«Η Προσήλωση» του Αλμπέρτο Μοράβια: Αποκλειστική προδημοσίευση

Alberto Moravia Facebook Twitter
O Αλμπέρτο Μοράβια στη Ρώμη τον Απρίλιο του 1979. Φωτ.: Ulf Andersen/Getty Images/Ideal Image
0



ΣYΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ και κυρίως αναστοχαστικός ως προς τις κυρίαρχες όψεις και δομές των πραγμάτων, ο Αλμπέρτο Μοράβια πάντοτε αμφισβητούσε τις στατικές αλήθειες: εξού και ότι τα βιβλία του αγαπήθηκαν από σπουδαίους κινηματογραφικούς δημιουργούς οι οποίοι βρήκαν στο πολύτροπο ταμπλό βιβάν του διαφορετικούς τρόπους αμφισβήτησης του υπάρχοντος – και ειδικά της μεσοαστικής ηθικής.

Το ζήτημα της ελευθερίας είναι και πάλι στο επίκεντρο ενός από τα σπουδαιότερα βιβλία του Μοράβια.

Τα περισσότερα, άλλωστε, από τα έργα του έφεραν τίτλους κυρίαρχων ανθρώπινων εμμονών και αντιδράσεων – «Περιφρόνηση», «Ανυπακοή» και εν προκειμένω «Προσήλωση», δηλαδή ένα από τα πιο κεντρικά έργα του σπουδαίου Ιταλού ο οποίος τόλμησε να θίξει το πλέον προβληματικό, από πλευράς ηθικής, θέμα, αυτό της αιμομιξίας: η υπόθεση του βιβλίου αφορμάται από την προβληματική σχέση όχι μόνο του συγγραφέα με τη γραφή αλλά και του πατριού με την πρόγονή του.

Το ζήτημα της ελευθερίας είναι και πάλι στο επίκεντρο ενός από τα σπουδαιότερα βιβλία του Μοράβια, αποκλειστικά αποσπάσματα του οποίου προδημοσιεύει η LiFO. Η μετάφραση είναι του Δημήτρη Παπαδημητρίου και το βιβλίο αναμένεται να κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Κριτική. 

_____________________________

Μια από κείνες τις μέρες κάθισα στο τραπεζάκι μου, άνοιξα τον φάκελο με το προσχέδιο του μυθιστορήματος και άρχισα να δακτυλογραφώ. Όμως δεν προχώρησα πέρα από τις πρώτες γραμμές. Ξαφνικά με κυρίευσε μια υποψία, παραμέρισα τη γραφομηχανή και άρχισα να ξαναδιαβάζω το βιβλίο. Το διάβασα όλο το ίδιο απόγευμα και τελειώνοντας έκλεισα τον φάκελο, έχοντας την τρομακτική αίσθηση πως η ζωή μου ήταν πλέον εντελώς ανοχύρωτη και εκτεθειμένη, χωρίς καμία προστασία, ακόμη και στο κομμάτι της λογοτεχνίας. Ήταν ολοφάνερο πως κάθε λέξη του χειρογράφου ανέδιδε μια νότα αναλήθειας, μια αίσθηση πλασματική, με άλλα λόγια υστερούσε όσον αφορά την αυθεντικότητα.

Η προσήλωση
Αλμπέρτο Μοράβια, Η προσήλωση, Εκδόσεις Κριτική

Παρ’ όλα αυτά δεν θα ήθελα να παρεξηγηθώ. Το μυθιστόρημά μου είχε τις προδιαγραφές να θεωρηθεί επιτυχημένο και σίγουρα δεν θα τα πήγαινε άσχημα συγκριτικά με τα υπόλοιπα έργα της λογοτεχνικής παραγωγής εκείνων των ετών. Η πλοκή, οι χαρακτήρες, το ύφος, ο σχεδιασμός και η δομή του έργου συνέβαλλαν με φυσικό τρόπο ώστε να δημιουργηθεί ένα πολυσύνθετο οργανικό σύνολο, που διέθετε όλα τα χαρακτηριστικά της ζωντάνιας. Σε κάθε περίπτωση αυτή η ιστορία αναζήτησης του αυθεντικού μέσα από τον δίαυλο του έρωτα για ένα κορίτσι του λαού ήταν απολύτως μη αυθεντική. Η έλλειψη αυθεντικότητας δεν είχε να κάνει όμως με όσα ήταν γραμμένα στις σελίδες, αλλά, θα έλεγε κανείς, με τα ίδια τα γεγονότα που εξιστορούνταν. Επρόκειτο για μια έλλειψη αυθεντικότητας ας πούμε συστηματική, λες και τα γεγονότα που είχα προσπαθήσει να διηγηθώ ήταν εξαρχής, πριν καν αποτυπωθούν στο χαρτί, αμετάκλητα μη αυθεντικά. Παρ’ όλα αυτά εγώ τα γεγονότα εκείνα δεν τα είχα επινοήσει· τα είχα ανασύρει από το πολύ πρόσφατο παρελθόν μου. Ο κεντρικός ήρωας ήμουν εγώ· το κορίτσι του λαού, που ο κεντρικός ήρωας αγαπούσε και παντρευόταν, ήταν η Κόρα· ο πατέρας και η μητέρα του κοριτσιού ήταν ο πατέρας και η μητέρα της Κόρα· ο αδελφός του κεντρικού ήρωα ήταν ο αδελφός μου· οι γονείς ήταν οι δικοί μου γονείς· το πλουσιοκόριτσο που ο κεντρικός ήρωας έκανε πέρα προτιμώντας την Κόρα υπήρξε για έναν χρόνο το κορίτσι μου· η πόλη όπου ζούσαν και δραστηριοποιούνταν αυτοί οι χαρακτήρες ήταν η Ρώμη, στην οποία ζούσα και δραστηριοποιούμουν ο ίδιος. Συνεπώς, θα το πω ακόμη μία φορά, δεν ήταν τόσο το βιβλίο που ήταν μη αυθεντικό όσο η πραγματικότητα απ’ την οποία είχε προκύψει.

Δεν είμαι βέβαιος αν μπορώ να εκφράσω το συναίσθημα φρίκης που μου εμφύσησε αυτή η ανακάλυψη. Για να κάνω μια αντιπαραβολή, έμοιαζε σαν να είχα ανακαλύψει μέσα σε μια στιγμή πως ο Θεός, όταν έφτιαχνε τον κόσμο, τον είχε «ξεπετάξει» με φτηνά υποκατάστατα, δηλαδή με υλικά που έμοιαζαν, αλλά δεν ήταν αυτά που θα έπρεπε να είναι. Ή ότι ο Αδάμ και η Εύα, οι πρώτοι άνθρωποι που έζησαν στον κόσμο αυτό, είχαν πιστέψει πως αγαπιούνται πραγματικά, ενώ ο σκοπός της ένωσής τους ήταν άλλος· έτσι στη συνέχεια για αιώνες οι απόγονοί τους, και κατά συνέπεια ολόκληρη η ανθρωπότητα, είχαν σαν βάση μια κινητήρια δύναμη κάθε άλλο παρά αυθεντική, που αύξανε με γεωμετρική πρόοδο την αρχική πλάνη. Ιδωμένη από μια τέτοια προοπτική, η ιστορία έμοιαζε με νεκροταφείο στρεβλών ιδεών, που μετά τη χρήση τους εγκαταλείφθηκαν· ένα μαγαζί που πουλά προσωπεία μεταμφίεσης, όπου το πρόσωπο της πραγματικότητας δεν αποκαλύφθηκε ούτε μία φορά. Είναι φυσικό πως ένα μυθιστόρημα στο οποίο θα προσπαθούσε κάποιος να εξιστορήσει τα συμβάντα ενός παρόμοιου κόσμου θα ήταν διάτρητο απ’ τα σκουλήκια μιας πλάνης αρχέγονης και ανεκτίμητης. 

Για να επιστρέψουμε στο μυθιστόρημά μου: ένιωθα ότι ο πρωταγωνιστής μου αγαπούσε τη λαϊκή ηρωίδα του με μη αυθεντικά κίνητρα, οπότε κατά βάθος θα μπορούσε κανείς ακόμη και να ισχυριστεί πως δεν την αγαπούσε καθόλου. Την ίδια όμως στιγμή που σχημάτιζα στο μυαλό μου αυτή την αποθαρρυντική σκέψη, εγώ ήξερα ότι η Κόρα βρισκόταν εκεί, στο διπλανό δωμάτιο· όπως ήξερα και ότι ο υπάλληλος του ληξιαρχείου που μας είχε παντρέψει ήταν ακόμα εν ζωή· θυμόμουν επίσης τις τόσες φορές που είχα κάνει έρωτα μαζί της, ακόμη και τον τρόπο· ναι, την είχα αγαπήσει την Κόρα, την είχα παντρευτεί, όλα αυτά όμως φανέρωναν εκ του αποτελέσματος μια καθολική και ανεπανόρθωτη έλλειψη αυθεντικότητας. Τόσο καθολική και τόσο ανεπανόρθωτη, που με έκανε να αμφισβητώ αν τα γεγονότα που συνέβησαν είχαν συμβεί πραγματικά. Αλήθεια, με ποιο τρόπο μπορούσε κάτι που δεν είχε υπόσταση, που δεν υπήρχε, με λίγα λόγια κάτι μη αυθεντικό, να γεννήσει κάτι υπαρκτό και με υπόσταση, δηλαδή ένα αληθινό γεγονός; Ωστόσο έτσι είχαν τα πράγματα, από το τίποτα ανέβλυζε η μονάδα και από το μη πραγματικό το αληθινό. Επιστρέφοντας στην πιο πάνω αντιπαραβολή, ήταν σαν ο Θεός να είχε δημιουργήσει κατά λάθος τον κόσμο. Ο κόσμος παρ’ όλα αυτά ήταν εκεί, υπαρκτός, να μαρτυρά, έστω και ψευδώς, ότι δημιουργήθηκε στ’ αλήθεια· με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που η Κόρα βρισκόταν εκεί, στο διπλανό δωμάτιο, καταμαρτυρώντας πως αν και η σχέση μας ήταν ολωσδιόλου μη αυθεντική, εμείς είχαμε αγαπηθεί και είχαμε παντρευτεί στ’ αλήθεια.

Δεν θέλω να μακρηγορήσω άλλο για το πόσο καταστροφική ήταν η συγγραφική μου απόπειρα. Ξαφνικά, σχεδόν δίχως να το σκεφτώ, με μια μηχανική κίνηση χαρακτηριστική της απόγνωσης που είχα, πήρα στα χέρια μου το χειρόγραφο και στάθηκα μπροστά στο παράθυρο μιας από τις πλαϊνές προσόψεις του διαμερίσματος, που έβλεπε σε ένα περιφραγμένο οικόπεδο. Το οικόπεδο αυτό ήταν κάτι σαν σκουπιδότοπος· εδώ κι εκεί υψώνονταν σωροί από μπάζα· γάτες, αδέσποτοι σκύλοι και διάφορα χαμίνια περιφέρονταν ανάμεσα σε λακκούβες και βουναλάκια. Άρχισα να σκίζω το χειρόγραφο στο περβάζι, πετώντας μακριά τις σκισμένες σελίδες, που αιωρούνταν για κάμποσο στον αέρα πριν καταλήξουν στο χώμα.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ανί Ερνό: «Όπως η σεξουαλική επιθυμία, έτσι και η μνήμη δεν σταματά ποτέ»

Βιβλίο / Ανί Ερνό: «Όπως η σεξουαλική επιθυμία, έτσι και η μνήμη δεν σταματά ποτέ»

Η Γαλλίδα συγγραφέας που τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας γεφυρώνει, με τη μυθιστορηματοποίηση της μνήμης, τη μεγάλη λογοτεχνία, από τον Μαρσέλ Προυστ μέχρι τον σύγχρονό μας Εντουάρ Λουί. Γεννήθηκε σαν σήμερα το 1940.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
ΕΠΕΞΕΡΓ. Παύλος Μεθενίτης «Αμανίτα μουσκάρια»

Το πίσω ράφι / Όταν μια ολόκληρη διμοιρία ανταρτών ξεκληρίστηκε από παραισθησιογόνα μανιτάρια

Στηριγμένο σε πραγματικά γεγονότα, το μυθιστόρημα «Αμανίτα μουσκάρια» του Παύλου Μεθενίτη εξερευνά το ζήτημα των ουσιών ως καταφύγιο αλλά και ως καταστροφή, και μας παρασύρει σ’ ένα ταξίδι ποτισμένο από την ελληνική πραγματικότητα, παραμονές της οικονομικής κρίσης.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Arsenale: Το πιο απρόσμενο βιβλιοπωλείο των Κυκλάδων φτιάχτηκε στην Ανάφη

Βιβλίο / Arsenale: Το πιο απρόσμενο βιβλιοπωλείο των Κυκλάδων φτιάχτηκε στην Ανάφη

Σε ένα νησί που μετρά λιγότερους από 300 μόνιμους κατοίκους, ένα παλιό καραβόσπιτο μεταμορφώθηκε σε ένα καταφύγιο πολιτισμού γεμάτο βιβλία, μουσικές και μικρούς θησαυρούς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μαρκ Τουέιν, «Οι περιπέτειες του Χακ Φιν»

Το πίσω ράφι / Το μυθιστόρημα του Μαρκ Τουέιν που έθαψαν οι κριτικοί και το αποθέωσε ο Χέμινγουεϊ

Στις «Περιπέτειες του Χακ Φιν» ο Μαρκ Τουέιν έπλασε τον πιο ελεύθερο ήρωα της αμερικανικής λογοτεχνίας, που αρνήθηκε τους κανόνες της κοινωνίας του και ένωσε την τύχη του με έναν σκλάβο δραπέτη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί την ζωή χωρίς αυτόν

Βιβλίο / Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί τη ζωή χωρίς αυτόν

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Βασιλεύς των Βασιλέων», όπως αποκαλούσε τον εαυτό του ο Ρεζά Παχλαβί, εστιάζει στις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ που «αποδέχτηκαν πρόθυμα τις φαντασιώσεις του, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τη χώρα του».
THE LIFO TEAM
Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Βιβλίο / Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Σταρ Ελλάς στα νιάτα της, διακρίθηκε ως ηθοποιός, θιασάρχης, ραδιοφωνική παραγωγός, δοκιμάστηκε επίσης στη συγγραφή έχοντας κυκλοφορήσει μέχρι τώρα επτά βιβλία μαζί με το πρόσφατο «Η τρίτη άνοιξη» (εκδ. Επίμετρο), που έδωσε και το έναυσμα γι’ αυτήν τη συνέντευξη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Οι Αθηναίοι / O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Ο 81χρονος δημοσιογράφος και συγγραφέας που για δεκαετίες διηύθηνε τις πολιτιστικές σελίδες της Ελευθεροτυπίας, αφηγείται τη συναρπαστική καριέρα του στη LiFO
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Βιβλίο / Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Η σπουδαία μεταφράστρια, που έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της δουλειάς της στον Μαρσέλ Προυστ, μας ξεναγεί στον πολύπλοκο κόσμο του και εκφράζει τον θυμό της για την πανταχού παρούσα απάτη της εποχής μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Βιβλίο / Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Ο Συνταγματάρχης και ο Βασιλιάς» εξερευνά τη συναρπαστική ζωή ενός ακούραστου κομπιναδόρου που προσπαθούσε απεγνωσμένα να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό του.
THE LIFO TEAM
Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Βιβλίο / Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Πότε ακριβώς χάθηκε ο πόλεμος για τον Άξονα; Ποια ήταν η πιο σημαντική μάχη του πολέμου; Πόσο «συμμέτοχος» ήταν ο Γερμανικός λαός στο ολοκαύτωμα; Σ’ αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει μια νέα ογκώδης έκδοση με τίτλο «Η συνολική ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου».
THE LIFO TEAM
Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Βιβλίο / Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Είναι νωρίς να πούμε πως αυτά τα ηχητικά λογοτεχνικά αρχεία μπορούν να αντικαταστήσουν το βιβλίο. Είναι όμως μια υπέροχη λύση για όσους θέλουν να διαβάσουν αλλά δεν έχουν χρόνο ή έχουν μπλοκάρει με το κανονικό διάβασμα.
ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ