Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ: Οι σκιές στα έργα του ηγέτη της ποπ-αρτ

Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg, Driveway Detour (Night Shade), 1991.© Robert Rauschenberg Foundation
0

Αποκαλείται «Πρωτέας της μοντέρνας τέχνης». Ο γίγαντας της μεταπολεμικής εικαστικής σκηνής Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ και ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της ποπ-αρτ, μαζί με τον Άντι Γουόρχολ και τον Ρόι Λιχτενστάιν, τιμάται με μια έκθεση στην γκαλερί Ropac του Λονδίνου με έργα του που δεν εμφανίζονται συχνά, μια ενότητα που ονομάζεται Night Shades and Phantoms.

Οι σκιές στα έργα κρύβουν τα σχήματα δημιουργώντας μια εικονογραφική επιφάνεια που προκαλεί να ανακαλύψεις αυτά που υπάρχουν πίσω από αυτήν.

Η δουλειά του αυτή, μετά από χρόνια πειραματισμού με το μέταλλο, χαρακτηρίζεται από την παλέτα σε κλίμακα του γκρι πάνω στο αλουμίνιο, με ονειρικές εικόνες που εμφανίζονται και εξαφανίζονται ως αποτέλεσμα του φωτός, των σκιών και των αντανακλάσεων στις επιφάνειες των έργων τέχνης. Αναφέρεται στην πραγματικότητα ενός βιομηχανικού κόσμου, ενώ χρησιμεύει επίσης ως μια ανακλαστική επιφάνεια που συλλαμβάνει εικόνες, εντυπώσεις και αναμνήσεις.

Οι εικόνες που χρησιμοποιήθηκαν στη διαδικασία της μεταξοτυπίας είναι οι φωτογραφίες του ίδιου του Ράουσενμπεργκ, που τραβήχτηκαν κατά τη διάρκεια των διαφόρων ταξιδιών του στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο εξωτερικό, από το 1979. Την ολοκλήρωσε το 1991 και παίζει με την αντίληψη του θεατή με τη φιλοσοφία του. που συνοψίζεται στο ότι «Πολλοί άνθρωποι ζουν με την αίσθηση ότι τους λείπει κάτι σημαντικό για να είναι ευτυχείς ή χάνουν κάτι σημαντικό για τη ζωή τους. Αλλά ο κόσμος μας είναι απίστευτα πλούσιος, αρκεί να συγκεντρώσεις αυτόν τον πλούτο».

Ο Ράουσενμπεργκ ήταν ο καλλιτέχνης που αγαπούσε τους θορύβους, τα σκουπίδια και τη μυρωδιά του δρόμου. Επίμονα είχε εξαλείψει σχεδόν το όριο μεταξύ ζωγραφικής και γλυπτικής, εισάγοντας μια νέα σχέση μεταξύ του θεατή και του έργου τέχνης.

Ο «εφευρέτης» μιας νέας εικόνας στα εικαστικά έλεγε «προσπαθώ στην τέχνη μου να βγάλω από συνηθισμένα πράγματα και αντικείμενα κάτι που με ξαφνιάζει», και το κατάφερε μέχρι το τέλος της ζωής του συνδέοντας ποιητικά και πνευματικά τα πιο παράταιρα υλικά, απόβλητα των άλλων και των πολιτισμών. Ο Ράουσενμπεργκ ήταν ο καλλιτέχνης που αγαπούσε τους θορύβους, τα σκουπίδια και τη μυρωδιά του δρόμου. Επίμονα είχε εξαλείψει σχεδόν το όριο μεταξύ ζωγραφικής και γλυπτικής, εισάγοντας μια νέα σχέση μεταξύ του θεατή και του έργου τέχνης.

Το 1950, όταν οι κριτικοί είδαν τα πρώτα «Συνδετικά», τα απέρριψαν ως ευτελή. Ο ίδιος έλεγε ότι εμπνεύστηκε τον τίτλο του από μια ιστορία που είχε ακούσει από τον Αλεξάντερ Κάλντερ που είπε ότι κανείς δεν κοίταζε τα έργα του, γιατί δεν ήξερε πώς να τα ονομάσει. Όταν άρχισε να τα αποκαλεί «κινητά», ξαφνικά όλοι είπαν, «ναι, αυτό είναι».

Τα «συνδετικά» ήταν τα πιο αγαπημένα έργα του γιατί θύμιζαν μια εποχή της ζωής του, που μόλις επιβίωνε, προσπαθώντας να πουλήσει την τέχνη του και ζώντας σε μια σκυθρωπή σοφίτα. Τότε, για να ζήσει, προσπαθούσε να πουλήσει ό,τι δημιουργούσε. Όταν τον ανέλαβε ο γκαλερίστας Λίο Καστέλι στα τέλη της δεκαετίας 1950, η καριέρα και οι τιμές του Ράουσενμπεργκ εκτινάχθηκαν στα ύψη. Όλοι αναγνώρισαν στα έργα του την τόλμη να καταργήσει τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ ζωγραφικής, γλυπτικής, φωτογραφίας, χαρακτικής, χορού, τεχνολογίας και περφόρμανς.

Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Helm (Spread), 1980. © Robert Rauschenberg Foundation

Ο Ράουσενμπεργκ εκτός από τη μαγική σχεδόν ικανότητά του να μετατρέπει άχρηστα, απρόσμενα, ασήμαντα και καθημερινά αντικείμενα για να δημιουργήσει μια ανεπανάληπτη και προσωπική ταυτότητα, συνεργάστηκε με κορυφαίους καλλιτέχνες, τον Τζον Κέιτζ, την Τρίσα Μπράουν, τον Πολ Τέιλορ, τον Μερς Κάνιγκχαμ, σε πρωτοποριακές παραστάσεις πολυμέσων – τώρα αναγνωρισμένες ως τα πρώτα χάπενινγκ που περιελάμβαναν ποίηση, μουσική, χορό και ταινίες.

Ήταν ο πρώτος Αμερικανός που πήρε τον Χρυσό Λέοντα στην Μπιενάλε της Βενετίας και συμμετείχε στο Moon museum, μια μικροσκοπική κεραμική πλακέτα με έργα των πιο επιφανών καλλιτεχνών της εποχής, που στάλθηκε στο φεγγάρι με το Appollo 12.

Στα τέλη της ζωής του, χτυπημένος από μια εγκεφαλική συμφόρηση, με παράλυτη τη δεξιά του πλευρά, συνέχισε να δουλεύει με το αριστερό χέρι μη έχοντας χάσει τον ενθουσιασμό του. Δίδαξε τον εαυτό του να υπογράφει τα έργα του με το αριστερό.

Πέθανε στις 12 Μαΐου 2008 στο σπίτι του, στη Φλόριντα, μετά την απόφασή του να αποσυνδεθεί από τα μηχανήματα που τον κρατούσαν στη ζωή. Είχε ιδρύσει τη ΜΚΟ «Change», που παρείχε υποστήριξη σε άπορους καλλιτέχνες. Μέχρι σήμερα το Ιδρυμα Robert Rauschenberg εξακολουθεί να προσφέρει υποτροφίες και να διοργανώνει δράσεις φιλανθρωπικού χαρακτήρα.

Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Drums (Night Shade), 1991. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg, H2 Sitting Duck (Borealis), 1991. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg, Slug (Combine), 1961. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Untitled, 1969. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Untitled, 1973. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Bunk (Spread), 1981. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Untitled (Spread), 1982. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Bumper Slip Late Summer Glut, 1987. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Red Crawler Glut, 1987. © Robert Rauschenberg Foundation
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

Εικαστικά / Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

H έκθεση στο Μουσείο Ορσέ συγκεντρώνει 90 έργα του Αμερικανού στυλίστα ζωγράφου, εστιάζοντας στην πιο καθοριστική περίοδο του έργου του. Aνάμεσά τους και η περίφημη «Madame X», το πιο διάσημο έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Εικαστικά / Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Η έκθεση «Beato Angelico», συγκεντρώνει στο Palazzo Strozzi και στο Mουσείο του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία περισσότερα από 140 έργα με δάνεια από 70 συλλογές ιδιωτών και μουσείων και φιλοδοξεί να εδραιώσει τη φήμη του Φρα Αντζέλικο ως κορυφαίου δασκάλου της Αναγέννησης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Εικαστικά / Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1669 ο φλαμανδός ζωγράφος Ρέμπραντ φαν Ράιν. Αυτός ο πίνακας υπήρξε η πραγματική αιτία της οικονομικής καταστροφής του καλλιτέχνη ή πρόκειται περί θεωρίας συνωμοσίας;
THE LIFO TEAM
«Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Εικαστικά / «Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Η νέα έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, χαρτογραφεί την πορεία έντεκα Ελλήνων και Ελληνίδων εικαστικών και θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα: «Σε μια πορεία πλούσια, γεμάτη ανατροπές αλλά και επαναλήψεις, ποιες ήταν οι πρωτόλειες αναζητήσεις τους, στις οποίες επέτρεψαν ακολούθως να εισχωρήσουν στις ώριμες αποφάσεις τους»
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Εικαστικά / Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Μια έκθεση στο Μουσείο Γουίτνεϊ ενώνει διαφορετικές φωνές και αποκαλύπτει την άγνωστη ως τώρα τάση Αμερικανών καλλιτεχνών που στράφηκαν στον σουρεαλισμό για να εκφράσουν την ταραχώδη δεκαετία του '60.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
"Η κούνια" του Φραγκονάρ: Στο φως τα ζουμερά μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Εικαστικά / «Η Κούνια» του Φραγκονάρ: Τα μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Η περίφημη «Κούνια» με τη σκηνοθεσία της συνεύρεσης των σωμάτων και των ψυχών με τρόπο ακόλαστο, πονηρό ή ανοιχτό σε μια νέα ηθική, έργο – σταρ της περίφημης συλλογής Wallace στο Λονδίνο, αποκαταστάθηκε φέρνοντας στο φως άτακτες λεπτομέρειες που ενισχύουν την αυθάδεια του έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ειρήνη Παναγοπούλου

Εικαστικά / Ειρήνη Παναγοπούλου: Η μεγάλη Ελληνίδα συλλέκτρια Τέχνης μιλά στη LIFO

Η γνωστή συλλέκτρια μιλά στη LiFO για το ταξίδι της στην τέχνη μέσα από τη συγκρότηση της μεγάλης και σπάνιας συλλογής της, μέρος της οποίας θα δούμε με αφορμή την έκθεση «Fernweh ή νοσταλγία για άγνωστους τόπους».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Εικαστικά / Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Η γεννημένη στο Ελσίνκι καλλιτέχνιδα που κέρδισε το βραβείο Young Artist της φετινής Art Athina μιλάει για το έργο της που βασίζεται στην αίσθηση του κατεπείγοντος, στη χειρωνακτική εργασία και στη σχέση της με τη γλώσσα. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα «χρονικό της αναισθησίας» με έργα υψηλής δόνησης 

Εικαστικά / Κωνσταντίνος Λαδιανός: «Πού πήγε όλη αυτή η επιδεξιότητα των χεριών που είχαν οι παλιότεροι»

Η παράδοση, η αγιολογική γραμματεία και η λαϊκή μυθολογία συνυπάρχουν στον κόσμο του ταλαντούχου καλλιτέχνη, εμπλέκοντας το προσωπικό βίωμα με καθηλωτικές αλληγορίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Εικαστικά / Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Με το έργο του στον εξωτερικό χώρο του μουσείου ο Michael Rakowitz συνομιλεί με τα έργα της κλασικής αρχαιότητας και υπενθυμίζει τα μάταια ταξίδια ανθρώπων και πολιτιστικών αγαθών που «ξεσπιτώνονται».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Εικαστικά / Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Με πυρήνα της συλλογής του Λόντερ ένα από τα διασημότερα έργα του Κλιμτ, που εκτιμάται ότι η πώλησή του θα ξεπεράσει τα 150 εκατομμύρια δολάρια, η βραδιά της δημοπρασίας στον οίκο Sotheby’s φιλοδοξεί να προσελκύσει ξανά τους μεγάλους συλλέκτες. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζένη Μαρκέτου

Οι Αθηναίοι / Τζένη Μαρκέτου: «Οι καλλιτέχνες δεν έχουμε ανακαλύψει τον τροχό»

Στην Αμερική έμαθε πως η τέχνη είναι κοινωνική υπόθεση, πως ο κόσμος δεν εξαντλείται στις γκαλερί. Η πρώτη της παρέμβαση σε δημόσιο χώρο, που προκάλεσε αντιδράσεις, της δίδαξε ότι ένα έργο οφείλει να μοιάζει σαν να υπήρχε πάντα εκεί. Με τη νέα της εγκατάσταση στο Μέγαρο Μουσικής μάς υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε οι πρωταγωνιστές της φύσης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σεπτέμβρης της Art Athina 2025

Εικαστικά / Art Athina 2025: Το τώρα και το μετά της σύγχρονης τέχνης

Ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, ψηφιακή τέχνη: Το ανάγλυφο του παγκόσμιου εικαστικού χάρτη έτσι όπως διαμορφώνεται μέσα από την ελληνική και ξένη παραγωγή, και αναδεικνύεται στην ετήσια φουάρ που πραγματοποιείται ξανά στο Ζάππειο.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Εικαστικά / Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Με τo «Δωμάτιο Απόδρασης», μια εγκατάσταση ερευνητική και παιγνιώδη, βασισμένη στην ιδέα της φιλοσοφίας και την παραίσθηση του ψηφιακού κόσμου, θα μας εκπροσωπήσει στην 61η Μπιενάλε Βενετίας ο καταξιωμένος εικαστικός και αρχιτέκτονας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ