Νάνα Μούσχουρη: «Είμαι ικανή ν’ αγαπήσω, αλλά όχι να πέσω στα πόδια του ανθρώπου που αγαπώ»

Ν. Μούσχουρη- Φ. Απέργης: «Το όνομά μου είναι Νάνα» Facebook Twitter
Η Νάνα Μούσχουρη με φόντο την Ακρόπολη.
0

«Ne me quitte pas». Όταν η Νάνα Μούσχουρη κλήθηκε να ερμηνεύσει το πασίγνωστο τραγούδι του Ζακ Μπρελ, ένα από τα πιο παράφορα, τα πιο δραματικά τραγούδια του 20ού αιώνα, τα βρήκε σκούρα. «Δεν το αισθάνθηκα ποτέ», ομολογεί. Αντίστοιχες δυσκολίες συνάντησε μ’ ένα τραγούδι ερωτικής ταπείνωσης που έγραψε ειδικά γι’ αυτήν ο Σερζ Γκενσμπούργκ, το «Les yeux pour pleurer», και το οποίο δεν έγινε ποτέ επιτυχία – δεν της ταίριαζε.

«Δεν μπορούσα να φανταστώ ότι δεν μου απομένουν παρά μάτια για να κλαίω, όπως λένε οι στίχοι. Είμαι ικανή ν’ αγαπήσω, αλλά όχι να πέσω στα πόδια του ανθρώπου που αγαπώ. Ο Μπρελ, αντίθετα, ήταν ταλαιπωρημένος εραστής. Όπως και η Μπίλι Χόλιντεϊ και η Πιαφ. Τους θαυμάζω αυτούς τους καλλιτέχνες, αυτούς τους ανθρώπους που φτάνουν ως το μεδούλι της ζωής. Στον εαυτό μου αυτό δεν το επέτρεψα. Στο τραγούδι, ναι, πήρα τις πιο τολμηρές κατευθύνσεις. Αλλά το τραγούδι είναι γενναιόδωρος εραστής. Σου επιστρέφει την αγάπη που του προσφέρεις».

«Εμένα», παραδέχεται, «με συγκινούσε που οι πόρνες της Μασσαλίας, του Αμβούργου και του Άμστερνταμ έκαναν ουρά στις συναυλίες μου. Κι ούτε μ’ ενόχλησε ποτέ που πολλές drag queen και τραβεστί με μιμήθηκαν στις παραστάσεις τους… Βλέποντάς τους ένιωθα ότι γινόμουν αποδεκτή σε μια περιθωριακή κοινότητα. Περιθωριακή ένιωθα κι εγώ».

Αυτός ο «γενναιόδωρος εραστής» πρωταγωνιστεί και στη βιογραφία της Μούσχουρη «Το όνομά μου είναι Νάνα» (Λιβάνης, 2007), ένα δυσεύρετο πια βιβλίο που προέκυψε από την απόφασή της ν’ αφηγηθεί την πλούσια σε εμπειρίες και επιτυχίες ζωή της στον δημοσιογράφο Φώτη Απέργη, χωρίς ούτε τις αδυναμίες της ν’ απαλείψει, ούτε τις πίκρες της να κρατήσει κρυφές. Πράγματι, είτε από υπερβολική δόση αξιοπρέπειας είτε από φόβο, η Μούσχουρη δεν υπήρξε ριψοκίνδυνη στον έρωτα. Από κοπελίτσα, άλλωστε, είχε συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι η εμφάνισή της δεν είναι από εκείνες που καίνε καρδιές. Οχυρωμένη πίσω από τα μυωπικά γυαλιά και ανένδοτη στο να προσαρμόσει την εικόνα της στις επιταγές της showbiz, δόθηκε ψυχή τε και σώματι στη μουσική. Και ανταμείφθηκε.

νανα μουσχουρη
Η βιογραφία της Νάνας Μούσχουρη «Το όνομά μου είναι Νάνα» (Λιβάνης, 2007) είναι εξαντλημένη. 

Για τη γενιά των Ελλήνων συνομηλίκων της, όσων δηλαδή οδεύουν προς τα ενενήντα, αλλά όχι μόνο, η Μούσχουρη αντιπροσωπεύει πάνω απ’ όλα την αγαπημένη ερμηνεύτρια του Χατζιδάκι: μια φωνή που θα μπορούσε να διαπρέψει στη λυρική σκηνή αλλά που οδηγήθηκε στα μονοπάτια της τζαζ και ταυτίστηκε με μελωδίες πιο ανάλαφρες, πιο αισθαντικές. Για τα εγγόνια των παραπάνω, η Μούσχουρη υπήρξε ενδεχομένως μια καλή νεράιδα, πρόθυμη μέσω της Unicef να εργαστεί για ανθρωπιστικούς σκοπούς και έτοιμη να δώσει μια χείρα βοηθείας σε νεότερους καλλιτέχνες ώστε να δικτυωθούν στο εξωτερικό. Για τους πολίτες του υπόλοιπου πλανήτη, ωστόσο, η Μούσχουρη είναι η καλλιτέχνιδα που μοιράστηκε τις πρώτες θέσεις των τσαρτς με τους Beatles, τον Έλτον Τζον αλλά και τη Madonna, που συνεργάστηκε ισότιμα με μορφές όπως ο Μισέλ Λεγκράν, ο Ζορζ Μπρασένς, ο Κουίνσι Τζόουνς και ο Χάρι Μπελαφόντε, που διασταυρώθηκε με την Τζόαν Μπαέζ, τον Μπομπ Ντίλαν ή τον Λέοναρντ Κοέν, και η οποία έχει πουλήσει πάνω από τριακόσια εκατομμύρια δίσκους ως τώρα, τραγουδώντας ελληνικές και ξένες συνθέσεις ως και στα κινέζικα ή τα φιλανδικά. Μια τραγουδίστρια με δεκάδες διακρίσεις στο ενεργητικό της και στρατιές φανατικών θαυμαστών.

Ν. Μούσχουρη - Φ. Απέργης: «Το όνομά μου είναι Νάνα» Facebook Twitter
Η Nάνα Μούσχουρη με τον Νίκο Γκάτσο, Αθήνα, 1975-76. Φωτ.:The Gatsos Archive

Ανάμεσα στους fans και «ομοφυλόφιλοι κάθε ηλικίας», που ένιωθαν ίσως την κατανόησή της απέναντι στη διαφορετικότητα. «Αν και η οικογένειά μου», λέει, «ήταν συντηρητική, πάντα αισθανόμουν πιο άνετα ανάμεσα στους ανθρώπους που είναι ανοιχτοί παρά σ’ αυτούς που θέτουν όρια». Στη μυθική παρέα του Φλόκα, άλλωστε, τότε που η ίδια μαθήτευε πλάι στον αιώνιο φίλο της Νίκο Γκάτσο αλλά και στον Μόραλη, τον Τσαρούχη, τη Μερκούρη ή τον Μινωτή, κανείς δεν διαδήλωνε τις επιλογές του ούτε κατέκρινε τον άλλον αν ήταν διαφορετικός. «Εμένα», παραδέχεται, «με συγκινούσε που οι πόρνες της Μασσαλίας, του Αμβούργου και του Άμστερνταμ έκαναν ουρά στις συναυλίες μου. Κι ούτε μ’ ενόχλησε ποτέ που πολλές drag queen και τραβεστί με μιμήθηκαν στις παραστάσεις τους… Βλέποντάς τους ένιωθα ότι γινόμουν αποδεκτή σε μια περιθωριακή κοινότητα. Περιθωριακή ένιωθα κι εγώ. Από νέα πάσχιζα να γίνω αποδεκτή στην κοινωνία με αυτά που αγαπούσα κι όχι μ’ εκείνα που περίμενε από μένα. Έτσι αισθανόμουν αλληλέγγυη απέναντί τους».

Ν. Μούσχουρη - Φ. Απέργης: «Το όνομά μου είναι Νάνα» Facebook Twitter
Η Nάνα Μούσχουρη με τον πρώην σύζυγό της, Γιώργο Πετσίλα, το 1969.

Μικροαστικής καταγωγής –ο πατέρας της ήταν μηχανικός προβολής σε σινεμά και αμετανόητος χαρτοπαίχτης ως τα στερνά του–, η Μούσχουρη αναγκάστηκε να ανταλλάξει την ελευθερία της, ώστε να παντρευτεί τον πρώτο της σύζυγο, τον κιθαρίστα Γιώργο Πετσίλα, με την αγορά ενός διαμερίσματος κατ’ απαίτηση της μαμάς της. Η αίσθηση ότι για την οικογένειά της ήταν η… κότα με τα χρυσά αυγά φαίνεται πως δεν την εγκατέλειψε ποτέ. Διαβάζοντας το βιβλίο, αντιλαμβάνεται κανείς τις ενοχές απέναντι στα δυο παιδιά της, που μεγάλωσαν στα χέρια μιας άξιας αλλά μάλλον νευρωτικής νταντάς, τον θυμό της απέναντι στον Μίκη Θεοδωράκη, που πίσω από την πλάτη του Χατζιδάκι ηχογραφούσε τον «Επιτάφιο» με τον Μπιθικώτση, κρίνοντας την ίδια ακατάλληλη να συγκινήσει τις λαϊκές μάζες, όπως και τη δυσαρέσκειά της από την απόρριψη της συμμετοχής της σε μια από τις τελετές των Ολυμπιακών του 2004, τη μοναδική φορά που ζήτησε κάτι από την ελληνική πολιτεία. Πού να το φανταζόταν ότι δυο δεκαετίες μετά θα τραγουδούσε τον γαλλικό εθνικό ύμνο στην τελετή παράδοσης της ολυμπιακής φλόγας στο Καλλιμάρμαρο για τους Ολυμπιακούς που θα γίνουν το καλοκαίρι στο Παρίσι!

«Τι σημαίνει για σένα το τραγούδι;», την είχε ρωτήσει η Μαρία Κάλλας, πριν ακόμα η Μούσχουρη φύγει από την Ελλάδα, όταν εργαζόταν σε αθηναϊκό κέντρο, στο πλευρό του Γιάννη Σπάρτακου. «Προσπαθώ να εκφράσω τη συγκίνησή μου», της είχε απαντήσει. «Θα ήθελα να μ’ αγαπήσουν, να βρω μια θέση στη ζωή». Ποιος να ισχυριστεί ότι δεν τα κατάφερε;

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Νανά Μούσχουρη: «Τραγουδώ σαν να είμαι αρχάρια»

Οι Αθηναίοι / Νανά Μούσχουρη: «Τραγουδώ σαν να είμαι αρχάρια»

Θυμάται ακόμα τα καμιόνια με τους νεκρούς στην κατοχή. Της λείπει η καλοσύνη που είχαν οι παλιοί Αθηναίοι. Ο Μάνος Χατζιδάκις της άλλαξε τη ζωή, ενώ θυμάται ακόμα την παρέα του Φλόκα. Ο Μπομπ Ντίλαν είχε δηλώσει στο «Rolling Stone» ότι αυτή και η Ουμ Καλσούμ είναι οι αγαπημένες του τραγουδίστριες. Η Νανά Μούσχουρη αφηγείται τη ζωή της στη LiFO
ΦΩΤΗΣ ΒΑΛΛΑΤΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ