Ο όμορφος κοσμοπολιτισμός της Παλμύρας μέσα από ένα ενδιαφέρον βιβλίο

Ο όμορφος κοσμοπολιτισμός της Παλμύρας μέσα από ένα ενδιαφέρον βιβλίο Facebook Twitter
H Παλμύρα υπήρξε το πιο εύγλωττο και αδιάψευστο κομμάτι της ρωμαϊκής πολυπολιτισμικότητας.
0

Το έγκλημα που συντελέστηκε στον μυθικό αυτό τόπο, στην όαση που ξεχώριζε, σαν θείο δώρο, στην καρδιά της ερήμου και στην πόλη που δέσποζε εκεί θριαμβευτικά ανά τους αιώνες δεν είναι μόνο τεράστιο, αλλά και ανυπολόγιστων συνεπειών. Κανείς δεν μπορεί να αποτιμήσει το μέγεθος της συμβολικής και πραγματικής απώλειας από την καταστροφή του ναού του Βαάλ, τη λεηλασία του μουσείου, το γκρέμισμα των αγαλμάτων με βαριοπούλες και τη θυσία 25 Σύριων μπροστά στις κάμερες μέσα στο ρωμαϊκό θέατρο της Παλμύρας από τους εξτρεμιστές του ISIS. Οι εικόνες προκαλούν πόνο και νοερές μαχαιριές σαν αυτές που ένιωθε ο βαθύς γνώστης της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας Πωλ Βεν όταν έγραφε το συναρπαστικό βιβλίο του Παλμύρα - Ένας αναντικατάστατος θησαυρός που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις της Εστίας σε μετάφραση Ειρήνης Μητούση και επίμετρο του Τάκη Αναστασόπουλου. Το πέπλο του θανάτου έχει σκεπάσει σήμερα τα μέρη όπου συνήθιζαν να ξαποσταίνουν τα αρχαία χρόνια οι ταξιδιώτες κατά το μακρύ ταξίδι τους από την Κίνα και να χαίρονται τη «νύφη της ερήμου», όπως αποκαλούσαν την Παλμύρα – τη δροσιά από τους φοίνικες, τα λιόδεντρα και τα αμπέλια. Από εδώ, ως γνωστόν, περνούσε ο δρόμος του μεταξιού, η πανάρχαια οδική αρτηρία που έκανε την περιοχή περίοπτη, αναδεικνύοντάς την αργότερα, τον καιρό της Ζηνοβίας, σε ζείδωρη νησίδα πολιτισμού για ολόκληρο τον κόσμο. Αναγνωρίζοντας, λοιπόν, την ύψιστη σφραγίδα του κοσμοπολιτισμού που δεν επέτρεψε στην πόλη αυτή να έχει μονοδιάστατη ταυτότητα, ο Πωλ Βεν την κατατάσσει, στη συνέχεια, στις σπουδαίες ηγεμονικές πόλεις των ρωμαϊκών χρόνων και της αποδίδει ελληνορωμαϊκό μάλλον, παρά ανατολίτικο χαρακτήρα. Λόγω του αναγνωρίσιμου ελληνορωμαϊκού χαρακτήρα της, των επιβλητικών ναών και της λεωφόρου των κιόνων, η πόλη ξεκούραζε και καθησύχαζε τους επισκέπτες της ακριβώς γιατί δεν είχε τίποτα ασυνήθιστο ή άγνωστο σε σχέση με τις υπόλοιπες.

Και μπορεί από τα αρχαία χρόνια οι κάτοικοι της Παλμύρας να μιλάνε αραμαϊκά, η κοσμοπολίτικη ματιά της όμως αποκαλύπτει, στη συνέχεια, ελληνικές και ρωμαϊκές επιρροές, αφού πολλές από τις επιγραφές γράφονταν και στις δύο γλώσσες.


Με το γνωστό ταμπεραμέντο και το ταλέντο του μοναδικού και ιδανικού αφηγητή, ο 86χρονος σήμερα Πωλ Βεν αφουγκράζεται τη σπουδαιότητα της Παλμύρας, παρακολουθώντας τον τρόπο που αντιδρούσαν οι κάτοικοί της, ανιχνεύοντας τις μικρές λεπτομέρειες που μόνο αυτός, ο αυθεντικός και ανυπότακτος πανεπιστημιακός, καταφέρνει να εντοπίσει, εντοπίζοντας πολιτισμικές διαφορές ακόμα και στον τρόπο μελέτης των μικροβίων! Χτισμένη στη συριακή έρημο κι ενώνοντας τις «φιλόξενες όχθες του Ευφράτη με τα εύφορα εδάφη της Περσίας», η Παλμύρα υπήρξε καταρχάς ένας σημαντικός σταθμός για τις διαδρομές των καραβανιών που έρχονταν από τη Μεσόγειο και κατευθύνονταν προς τον Ευφράτη. Αυτό εξηγεί και τον πλούσιο χαρακτήρα της, καθώς οι διερχόμενοι αναγκάζονταν να πληρώσουν στην πόλη τελωνειακούς φόρους αλλά και να αναζητήσουν, όπως τονίζει ο Βεν, τις συμβουλές των ντόπιων καμηλιέρηδων, οι οποίοι παράλληλα αναλάμβαναν να μεταφέρουν εγγυημένα τα εμπορεύματά τους. Αυτό τους μετέτρεψε σε εμπόρους που μπορούσαν «να διαπραγματεύονται με Έλληνες συναδέλφους τους στη Σελεύκεια του Τίγρη» και να αναδειχτούν στους καλύτερους «συνοδιάρχες». Και μπορεί από τα αρχαία χρόνια οι κάτοικοι της Παλμύρας να μιλάνε αραμαϊκά, η κοσμοπολίτικη ματιά της όμως αποκαλύπτει, στη συνέχεια, ελληνικές και ρωμαϊκές επιρροές, αφού πολλές από τις επιγραφές γράφονταν και στις δύο γλώσσες. Χαρακτηριστικό είναι το περίφημο «δασμολόγιο της Παλμύρας» –που αυτήν τη στιγμή βρίσκεται στο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης– το οποίο είναι γραμμένο στα ελληνικά αλλά και στην τοπική διάλεκτο. Εξελληνισμένοι ήταν και οι άρχοντες, καθώς «τα παιδιά τους μάθαιναν ελληνικά από τους μύθους του Αισώπου (ανακαλύφθηκαν στην Παλμύρα πλάκες ενός μαθητή που τους αντέγραφε), ενώ οι ίδιοι έφεραν τους επίσημους αυτοκρατορικούς τίτλους και ανήκαν στους κυρίαρχους του κόσμου», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Βεν.


Αλλά αυτή που ανέδειξε την περιοχή όσο καμία είναι μια γυναίκα, η Ζηνοβία. «Τώρα που έγινε η Ζηνοβία βασίλισσα πολλών χωρών μεγάλων, τώρα που τη θαυμάζει όλη η Ανατολή και τη φοβούνται και οι Ρωμαίοι ακόμη, γιατί το μεγαλείο της να μην είναι πλήρες;» αναρωτιόταν στο ποίημά του ο δικός μας Καβάφης που γνώριζε τη σπουδαιότητά της αλλά και την αδυναμία της να καταστεί η νέα ηγέτιδα της Ρώμης. Η γυναίκα που κληρονόμησε από τον δολοφονηθέντα σύζυγό της Οδαίναθο «το βασίλειο, τον στρατό και τους οπαδούς του» είναι εκείνη που πίστεψε ότι η Παλμύρα μπορεί να γίνει η νέα αυτοκρατορία. Και ως φέρελπις Ρωμαία αυτοκράτειρα θεώρησε ότι στο επίκεντρό της η πόλη πρέπει να έχει τη γνώση: «Σαν ελληνιστική βασίλισσα, περιβάλλεται από λογίους. Ο Καλλίνικος, Άραβας γεννημένος στην Πέτρα που κατείχε τη δημόσια έδρα της ρητορικής στην Αθήνα, της αφιερώνει ένα βιβλίο, όπου την παραλληλίζει με την Κλεοπάτρα. Η ανώτερη τάξη οφείλει να βρίσκεται σε επαφή με όλες τις σχολές Φιλοσοφίας. Έχει τον δικό της φιλόσοφο, τον πλατωνιστή Λογγίνο» γράφει με θαυμασμό και πάθος ο Πολ Βεν. Μετά τη Ζηνοβία ήρθε το τέλος μιας τέτοιας πόλης, που για τον Γάλλο ιστορικό αποτελεί υπόδειγμα όλων, αφού η Παλμύρα υπήρξε το πιο εύγλωττο και αδιάψευστο κομμάτι της ρωμαϊκής πολυπολιτισμικότητας. Σε αυτή την πολύφερνη κόρη της Συρίας, σε ένα μυθικό παρελθόν που όριζαν οι θεϊκές φιγούρες της γνώσης και των άστρων και σε μια πόλη που τόλμησε να επιτρέψει σε μια γυναίκα να τη διαφεντέψει φώλιασαν όλες οι δημιουργικές επιρροές του αστικού μεγαλείου.

Ο όμορφος κοσμοπολιτισμός της Παλμύρας μέσα από ένα ενδιαφέρον βιβλίο Facebook Twitter
Freer Gallery of Art | Arthur M. Sackler Gallery Library

Γι' αυτό και ο Βεν εξακολουθεί να την επικαλείται ως κατεξοχήν ιδανικό παράδειγμά του: «Η ιστορία της Παλμύρας θα μείνει ως η ιστορία μιας μικρής κοινωνίας που ζούσε στη μεθόριο του μεγάλου πολιτισμού, από τον οποίο είχαν επηρεαστεί, λιγότερο ή περισσότερο, οι τοπικές της ελίτ, γεγονός που είχε οδηγήσει στη δημιουργία μιας μεικτής κουλτούρας. Διατρέχοντας με το βλέμμα τον χάρτη της αυτοκρατορίας, δεν βλέπουμε σε ποιο άλλο σημείο θα μπορούσαν να διασταυρωθούν τόσο πολλές επιδράσεις: η παλιά Μεσοποταμία, η αρχαία αραμαϊκή Συρία, η Φοινίκη, λίγο Περσία, περισσότερο Αραβία, με αρμό όλων αυτών την ελληνική κουλτούρα και το ρωμαϊκό πλαίσιο». Όπως γράφει ο Έρνεστ Βιλ: «Ο πολιτισμικός σοβινισμός, επινόηση του 19ου αιώνα, δεν ίσχυε στην αρχαιότητα». Κι αυτό ακριβώς κρατάει ο σπουδαίος αυτός συγγραφέας και ιστορικός, ο οποίος διαπιστώνει πως ο εθνικισμός είναι ένα νεόκοπο, σχετικά, κατασκεύασμα για να αποδοθεί ως χαρακτηρισμός στην Παλμύρα και πως η ελευθερία, ο κοσμοπολιτισμός και ο σεβασμός της κουλτούρας του άλλου έφτασαν εδώ στο απόγειό τους. Από την αυγή του ρωμαϊκού κόσμου, η γη της Παλμύρας στάθηκε πηγή ανεξάντλητης γοητείας, για να φτάσει να είναι σήμερα πηγή θλίψης, καθώς τα δοξασμένα σύμβολά της διαδέχτηκαν ο θρησκευτικός ρεβανσισμός και το μίσος.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Βιβλίο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το «προπατορικό αμάρτημα» του Τζο Μπάιντεν

Βιβλίο / Ποιο ήταν το θανάσιμο σφάλμα του Τζο Μπάιντεν;

Ένα νέο βιβλίο για τον πρώην Πρόεδρο αποτελεί καταπέλτη τόσο για τον ίδιο όσο και για τη δουλοπρεπή κλίκα πιστών και μελών της οικογένειάς του, που έκαναν το παν για να συγκαλύψουν τον ραγδαίο εκφυλισμό της γνωστικής του ικανότητας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ντίνος Κονόμος

Βιβλίο / «Ο κύριος διευθυντής (καλό κουμάσι) έχει αποφασίσει την εξόντωσή μου…»

Ο Ντίνος Κονόμος, λόγιος, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, υπήρξε συνεχιστής της ζακυνθινής πνευματικής παράδοσης στον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής παρουσιάζει έργα και ημέρες ενός ανθρώπου που «δεν ήταν του κόσμου τούτου».
ΦΙΛΙΠΠΟΣ Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ
Η ζωή του Καζαντζάκη σε graphic novel από τον Αλέν Γκλικός

Βιβλίο / Ο Νίκος Καζαντζάκης όπως δεν τον είχαμε ξαναδεί σε ένα νέο graphic novel

Ο ελληνικής καταγωγής Γάλλος συγγραφέας Αλέν Γκλικός καταγράφει την πορεία του Έλληνα στοχαστή στο graphic novel «Καζαντζάκης», όπου ο περιπετειώδης και αντιφατικός φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος ψυχαναλύεται για πρώτη φορά και συστήνεται εκ νέου στο ελληνικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πετρίτης»: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ηχητικά Άρθρα / Πετρίτης: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ο Τζoν Άλεκ Μπέικερ αφιέρωσε δέκα χρόνια από τη ζωή του στην παρατήρηση ενός πετρίτη και έγραψε ένα από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία της αγγλικής λογοτεχνίας – μια από τις σημαντικότερες καταγραφές της άγριας ζωής που κινδυνεύει να χαθεί για πάντα. Κυκλοφόρησε το 1967 αλλά μόλις τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια οι κριτικοί και το κοινό το ανακάλυψαν ξανά.
M. HULOT
Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Ας μην αφήνουμε τον Θεό στους πιστούς» 

Βιβλίο / Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Αν αξίζει ένα πράγμα στη ζωή, αυτό είναι η ομορφιά»

Εν όψει της εμφάνισής του στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, στις 21 Μαΐου, ο Λατινοαμερικανός συγγραφέας-φαινόμενο Μπενχαμίν Λαμπατούτ μιλά στη LiFO για τον ρόλο της τρέλας στη συγγραφή, τη σχέση επιστήμης και λογοτεχνίας και το μεγαλείο της ήττας – και δηλώνει ακόμα φανατικός κηπουρός και εραστής της φύσης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Άντονι Μπέρτζες: «Έρνεστ Χέμινγουεϊ»

Το Πίσω Ράφι / Ο Χέμινγουεϊ ήταν ένας φωνακλάς νταής αλλά κι ένας σπουδαίος συγγραφέας του 20ού αιώνα

Η βιογραφία «Έρνεστ Χέμινγουεϊ - Μια ζωή σαν μυθοπλασία» του Βρετανού συγγραφέα Άντονι Μπέρτζες αποτυπώνει όχι μόνο την έντονη και περιπετειώδη ζωή του κορυφαίου Αμερικανού ομοτέχνου του αλλά και όλο το εύρος της αντιφατικής προσωπικότητάς του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

Βιβλίο / 21η ΔΕΒΘ: Εξωστρέφεια και καλύτερη οργάνωση αλλά μένουν ακόμα πολλά να γίνουν

Απολογισμός της 21ης ΔΕΒΘ που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά υπό την αιγίδα του νεοσύστατου ΕΛΙΒΙΠ. Σε ποιο βαθμό πέτυχε τους στόχους της και ποια στοιχήματα μένει ακόμα να κερδίσει;
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Η ποίηση όχι μόνο αλλάζει τον κόσμο, τον δημιουργεί» ​​​​​​/Μια νέα ανθολογία ελληνικής queer ποίησης μόλις κυκλοφόρησε στα ισπανικά /11 Έλληνες ποιητές σε μια νέα ισπανική queer ανθολογία /Queer ελληνική ποίηση σε μια νέα δίγλωσση ισπανική ανθολογία

Βιβλίο / Μια Ισπανίδα καθηγήτρια μεταφράζει ελληνική queer ποίηση

Η María López Villalba, καθηγήτρια Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, μετέφρασε 11 ελληνικά ποιήματα, σε μια πρόσφατη ανθολογία που προσφέρει στο ισπανόφωνο κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει τη σύγχρονη ελληνική queer –και όχι μόνο– ποίηση.
M. HULOT
«Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Βιντσέντζο Λατρόνικο / «Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Ο Ιταλός συγγραφέας και υποψήφιος για το βραβείο Booker, Βιντσέντζο Λατρόνικο, μιλά στη LIFO για το πολυσυζητημένο βιβλίο του «Τελειότητα», στο οποίο αποτυπώνει την αψεγάδιαστη αλλά ψεύτικη ζωή μιας ολόκληρης γενιάς ψηφιακών νομάδων στην Ευρώπη, καθώς και τη μάταιη αναζήτηση της ευτυχίας στην ψηφιακή εποχή.
M. HULOT
Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Ηχητικά Άρθρα / Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Το όνομά της έχει συνδεθεί με την εικόνα μιας αδίστακτης, σεξουαλικά ακόρεστης και επικίνδυνης γυναίκας. Ένα νέο βιβλίο, όμως, έρχεται να αμφισβητήσει αυτή τη στερεοτυπική αφήγηση και να φωτίσει μια διαφορετική εκδοχή της ιστορίας της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Rene Karabash

Βιβλίο / Rene Karabash: «Θέλω πίσω τη γυναικεία δύναμη που μου στέρησαν οι άνδρες»

Η Βουλγάρα συγγραφέας Rene Karabash μιλά για το μυθιστόρημά της «Ορκισμένη», που τιμήθηκε με το βραβείο Ελίας Κανέτι, και στο οποίο εστιάζει στην ιστορία των «ορκισμένων παρθένων» γυναικών των Βαλκανίων που επέλεξαν να ζήσουν ως άνδρες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Δυο γυναίκες συγγραφείς αποκαλύπτουν τα κρυφά μυστικά της γραφής

Βιβλίο / Όλες οι γυναίκες του κόσμου στο νέο βιβλίο της Αμάντας Μιχαλοπούλου

Στο «Μακρύ ταξίδι της μιας μέσα στην άλλη», η μητρότητα γίνεται ο συνδετικός κρίκος που ενώνει όλες τις μητέρες και όλες τις κόρες με τις γυναίκες της Ιστορίας που θαυμάσαμε, αλλά και τις ανώνυμες «Παναγίες» που κράτησαν στους ώμους τους τα βάρη της ανθρωπότητας.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Βιβλίο / «Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Στο νέο του βιβλίο, «Lost Things Found», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Hyper Hypo, ο εικαστικός φωτογράφος Αντώνης Θεοδωρίδης εξερευνά τον μαγικό κόσμο της υπαίθριας αγοράς του Ελαιώνα.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Ντιντιέ Εριμπόν: «Καιρός για ένα κίνημα των ηλικιωμένων!»

Ντιντιέ Εριμπόν / Ντιντιέ Εριμπόν: «Να πάψουμε να βλέπουμε τους ηλικιωμένους ως κοινωνικούς παρίες»

Από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς σύγχρονους Γάλλους στοχαστές, ο Ντιντιέ Εριμπόν συνδύασε στα βιβλία του τα δύσκολα βιώματα της νεότητάς του με μια εμπεριστατωμένη, αλλά και εικονοκλαστική, κοινωνικοπολιτική «ακτινογραφία» της γαλλικής κοινωνίας. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κεχαγιάς

Βιβλίο / «Το να εκδίδεις βιβλία στην Ελλάδα είναι σαν να παίζεις στο καζίνο»

Η Γεννήτρια είναι ένας νέος εκδοτικός οίκος αφιερωμένος στη σύγχρονη λογοτεχνία. Ο εκδότης της, συγγραφέας και μεταφραστής, Παναγιώτης Κεχαγιάς, μιλά για τις δυσκολίες και τις χαρές του εγχειρήματος, για το πώς σκοπεύει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας ιδιαίτερα ανταγωνιστικής αγοράς, καθώς και για τους πρώτους τίτλους που ετοιμάζεται να εκδώσει.
M. HULOT
Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Οι Αθηναίοι / Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Η εκτέλεση του Μπελογιάννη τον έκανε αριστερό. Η αυτοκτονία του Νίκου Πουλαντζά, μπροστά στα μάτια του, τον καθόρισε. Ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, αφηγείται το προσωπικό του ταξίδι και την πνευματική περιπέτεια μιας ολόκληρης εποχής, από τη διανόηση του Παρισιού μέχρι τους δρόμους της πολιτικής και τις αίθουσες των πανεπιστημίων.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ