Πώς, αλήθεια, πέθανε ο Ονορέ ντε Μπαλζάκ; Facebook Twitter
Ονορέ ντε Μπαλζάκ (1799-1850), τέλη της δεκαετίας του 1840, ιδιωτική συλλογή. Φωτο: Fine Art Images/Heritage Images/Getty Images

Πώς, αλήθεια, πέθανε ο Ονορέ ντε Μπαλζάκ;

0



ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΛΟΤΗΤΑ ΠΟΥ ΚΡΥΒΕΙ
μια χειρονομία γεμάτη αγάπη, η σειρά «Opusculum/Στιγμός» των εκδόσεων Ευρασία έρχεται να αποδείξει ότι η κλασική λογοτεχνία δεν υπήρξε ποτέ μακριά μας αλλά γράφτηκε για να μας μιλήσει για το διαρκώς παρόν, για να μας συγκινήσει, να μας ταρακουνήσει, να μας δείξει ότι περιλαμβάνει τόσο το υψηλό όσο και το καθημερινό, ακόμα και το σκάνδαλο! Με εκφραστικούς τίτλους από συγγραφείς πρώτης γραμμής, όπως ο Ιούλιος Βερν, ο Οκτάβ Μιρμπό, ο Τόμας Βολφ και η Ίντιθ Γουόρτον, τα βιβλία της σειράς «Στιγμός» δίνουν το αποτύπωμα των μικρών κειμένων που ξεδιπλώνουν μεγάλους κόσμους και μας καλούν να γίνουμε «συνένοχοι» στα αμέτρητα μυστικά τους.

Μαθαίνοντας, φέρ' ειπείν, πώς ακριβώς πέθανε ο Μπαλζάκ, όχι μόνο αντλούμε λεπτομέρειες για τη σχέση του συγγραφέα με την τότε γυναίκα της ζωής του αλλά ερχόμαστε αντιμέτωποι και με το μεγάλο ερώτημα του πώς ακριβώς αποτυπώνεται το τέλος μιας μεγαλοφυΐας και πώς συνδέεται με το κλίμα και τους δημιουργούς της εποχής του.

Μάρτυρας αυτής της ιστορίας ή, έστω, ιδανικός ωτακουστής είναι, εν προκειμένω, ο Οκτάβ Μιρμπό, μια γοητευτική, πλην όμως αντιφατική προσωπικότητα της εποχής, που συνόψιζε όλο το κλίμα της μετάβασης από τον ρομαντισμό του 18ου στον ρεαλισμό του 19ου αιώνα, εκφράζοντας το κίνημα της «παρακμής» ‒ ένας αρχικά συντηρητικός και κατόπιν αναρχικός οπαδός της ελευθεριακής σκέψης που άφησε τα πάντα για να γίνει καπετάνιος σε ένα αλιευτικό σαρδέλας στη νότια Γαλλία, αναλογιζόμενος τον φαρισαϊσμό των ομοτέχνων του (ειδικά όσον αφορά την υπόθεση Ντρέιφους!) και χαζεύοντας από εκείνα τα μέρη για ώρες τον ουρανό, ακριβώς επειδή ο λατρεμένος του Βαν Γκογκ τον είχε ζωγραφίσει με συγκεκριμένο τρόπο (χαρακτηριστικό το βιβλίο του «Στον Ουρανό»).

Ο Μπαλζάκ, πάσχοντας από καρδιακή υπερτροφία, η οποία οφειλόταν στη διαρκή καταπόνηση και την υπερβολική κατανάλωση καφέ, υπέφερε παράλληλα από τους πνεύμονες και τα νεφρά του. Καθώς η υγεία του χειροτέρευε, αποξενωνόταν από τη γυναίκα του. Η σχέση τους, που απέδειξε την αναπόφευκτη μετατροπή του έρωτα σε αμοιβαία αδιαφορία, προφανώς επιβεβαίωνε με τον πιο περίτρανο τρόπο την μπαλζακική πρόβλεψη για την κυνική έως ζωώδη φύση του ανθρώπου.

Σε αυτό το κλίμα μιας πολυτάραχης εποχής, με το οποίο συνδέονται άμεσα κορυφαίοι συγγραφείς και ζωγράφοι, ο Μιρμπό κάνει την τομή και μεταφέρει τις αρχές του ιμπρεσιονισμού στη λογοτεχνία με τον ίδιο βροντερό και όμορφο τρόπο: γράφει en abyme μυθιστορήματα, δηλαδή ενσωματώνοντας σε αυτά μικρές, αυτόνομες ιστορίες και εγκαταλείποντας τις αρχές της κεντρικής εξιστόρησης. Η λογοτεχνία του συνδέεται έτσι με ένα υβριδικό κατασκεύασμα που περιλαμβάνει δοκιμιακές καταγραφές, πρωτοποριακές εκτοπίσεις και μυθιστορηματικά κρεσέντο. 

Σε αυτό το πλαίσιο εκδίδει το 1907 το άκρως πρωτοποριακό μυθιστόρημα με τον παράξενο τίτλο «628-Ε8», ο οποίος αντιστοιχούσε στον αριθμό αυτοκινήτου με το οποίο θα ταξίδευε ο συγγραφέας στην Ευρώπη, καταγράφοντας τις εντυπώσεις του.

Το ετερόκλητο αυτό βιβλίο, που ακροβατούσε υφολογικά ανάμεσα στην περιγραφική δεινότητα των εμπειρικών αποτυπώσεων και τη μυθοπλασία, δίνοντας το στίγμα του άγνωστου μέχρι τότε μοντερνισμού, φυσικά κάνει τεράστια αίσθηση συνολικά, κυρίως όμως για τρία συγκεκριμένα κεφάλαια που αναφέρονται στον Μπαλζάκ.

Τι δουλειά έχουν, όμως, αυτά σε ένα περιηγητικό, πρωτοποριακό έργο; Την απάντηση τη δίνει στο προλογικό της σημείωμα η μεταφράστρια του βιβλίου και ουσιαστική μελετήτρια εκείνης της εποχής Μαρία Γυπαράκη, τονίζοντας πως «ο Μπαλζάκ παρεισφρέει μάλλον ως αίσθηση παρά ως πραγματικότητα και αναχαιτίζει τη ροή της ταξιδιωτικής αφήγησης για να προκαλέσει τον Μιρμπό να τον κάνει, ούτε λίγο ούτε πολύ, ήρωα της ανθρώπινης κωμωδίας του. Εκεί πιστεύω ότι συνίσταται ‒πέρα από το σκάνδαλο‒ όλο το ενδιαφέρον του κειμένου που σήμερα έχει στα χέρια του το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και που στις μέρες μας εκδίδεται πλέον και εκτός αυτοκινήτου, εκτός 628-Ε8 με άλλα λόγια».

Το σκάνδαλο είχε να κάνει κυρίως με το τρίτο κεφάλαιο, όπου ο Μιρμπό μεταφέρει στο χαρτί τις τελευταίες στιγμές του Μπαλζάκ, όπως τις περιέγραψε στον συγγραφέα ο ζωγράφος Ζαν Ζιγκού: εκείνος φαίνεται να γνώριζε λεπτομέρειες από πρώτο χέρι, καθώς ήταν εραστής της μαντάμ Χάνσκα, συζύγου του Μπαλζάκ, η κόρη της οποίας απαίτησε να αφαιρεθεί από το βιβλίο το κεφάλαιο με τις επίμαχες σελίδες. Ωστόσο αυτές εκδίδονται αυτούσιες μετά τον θάνατο του Μιρμπό και μάλιστα με την εικονογράφηση του σπουδαίου ζωγράφου Πιερ Μπονάρ, καταλήγοντας σε ένα αυτόνομο τομίδιο.

Είναι σαφές ότι, ακόμα και μέσα από τις πικάντικες λεπτομέρειες που έλκουν τον αναγνώστη για τις άγνωστες πλευρές του Μπαλζάκ ‒μονίμως βουτηγμένος στα χρέη, αντιφατικός και επιρρεπής στην κολακεία‒, διαφαίνεται ο ακραίος θαυμασμός του Μιρμπό για τον συγγραφέα της «Ανθρώπινης Κωμωδίας» και η ανάγκη του να ορίσει τι σημαίνει πραγματική μεγαλοφυΐα.

Ο Μπαλζάκ ήταν, άλλωστε, αυτός που στα μάτια του «απογύμνωσε και έφερε στο φως όλα τα ψέματα, όλες τις βιαιότητες, όλη τη διαφθορά της άρχουσας τάξης, και που περισσότερο από τον οποιονδήποτε επαναστάτη υποδαύλιζε τις επαναστατικές στυγερότητες στις ψυχές» και ας τον έτρεμαν οι ομότεχνοί του και τον παραγνώριζαν οι ακαδημαϊκοί.

Ο Μπαλζάκ ήταν ορισμένος να γράφει αριστουργήματα, ένας ποιητής της ύπαρξης με «πάθος για τις ωραίες και μεγαλεπήβολες δημιουργίες: τις ιδέες δεν τις ακολουθούσε, είχε το προβάδισμα. Όπως ακριβώς του έφτανε μια λέξη για να ανασχηματίσει εντός της δικής του λογικής πραγματικότητας μια άρτια ανθρώπινη ύπαρξη, έτσι του αρκούσε ένα γεγονός, ακόμη και ασήμαντο καμιά φορά, για να ανακαλύψει και να παραθέσει ευθύς τα διαδραματιζόμενα σε μια υπόθεση. Το επινοούσε, το ξεκαθάριζε, το δομούσε με την ίδια εκρηκτική φαντασία, την ίδια ικανότητα έμπνευσης, την ίδια ρητή ακρίβεια που διακρίνει τα βιβλία του».

Ήξερε, άλλωστε, σύμφωνα με τον Μιρμπό, να μετατρέπεται στους άπειρους χαρακτήρες που είχε με τόσο ευφυή τρόπο καταγράψει στην «Ανθρώπινη Κωμωδία» του, στον βαθμό που δεν μπορούσε κανείς να ξεφύγει από τις πολλαπλές διακυμάνσεις αυτής της ατελείωτης ανθρωπογεωγραφίας, η οποία υποκαθιστούσε την υφιστάμενη ηθική.

Ο Μιρμπό βάζει ως εκ τούτου τον Μπαλζάκ στον θρόνο του πρωτοποριακού μελετητή της ανθρώπινης ύπαρξης, ο οποίος, ευτυχώς, δεν στερούνταν αδυναμιών. Ο υπερτονισμός τους, όμως, δεν οφείλεται σε μια αλγεινή κουτσομπολίστικη διάθεση του Μιρμπό αλλά στην ανάγκη του να ορίσει το νατουραλιστικό αφήγημα σε σχέση με την εξωραϊστική υπόθεση του κυρίαρχου έως τότε ρομαντικού αφηγήματος.

Όλα έχουν νόημα σε αυτό το ατιθάσευτο σύμπαν που ορίζει η υψηλή λογοτεχνία και δη οι ανθρώπινες αμαρτίες: αυτές παύουν ως εκ τούτου να υπάρχουν ως ηθικό παράπτωμα και καταγράφονται ως διαπίστωση του αναπόφευκτα ευάλωτου χαρακτήρα κάθε ανθρώπου. Απόδειξη ότι ακόμα και ο ευφυής Μπαλζάκ νιώθει να παρασύρεται από τα ανόητα γράμματα μιας άγνωστης θαυμάστριάς του από την Ουκρανία, φτάνοντας να την κάνει γυναίκα του. Μάλιστα, για να μπορέσει να παντρευτεί, κατάφερε να βάλει στην άκρη ένα σημαντικό ποσό, ακολουθώντας τις συμβουλές του βαρόνου Ρότσιλντ ‒της γνωστής οικογενείας των τραπεζιτών‒, αγοράζοντας μετοχές των Σιδηροδρόμων του Βορρά, αλλά μετά την πτώση των μετοχών, λόγω της επανάστασης του 1848, οι αξία τους θα εκπέσει και ο Μπαλζάκ θα βουτηχτεί και πάλι στα χρέη, από τα οποία δεν ξέφυγε ουσιαστικά ποτέ.

Οι περιπέτειες, λοιπόν, είναι άπειρες, όπως και οι διακυμάνσεις της σχέσης ανάμεσα στον συγγραφέα και στη μαντάμ Χάνσκα ‒δεν σταματούν τα αμοιβαία ψέματα, οι παρεξηγήσεις και οι αλληλοεξαπατήσεις‒, μέχρι που φτάνουμε στο επίμαχο κεφάλαιο «Ο θάνατος του Μπαλζάκ», όπου ο Μιρμπό καταθέτει, με βάση τον αρχικό ισχυρισμό του Ουγκό και τις μετέπειτα μαρτυρίες του ζωγράφου Ζαν Ζιγκού, ότι ο συγγραφέας πέθανε μόνος του στο δωμάτιό του.

Ο Μπαλζάκ, πάσχοντας από καρδιακή υπερτροφία, η οποία οφειλόταν στη διαρκή καταπόνηση και την υπερβολική κατανάλωση καφέ, υπέφερε παράλληλα από τους πνεύμονες και τα νεφρά του. Καθώς η υγεία του χειροτέρευε, αποξενωνόταν από τη γυναίκα του. Η σχέση τους, που απέδειξε την αναπόφευκτη μετατροπή του έρωτα σε αμοιβαία αδιαφορία, προφανώς επιβεβαίωνε με τον πιο περίτρανο τρόπο την μπαλζακική πρόβλεψη για την κυνική έως ζωώδη φύση του ανθρώπου.

Άλλωστε, την ίδια στιγμή που «σε αυτό το σπίτι, στην καρδιά του Παρισιού, όπου, εγκαταλελειμμένη –χειρότερα και από άρρωστο θηρίο, αφημένο στο βάθος ενός λάκκου στο δάσος–, πέθαινε η μεγαλύτερη ιδιοφυΐα του αιώνα», ο Ζιγκού και η μαντάμ Χάνσκα-Μπαλζάκ απολάμβαναν τον έρωτά τους ‒ μια αντιφατική εικόνα που απλώς υπερτονίζει τη ματαιότητα της ανθρώπινης φύσης.

Ο Μπαλζάκ είχε δίκιο σε όλα όσα έγραφε για τον άνθρωπο και ο Μιρμπό του αποδίδει τα εύσημα με τον πλέον ακριβή τρόπο: την περιγραφή της στιγμής του θανάτου του. Κατ' ουσίαν, με το κεφάλαιο αυτό του θανάτου του Μπαλζάκ το στοίχημα δεν είναι να μάθουμε πώς ακριβώς άφησε την τελευταία του πνοή ο μεγαλύτερος των μεγάλων συγγραφέων αλλά να συναντήσει ο Μιρμπό τον ιδανικό του μέντορα, συναινώντας στη δική του προτροπή ότι «πρέπει να εισβάλεις μέσα στη μάζα των ανθρώπων σαν μπάλα κανονιού ή να γλιστράς σαν πανούκλα. Η τιμιότητα είναι άχρηστη».

Και αυτό κατέθεσε τελικά με αυτό το κείμενο-φόρο τιμής, αποδεικνύοντας ότι μπορεί να γίνει ταυτόχρονα ο υψηλός καλλιτέχνης και ο ιδανικός απατεώνας που ο ίδιος ο Μπαλζάκ θα περίμενε από αυτόν, τιμώντας απόλυτα με τον τρόπο αυτό το métier του.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Μπουβάρ και Πεκυσέ» του Γκ. Φλωμπέρ: Η αξία της συμπόρευσης

Λέσχη Ανάγνωσης: Φίλοι και παρέες / «Μπουβάρ και Πεκυσέ» του Γκ. Φλωμπέρ: Η αξία της συμπόρευσης

Η σημασία της φιλίας δύο ανθρώπων που συμπορεύονται επειδή συμπληρώνει ο ένας τον άλλον, επειδή αγαπούν τα ίδια πράγματα, επειδή το να μοιράζεσαι είναι αξία ανεξάντλητη.
ΜΑΤΙΝΑ ΚΑΛΤΑΚΗ
Το βιβλίο που καθόρισε τη γαστρονομία + Μια συνταγή του Alex Pavlov για το τέλειο σαβαρέν

Λέσχη Ανάγνωσης: Γαστρονομία / Το βιβλίο που καθόρισε τη γαστρονομία + Μια συνταγή του Alex Pavlov για το τέλειο σαβαρέν

«Η γαστρονομία ως καλή τέχνη»: Το βιβλίο-σταθμός του Ζαν Αντέλμ Μπριγιά-Σαβαρέν που δεν έπαψε να ανατυπώνεται 195 χρόνια μετά την πρώτη του έκδοση, με μεγάλη πάντα επιτυχία.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ
Τζ. Ντ. Σάλιντζερ: O ατίθασος φύλακας της λογοτεχνίας

Βιβλίο / Τζ. Ντ. Σάλιντζερ: O ατίθασος φύλακας της λογοτεχνίας

Η εκπληκτικά σαγηνευτική και αντιφατική προσωπικότητα του Τζ. Ντ. Σάλιντζερ εξακολουθεί να γοητεύει μέσα από τους ήρωες και τα βιβλία του «Ο φύλακας στη σίκαλη» και «Η Φράννυ και ο Ζούι» που κυκλοφορούν σε νέες μεταφράσεις από την Αθηνά Δημητριάδου και τις εκδόσεις Πατάκη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τομ Γουλφ: Ο Μπαλζάκ της Νέας Υόρκης

Βιβλίο / Τομ Γουλφ: Ο Μπαλζάκ της Νέας Υόρκης

Ένας από τους σημαντικότερους Αμερικανούς συγγραφέας πέθανε σαν σήμερα το 2018 σε ηλικία 88 ετών αφήνοντας πίσω του ένα θαμπό σύννεφο από επιγόνους και την υπενθύμιση ότι η λάμψη κρύβεται τελικά μονάχα πίσω από τις αστραφτερές λέξεις.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Lifo Videos / «Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Η Αγλαΐα Παππά διαβάζει ένα απόσπασμα από τις βέβηλες και αμφιλεγόμενες «120 Μέρες των Σοδόμων» του Μαρκησίου ντε Σαντ, ένα βιβλίο αναγνωρισμένο πλέον ως αξεπέραστο λογοτεχνικό αριστούργημα και χαρακτηρισμένο ως «εθνικός θησαυρός» της Γαλλίας.
THE LIFO TEAM
Το «προπατορικό αμάρτημα» του Τζο Μπάιντεν

Βιβλίο / Ποιο ήταν το θανάσιμο σφάλμα του Τζο Μπάιντεν;

Ένα νέο βιβλίο για τον πρώην Πρόεδρο αποτελεί καταπέλτη τόσο για τον ίδιο όσο και για τη δουλοπρεπή κλίκα πιστών και μελών της οικογένειάς του, που έκαναν το παν για να συγκαλύψουν τον ραγδαίο εκφυλισμό της γνωστικής του ικανότητας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ντίνος Κονόμος

Βιβλίο / «Ο κύριος διευθυντής (καλό κουμάσι) έχει αποφασίσει την εξόντωσή μου…»

Ο Ντίνος Κονόμος, λόγιος, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, υπήρξε συνεχιστής της ζακυνθινής πνευματικής παράδοσης στον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής παρουσιάζει έργα και ημέρες ενός ανθρώπου που «δεν ήταν του κόσμου τούτου».
ΦΙΛΙΠΠΟΣ Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ
Η ζωή του Καζαντζάκη σε graphic novel από τον Αλέν Γκλικός

Βιβλίο / Ο Νίκος Καζαντζάκης όπως δεν τον είχαμε ξαναδεί σε ένα νέο graphic novel

Ο ελληνικής καταγωγής Γάλλος συγγραφέας Αλέν Γκλικός καταγράφει την πορεία του Έλληνα στοχαστή στο graphic novel «Καζαντζάκης», όπου ο περιπετειώδης και αντιφατικός φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος ψυχαναλύεται για πρώτη φορά και συστήνεται εκ νέου στο ελληνικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πετρίτης»: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ηχητικά Άρθρα / Πετρίτης: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ο Τζoν Άλεκ Μπέικερ αφιέρωσε δέκα χρόνια από τη ζωή του στην παρατήρηση ενός πετρίτη και έγραψε ένα από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία της αγγλικής λογοτεχνίας – μια από τις σημαντικότερες καταγραφές της άγριας ζωής που κινδυνεύει να χαθεί για πάντα. Κυκλοφόρησε το 1967 αλλά μόλις τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια οι κριτικοί και το κοινό το ανακάλυψαν ξανά.
M. HULOT
Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Ας μην αφήνουμε τον Θεό στους πιστούς» 

Βιβλίο / Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Αν αξίζει ένα πράγμα στη ζωή, αυτό είναι η ομορφιά»

Εν όψει της εμφάνισής του στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, στις 21 Μαΐου, ο Λατινοαμερικανός συγγραφέας-φαινόμενο Μπενχαμίν Λαμπατούτ μιλά στη LiFO για τον ρόλο της τρέλας στη συγγραφή, τη σχέση επιστήμης και λογοτεχνίας και το μεγαλείο της ήττας – και δηλώνει ακόμα φανατικός κηπουρός και εραστής της φύσης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Άντονι Μπέρτζες: «Έρνεστ Χέμινγουεϊ»

Το Πίσω Ράφι / Ο Χέμινγουεϊ ήταν ένας φωνακλάς νταής αλλά κι ένας σπουδαίος συγγραφέας του 20ού αιώνα

Η βιογραφία «Έρνεστ Χέμινγουεϊ - Μια ζωή σαν μυθοπλασία» του Βρετανού συγγραφέα Άντονι Μπέρτζες αποτυπώνει όχι μόνο την έντονη και περιπετειώδη ζωή του κορυφαίου Αμερικανού ομοτέχνου του αλλά και όλο το εύρος της αντιφατικής προσωπικότητάς του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

Βιβλίο / 21η ΔΕΒΘ: Εξωστρέφεια και καλύτερη οργάνωση αλλά μένουν ακόμα πολλά να γίνουν

Απολογισμός της 21ης ΔΕΒΘ που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά υπό την αιγίδα του νεοσύστατου ΕΛΙΒΙΠ. Σε ποιο βαθμό πέτυχε τους στόχους της και ποια στοιχήματα μένει ακόμα να κερδίσει;
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Η ποίηση όχι μόνο αλλάζει τον κόσμο, τον δημιουργεί» ​​​​​​/Μια νέα ανθολογία ελληνικής queer ποίησης μόλις κυκλοφόρησε στα ισπανικά /11 Έλληνες ποιητές σε μια νέα ισπανική queer ανθολογία /Queer ελληνική ποίηση σε μια νέα δίγλωσση ισπανική ανθολογία

Βιβλίο / Μια Ισπανίδα καθηγήτρια μεταφράζει ελληνική queer ποίηση

Η María López Villalba, καθηγήτρια Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, μετέφρασε 11 ελληνικά ποιήματα, σε μια πρόσφατη ανθολογία που προσφέρει στο ισπανόφωνο κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει τη σύγχρονη ελληνική queer –και όχι μόνο– ποίηση.
M. HULOT
«Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Βιντσέντζο Λατρόνικο / «Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Ο Ιταλός συγγραφέας και υποψήφιος για το βραβείο Booker, Βιντσέντζο Λατρόνικο, μιλά στη LIFO για το πολυσυζητημένο βιβλίο του «Τελειότητα», στο οποίο αποτυπώνει την αψεγάδιαστη αλλά ψεύτικη ζωή μιας ολόκληρης γενιάς ψηφιακών νομάδων στην Ευρώπη, καθώς και τη μάταιη αναζήτηση της ευτυχίας στην ψηφιακή εποχή.
M. HULOT
Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Ηχητικά Άρθρα / Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Το όνομά της έχει συνδεθεί με την εικόνα μιας αδίστακτης, σεξουαλικά ακόρεστης και επικίνδυνης γυναίκας. Ένα νέο βιβλίο, όμως, έρχεται να αμφισβητήσει αυτή τη στερεοτυπική αφήγηση και να φωτίσει μια διαφορετική εκδοχή της ιστορίας της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Rene Karabash

Βιβλίο / Rene Karabash: «Θέλω πίσω τη γυναικεία δύναμη που μου στέρησαν οι άνδρες»

Η Βουλγάρα συγγραφέας Rene Karabash μιλά για το μυθιστόρημά της «Ορκισμένη», που τιμήθηκε με το βραβείο Ελίας Κανέτι, και στο οποίο εστιάζει στην ιστορία των «ορκισμένων παρθένων» γυναικών των Βαλκανίων που επέλεξαν να ζήσουν ως άνδρες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Δυο γυναίκες συγγραφείς αποκαλύπτουν τα κρυφά μυστικά της γραφής

Βιβλίο / Όλες οι γυναίκες του κόσμου στο νέο βιβλίο της Αμάντας Μιχαλοπούλου

Στο «Μακρύ ταξίδι της μιας μέσα στην άλλη», η μητρότητα γίνεται ο συνδετικός κρίκος που ενώνει όλες τις μητέρες και όλες τις κόρες με τις γυναίκες της Ιστορίας που θαυμάσαμε, αλλά και τις ανώνυμες «Παναγίες» που κράτησαν στους ώμους τους τα βάρη της ανθρωπότητας.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Βιβλίο / «Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Στο νέο του βιβλίο, «Lost Things Found», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Hyper Hypo, ο εικαστικός φωτογράφος Αντώνης Θεοδωρίδης εξερευνά τον μαγικό κόσμο της υπαίθριας αγοράς του Ελαιώνα.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Ντιντιέ Εριμπόν: «Καιρός για ένα κίνημα των ηλικιωμένων!»

Ντιντιέ Εριμπόν / Ντιντιέ Εριμπόν: «Να πάψουμε να βλέπουμε τους ηλικιωμένους ως κοινωνικούς παρίες»

Από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς σύγχρονους Γάλλους στοχαστές, ο Ντιντιέ Εριμπόν συνδύασε στα βιβλία του τα δύσκολα βιώματα της νεότητάς του με μια εμπεριστατωμένη, αλλά και εικονοκλαστική, κοινωνικοπολιτική «ακτινογραφία» της γαλλικής κοινωνίας. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ