Κορυφαίοι Έλληνες και ξένοι συγγραφείς, βιβλία κάθε είδους, ενδιαφέρουσες παρουσιάσεις, προβολές, θεατρικά δρώμενα, πρωτότυπα και βιωματικά εργαστήρια, περισσότεροι από 120 ομιλητές αλλά και μουσικές εκδηλώσεις κυριάρχησαν στο ετήσιο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων. Για πέντε ολόκληρες μέρες η λιθόστρωτη πλατεία Κατεχάκη στο κέντρο της πόλης, ανάμεσα στο Μεγάλο Αρσενάλι και στο Θέατρο «Μίκης Θεοδωράκης», εξελίχθηκε σε σημείο συνάντησης όπου ένα ετερόκλητο πλήθος συνέρρεε τις απογευματινές ώρες για να παρακολουθήσει τις εκδηλώσεις του φεστιβάλ. Το κυρίαρχο συστατικό της συγκεκριμένης πνευματικής γιορτής ήταν αφενός το δυναμικό κλίμα ενθουσιασμού και αφετέρου το ποιοτικό άλμα που πραγματοποιείται χρόνο με τον χρόνο. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι έχει ήδη κατακτήσει περίοπτη θέση στον πολιτιστικό χάρτη της χώρας.
Έχοντας ως βασικό στόχο τη διεύρυνση της φιλαναγνωσίας, το 3ο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων (ΦΒΧ) ολοκληρώθηκε με επιτυχία και άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις. Το πιο σημαντικό ωστόσο που έχει επιτύχει αυτή η διοργάνωση είναι ότι παραμένει ανοιχτή σε όλους, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια ποικιλόμορφη ομάδα ανθρώπων που διψούν για γνώση και ενδιαφέρονται για την ανάπτυξη του διαλόγου και την ανταλλαγή ιδεών. Με κεντρικό θέμα «Ευρώπη, παρελθόν και μέλλον. Ματιές στη λογοτεχνία, τον πολιτισμό, την πολιτική», το φετινό ΦΒΧ υποδέχτηκε περισσότερους από 120 ομιλητές από 17 χώρες – συγγραφείς, ακαδημαϊκούς, μεταφραστές, διανοούμενους και καλλιτέχνες.
Από τα βασικά ευρήματα της έρευνας συγκρατήσαμε τα εξής: οι νέοι δεν απορρίπτουν το βιβλίο. Το 32% των νέων αφιερώνει τακτικά χρόνο στην ανάγνωση βιβλίων. Το 68% προτιμά τα έντυπα βιβλία, ενώ το 32% διαβάζει ebooks, το 28% ακούει audiobooks και το 40% διαβάζει ηλεκτρονικές ιστορίες.
Ξεχωριστή στιγμή του φεστιβάλ ήταν η βραδιά που ο δήμαρχος Χανίων Παναγιώτης Σημανδηράκης, ο Νίκος Καλογερής, αντιπεριφερειάρχης Χανίων, ο Γιάννης Γιαννακάκης, αντιδήμαρχος Πολιτισμού του δήμου Χανίων, και ο Μανώλης Πιμπλής, διευθυντής του Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων, τίμησαν για την προσφορά της στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνική δημιουργία τη σπουδαία Κρητικιά συγγραφέα Ρέα Γαλανάκη, στην οποία απονεμήθηκε το 2024 και το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για τη συνολική προσφορά της.
Επίσης, ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε και η έρευνα για τις «Αναγνωστικές Συνήθειες της Gen-Z: Τα βιβλία και η σχέση των νέων με την ανάγνωση» του Τμήματος Επικοινωνίας και Ψηφιακών Μέσων του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, η οποία παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του φεστιβάλ. Την πραγματοποίησαν οι καθηγήτριες Αναστασία Γιαννακοπούλου, Στεφανία Γιαννακάκη, Μαρία Ματσιώλα και ο επιστημονικός συνεργάτης του τμήματος Γιάννης Αγγέλου, σε δείγμα 969 ατόμων ηλικίας 17-28 ετών. Από τα βασικά ευρήματά της συγκρατήσαμε τα εξής: οι νέοι δεν απορρίπτουν το βιβλίο. Το 32% των νέων αφιερώνει τακτικά χρόνο στην ανάγνωση βιβλίων. Το 68% προτιμά τα έντυπα βιβλία, ενώ το 32% διαβάζει ebooks, το 28% ακούει audiobooks και το 40% διαβάζει ηλεκτρονικές ιστορίες. Οι νέοι ηλικίας 21-24 φαίνεται να διαβάζουν λιγότερο στον ελεύθερο χρόνο τους. Οι γυναίκες διαβάζουν περισσότερο και έχουν καλύτερη σχέση με τα βιβλία σε σύγκριση με τους άνδρες.
Το βιβλιοπωλείο του ΦΒΧ, μια σύμπραξη των βιβλιοπωλείων της πόλης των Χανίων Comixadiko, Σαμιαμύθι, Σποράκι και Τρενάκι, έσφυζε σταθερά από κίνηση, ενώ το βιβλίο «Οι δωσίλογοι. Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής» του Μενέλαου Χαραλαμπίδη (εκδ. Αλεξάνδρεια) αναδείχτηκε στο αδιαφιλονίκητο best seller του φετινού φεστιβάλ. Ακολουθούν τα βιβλία κατά σειρά πωλήσεων στο φεστιβάλ:
• «Από τον βασιλιά Θάνατο στον βασιλιά Ήλιο», The Trivialist (εκδ. Διόπτρα)
• «Τη γλώσσα της την πέταξαν στη γάτα», Αντωνία Μποτονάκη (εκδ. Θράκα)
• «Αστείο», Γιάννης Παλαβός (εκδ. Ίκαρος)
• «Χρονοκαταφύγιο», Georgi Gospodinov (εκδ. Ίκαρος)
• «Πού ζει ο λύκος;», Ρέα Γαλανάκη (εκδ. Καστανιώτη)
• «Η βία της αποτυχίας», Πέτρος Μάρκαρης (εκδ. Κείμενα)
• «Επιστροφή στη Ρενς», Didier Eribon (εκδ. Νήσος)
• «Ο κύκλος. Επιστήμη και δημοκρατία σε ανήσυχους καιρούς», Στέφανος Τραχανάς (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης)
• «Για την καρδιά και το συκώτι του», Λένα Διβάνη (εκδ. Πατάκη)
• «Άσ' το κι ας αποθάνει ή Το νεραγδαλλαγμένο», Αντωνία Μποτονάκη (εκδ. Πυξίδα της Πόλης)
• «Επιχείρηση “Νόστος”», Νικόλας Ζηργάνος (εκδ. Τόπος)
• «Μικρές επικίνδυνες. 100 ιστορίες από 100 γενναία κορίτσια» (εκδ. Key Books)
Αξίζει να σημειώσουμε ότι σε μεγάλους «σταρ» του φετινού φεστιβάλ αναδείχθηκαν διακεκριμένοι καθηγητές όπως ο Στέφανος Τραχανάς, ο Άγγελος Χανιώτης, ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης, ο Λουκάς Τσούκαλης και ο Γιάννης Χαμηλάκης. Στις κατάμεστες αίθουσες παρουσιάστηκαν θέματα όπως ο δωσιλογισμός, το μέλλον της Ευρώπης, αρχαιολογικές αφηγήσεις που ανέδειξαν την Κρήτη ως κοιτίδα του «πρώτου ευρωπαϊκού πολιτισμού», η σύνδεση επιστήμης και φιλοσοφίας καθώς και η Ευρώπη στην Εποχή των Κατακτήσεων.
Πολύ σημαντικές παρουσίες ήταν και εκείνες του βραβευμένου με Booker Βούλγαρου συγγραφέα Γκιόργκι Γκοσποντίνοφ, του Ολλανδού συγγραφέα Ίλια Λέοναρντ Πφέιφερ, του Γάλλου Ματίας Ενάρ, όπως και του Περουβιανού Σαντιάγο Ρονκαλιόλο. Την ίδια στιγμή, το ενδιαφέρον του κοινού προσέλκυσε και η συνομιλία των δύο Κρητικών συγγραφέων, του Μιχάλη Αλμπάτη και του Μιχάλη Μαλανδράκη, η παρουσίαση του νέου αστυνομικού μυθιστορήματος με τίτλο «Η βία της αποτυχίας» του Πέτρου Μάρκαρη, όπως και η διαδραστική παρουσίαση του συγγραφέα και μεταφραστή Γιάννη Παλαβού, που συντόνισε ο υποφαινόμενος.
Μια διαφορετική νότα στο πλούσιο πρόγραμμα έδωσε η παράσταση του ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης «Η εργατική τάξη πάει στην κόλαση», στην οποία ο Ακύλλας Καραζήσης μαζί με τον Βρετανό μουσικό, συνθέτη και παραγωγό Gary Salomon παρουσίασαν μια δραματοποιημένη μουσική ανάγνωση του βιβλίου του Ντιντιέ Εριμπόν «Επιστροφή στη Ρενς». Με τον πιο όμορφο τρόπο, μουσικά, έπεσε η αυλαία στο 3ο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων. Τα ταλαντούχα αδέλφια Καλογεράκη, Μιχάλης και Παντελής, μας παρουσίασαν ένα μέρος της προηγούμενης δισκογραφίας τους καθώς και νέα τους δουλειά, μαζί με τους μουσικούς Λάμπρο Παπανικολάου στο κοντραμπάσο και Ευστράτιο Γκρίντζαλη στο μπουζούκι.
Πάντως, η διοργάνωση δεν θα σημείωνε αυτήν τη μεγάλη επιτυχία αν δεν στηριζόταν σε ανθρώπους που έχουν οργανική σχέση με το βιβλίο, όπως ο Μανώλης Πιμπλής, ο Βασίλης Κιμούλης, η Λένα Ματσιώρη, η Κυριακή Μπεϊόγλου, και στην αμέριστη και συνάμα διακριτική υποστήριξη εκ μέρους του δήμου Χανιών και της Περιφέρειας Κρήτης.
