκλογικές στρατηγικές σχεδιάζονται πάνω στο βασικό εύρημα του Downs ότι όλα παίζονται στο κέντρο και η εκλογική νίκη εξαρτάται από την αποτελεσματική προσέλκυση των «ενδιάμεσων εκλογέων». Όμως ο πολιτικός χώρος έχει αλλάξει και έχει καταστεί πολυδιάστατος. Το κέντρο έχει γίνει πιο ασαφές και πιο ρευστό. Οι «ενδιάμεσοι εκλογείς» εμφανίζονται περισσότερο κινητικοί στην πολιτική αρένα και πιο ανεξάρτητοι στις επιλογές τους και συνεπώς η εικασία ότι ένα ιδεατό κέντρο είναι το μόνιμο καταφύγιό τους ίσως δεν είναι τόσο αυτονόητη στις μέρες μας.

[1] Ο Anthony Downs απεβίωσε στις 2 Οκτωβρίου 2021, σε ηλικία 90 ετών. Με τον τίτλο «Οικονομική Θεωρία της Δημοκρατίας» το βιβλίο του κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Παπαζήση.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Πώς τα σκάνδαλα επηρεάζουν την εκλογική συμπεριφορά

Οπτική Γωνία / Πώς τα σκάνδαλα επηρεάζουν την εκλογική συμπεριφορά

Η άποψη ότι υπάρχουν άλλα πιο σημαντικά διακυβεύματα που κυριαρχούν στην πολιτική ατζέντα, δείχνει να υποτιμά τον δυναμικό τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται οι πολιτικές και εκλογικές γνώμες.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ
Βασιλική Γεωργιάδου: «Οι αυτοδύναμες κυβερνήσεις δεν θα είναι πλέον ένα αυτονόητο σενάριο»

Θέματα / Βασιλική Γεωργιάδου: «Οι αυτοδύναμες κυβερνήσεις δεν θα είναι πλέον αυτονόητο σενάριο»

Μια επίκαιρη συζήτηση με την καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης του Παντείου για την εκλογική συμπεριφορά των Ελλήνων, τα κόμματα, τις υποκλοπές, το Qatargate, την αποχή, καθώς και το φαινόμενο της πολιτικής βίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γρηγόρης Δημητριάδης

Βασιλική Σιούτη / Οι υποκλοπές, ο γρίφος του Δημητριάδη και οι πρόωρες εκλογές 

Η κυβέρνηση κατέθεσε την Τρίτη στη Βουλή το νομοσχέδιο για τις αλλαγές στην ΕΥΠ, ελπίζοντας με την κίνηση αυτή να κλείσει το θέμα των υποκλοπών και να ανοίξει τη συζήτηση για τις εκλογές χωρίς βαρίδια. Η αντιπολίτευση όμως δεν σκοπεύει να συναινέσει. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Guest Editors / Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Η πατριαρχία είναι παντού: στην οικονομία, στην κοινωνία, στην ψυχολογία, στην αισθητική, στον πολιτισμό, σε ολόκληρη την ανθρώπινη κατάσταση. Όταν σκεφτόμαστε το πολιτικό, δεν γίνεται να μη σκεφτόμαστε το φεμινιστικό.
ΝΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
«Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οπτική Γωνία / «Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οι παγκόσμιες και περιφερειακές επιπτώσεις της σύγκρουσης στη Γάζα και τα αδιέξοδα του Παλαιστινιακού. Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια ομάδα μαθητών κατασκεύασε ρομπότ που καθαρίζει τις θάλασσες

Περιβάλλον / Πώς μια ομάδα μαθητών από τον Άλιμο έφτιαξε ρομπότ που καθαρίζει τον βυθό;

Το Greek Seabot είναι το υποβρύχιο ρομπότ που δημιούργησε μια μαθητική ομάδα από το ΕΠΑΛ Αλίμου για να βοηθήσει στον καθαρισμό των βυθών από πλαστικά και απορρίμματα. Μιλούν στη LIFO οι μαθητές για τα κίνητρά τους και το όραμά τους για ένα πιο καθαρό περιβάλλον.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Empty the Tanks»: Σώστε τα δελφίνια!

Ρεπορτάζ / «Empty the Tanks»: Πότε θα σταματήσει η αιχμαλωσία των δελφινιών;

Η παγκόσμια καμπάνια «Empty the Tanks» εναντιώνεται στην αιχμαλωσία και την εκμετάλλευση των δελφινιών. Πώς εκφράζεται η κινητοποίηση στην Ελλάδα και ποια η τύχη των δελφινιών του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου; Μιλούν στη LIFO εκπρόσωποι οργανώσεων, αλλά και ο ιδρυτής του Αττικού Πάρκου.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Οπτική Γωνία / Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Τα Τέμπη συνεχίζουν να πυροδοτούν εντάσεις μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αντιθέτως στα ελληνοτουρκικά και στο θέμα της πώλησης των Eurofighter στην Τουρκία που απασχόλησε την επικαιρότητα, η κριτική για τη στάση της κυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ είναι σε χαμηλούς τόνους.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Aθήνα / Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Τα πεζοδρόμια στην καρδιά της πόλης έχουν παραδοθεί στα τουριστικά καταστήματα, αποκλείοντας τους πιο ευάλωτους πολίτες, ενώ η Αθήνα χάνει τον βασικό λόγο ύπαρξής της: να είναι μια πόλη για ανθρώπους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Έχετε «επιστροφή φόρου»: Οι συχνότερες περιπτώσεις phishing

Οπτική Γωνία / «Έχετε επιστροφή φόρου, πατήστε εδώ»: Πώς να γλιτώσεις από το phishing

Παραπλανητικά μηνύματα, αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων, χακάρισμα τραπεζικών λογαριασμών. Το phishing είναι πιο συχνό και πολύ πιο επικίνδυνο πιο επικίνδυνο απ' ό,τι νομίζουμε. Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Κυβερνοασφάλειας στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς και επικεφαλής της Εθνικής Ομάδας Κυβερνοασφάλειας, Χρήστος Ξενάκης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Οπτική Γωνία / Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Η υπόθεση των χαμένων βίντεο των Τεμπών αναδεικνύει, για ακόμη μία φορά, λανθασμένους χειρισμούς που έγιναν σε κρίσιμες φάσεις της ανακριτικής διαδικασίας, αφήνοντας πλήθος αναπάντητων ερωτημάτων.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ