Τύραννος: Μαθήματα πολιτικής από τον Σαίξπηρ Facebook Twitter
Η ικανότητα του κορυφαίου δραματουργού να διεισδύει με άνεση στα άδυτα της ανθρώπινης ψυχής, ειδικά των φορέων της εξουσίας, μπορεί να μας βοηθήσει να εντοπίσουμε και να κατανοήσουμε πρόσωπα και πράγματα από τη δική μας σύγχρονη πραγματικότητα.

Τύραννος: Μαθήματα πολιτικής από τον Σαίξπηρ

0

Ακολουθώντας πιστά τα βήματα του Σαίξπηρ, ο πανεπιστημιακός, μελετητής και ιστορικός της λογοτεχνίας, καθηγητής του Χάρβαρντ Στήβεν Γκρήνμπλατ αποδεικνύει με τον παρεμβατικό του λόγο ότι είναι πραγματικά ο άνθρωπος της εποχής του.

Αν λοιπόν ο Σαίξπηρ, με τη «θαυμάσια φιλοσοφική αμεροληψία του», όπως έγραφε γι’ αυτόν ο ρομαντικός Κόλεριτζ, κατάφερε να αποδώσει το πολυδιάστατο της ανθρώπινης ύπαρξης, ο μελετητής Γκρήνμπλατ προσπαθεί να αποδείξει ότι η μελέτη των τραγωδιών του Σαίξπηρ είναι ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσει κανείς τα πρόσωπα και τις αντιδράσεις (και) στον σύγχρονο κόσμο.

Η ικανότητα του κορυφαίου δραματουργού να διεισδύει με άνεση στα άδυτα της ανθρώπινης ψυχής, ειδικά των φορέων της εξουσίας, μπορεί να μας βοηθήσει να εντοπίσουμε και να κατανοήσουμε πρόσωπα και πράγματα από τη δική μας σύγχρονη πραγματικότητα, για παράδειγμα την ασυγκράτητη και αχαλίνωτη σχέση λαϊκισμού, διαφθοράς και μνησικακίας που χαρακτηρίζουν σημερινούς πολιτικούς όπως ο Ντόναλντ Τραμπ.

Επομένως, ποιος καλύτερος τρόπος για να μιλήσουμε για τα δόλια μέσα που μετέρχονται οι αιώνιοι τύραννοι, τη μεθοδολογία τους και τα κεντρικά χαρακτηριστικά τους από τη μελέτη του Ουίλιαμ Σαίξπηρ;

Κοροϊδεύοντας τους μορφωμένους και τους μετριοπαθείς, ο κατεξοχήν λαοπλάνος ηγετίσκος δεν δείχνει να προασπίζεται καμία αρετή παρά μόνο τη βία και, κυρίως, μια φαινομενική αποκατάσταση, που μπορεί να είναι απλώς οφθαλμαπάτη.

Τουλάχιστον το ρητορικό αυτό ερώτημα φαίνεται να δεσπόζει στο επίκεντρο της νέας, άκρως ενδιαφέρουσας μελέτης του Στήβεν Γκρήνμπλατ Τύραννος - ο Σαίξπηρ και η πολιτική, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης σε άρτια μετάφραση του Βάιου Λιαπή. Ξεπερνώντας τις διάφορες ερμηνείες που θέλουν τον Σαίξπηρ είτε φίλο της μοναρχίας είτε πανούργο δημαγωγό, ο Γκρήνμπλατ θεωρεί ότι η βασική μέριμνα του κορυφαίου δραματουργού ήταν να αναδείξει τις πολλαπλές εκδοχές της μεταμόρφωσης του μονάρχη σε τύραννο, η οποία δεν είναι ποτέ ενιαία ή μονοσήμαντη.

Ωστόσο στην περίπτωση του τυράννου έχει κάποια κοινά χαρακτηριστικά, όπως η καχυποψία, η δολιότητα, η άμεσα, επίσης, συνδεδεμένη με την προδοσία μόνιμη ανασφάλεια, τα οποία χαρακτηρίζουν όλους τους μονάρχες και ηγέτες που μετατρέπονται σε ολοκληρωτικούς δικτάτορες.

tyrannos
KANTE ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Στήβεν Γκρήνμπλατ, Τύραννος - Ο Σαίξπηρ και η πολιτική, Μτφρ.: Βάιος Λιαπής, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Σελ.: 272

Εξηγώντας αρχικά γιατί ο Σαίξπηρ κατά κύριο λόγο αναφέρεται σε πραγματικούς ηγεμόνες της ρωμαϊκής περιόδου ή σε βασιλείς και τυράννους που κυβέρνησαν κατά τον πολυτάραχη περίοδο του Πολέμου των Ρόδων και όχι σε πραγματικά πρόσωπα της εποχής του, καθώς υπήρχε απόλυτη και αδιανόητη λογοκρισία, ο Γκρήνμπλατ αναλύει, μέσα από τις τραγωδίες του Σαίξπηρ, τον κεντρικό άξονα που διαπερνά τις συμπεριφορές και τις αντιδράσεις του τυράννου σε κάθε εποχή.

Βέβαια, στο σημείο αυτό δείχνει να συμφωνεί με την άποψη κορυφαίων σαιξπηριστών όπως ο Ουίλιαμ Χάζλιτ, ο Τζορτζ Στάινερ ή ο Χάρολντ Μπλουμ, οι οποίοι διέκριναν μια εξελικτική κορύφωση στη δραματουργική πορεία του Σαίξπηρ που ξεκινά από τις πρώτες, πιο αμήχανες, συγκρατημένες απόπειρες χαρακτηρολογικής σκιαγράφησης και φτάνει στην κορύφωση της βαθιάς ψυχολογικής ανάλυσης του τι μπορεί να κρύβεται στην καρδιά και στο μυαλό του πιο δόλιου ηγεμόνα (Μακμπέθ, Βασιλιάς Λιρ, Χειμωνιάτικο Παραμύθι, Κοριολανός).

Και αυτό δεν το επισημαίνει τυχαία ο Γκρήνμπλατ, καθώς θεωρεί ότι στόχος του Σαίξπηρ δεν είναι να καταδείξει τα σκοτάδια του μονήρους μονάρχη προκειμένου να εξωραΐσει τα αγαστά θελήματα του καταπιεσμένου λαού, εφόσον και αυτός σε μεγάλο βαθμό δείχνει να καταλήγει άθυρμα στα χέρια του εκάστοτε δημαγωγού. «Χαβιάρι για τη μάζα», έγραφε ο Σαίξπηρ στον Άμλετ, μια φράση την οποία μπορεί να μην επικαλείται στο βιβλίο του ο Γκρήνμπλατ αλλά αποπειράται άμεσα την πλήρη αποσαφήνισή της, μελετώντας διαφορετικές τραγωδίες, όπως καταρχάς η τριλογία του Σαίξπηρ για τον Ερρίκο ΣΤ’.

Γιατί μπορεί διάφοροι ευγενείς να εποφθαλμιούσαν τη θέση του βασιλιά Ερρίκου, αλλά αυτός που δείχνει πραγματικά επικίνδυνος δεν είναι τόσο ο δούκας της Υόρκης (δηλαδή ο πατέρας του κατοπινού Ριχάρδου Γ’) όσο ο Τζον Κέιντ, ένα πραγματικό πρόσωπο, όπως επισημαίνει ο Γκρήνμπλατ, επαναστάτης βγαλμένος από τις κατώτερες τάξεις, ο οποίος ξεσηκώνει τα πλήθη λέγοντας πως θα ξανακάνει την Αγγλία μεγάλη (μια φράση που, διόλου τυχαία, είδαμε να χρησιμοποιεί ο Τραμπ στους προεκλογικούς του λόγους). Κοροϊδεύοντας τους μορφωμένους και τους μετριοπαθείς, ο κατεξοχήν λαοπλάνος ηγετίσκος δεν δείχνει να προασπίζεται καμία αρετή παρά μόνο τη βία και, κυρίως, μια φαινομενική αποκατάσταση, που μπορεί να είναι απλώς οφθαλμαπάτη.

Εν προκειμένω ο συγγραφέας θεωρεί τον Κέιντ άλλοτε εκφραστή της πολιτικής του Τραμπ και άλλοτε του Τζορτζ Μπους έναντι του Ρέιγκαν, σε αντίθεση με τον Χάρολντ Μπλουμ, ο οποίος ταύτιζε τον Ρέιγκαν με τον Έντμοντ από τον Βασιλιά Λιρ. Και στις δύο περιπτώσεις, πάντως, επιβεβαιώνεται η βαθιά ικανότητα του Σαίξπηρ να χαράζει αναλογίες με υπαρκτά πρόσωπα του σύγχρονου πολιτικού κόσμου.

Ο Ερρίκος ΣΤ’ δολοφονείται, τελικά, από τον Ριχάρδο, ο οποίος φαίνεται ήδη, από εκείνη τη στιγμή, να γνωρίζει, όπως όλοι σχεδόν οι τύραννοι, πως «είμαι ολομόναχος». Πρόκειται για έναν ακόμα μοχθηρό εξουσιαστή, έναν αψίκορο μονάρχη που πεθαίνει άφιλος, έχοντας από πολύ νωρίς στερηθεί την αγάπη ‒ ιδού άλλη μια καίρια επισήμανση του Σαίξπηρ σε εποχές που η ψυχανάλυση δεν υπήρχε καν ως ιδέα.

Ωστόσο η μαγεία του Σαίξπηρ δεν έγκειται τόσο στην ικανή δραματουργική επεξεργασία των χαρακτηριστικών του τυράννου αλλά όλων όσοι τον περιτριγυρίζουν, από τον πιο απλό αυλικό έως τον πιο δεινό συνωμότη, αν και, όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Γκρήνμπλατ: «Καταγράφοντας τα διάφορα είδη των ανθρώπων που γίνονται νεροκουβαλητές στο μυαλό του τυράννου, κινδυνεύουμε να παραβλέψουμε την πιο συναρπαστική πλευρά της θεατρικής ιδιοφυΐας του Σαίξπηρ: αυτή δεν είναι ούτε η συγκρότηση αφηρημένων κατηγοριών ούτε η διαβάθμιση της συνενοχής, αλλά η ολοζώντανη, αλησμόνητη ανασύνθεση της βιωμένης εμπειρίας».

Δηλαδή τόσο οι κατώτεροι στη βαθμίδα κόλακες όσο και οι δευτερεύοντες χαρακτήρες, όπως ο ξάδελφος και πολιτικός δεξιοτέχνης του Ριχάρδου, Κλάρενς, αναλύονται σε βάθος, εκδηλώνοντας διάφορες ιδιότητες μηδενιστών, πάσης φύσεως συμφεροντολόγων ή απλώς τυχαίων μπερτόδουλων κάθε λογής εξουσίας, τις οποίες είχε παρατηρήσει ως άνθρωπος του κόσμου και της εποχής του ο ίδιος ο Σαίξπηρ, κρατώντας πάντα τις δέουσες αποστάσεις.

Τύραννος: Μαθήματα πολιτικής από τον Σαίξπηρ Facebook Twitter
Ο Γκρήνμπλατ προσπαθεί να αποδείξει ότι η μελέτη των τραγωδιών του Σαίξπηρ είναι ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσει κανείς τα πρόσωπα και τις αντιδράσεις (και) στον σύγχρονο κόσμο. Φωτ.: Stephanie Mitchell/Harvard University

Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι που κερδίζουν τη σαφή συμπαράσταση του Σαίξπηρ και αυτοί είναι οι απλοί, ανώνυμοι και άγνωστοι χαρακτήρες, εκφραστές των μεσαίων και κατώτερων στρωμάτων, απ’ όπου, άλλωστε, προερχόταν και ο ίδιος, ικανοί, ωστόσο, να διασώσουν την ελπίδα και την πίστη του ποιητή στο ανθρώπινο είδος. Γιατί μπορεί ο Γκρήνμπλατ να μην ασπάζεται ακριβώς τις θεωρίες του Τζορτζ Κίτον ή το Άρνολντ Κετλ, που ήθελαν τον Σαίξπηρ σαφή υποστηρικτή του αμεσοδημοκρατικού ιδεώδους, αλλά, όπως και εκείνοι, πρεσβεύει πως οι σεμνοί και ταπεινοί ή ακόμα και τρελοί αυτοί χαρακτήρες είναι που υψώνουν αληθινό σθένος και συντρίβουν τη δολιότητα του τυράννου. Από τους απλούς στρατιώτες στον Ερρίκο Ε’, που του απευθύνονται με θάρρος και ευθύτητα, έως τον ανώνυμο υπηρέτη στον Βασιλιά Λιρ, οι χαρακτήρες αυτοί ενσαρκώνουν, σύμφωνα με τον Γκρήνμπλατ, «την ίδια την ουσία της λαϊκής αντίστασης στην τυραννία».

Ενίοτε το πληρώνουν με τη ζωή τους, αλλά εν τέλει αποδεικνύουν την πραγματική αλήθεια έναντι του ψεύδους και, φυσικά, αντιλαμβάνονται, όπως εκείνοι οι δυο δήμαρχοι Μάρουλλος και Φλάβιος στον Ιούλιο Καίσαρα, ότι ούτε ο ενθουσιασμός του πλήθους ούτε η απόλυτη εξέγερση είναι σύμμαχοι της πραγματικής φρόνησης του ανθρώπου, μόνο η πραγματική συναίσθηση των ορίων της δύναμής του.

Ξέρουν, για παράδειγμα, ότι πρέπει να κόψουν «τα πούπουλα από τις δυνατές φτερούγες του Καίσαρα» προτού μεγαλώσουν, ώστε να κρατήσει το πέταγμα σε μέτριο ύψος και να μην ανυψωθεί «πιο πάνω από όσο φτάνει μάτι / ανθρώπου κι έτσι όλους θα μας έχει πάντα υπόδουλους και φοβισμένους».

Ποιος, άλλος μπορεί να μιλήσει, λοιπόν, με τέτοιο ποιητικό τρόπο και πολιτική ακρίβεια από τον Σαίξπηρ, δείχνοντας βαθιά διορατικότητα και σπάνια ενσυναίσθηση; Μονάχα αυτός.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο μεταφρασμένος και πάντοτε ανυπέρβλητος Ουίλιαμ Σαίξπηρ

Βιβλίο / Ο μεταφρασμένος και πάντοτε ανυπέρβλητος Ουίλιαμ Σαίξπηρ

Η σπουδαιότητα των μεταφράσεων του Σαίξπηρ από τον Διονύση Καψάλη για τις εκδόσεις Gutenberg δεν συνίσταται μόνο στις επιλογές της απόδοσης αλλά και στη βαθιά κατανόηση της θεατρικότητας και των πολλαπλών επιρροών του ιδιοφυούς Άγγλου ποιητή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ο διευθυντής του ΜΙΕΤ Διονύσης Καψάλης και οι προκλήσεις της νέας εποχής

Συνεντεύξεις / Ο διευθυντής του ΜΙΕΤ Διονύσης Καψάλης και οι προκλήσεις της νέας εποχής

Αφορμή για τη συνάντησή μας είναι η εκστρατεία συγκέντρωσης χρημάτων για την επισκευή του κτιρίου του ΕΛΙΑ, που ανήκει στο Μoρφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης ― ένα υψηλών στόχων και Ιστορίας ίδρυμα, που διαμορφώνει επί δεκαετίες την πνευματική ζωή της χώρας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ