Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Ο Άτακτος Λαγός

εκδόσεις Άγρα

Είναι γνωστό ότι οι εκδόσεις Άγρα έχουν επενδύσει στις έκτακτες, μικρές εκδόσεις με έντονο τον χαρακτήρα της έκπληξης που τόσο αγαπά ο βιβλιόφιλος εκδότης Σταύρος Πετσόπουλος και είναι από τις πρώτες που τις καθιέρωσαν. Από τα έκτακτα παραρτήματα που συνοδεύουν πολλές φορές τα βιβλία εν είδει δωρεάν φυλλαδίων μέχρι τα μικρά βιβλία με τα κλασικά αλλά και τη σειρά «Ο Άτακτος Λαγός» και τους περίφημους σελιδοδείκτες είναι μεγάλη η γκάμα των ευσύνοπτων βιβλιοφιλικών χειρονομιών που δείχνουν ότι το μέγεθος δεν ακυρώνει την ποιότητα του εγχειρήματος.

Η σειρά ονομάστηκε έτσι όχι μόνο γιατί οι τίτλοι της κυκλοφορούν σε άτακτα διαστήματα αλλά και οι επιλογές των κειμένων είναι άτακτες (γίνονται αποκλειστικά από τον εκδότη), όπως και οι χρωματικές επιλογές των εξωφύλλων.

Ειδικά τα βιβλία της σειράς «Ο Άτακτος Λαγός», που ξεκίνησαν να κυκλοφορούν το 1997 αρχικά με κορδόνι και σε πλαστική θήκη, παραπέμποντας στα χειροποίητα βιβλία, στόχο έχουν να αναδείξουν τα μικρά διαμάντια, δηλαδή δοκίμια που αξίζουν ξεχωριστή προσοχή από το αναγνωστικό κοινό. Από το 2009 κι έπειτα κυκλοφορεί η σειρά Β του «Άτακτου Λαγού» με νέα τεύχη αλλά και επανεκδόσεις όχι μόνο δοκιμιακές, πάντα σε πρωτότυπα χρώματα και με τη φωτογραφία του συγγραφέα να καλύπτει πάντα το κεντρικό, τετράγωνου σχήματος οπισθόφυλλο.

Πρόκειται πραγματικά για μια σειρά από αριστουργηματικά κείμενα, από το Βιολί του Ρότσιλντ του Άντον Τσέχοφ μέχρι το Εγκώμιο του μακιγιάζ του Σαρλ Μποντλέρ. Το 25ο της σειράς είναι ο Καλεσμένος του Δράκουλα / Βαλπούργεια Νύχτα (μτφρ. Ευαγγελία Κουλιζάκη) – η εν λόγω αριστουργηματική ιστορία εκδόθηκε μετά τον θάνατο του Μπραμ Στόκερ από τη χήρα του, αφού είχε κοπεί από την αρχική έκδοση του Δράκουλα λόγω έκτασης, αν και ο συγγραφέας σκόπευε να τη χρησιμοποιήσει ως το πρώτο κεφάλαιο του μυθιστορήματος. Η σειρά ονομάστηκε έτσι όχι μόνο γιατί και τίτλοι της κυκλοφορούν σε άτακτα διαστήματα αλλά και οι επιλογές των κειμένων είναι άτακτες (γίνονται αποκλειστικά από τον εκδότη), όπως και οι χρωματικές επιλογές των εξωφύλλων.

Σειρά Minima

εκδόσεις ΜΙΕΤ

Σε έναν εκδοτικό οίκο που συνηθίζει να αναδεικνύει την ενδελεχή επιστημονική έρευνα σε όλες τις εκφάνσεις της θεωρητικής, φιλοσοφικής, επιστημονικής και ιστορικής αναζήτησης με πολυσέλιδες, ως επί το πλείστον, εκδόσεις, η κυκλοφορία μικρών εγχειριδίων από σπουδαίες προσωπικότητες της πανεπιστημιακής κοινότητας φαντάζει ιδανική.

Περισσότερο από αυτό, η σειρά του ΜΙΕΤ με τα βιβλιαράκια που κυκλοφορούν σε διαφορετικά χρωματιστά εξώφυλλα, αλλά με την ίδια πάντα αισθητική, ήρθε να προβάλει μια σειρά από δοκίμια που αποτέλεσαν σημείο αναφοράς και συζητήθηκαν ευρέως, όπως το περίφημο δοκίμιο του Οξφορδιανού Μπέρναρντ Ουίλιαμς, ο οποίος κατηγορήθηκε ως προασπιστής της «ηπειρωτικής» παράδοσης στους κόλπους της αναλυτικής φιλοσοφίας ενώ στην πραγματικότητα, όπως φαίνεται και από το ρηξικέλευθο δοκίμιό του Η κληρονομιά της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας (μτφρ. Σάββας Κονταράτος), επαναφέρει τις παραδοσιακές αξίες του ανθρωπισμού.

Αντίστοιχα, πάλι, ο σημαντικός Γερμανοεβραίος φιλόλογος Έριχ Άουερμπαχ στο κλασικό του πλέον δοκίμιο Ο Τζανμπατίστα Βίκο και η ιδέα της φιλολογίας συνέδεσε τις αρχές της φιλολογίας με το συνολικό όραμα του Βίκο για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, επιμένοντας ότι τελικά φιλολογική μας πατρίδα είναι όλη η υφήλιος. Πολύ σημαντική σειρά που άλλαξε τα δεδομένα στον χώρο της κυκλοφορίας των επιστημονικών έργων και συγγραμμάτων, οι εκδότες των οποίων ανέκαθεν έβλεπαν με βαθιά καχυποψία τα αποσπασματικά έργα.

Τα παράδοξα

εκδόσεις Δώμα

Παρότι δεν ξεκίνησαν με τη φιλοδοξία να αποτελέσουν τη μικρή σειρά των εκδόσεων Δώμα, τα Παράδοξα, δηλαδή η σειρά που επιμελείται ως εμπνευστής της ο Δημοσθένης Παπαμάρκος, έχει δείξει συγκεκριμένα δείγματα γραφής κυκλοφορώντας μικρά, αυτόνομα διηγήματα και μια νουβέλα.

Διαθέτοντας μια απέριττη αισθητική και αντίστοιχα εξώφυλλα, η σειρά έχει αναλάβει να συστήσει στο κοινό εμβληματικά έργα που ακροβατούν ανάμεσα στο παράδοξο, το τρομακτικό, το γκροτέσκο και το μοιραίο.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, εκτός από τη Μεταμόρφωση του Κάφκα, είναι το Χρώμα που ήρθε από το διάστημα του Χάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ και οι Ιτιές του Άλτζερνον Μπλάκγουντ, ένα άκρως ατμοσφαιρικό κείμενο για το ζοφερό κάλεσμα από το άγνωστο, που θωρείται πλέον κλασικό το βιβλίο και ο Λάβκραφτ θεώρησε ως το σπουδαιότερο έργο της λογοτεχνίας του παράδοξου. Αυτό είναι, άλλωστε, το κριτήριο για την επιλογή των συγκεκριμένων έργων που ευτυχώς έχουν μεταφραστεί εξαιρετικά από τη Μαργαρίτα Ζαχαριάδου.

MicroMEGA

εκδόσεις Ροές

Η πιο αναγνωρίσιμη και η πιο παλιά, ίσως, σειρά με μικρά κλασικά κείμενα αξεπέραστων συγγραφέων που είτε άλλαξαν τα δεδομένα είτε αποδείχτηκαν αρκετά προφητικά και προκλητικά ώστε να κυκλοφορήσουν αυτόνομα. Χαρακτηριστικό είναι το Πρώτο ταξίδι στην Ελλάδα του Κωνσταντίνου Καβάφη, τα Ανθελληνικά του Ροΐδη ή η Μικρή κατήχηση για τις κατώτερες τάξεις του Αυγούστου Στρίντμπεργκ.

Ευτυχώς, η σειρά, που την επιμελούνταν ο Αλέξανδρος Βέλιος, δεν έχασε με το πέρασμα των χρόνων τον ρηξικέλευθο χαρακτήρα και την ανατρεπτική της ματιά, συνεχίζοντας με κείμενα σπουδαίων λογοτεχνών.

Εξού και ότι η παλιότερη σειρά microMEGA μετατράπηκε σε microMEGA-Λογοτεχνία με στόχο να αναδείξει άγνωστα σε πολλούς κείμενα κλασικών συγγραφέων αλλά και απρόσμενες όψεις του έργου τους. Χαρακτηριστικό, πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η Χλωμή Κυρία του Αλέξανδρου Δουμά σε μετάφραση, εισαγωγή και επίμετρο Γιώργου Θάνου που αποκαλύπτει την αγάπη του συγγραφέα του Κόμη Μοντεχρίστο για τη γοτθική λογοτεχνία.

Μικρά κλασικά

εκδόσεις Πατάκη

Η σειρά των Μικρών Κλασικών των εκδόσεων Πατάκη ξεκίνησε, με υπεύθυνο τον Σπύρο Τσακνιά, να εκδίδει κλασικά κείμενα Ελλήνων και ξένων λογοτεχνών, όπως η Άσχημη Αδελφή του Δημήτριου Βικέλα ή το Κάιν και άλλες ιστορίες του Κωνσταντίνου Θεοτόκη, και εξελίχθηκε σε σταθερή αξία όσον αφορά την κυκλοφορία σπουδαίων έργων που είτε δεν ήταν τόσο γνωστά είτε δεν είχαν τύχει της δέουσας προσοχής.

Στην πορεία, η εκδοτική ομάδα έδωσε έμφαση στις νέες, καλές μεταφράσεις και, ακολουθώντας τα βήματα των εκδόσεων Penguin, επένδυσε στην ωραία αισθητική με τα λιτά, ρετρό εξώφυλλα.

Κλασικό παράδειγμα η απρόσμενη, σπουδαία Επιστροφή του Τζόζεφ Κόνραντ (σε ωραία μετάφραση από τον Τάκη Μενδράκο), με τη διεισδυτική ματιά του σπουδαίου Βρετανού πολωνικής καταγωγής συγγραφέα να εστιάζει στις ανθρώπινες σχέσεις και στην απουσία της πραγματικής αγάπης. Πολυαναμενόμενη και πολυσυζητημένη η επικείμενη έκδοση του βιβλίου του Ντ. Χ. Λόρενς, Μυρωδιά χρυσανθέμων και άλλα διηγήματα, ένα πολυδιάστατο κείμενο που αποκαλύπτει την ανατρεπτική δύναμη γραφής του Κόνραντ σε μετάφραση Μαρίας Κατή και Ελευθερίας Παπουτσάκη-Ντρίβα.

Τα μικρά

εκδόσεις Μεταίχμιο

Η απόδειξη ότι τα ακριβά αρώματα, δηλαδή τα σπουδαία κείμενα, εξακολουθούν να κρύβονται σε μικρά μπουκάλια είναι ότι διευρύνεται ο κύκλος των εκδόσεων με τα κλασικά κείμενα που κυκλοφορούν σε ευσύνοπτες εκδόσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι εκδόσεις Μεταίχμιο που εγκαινίασαν πριν από κάποιους μήνες νέα σειρά με έργα, τα οποία, όπως επισημαίνουν, «έχουν σημαδέψει το πολιτισμικό υπόβαθρο της σύγχρονης κοινωνίας και μεταφέρουν διαχρονικά μηνύματα για την ανθρώπινη συνείδηση».

Πρεσβεύοντας, λοιπόν, ότι κάθε αναγνώστρια και κάθε αναγνώστης πρέπει να έχουν πρόσβαση στα μεγάλα κείμενα, οι υπεύθυνοι των εκδόσεων επενδύουν στην κυκλοφορία ολιγοσέλιδων, αλλά σπουδαίων έργων του 19ου και του 20ού αιώνα.

Η έμφαση δίνεται σε διηγήματα από την ελληνική και παγκόσμια λογοτεχνία, σε εμβληματικά δοκίμια αλλά και σε σχετικά άγνωστα αλλά πολύ σημαντικά κείμενα. Τα βιβλιαράκια κυκλοφορούν με εξώφυλλα που συνάδουν με το ύφος εκάστοτε βιβλίου. Η σειρά εγκαινιάστηκε με τους Νεκρούς του Τζέιμς Τζόις, το τελευταίο από τα δεκαπέντε διηγήματα της συλλογής Οι Δουβλινέζοι, που φέρει την ποιοτική υπογραφή του Αχιλλέα Κυριακίδη στη μετάφραση και στις σημειώσεις, και συνέχισε με τον Γουίλιαμ Γουίλσον του Έντγκαρ Άλαν Πόε σε μετάφραση Κατερίνας Σχινά.

Σειρά με τις τελευταίες συνεντεύξεις

εκδόσεις Key Books

Οι εκδόσεις Key Books, που έχουν αναλάβει να «ξεκλειδώσουν» τα μυστικά της ψυχής και της συνείδησης, πόνταραν από νωρίς στα μικρά, ευσύνοπτα βιβλία που περιέχουν τα μεγάλα μυστικά.

Μία από τις πιο γνωστές τους σειρές είναι αυτή που προσέφερε συμβουλές επιβίωσης, ακροβατώντας μεταξύ των γνωστών βιβλίων αυτοβελτίωσης και της σάτιρας (βλέπε το Κλέψε σαν καλλιτέχνης του Όστιν Κλέον και το Ευτυχείτε του Βασίλη Τσακίρογλου), ενώ μια άκρως πρωτότυπη σειρά είναι αυτή με τις εξομολογήσεις κορυφαίων προσωπικοτήτων.

Ονομάζεται «Η τελευταία συνέντευξη και άλλες συζητήσεις» και συγκεντρώνει σε λίγες μόλις σελίδες συνομιλίες με προσωπικότητες από διαφορετικούς τομείς και με διαφορετική πορεία, οι οποίες αποκαλύπτουν τις μύχιες σκέψεις τους, ενώ ταυτόχρονα γράφουν ιστορία ως οι τελευταίες εξομολογήσεις τους όσο ήταν ακόμα εν ζωή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Τελευταία συνέντευξη: Έρνεστ Χέμινγουεϊ που περιλαμβάνει τέσσερις συνεντεύξεις του κορυφαίου Αμερικανού συγγραφέα, μεταξύ των οποίων και η τελευταία. Όσον αφορά την κρίσιμη πλέον ερώτηση τι διαβάζει, ενδεικτική είναι η λιτή του απάντηση, με το γνωστό, αποστομωτικό του ύφος: «Τα πάντα. Αρκεί να είναι καλά γραμμένα».

Τα άστεγα

εκδόσεις Κίχλη

Μένοντας πιστή στις φιλολογικές αρχές που πρεσβεύουν ότι οι σειρές αντικατοπτρίζουν την ταυτότητα και την ποιότητα του εκάστοτε εκδοτικού οίκου, οι εκδόσεις Κίχλη καθιερώνουν σειρές που αφήνουν το δικό τους αποτύπωμα στα ελληνικά γράμματα με φροντισμένα βιβλία και καινοτόμες, πάντα, προτάσεις, κυρίως χωρίς εκπτώσεις στην ποιότητα.

Μία από τις πιο απρόσμενες σειρές, εκτός από τη μικρή σειρά με τα κλασικά κείμενα, είναι τα Άστεγα με διάφορα αταξινόμητα κείμενα, εξομολογητικές σημειώσεις, σκέψεις ακόμα και αφορισμούς Ελλήνων και ξένων συγγραφέων.

Αντιπροσωπευτικές είναι οι Σημειώσεις για μια ιδιωτική θεωρία της λογοτεχνίας του Αχιλλέα Κυριακίδη, ένα πολύτιμο, εμπειρικό απόσταγμα της πολύχρονης τριβής του συγγραφέα και μεταφραστή με το φαινόμενο της λογοτεχνίας σε όλες της τις μορφές αλλά και ο Σχοινοβάτης του Κριστιάν Μπομπέν για την παράξενη φιλία μεταξύ του αφηγητή και ενός ανθρώπου με κεφάλι αλόγου σε μετάφραση Φοίβου Ι. Πιομπίνου και Μπεατρίς Κόνολι.

Αστερισμοί

εκδόσεις Στερέωμα

Μια νέα σειρά, που έρχεται να καλύψει το κενό των κλασικών ιστοριών τρόμου, συνομιλώντας άμεσα με τα Παράδοξα των εκδόσεων Δώμα, αλλά με μια έντονα ανατρεπτική σφραγίδα, είναι οι Αστερισμοί των εκδόσεων Στερέωμα.

Στόχος τους είναι να συγκλονίσουν τον αναγνώστη, εισάγοντάς τον στις σκοτεινές ατραπούς ιστοριών και αφηγήσεων που έχουν γράψει ιστορία.

Η αρχή έγινε με το αντιπολεμικό διήγημα Περιστατικό στη γέφυρα του Άουλ Κρικ του Άμπροουζ Πιρς, για να ακολουθήσει η περίφημη Κούκλα της Ντι Μοριέ, ενώ πρόσφατα κυκλοφόρησε το Πένα, πενάκι, δηλητήριο - Σπουδή στο πράσινο του Όσκαρ Ουάιλντ για τον αξέχαστο μύθο του δηλητηριαστή ως γνήσιας μετενσάρκωσης του gothic villain και ως τοy κατεξοχήν εξεγερμένου μαύρου αγγέλου της γοτθικής μυθιστορίας. Άκρως κατατοπιστική η εισαγωγή της μεταφράστριας Ευαγγελίας Κουλιζάκη.

Τα μικρά, ξεχωριστά δοκίμια

εκδόσεις Ποταμός

Χρόνια τώρα οι εκδόσεις Ποταμός έχουν αναλάβει να φωτίσουν τα μικρά δοκίμια σπουδαίων μυθιστοριογράφων για τη ζωή (Τι σημαίνει για μένα ζωή - Πώς έγινα σοσιαλιστής του Τζακ Λόντον), τη σημασία του ψεύδους (Η τέχνη του ψεύδους του Μαρκ Τουέιν), την ηδονή του να μισείς (ναι, υπάρχει και αυτή κατατεθειμένη σε εγχειρίδιο από τον Γουίλιαμ Χάζλιτ με τον τίτλο Περί ηδονής του να μισείς).

Τα άκρως αυτά κατατοπιστικά εγχειρίδια κυκλοφορούν με το χαρακτηριστικό αρχικό γράμμα του συγγραφέα να δεσπόζει στο λιτό, διαφορετικού κάθε φορά χρώματος εξώφυλλο και θεωρούνται πλέον σημεία αναφοράς στον εκδοτικό χώρο. Από τα πιο αντιπροσωπευτικά και σχετικά πρόσφατα της σειράς τα Ανόητα γυναικεία μυθιστορήματα της Τζορτζ Έλιοτ (μτφρ. Σπύρος Γιανναράς) και το Πώς να ζεις 24 ώρες το 24ωρο του Άρνολντ Μπένετ (μτφρ. Χριστίνα Θεοχάρη).

Τα Συλλεκτικά

εκδόσεις Στίλβη

Η Μαρία Γυπαράκη, η οποία έχει γράψει τη δική της ξεχωριστή παρουσία στον εκδοτικό χώρο ως σύμβουλος κλασικών σειρών, μεταφράστρια και ένας άνθρωπος που ξέρει καλά το βιβλίο σε όλες τις εκφράσεις του, ξεκινά ένα νέο εγχείρημα με τις εκδόσεις Στίλβη και τη σειρά των Συλλεκτικών.

Στόχος της σειράς είναι να συστήσει στο κοινό σπάνια γνωστά-άγνωστα κείμενα, τα οποία, όπως επισημαίνει η ίδια, «διαμόρφωσαν κινήματα και ιδεολογίες, αφήνοντας ανεξίτηλο το στίγμα τους».

Μάλιστα, η σειρά θα έχει πάντα την ίδια τιμή, ανεξαρτήτως μεγέθους, προσβλέποντας στον εκδημοκρατισμό της σπανιότητας, αν και πρόκειται για μικρά, ευσύνοπτα κείμενα ξεχωριστής αξίας. Έχουν χαρακτήρα χειροποίητο και στόχος τους τους είναι η ανάδειξη άγνωστων διαμαντιών που έγραψαν ιστορία, ξεσήκωσαν, συζητήθηκαν και προκάλεσαν.

Παράδειγμα αποτελεί η ανατρεπτική και εμβληματική Μπιμπί-λα-Μπιμπίστ (μτφρ. Μαρία Γυπαράκη) της Ρεϊμόντ Λινοσιέ, της μυστήριας μορφής των γαλλικών γραμμάτων του Μεσοπολέμου, ένα βιβλίο που αγαπήθηκε από τους πλέον πρωτοπόρους και ρηξικέλευθους συγγραφείς όπως ο Έζρα Πάουντ και θεωρείται πλέον από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα φεμινιστικής γραφής.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.