Η Gen Z εξηγεί γιατί θα ψηφίσει στις Ευρωεκλογές

Το να πάει κάποιος να ψηφίσει −μόνο να ψηφίσει− θα έλεγα ότι δεν είναι σε καμία περίπτωση αρκετό. Έχουμε συχνά τη λανθασμένη εντύπωση, η οποία ενισχύεται και από τις προσπάθειες των κομμάτων να μας ενθαρρύνουν να προσέλθουμε στις κάλπες, πως η δύναμη της ψήφου είναι απεριόριστη. Η στατικότητα της κάλπης είναι επικίνδυνη. Και προσφέρει και ένα αίσθημα ικανοποίησης. Η λανθασμένη πεποίθηση ότι κάναμε το καθήκον μας εκείνη τη μία Κυριακή της τετραετίας έχει διαβρωτικά αποτελέσματα τόσο για το δικό μας προσωπικό δημοκρατικό αισθητήριο όσο και για τη συλλογική μας δημοκρατική συνείδηση. Είμαστε ό,τι προηγήθηκε της ψήφου μας αλλά και ό,τι ακολούθησε.

Αντιλαμβάνομαι ότι κάτι τέτοιο μπορεί να φαντάζει αχανές. Η πολιτική συμμετοχή όμως δεν περιορίζεται στην εκλογική κάθοδο ή στην ψήφο. Μεταξύ των δύο υπάρχει μια σειρά επιλογών τις οποίες καλούμαστε να κάνουμε καθημερινά. Και είναι αυτές οι επιλογές που ορίζουν το μέτρο και την ποιότητα της πολιτικής μας συμμετοχής. Τόσο στη χώρα μας όσο και στην Ευρώπη, ο ρόλος της οποίας είναι καθοριστικός στη ζωή μας.

Από τα πολλά ζητήματα που θα μπορούσαμε να συζητήσουμε, θέλω να ξεχωρίσω δυο. Την αντιμετώπιση και πρόληψη φυσικών καταστροφών και την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας. Ως προς το πρώτο, μια μάτια τον τελευταίο χρόνο στη χώρα μας δείχνει το δυσανάλογο βάρος που έχει κληθεί να επωμιστεί, οικονομικά και κοινωνικά, μετά το πέρας των φυσικών καταστροφών. Τα κονδύλια για έργα υποδομών αλλά και επανόρθωσης θα έπρεπε να μην προσμετρώνται στο ελλειματικό των εθνικών προϋπολογισμών. Ως προς την κοινή εξωτερική πολιτική, είναι ίσως ώρα να επανεξεταστεί η ομοφωνία ως προς τον τρόπο λήψης αποφάσεων.

Οι δυο παραπάνω μεταρρυθμίσεις απαιτούν σε μεγαλύτερο βαθμό την ευρωπαϊκή πολιτική ολοκλήρωση. Ελπίζω και πιστεύω ότι η γενιά μας είναι έτοιμη για ένα τέτοιο βήμα. Χρειαζόμαστε όμως ανθρώπους που θα έχουν την απαραίτητη πολιτική βούληση και υπομονή για να δουλέψουν προς αυτή την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Η έλλειψη εμπιστοσύνης και η συνολική στάση μας προς την Ευρώπη σήμερα διαμορφώνεται από τη συνειδητοποίηση των ελλειμμάτων που αντιμετωπίζει. Έχει φθαρεί η ιδιαίτερη ταυτότητά της, επιδεικνύει ανικανότητα να ανταποκριθεί σε κρίσιμα ζητήματα, το «πολιτικό» υποτάσσεται ολοένα και περισσότερο στο «οικονομικό», η δυναμική της παραπληροφόρησης και του λαϊκισμού αυξάνεται.

Η νέα γενιά, αν και είναι ευαισθητοποιημένη γύρω από κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα, απομακρύνεται από την πολιτική γιατί την ταυτίζει με πρόσωπα που την έχουν απογοητεύσει. Αν όμως επικρατήσει η λογική του «όλοι είναι ίδιοι», τότε όσοι παραμένουν ακόμη αλώβητοι θα καταλήξουν είτε να προσαρμοστούν σε ένα σύστημα με το οποίο δεν συμφωνούν, είτε να αποχωρήσουν. Και τότε ο χώρος της πολιτικής πράγματι θα παραμείνει ελεύθερος για τους χειρότερους εκπροσώπους της.

Οι ίδιοι λόγοι λοιπόν που οδηγούν στην αποχή ή στην ψήφο διαμαρτυρίας είναι οι λόγοι που θα πρέπει να μας φέρουν ακόμα πιο κοντά στην κάλπη και σε πιο αυστηρά πολιτικά κριτήρια ψήφου. Όταν χρησιμοποιούμε τις ευρωεκλογές ως κάλπη-ευκαιρία να στείλουμε μήνυμα με κριτήρια εγχώριας πολιτικής, χάνουμε την ευκαιρία να επηρεάσουμε συνολικά την ευρωπαϊκή πολιτική και κατ’ επέκταση το ίδιο μας το μέλλον.

Όποια και να είναι η προσωπική μας στάση απέναντι στην Ευρώπη, όλα τα ζητήματα τα οποία μας αφορούν περνούν και ρυθμίζονται μέσα από αυτήν. Μπροστά στις προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε δεν είναι η ώρα να γυρίσουμε την πλάτη στους θεσμούς.

Η Ε.Ε αναντίρρητα κάνει λάθη, αλλά μας προσφέρει δύο μέγιστα δημοκρατικά αγαθά, για τα οποία άλλωστε δημιουργήθηκε: ειρήνη και ασφάλεια. Η δημοκρατία και τα αγαθά της δεν θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένα, ειδικά αν παρατηρήσουμε τι συμβαίνει γύρω μας, αλλά επιτεύγματα που εξαρτώνται από την ατομική και συλλογική μας ευθύνη.

Με την κατανόηση αυτής της απλής αλήθειας, ρεαλιστικές προσδοκίες, μια καλύτερη αξιολόγηση των υποχρεώσεων που έχουμε ως πολίτες και την ψήφο μας, συνδιαμορφώνουμε την Ευρώπη που θέλουμε, αλλά κυρίως την Ευρώπη που χρειαζόμαστε.

Σχετικά με την ψήφο των νέων εν όψει των ευρωεκλογών του Ιουνίου, δεν θα σταθώ στο μυριοειπωμένο μεν, ολόσωστο δε επιχείρημα ότι η αποχή δεν συνιστά επιλογή. Θα προτάξω κάτι διαφορετικό. Ότι η ζωή κυλάει πολύ πιο γρήγορα από την πολιτική. Μάλιστα, η πολιτική συχνά μοιάζει να ακολουθεί το «τρένο της ζωής» με ποδήλατο. Η ζωή, όπως εμείς οι νεότεροι την αντιλαμβανόμαστε, μοιάζει παράταιρη με τον τρόπο που την προσεγγίζει η πολιτική. Με την ψήφο μας, ωστόσο, έχουμε τη δυνατότητα να ενσωματώσουμε πτυχές της πολιτικής στους προβληματισμούς μας. Να αντιταχθούμε στον αναχρονισμό των δράσεων της Ε.Ε. και να διασφαλίσουμε ότι η Ευρώπη θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τις προκλήσεις των καιρών μας. Αναμφισβήτητα, η ψήφος μας είναι το πιο δυνατό –και ίσως το μοναδικό– εργαλείο μας για αυτόν τον σκοπό.

Σε ό,τι αφορά τις προσδοκίες μου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα σταθώ σε ένα πρόβλημα που δεν αντιμετωπίζεται και που θα είναι πρόβλημα πρώτης γραμμής την ερχόμενη πενταετία. Ας μην κρυβόμαστε, έχουμε εισέλθει οριστικά στην εποχή που η ζωή έχει αποκτήσει εξίσου υπαρκτή ψηφιακή όσο και φυσική διάσταση. Η τεράστια χρηστική αξία της τεχνολογίας, αν δεν θωρακιστεί άμεσα νομοθετικά, θα μας φέρει αντιμέτωπους με τα δυστοπικά κατάλοιπα της τεχνολογικής ανάπτυξης. Η Ε.Ε. έχει υποχρέωση να θέσει τα θεμέλια για μια δίκαιη και βιώσιμη τεχνολογική εξέλιξη, η οποία σίγουρα θα αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας, τόσο σε επίπεδο προστασίας δεδομένων των πολιτών της όσο και σε επίπεδο τεχνητής νοημοσύνης. Οι έως τώρα πρωτοβουλίες, μέσω του EU Artificial Intelligence Act, είναι ανεπαρκείς για τη θωράκιση μιας βιώσιμης τεχνολογικής μετάβασης. Ευελπιστώ λοιπόν να προετοιμαστούμε κατάλληλα για αυτή την πραγματικότητα ώστε να μην καταλήξει «μια ξένη, φορτική» πραγματικότητα, ερχόμενος στα λόγια του Κ.Π. Καβάφη.

Κλείνω με την ευχή να αποδείξουμε οι νέοι ότι αντιλαμβανόμαστε την ευθύνη μας για μια πιο προοδευτική Ευρώπη μέσα από την άσκηση του εκλογικού μας δικαιώματος. Ευχή χιλιοειπωμένη, σπανίως εκπληρωμένη, μα πάντα επίκαιρη.

Σε καιρούς που τα πάντα είναι ρευστά, οι ευρωπαϊκές εκλογές του 2024 αποτελούν έναν φάρο αλλαγής, μέσω του οποίου μπορεί και αντηχεί η φωνή της νεολαίας. Ως νέοι Ευρωπαίοι, κατέχουμε το κλειδί για να διαμορφώσουμε ένα μέλλον που αντανακλά τις επιδιώξεις, τις αξίες και τα όνειρά μας. Η ψήφος μας είναι το πιο ισχυρό εργαλείο σε αυτή την προσπάθεια. Χαράσσει την πορεία προς τη διαμόρφωση πολιτικών για το κλίμα, την τεχνητή νοημοσύνη, την εκπαίδευση, την κοινωνική δικαιοσύνη, πολιτικών δηλαδή που θα καθορίσουν το αύριο.

Η συμμετοχή στην εκλογική διαδικασία δεν είναι απλώς δικαίωμα αλλά ευθύνη. Είναι μια ευκαιρία να συμβάλλουμε σε μια Ευρώπη που θα είναι περιεκτική, προοδευτική και ανθεκτική. Διότι δύναμη δεν έχει αυτός που την επιδεικνύει, αλλά αυτός που ξέρει πότε να τη χρησιμοποιεί. Ψηφίζοντας, όχι μόνο προβάλλουμε τα πιστεύω μας αλλά και εξασφαλίζουμε ότι οι ηγέτες που θα αναλάβουν τα ηνία εξυπηρετούν το συλλογικό μας όραμα για μια βιώσιμη, δίκαιη και ενωμένη Ευρώπη.

Ας αξιοποιήσουμε τη δύναμή μας, ας κάνουμε τις φωνές μας να ακουστούν και ας συμμετάσχουμε σε ένα κίνημα που θα καθορίσει την πορεία της ηπείρου μας. Η ψήφος μας στις ευρωπαϊκές εκλογές του 2024 δεν είναι απλώς μια επιλογή· είναι μια δήλωση της δέσμευσής μας στο μέλλον της Ευρώπης. Σηκωθείτε, τοποθετηθείτε, και ας διαμορφώσουμε την Ευρώπη στην οποία θέλουμε να ζούμε. Ψηφίστε, γιατί κάθε φωνή έχει σημασία και μαζί μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά!

Για πολλούς λόγους, οι ευρωεκλογές του 2024 είναι κρίσιμες. Αλλά για τους μόνιμους κατοίκους του εξωτερικού είναι και οι πρώτες. Οι πρώτες εκλογές στις οποίες θα μπορέσουμε να ασκήσουμε το ευρωπαϊκό εκλογικό μας δικαίωμα στον τόπο διαμονής μας, άρα και να πάρουμε έμπρακτα θέση στον δημόσιο λόγο της χώρας μας.

Κάτι που με προβληματίζει όμως είναι πως ένα μεγάλο κομμάτι της Gen Z −στην οποία ανήκω− κυριαρχείται από αισθήματα που κυμαίνονται από τον ακραίο θυμό έως και την πλήρη αδιαφορία, χωρίς αυτά να μεταφράζονται απαραίτητα σε δράση. Το σκεπτικό που κυριαρχεί είναι πως «όλοι ίδιοι είναι, μωρέ» ή «ε, και τι θα αλλάξει τέλος πάντων;». Αυτό το σκεπτικό εξηγεί και τα υψηλά ποσοστά αποχής από τις εκλογικές διαδικασίες, υποτιμώντας ουσιαστικά τη δύναμη της ψήφου μας. Η γενιά μου, παρόλο που διψάει για κοινωνική αλλαγή και έχει υψηλό περιβαλλοντικό άγχος, φαίνεται να αρκείται στην πολιτική του TikTok και του Instagram.

Εν όψει εκλογών θα ήθελα να θυμόμαστε πως η ψήφος μας είναι το ισχυρότερο εργαλείο για κοινωνική αλλαγή, και όχι το TikTok. Ευελπιστώ, λοιπόν, ότι οι νέοι της διασποράς −όσοι μένουν εντός αλλά και όσοι μένουν εκτός Ευρώπης− θα συμμετάσχουν στην εκλογική διαδικασία δυναμικά και δεν θα υποτιμήσουν την αξία της ψήφου τους.

Από την πλευρά μας όμως και εμείς αναμένουμε από τους εκλεγμένους αντιπροσώπους του Ευρωκοινοβουλίου να αντανακλούν στη δράση τους τις ανησυχίες και τις φιλοδοξίες της νέας γενιάς, οι οποίες κυμαίνονται από τις ευκαιρίες στην εκπαίδευση και την απασχόληση μέχρι την προσιτή στέγαση και την κλιματική αλλαγή. Γι’ αυτό και είναι τόσο σημαντικό να μη βλέπουμε μόνο μεσήλικους στη πολιτική σκηνή. Γιατί πώς αλλιώς θα μπορέσουμε να καταλάβουμε και εμείς, η νέα γενιά, πως ο δημόσιος διάλογος χρειάζεται και τη δική μας φωνή;

Στις 9 του Ιούνη θα ψηφίσω. Θα ψηφίσω για τη ζωή μου, το σήμερα και το αύριο, το δικό μου και της γενιάς μας. Μιας γενιάς παγιδευμένης στα παιδικά της δωμάτια, με όνειρα στον πάγο. Μιας γενιάς αποδεδειγμένα ικανής και εργατικής, που όμως κληρονομήσαμε ένα βιοτικό επίπεδο πιο χαμηλό από αυτό των γονιών μας.

Μεγαλώσαμε και συνεχίζουμε να ζούμε στις δυσκολίες, στα αδιέξοδα. Πολλά από εμάς γυρίζουν την πλάτη σε κάθε είδους δημοκρατική διαδικασία, όπως οι εκλογές. Το είδαμε στις αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις της περασμένης χρονιάς. Θα το δούμε, πολύ φοβάμαι, και σε λίγους μήνες. Έχει χαθεί η πίστη στη φιλελεύθερη δημοκρατία, καθώς όλα μοιάζουν να λειτουργούν για τα συμφέροντα των λίγων και των ισχυρών, και όχι των πολλών. Έχει χαθεί το ενδιαφέρον να ακουστούν οι φωνές των πολλών, οι ανάγκες μας, τα αιτήματά μας. Σ’ αυτό τον πολιτικό βάλτο, το να μιλάς για την Ευρωπαϊκή Ένωση και την ιδέα της μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας μοιάζει κάπως ρομαντικό. Είναι όμως αναγκαίο. Όπως αναγκαία είναι η επίλυση των κρίσιμων προκλήσεων του σήμερα. Κλιματική αλλαγή, ειρήνη, έλλειμμα δημοκρατίας, οικονομική πρόοδος, κοινωνικές ανισότητες, μεταναστευτικό/προσφυγικό, έμφυλα ζητήματα, ελευθερίες, δικαιώματα.

Προκλήσεις που μπορούν πλέον να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά μόνο σε διασυνοριακό επίπεδο. Μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλήθεια, πόσα γνωρίζουμε ότι ένα συντριπτικά μεγάλο ποσοστό όσων καθορίζουν την καθημερινότητά μας προέρχεται από τους θεσμούς και τα όργανα της Ε.Ε., όπως το Ευρωκοινοβούλιο, τα μέλη του οποίου τα αναδεικνύουμε εμείς τα ίδια μέσω της κάλπης των ευρωεκλογών; Οι προκλήσεις του σήμερα απαιτούν συνεργασία, αλληλεγγύη, διάλογο, δημοκρατία. Μ’ αυτά θα σταθώ μπροστά από την κάλπη και θα «ρίξω» τη δική μου πρόταση για τους ανθρώπους που την επομένη θα μας εκπροσωπήσουν στο Ευρωκοινοβούλιο, θα σταθούν δυναμικά απέναντι στις γραφειοκρατικές παθογένειες της Ένωσης και θα μιλήσουν για τη ζωή μας. Με σοβαρότητα, με ευθύνη, με θάρρος, ανθρώπινα. Στην ίσως πιο κρίσιμη ευρωπαϊκή εκλογική αναμέτρηση, με την ακροδεξιά να προκρίνεται ως «λύση» στην πολιτική μας ασχήμια, δεν χωρούν δικαιολογίες και υποχωρήσεις. Συμμετέχουμε, διεκδικούμε, αλλάζουμε. Ψηφίζουμε!

Στις ευρωεκλογές κρίνεται ο τρόπος με τον οποίο θα σταθεί η ΕΕ στο μέλλον. Εάν θα αποτελεί πρωταγωνίστρια των εξελίξεων ή παθητική αποδέκτρια.

Οι πόλεμοι, η κλιματική κρίση και οι μετακινήσεις πληθυσμών, η (επ)άνοδος ακραίων πρακτικών και οι νέες τεχνολογίες αποτελούν ένα πρωτόγνωρο μείγμα προκλήσεων, το οποίο απειλεί όχι μόνο τη συνοχή, αλλά και τις πιο θεμελιώδεις αξίες της Ένωσης.

Η νέα ηγεσία της πρέπει να αποτελείται από πρόσωπα έτοιμα να την οδηγήσουν προς τη «στρατηγική αυτονομία». Πρόσωπα αδιάλλακτα μπροστά στον αναδυόμενο αυταρχισμό και ειλικρινή για το κόστος που επιφέρει η ειρήνη, η πράσινη μετάβαση και η προστασία του κοινωνικού κράτους. Πρόσωπα που θα ηγηθούν των πιο τολμηρών αποφάσεων της ανθρωπότητας.

Προσδοκώ μια Ευρώπη που θα ξαναπείσει την οικουμένη ότι η δημοκρατία και τα δικαιώματα δεν αποτελούν σπορ των πλουσίων, αλλά καθορίζουν την πρόοδο - οικονομική και ατομική - των κοινωνιών. Μια Ευρώπη μεγαλύτερη, βαθύτερα ενωμένη και προορατική. Με σπιρτάδα στη χάραξη πολιτικών, όπως συνέβη τόσο στην πανδημική κρίση με τον κοινό δανεισμό και το Ταμείο Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας, όσο και στην καθαρή απάντηση στην εισβολή στην Ουκρανία. Μια Ευρώπη έτοιμη να δώσει κοινές απαντήσεις στα κοινά μας προβλήματα.

Η ιστορία θα γράψει ότι το 2024 υπήρξε η πιο εκλογική χρονιά μέχρι σήμερα, με πάνω του μισού παγκόσμιου πληθυσμού να προσέρχεται στις κάλπες. Ίσως γράψει ότι ήταν και από τις πιο κρίσιμες. Θα να είναι απούσα η Gen Z;

Η γενιά μας μπορεί να αποτελέσει την προωθητική δύναμη μιας ριζοσπαστικότερης ατζέντας, με καινοτόμες προσεγγίσεις και γνήσια ευρωπαϊκή σκέψη. Με επιμονή και καθαρότητα στα αιτήματά της, να διεκδικήσει μια θέση στο τραπέζι που κρίνεται το μέλλον της.