Το τελευταίο δείπνο στην Πομπηία: Η κουλτούρα της απόλαυσης που χάθηκε στη λάβα

Ο θρίαμβος του Βάκχου σε μια έκθεση για το τελευταίο δείπνο στην Πομπηία Facebook Twitter
Ένας κόκορας και ένα ρόδι σε τοιχογραφία | courtesy Fine Arts Museums of San Francisco.
0

Με τον χρόνο να έχει παγώσει στο 79 μ.Χ, όταν η πόλη θάφτηκε κάτω από την ηφαιστειακή λάβα του Βεζούβιου, η Πομπηία που ανακαλύφθηκε ξανά το 1748, εξακολουθεί μέχρι σήμερα να συναρπάζει το κοινό.

Η περιέργεια του κόσμου για κάθε νέα ανακάλυψη, για τα νέα ευρήματα και τη ζωή των κατοίκων της Πομπηίας, μπορεί να ικανοποιηθεί στην έκθεση «Τελευταίο Δείπνο στην Πομπηία: Από το τραπέζι στον τάφο», στο Legion of Honor των Μουσείων Καλών Τεχνών του Σαν Φρανσίσκο, που θα διαρκέσει μέχρι έως τις 29 Αυγούστου.

Με περίπου 150 αντικείμενα, από μαρμάρινα γλυπτά σε φυσικό μέγεθος ζωής και τοιχογραφίες σε μέγεθος δωματίου έως οδοντογλυφίδες από οστά και φακές που έγιναν άνθρακας από τη θερμότητα της έκρηξης των 550 βαθμών του ηφαιστείου, η έκθεση εξερευνά την κουλτούρα της κατανάλωσης της Πομπηίας.

Θριαμβευτής της έκθεσης είναι ο Βάκχος, ο θεός του κρασιού και της γονιμότητας, με το πνεύμα του να αιωρείται πάνω από αυτήν την έκθεση, σαν σημάδι της σημασίας του στην καθημερινή ζωή των κατοίκων της πόλης. Υπάρχει σε τοιχογραφίες και παρουσιάζεται συμβολικά και ως πάνθηρας σε ένα μαρμάρινο τραπέζι με ένα πόδι, που πιθανότατα κοσμούσε το αίθριο ενός πλούσιου σπιτιού της Πομπηίας.

Και όπου ο Βάκχος δεν είναι εμφανής, κυριαρχεί το πνεύμα του: Τα αντικείμενα που βρίσκονται στις βιτρίνες προβάλλουν μια αίσθηση ευχαρίστησης που βασίζεται σε άφθονο φαγητό και ποτό.

Και όπου ο Βάκχος δεν είναι εμφανής, κυριαρχεί το πνεύμα του: Τα αντικείμενα που βρίσκονται στις βιτρίνες προβάλλουν μια αίσθηση ευχαρίστησης που βασίζεται σε άφθονο φαγητό και ποτό. Γυναίκες και άντρες ξαπλώνουν σε καναπέδες για να δειπνήσουν και να πιουν εξαίσια κρασιά, να τραγουδήσουν και να ζήσουν τη χαρά της ζωής για ακόμα μια μέρα.

Μέσα στον ηλιόλουστο παράδεισο της Πομπηίας ανάμεσα σε καταπράσινους αμπελώνες και εύφορες πεδιάδες από τη μία πλευρά και τα άφθονα νερά του κόλπου της Νάπολης στην άλλη, όταν ο Βεζούβιος άρχισε να βρέχει την πόλη με την απειλητική του τέφρα, οι άνθρωποι ασχολούνταν με τυπικές καθημερινές δραστηριότητες: παραγωγή, αγορά και πώληση τροφίμων και, κυρίως, φαγητό και ποτό.

Τα πάντα, από τα υπέροχα ψηφιδωτά και τις τοιχογραφίες στις βίλες των πλούσιων μέχρι τα ευρήματα που βρέθηκαν σε αποχετεύσεις, δείχνουν τι λάτρευαν οι κάτοικοι να τρώνε και να πίνουν και παρουσιάζουν μια εξαιρετική εικόνα της καθημερινής τους ζωής.

Ο θρίαμβος του Βάκχου σε μια έκθεση για το τελευταίο δείπνο στην Πομπηία Facebook Twitter
Ένα ασημένιο κύπελλο διακοσμημένο με φύλλα ελιάς | courtesy Ashmolean Museum of Art and Archaeology και Fine Arts Museums of San Francisco

«Όπως για εμάς σήμερα, το φαγητό και το ποτό ήταν πραγματικά μια μεγάλη απόλαυση για τους ανθρώπους της Πομπηίας» δήλωσε η επιμελήτρια Ρενέ Ντρέιφους. Η αγάπη τους για τη γαστρονομία βρίσκεται ακόμα και στα σκεύη που χρησιμοποιούσαν. Μικροσκοπικά διακοσμημένα βάζα για οδοντογλυφίδες, περίτεχνα βάζα για τη διατήρηση τροφίμων, ασημένια κύπελα.

Υπάρχουν σύκα, δαμάσκηνα, ελιές, φακές, φασόλια, καρύδια, αμύγδαλα, ακόμη και ένα καρβέλι ψωμί στα τραπέζια και μάλιστα αυτό το τελευταίο ταιριάζει με μια τοιχογραφία που δείχνει έναν υποψήφιο να μοιράζει ψωμί σε υποψήφιους ψηφοφόρους.

Και δεν είναι μόνο οι περίεργες διατροφικές συνήθειες που μπορεί να εκπλήξουν τους σύγχρονους θεατές. Οι πλούσιοι και η ανώτερη τάξη της πόλης έτρωγαν στα σπίτια τους, σε βίλες που φρόντιζαν οι σκλάβοι. Οι φτωχοί δεν είχαν σκλάβους για να ετοιμάσουν το φαγητό τους, οπότε έτρωγαν σε φαστ φουντ της εποχής και ταβέρνες, κάτι εντελώς αντίθετο από αυτό που συμβαίνει σήμερα.

Μερικές τοιχογραφίες είναι αφιερωμένες σε δημοφιλή πιάτα, όπως ένας ζωντανός κόκορας ζωγραφισμένος με το ρόδι με το οποίο αργότερα θα μαγειρευόταν. Ένα πανέμορφο μωσαϊκό στο πάτωμα της τραπεζαρίας παρουσιάζει μια σειρά θαλασσινών που μπορεί να εμφανίζονται στο τραπέζι – και οι επισκέπτες μπορεί να προσπαθήσουν να τα αναγνωρίσουν ως παιχνίδι κατά τη διάρκεια του γεύματος.

Όμως, το φάντασμα του θανάτου βρίσκεται πάνω από την έκθεση – και όχι μόνο επειδή οι θεατές γνωρίζουν τη μοίρα της πόλης. Ένα ιδιαίτερα εντυπωσιακό μωσαϊκό που εμφανιζόταν σε ένα πάτωμα τραπεζαρίας δείχνει ένα χαμογελαστό σκελετό που κρατά δύο κανάτες κρασιού. Σημαίνει ότι υπάρχει ευτυχισμένη μετά θάνατον ζωή όπου θα συνεχιστεί το συμπόσιο και θα υπάρχει καλό φαγητό και κρασί και ο νεκρός θα περιβάλλεται από φίλους και συντρόφους.

Ο θρίαμβος του Βάκχου σε μια έκθεση για το τελευταίο δείπνο στην Πομπηία Facebook Twitter
Carpe Diem | Naples Museum | courtesy Fine Arts Museums of San Francisco.
Ο θρίαμβος του Βάκχου σε μια έκθεση για το τελευταίο δείπνο στην Πομπηία Facebook Twitter
Πολύχρωμα ψάρια σε ένα εντυπωσιακό μωσαϊκό | Collection of the Museo Archeologico Nazionale di Napoli | courtesy Fine Arts Museums of San Francisco.
Ο θρίαμβος του Βάκχου σε μια έκθεση για το τελευταίο δείπνο στην Πομπηία Facebook Twitter
Μια γυναίκα ετοιμάζεται να τραγουδήσει σε ένα συμπόσιο | courtesy Museo Archeologico Nazionale di Napoli.
Ο θρίαμβος του Βάκχου σε μια έκθεση για το τελευταίο δείπνο στην Πομπηία Facebook Twitter
Πολιτικός μοιράζει ψωμιά σε υποψήφιους ψηφοφόρους του | courtesy Fine Arts Museums of San Francisco.
Ο θρίαμβος του Βάκχου σε μια έκθεση για το τελευταίο δείπνο στην Πομπηία Facebook Twitter
Λεπτομέρεια από μωσαϊκό στην έκθεση «Last Supper in Pompeii: From the Table to the Grave» | courtesy Fine Arts Museums of San Francisco.
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Νέρων: Παρεξηγημένος, καλλιτέχνης και καθόλου πυρομανής σύμφωνα με το Βρετανικό μουσείο

Αρχαιολογία & Ιστορία / Νέρων: Παρεξηγημένος, καλλιτέχνης και καθόλου πυρομανής σύμφωνα με το Βρετανικό μουσείο

Η έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο επιχειρεί να διορθώσει την εικόνα του πιο αμφιλεγόμενου Ρωμαίου αυτοκράτορα που σιχαινόταν η ελίτ και αγαπούσε ο λαός.
THE LIFO TEAM
«Σειρήνια δείπνα»: Τι έτρωγαν κι έπιναν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι;

Λέσχη Ανάγνωσης: Γαστρονομία / «Σειρήνια δείπνα»: Τι έτρωγαν κι έπιναν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι;

Ο Βρετανός ιστορικός Andrew Dalby μάς προσκαλεί σε ένα συναρπαστικό ταξίδι στην ιστορία των τροφών και όλη τη γαστρονομική κουλτούρα στον ελλαδικό χώρο, από τη μακρινή αρχαιότητα μέχρι σήμερα, στο βιβλίο του που κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ