Γκάντι: Υπεράνθρωπος ή κοινός θνητός γεμάτος προκαταλήψεις;

Γκάντι: Υπεράνθρωπος ή κοινός θνητός γεμάτος προκαταλήψεις; Facebook Twitter
Περιγράφει με ζωηρές λεπτομέρειες τη ζήλεια ή τη λαγνεία που ένιωθε στην πρώιμη φάση του γάμου του.
0

Τα πιο ανοίκεια ίσως τμήματα των απομνημονευμάτων του Γκάντι με τον τίτλο «Μια αυτοβιογραφία ή τα πειράματά μου με την αλήθεια» (για πρώτη φορά δημοσιεύτηκαν σε σειρά άρθρων του το 1925) στη νέα ανανεωμένη τους έκδοση είναι κάποια παραβολικά ηθικολογικά ανέκδοτα, τα οποία όμως εξηγούν ίσως μέρος της ανθεκτικής δημοτικότητας αυτής της βιογραφίας στον «Ευρω-Χριστιανικό» κόσμο εδώ και έναν αιώνα σχεδόν.

 

Παρότι όταν έγραψε το βιβλίο, ο Γκάντι ήταν ήδη ο άγαμος πλέον «brahmacharya» που είχε αποκηρύξει τις σωματικές απολαύσεις προς χάρη της πνευματικότητας και της συνειδητοποίησης, περιγράφει με ζωηρές λεπτομέρειες τη ζήλεια ή τη λαγνεία που ένιωθε στην πρώιμη φάση του γάμου του.

Ο ίδιος ο Γκάντι πάντως έδειχνε να έχει πλήρη κατανόηση του γεγονότος ότι η γνώση και η ιστορία ως αφήγηση είναι εγγενώς υποκειμενικά πράγματα – γεγονός που στην εποχή μας βρίσκεται στο στόχαστρο δυνάμεων τόσο από την Αριστερά όσο και από την Δεξιά.

Σύμφωνα με τις περιγραφές του, έκανε έρωτα με τη γυναίκα του Καστούρμπα την ώρα που πέθαινε ο πατέρας του στο ίδιο σπίτι. Όπως γράφει χαρακτηριστικά, «αυτή η ντροπή του σαρκικού πόθου ακόμα και στην κρίσιμη ώρα του θανάτου του πατέρα μου, είναι μια κηλίδα που δεν κατάφερα ποτέ να σβήσω ή να ξεχάσω». Ακολούθως, επιχειρεί έναν παραλληλισμό ανάμεσα στις αμαρτήματά του και στο γεγονός ότι η σύζυγός του αργότερα έφερε στον κόσμο ένα μωρό που πέθανε λίγο μετά τη γέννα, και προειδοποιεί «όλους εκείνους που σκοπεύουν να παντρευτούν, να διδαχτούν από το παράδειγμά μου».

Γκάντι: Υπεράνθρωπος ή κοινός θνητός γεμάτος προκαταλήψεις; Facebook Twitter
Ο Γκαντι ως νεαρός δικηγόρος στη Νότιο Αφρική πριν ξεσπάσει ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος

Σε άλλα σημεία του βιβλίου όμως, προσφέρει από πρώτο χέρι διεισδυτικές περιγραφές του θεσμικού ρατσισμού που καθόριζε το καθεστώς της Νοτίου Αφρικής – όπου εργάστηκε ως νομικός σύμβουλος μέχρι το 1914 – και άνοιξε το δρόμο για το ακόμα σκληρότερο απαρτχάιντ που επικράτησε αργότερα, ενώ οι σκέψεις σχετικά με το ντύσιμο και την εμφάνιση, αποτελούν δείγματα προβληματισμών της εποχής σχετικά με τη φυλή και την αποικιοκρατία.

Αναρωτιέται, λόγου χάρη, αν η εμφάνισή του με «αλάνθαστο αγγλικό ντύσιμο» θα είναι αρκετή για να τον προστατεύσει από τον ρατσισμό. Κατά τη θητεία του στο Λονδίνο άλλωστε, είχε φροντίσει να απαλλαγεί από κάθε ίχνος «Ινδικής» εμφάνισης για να μην εκτίθεται στη «χλεύη» ή να μοιάζει «στα μάτια των Βρετανών ως βάρβαρος». Τον Γκάντι τον απασχολούσαν ζητήματα πολυπολιτισμικότητας μισό αιώνα περίπου πριν απασχολήσουν τα φιλολογικά έντυπα.

Όταν γράφει σχετικά με τον άγριο πόλεμο των Βρετανών εναντίον του έθνους των Ζουλού, υποστηρίζει ότι η καρδιά του «είναι με τους Ζουλού», σημειώνοντας ότι το γεγονός ότι υπήρξε μάρτυρας φρικαλεοτήτων εναντίον τους τον οδήγησε ακόμα πιο βαθιά στο μονοπάτι της συνειδητοποίησης.

Στην πραγματικότητα όμως, όταν έφτασε στη Νότιο Αφρική, ήταν εμποτισμένος με τυπικές ταξικές και φυλετικές προκαταλήψεις. Πίστευε ότι οι φτωχότεροι Ινδοί μετανάστες ήταν «αδαείς» και «άξεστοι» και δεν θα έπρεπε να έχουν εκλογικά δικαιώματα. Αναφερόταν στους Ζουλού υποτιμητικά ως «κάφρους» και τους αντιμετώπιζε ως «απολίτιστους» και «ταραχοποιούς» ανθρώπους που «ήταν πολύ βρώμικοι και ζούσαν σχεδόν σαν ζώα». Παράλληλα έγραφε άρθρα στα οποία ενθάρρυνε τους Ινδούς να υποστηρίξουν τον πόλεμο εναντίον των Ζουλού, ενώ ο ίδιος είχε δηλώσει εθελοντής στην πλευρά των Βρετανών.

Η διάσημη Ινδή συγγραφέας (του «Θεού των μικρών πραγμάτων» μεταξύ άλλων) Αρουντάτι Ρόι μεταχειρίστηκε πρόσφατα αυτές τις αντιφάσεις σημειώνοντας το πώς ο Γκάντι έκρινε σωστό στην αυτοβιογραφία του να ανιχνεύσει κάποια στοιχεία της ζωής του με αφοπλιστική ειλικρίνεια (όπως αυτά που συνδέονται με τη σεξουαλικότητά του, λόγου χάρη), ενώ υπήρξε πολύ πιο επιφυλακτικός σε ζητήματα κοινωνικής τάξης και φυλής, αρνούμενος να ανασκευάσει προηγούμενες αρχαϊκές απόψεις του, γεγονός που την κάνει να αναρωτιέται αν πραγματικά είχε πάψει να της υιοθετεί.

Στη νέα βιογραφία του Γκάντι με τίτλο "Gandhi: The years that changed the world 1914–1948", ο συγγραφέας του βιβλίου Ramachandra Guha, της απαντά με οργή σχεδόν, δηλώνοντας ότι οι απόψεις της προδίδουν σοβαρό έλλειμμα «ακαδημαϊκής προσέγγισης και κοινωνιολογικής αντίληψης». Για τον ίδιο τον Guha, το συνολικό άθροισμα των λόγων και των έργων του Γκάντι, ασχέτως των όποιων σφαλμάτων και ανακολουθιών, τον καθιστούν μια αναμφισβήτητα προοδευτική μορφή της εποχής του, ειδικά σε ζητήματα φύλου, φυλής, κοινωνικής τάξης και κάστας.

Ο ίδιος ο Γκάντι πάντως έδειχνε να έχει πλήρη κατανόηση του γεγονότος ότι η γνώση και η ιστορία ως αφήγηση είναι εγγενώς υποκειμενικά πράγματα – γεγονός που στην εποχή μας βρίσκεται στο στόχαστρο δυνάμεων τόσο από την Αριστερά όσο και από την Δεξιά. Όπως άλλωστε είχε πει χαρακτηριστικά, «κάθε υπόθεση μπορεί να γίνει αντιληπτή μέσα από επτά τουλάχιστον διαφορετικές οπτικές, οι οποίες είναι όλες ορθές από μόνες τους, αλλά όχι συγχρόνως και όχι στις ίδιες περιστάσεις».

Με στοιχεία από το Times Literary Supplement


Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής και της επιτυχίας της»

Βιβλίο / Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής της»

Από τη Βαβυλώνα ως την Αθήνα, ο διάσημος ιστορικός και συγγραφέας βλέπει τις πόλεις ως ζωντανούς οργανισμούς, όπου η ιστορία γράφεται από τους ανθρώπους και όχι από τα κτίρια – με δημόσιες διεκδικήσεις και αντιστάσεις στο gentrification.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
10 βιβλία που διαπνέονται από 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Βιβλίο / 10 βιβλία για 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Δεν είναι λίγα τα βιβλία που ξεδίπλωσαν και ενίοτε αποθέωσαν κρυφές ή φανερές μεριές της Ελλάδας και κατέληξαν να γίνουν συνώνυμα συγκεκριμένων τόπων. Από τις ονειρικές, σχεδόν ψυχεδελικές Σπέτσες στον Μάγο του Φόουλς μέχρι τη Μάνη του Φέρμορ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ / Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

Ο Αυτοκράτορας της Χαράς είναι ένα λογοτεχνικό επίτευγμα. Ένα μεγάλο μυθιστόρημα με ιστορίες απλών ανθρώπων που τις σχέσεις τους ορίζουν η καλοσύνη και η αλληλεγγύη. Με αφορμή την κυκλοφορία του, ένας από τους πιο ταλαντούχους συγγραφείς της γενιάς του μιλάει για τη λογοτεχνία, τους ήρωές του, την queer ταυτότητα και την κατάσταση όπως διαμορφώνεται στην Αμερική του Τραμπ σε μια συνέντευξη-ποταμό.
M. HULOT
Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM