Ούτε μισογύνης ήταν ο Νίτσε ούτε σύφιλη φαίνεται να είχε και το «άλογο του Τορίνο» ίσως είναι αστικός μύθος

Ούτε μισογύνης ήταν ο Νίτσε ούτε σύφιλη φαίνεται να είχε και το «άλογο του Τορίνο» ίσως είναι αστικός μύθος Facebook Twitter
«ΠΗΓΑΙΝΕΙΣ ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ; ΜΗ ΞΕΧΝΑΣ ΤΟ ΜΑΣΤΙΓΙΟ!», είχε γράψει ο Νίτσε. Στη γνωστή φωτογραφία όμως που συνδέθηκε μ' αυτή τη φράση, το μαστίγιο το κρατάει η Λου Αντρέας-Σαλομέ, η Ρωσίδα ψυχαναλύτρια και μούσα του Φρόιντ, ενώ το κάρο το σέρνουν ο Νίτσε και ο φίλος του Πωλ Ρε
0

Το πρωινό της 3ης Ιανουαρίου 1889, ένας μισότυφλος Γερμανός καθηγητής με πλούσιο μουστάκι έφυγε από το νούμερο 6 της Via Carlo Alberto στο Τορίνο όπου διέμενε, για την καθημερινή του βόλτα στις διάσημες στοές της πόλης κατά μήκος του ποταμού Πάδου.

Εκείνη τη μέρα όμως δεν έφτασε πολύ μακριά. Ούτε 200 μέτρα δεν είχε καλύψει στην πορεία του προς την Piazza Carignano όταν συνέβη το γεγονός που αργότερα θα γινόταν θρύλος (ή μύθος): αντικρύζοντας ένα γέρικο απείθαρχο άλογο να μαστιγώνεται αλύπητα από τον αφέντη του στη μέση του δρόμου, ο καθηγητής άπλωσε τα χέρια του γύρω από το ζώο για να το προστατέψει – και σύμφωνα με τον θρύλο εκείνη τη στιγμή ίσως και να του ψιθύρισε στ' αυτί «Μητέρα, υπήρξα ανόητος» πριν ο ίδιος καταρρεύσει.

Δύο αστυφύλακες τον περιμάζεψαν με σκοπό να τον μεταφέρουν στο άσυλο, αλλά διασώθηκε από τον σπιτονοικοκύρη του Ντάβιντε Φίνο, που τον πήρε από τα χέρια τους και τον πήγε σπίτι. Δε θα μάθουμε ποτέ τι ακριβώς συνέβη εκείνη τη μοιραία ημέρα, το μόνο βέβαιο όμως είναι ένα: η παραγωγική και διανοητική ζωή του μεγάλου φιλοσόφου Φρίντριχ Νίτσε είχε φτάσει στο τέλος της.

Σε μια νέα βιογραφία του Νίτσε με τον εκρηκτικό τίτλο «I Am Dynamite! [Είμαι Δυναμίτης!] A Life of Friedrich Nietzsche» που μόλις κυκλοφόρησε, η συγγραφέας Σου Πριντώ [Sue Pridaux] καταθέτει τις σοβαρές αμφιβολίες της για την ιστορία αυτή. Το περιβόητο άλογο κάνει την εμφάνισή του στο βιβλίο μόνο εκ των υστέρων, έντεκα χρόνια αργότερα – το 1900, την χρονιά του θανάτου του Νίτσε- όταν ένας δημοσιογράφος πήρε μια συνέντευξη από τον Φίνο σχετικά με τα γεγονότα εκείνης της μέρας. Και μόνο στη δεκαετία του '30, αυτή τη φορά με αφορμή μια συνέντευξη που είχε δώσει αυτή τη φορά ο γιος του Φίνο, Ερνέστο, γίνεται αναφορά στον ξυλοδαρμό του αλόγου και στο κλάμα του Νίτσε. 

Παρότι δεν υπάρχει καμιά σχετική επιβεβαίωση από την «γερμανική» πλευρά – ούτε από την αδελφή του ούτε από τον φίλο του Όβερμπεκ, που τον επανάφερε πίσω στη Βασιλεία – το «meme με το άλογο του Νίτσε», για να το θέσουμε με σύγχρονους όρους, έχει αποδειχτεί διαχρονικά και επίμονα δημοφιλές. Μεταξύ άλλων, η ιστορία εμφανίζεται στην «Αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι» του Κούντερα ενώ το ίδιο το άλογο είχε τη δική του προσωπική κινηματογραφική βιογραφία στην ταινία του Μπέλα Ταρ «Το άλογο του Τορίνο».

 

ΤΟ «ΜΕΜΕ» ΜΕ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΝΙΤΣΕ, για να το θέσουμε με σύγχρονους όρους, έχει αποδειχτεί διαχρονικά και επίμονα δημοφιλές. Μεταξύ άλλων, η ιστορία εμφανίζεται στην «Αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι» του Κούντερα ενώ το ίδιο το άλογο είχε τη δική του προσωπική κινηματογραφική βιογραφία στην ταινία του Μπέλα Ταρ «Το άλογο του Τορίνο» (video)

Τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο περίπλοκα και παράξενα αν συνυπολογίσει κανείς την ιστορία ενός αλόγου που μαστιγώνεται μέχρι θανάτου, η οποία υπάρχει στο «Αδελφούς Καραμαζόφ» του Ντοστογιέφσκι, του πιο αγαπημένου συγγραφέα του Νίτσε – βιβλίο που γράφτηκε όταν ο πρώτος ήταν 44 χρονών, στην ηλικία ακριβώς που ήταν ο Νίτσε όταν κατέρρευσε εκείνη τη μέρα στο Τορίνο.

Ο μύθος της σύφιλης

Η Πριντώ θέτει σε ακόμα μεγαλύτερη αμφισβήτηση και στην αιτία που συνήθως αποδίδεται για την παραφροσύνη του: την σύφιλη. Παρότι διαγνώστηκε ως συφιλιδικός όταν εισήχθη στο άσυλο της Βασιλείας, δεν είχε εκδηλώσει κανένα από τα συμπτώματα που συνδέονται άμεσα με τη νόσο: τρέμουλο, απρόσωπη έκφραση, ασυνάρτητος λόγος. Αν βρισκόταν, όπως έχει γραφτεί, σε προχωρημένο στάδιο άνοιας θα ζούσε άλλα δύο χρόνια, πέντε το πολύ. Έζησε άλλα έντεκα. Οι δύο μολύνσεις που ανέφερε ο ίδιος στους γιατρούς ήταν αποτελέσματα της γονόροιας από την οποία είχε προσβληθεί ενώ υπηρετούσε ως νοσοκόμος κατά τον Γαλλο-Πρωσικό πόλεμο.

Αντίθετα, η συγγραφέας της βιογραφίας ασπάζεται την άποψη ότι ο Νίτσε πιθανότατα πέθανε εξαιτίας όγκου στον εγκέφαλο, όπως κι ο πάστορας πατέρας του δεκαετίες πριν. Υπήρχε άλλωστε ιστορικό νευρολογικής ευπάθειας και στις δύο πλευρές της οικογένειας, όπως και στην περίπτωση της μικρότερης αδελφής του Ελίζαμπεθ, η οποία έκανε τα πάντα για να καταστεί το έργο του αξιοποιήσιμο από τους Ναζί.

Ποιος κρατάει τελικά το μαστίγιο;

Είναι πασίγνωστο το απόφθεγμα του Νίτσε σχετικά με την «διαχείριση» του άλλου φύλου: «Πηγαίνεις στις γυναίκες; Μη ξεχνάς το μαστίγιο!». Στην φωτογραφία όμως που συνδέθηκε μ' αυτή τη φράση, το μαστίγιο το κρατάει η Λου Αντρέας-Σαλομέ, η Ρωσίδα ψυχαναλύτρια και μούσα του Φρόιντ, ενώ το κάρο το σέρνουν ο Νίτσε και ο φίλος του Πωλ Ρε. Όπως σημειώνει η Πριντώ, ο Νίτσε επιζητούσε φιλικές σχέσεις με ηγετικές φυσιογνωμίες του (πρωτο)φεμινιστικού κινήματος της εποχής του.

 

Με στοιχεία από τoυς Irish Times

Βιβλίο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT