Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη

Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη Facebook Twitter
Με βαθιές ανθρωπιστικές καταβολές, που συνδέονταν άμεσα με την αρχαιότητα, κέντρο της φιλοσοφίας του Δοξιάδη ήταν ο άνθρωπος με στόχο την ευτυχία του. Φωτο: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη / © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη
0

Στην πατρίδα του την Ελλάδα, που τον πίκρανε με διάφορους τρόπους όσο ζούσε και όπου το έργο του αγνοήθηκε, το να μιλάς σήμερα για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη, μισό αιώνα μετά τον θάνατό του (1975), γεννάει ίσως ακόμα ερωτήματα. Ως ένα σημείο, είχε συμβάλει αθέλητα και ο ίδιος σε αυτό καθώς υπερασπιζόταν με πάθος τις τολμηρές απόψεις του και δεν υποχωρούσε ποτέ στις επιθέσεις που δεχόταν, δημιουργώντας εχθρούς. Στο εξωτερικό όμως το ενδιαφέρον για τον Δοξιάδη δεν έπαψε ποτέ να εκδηλώνεται έμπρακτα, αντίθετα, διαρκώς αυξάνεται τα τελευταία χρόνια.


Από όποια πλευρά κι αν τη δει κανείς, η ζωή και η σταδιοδρομία του Δοξιάδη εύκολα διαβάζονται σαν ένα ηρωικό μυθιστόρημα, με απίστευτες περιπέτειες, μοναδικά κατορθώματα και επιτεύγματα, με δράση απλωμένη σε ολόκληρη τη γη. Λες κι αυτός ο κόσμος δεν τον χωρούσε. Δύσκολα θα βρίσκαμε κάποια άλλη προσωπικότητα της νεότερης ιστορίας στην Ελλάδα να έχει πετύχει τόσα πολλά μέσα σε τόσο μικρό διάστημα. Δικαιολογημένα συγκαταλέγεται στους πιο διάσημους σύγχρονους Έλληνες στο εξωτερικό.

Φιλοδοξώντας να προσφέρει κάτι ουσιαστικό στην ανθρωπότητα, πρότεινε μια νέα επιστημονική θεωρία για τους ανθρώπινους οικισμούς, την Οικιστική, ικανή να εξηγήσει γιατί τα πράγματα είναι όπως είναι στις σημερινές πόλεις και να προτείνει λύσεις στα προβλήματά τους, προετοιμάζοντάς τις για τις προκλήσεις του μέλλοντος.


Θα αναφέρουμε δύο ιστορίες που πολλοί αγνοούν. Είχαν μόλις αποσυρθεί οι Γερμανοί από την Αθήνα το 1944, όταν εγκαταστάθηκε ο Δοξιάδης με τους υπαλλήλους του στα γραφεία του τότε Μετοχικού Ταμείου Στρατού (σήμερα, Attica) έτοιμοι να αναλάβουν την ανασυγκρότηση της κατεστραμμένης χώρας. Μέσα σε μια πενταετία, είχε καταφέρει, ο μόνος, να συντονιστεί με τους εκπροσώπους του Σχεδίου Μάρσαλ και να εφαρμόσει μια ρεαλιστική στρατηγική ανοικοδόμησης.

Η απίστευτη απόδοσή του οδηγεί στην αποπομπή του, καταφεύγει στην Αυστραλία το 1950, όπου περνά δύσκολες στιγμές αλλά μέσα σε τρία χρόνια μετατρέπεται σε καλλιεργητή πρώιμης ντομάτας, εξοφλεί τα δάνειά του, και γυρίζει στην Ελλάδα έτοιμος να αναλάβει δράση από την πρώτη στιγμή.

Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη Facebook Twitter
Μακέτα του Ισλαμαμπάντ. Φωτο: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη / © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη


Δεν θα του πάρει πολύ χρόνο να στήσει το ιδιωτικό γραφείο του με αφοσιωμένους συνεργάτες και να χτίσει την έδρα των διεθνών δραστηριοτήτων του στα πόδια του Λυκαβηττού, στρατολογώντας πολλούς νέους υπαλλήλους, καθώς τα Ηνωμένα Έθνη του είχαν ήδη αναθέσει διάφορες μελέτες σε χώρες του Τρίτου Κόσμου. Δίκαια περηφανευόταν για αυτό το Γραφείο, καθώς αυτό γρήγορα εξελίχτηκε σε μια κυψέλη όπου συγκεντρώνονταν μελετητικές, θεωρητικές και επιχειρηματικές δραστηριότητες. Ήταν το αρχηγείο του, στο οποίο κάθε φορά επέστρεφε από τα αναρίθμητα ταξίδια του σε όλο τον κόσμο, συντονίζοντας και κατευθύνοντας ένα μεγάλο αριθμό από προγράμματα και έργα που «έτρεχαν» παράλληλα.


Αν ο Δοξιάδης είχε μείνει εκεί, θα ήταν ένας εξαιρετικά πετυχημένος επαγγελματίας, που ανταγωνιζόταν με επιτυχία τα λιγοστά τότε μεγάλα γραφεία διεθνούς εμβέλειας στον κόσμο. Όμως εκείνος διέγνωσε σωστά ότι στον μεταπολεμικό κόσμο η ευημερία των λαών θα εξαρτιόταν από την ποιότητα ζωής στις σύγχρονες πόλεις, οι οποίες κάποτε θα απλώνονταν σε όλο τον πλανήτη.

Φιλοδοξώντας να προσφέρει κάτι ουσιαστικό στην ανθρωπότητα, πρότεινε μια νέα επιστημονική θεωρία για τους ανθρώπινους οικισμούς, την Οικιστική, ικανή να εξηγήσει γιατί τα πράγματα είναι όπως είναι στις σημερινές πόλεις και να προτείνει λύσεις στα προβλήματά τους, προετοιμάζοντάς τις για τις προκλήσεις του μέλλοντος.

Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη Facebook Twitter
Δήλος, Συμπόσιο, 1963. Φωτο: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη / © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη


Με βαθιές ανθρωπιστικές καταβολές, που συνδέονταν άμεσα με την αρχαιότητα, κέντρο της φιλοσοφίας του Δοξιάδη ήταν ο άνθρωπος με στόχο την ευτυχία του. Η Οικιστική θεωρία του, που τον καθιέρωσε ως ένα από τους μεγάλους θεωρητικούς της σύγχρονης πολεοδομίας στον κόσμο, δεν είχε μόνο θεωρητικό και ερευνητικό περιεχόμενο. Ο ίδιος επέμεινε να ενσωματώσει τις μεθοδολογικές συνέπειες της θεωρίας του σε κάθε έργο και πρόγραμμα που αναλάμβανε.

Ακαταπόνητος, ζώντας με ξέφρενους ρυθμούς, συνεχώς με μια βαλίτσα στο χέρι, συντονίζοντας και εποπτεύοντας τα πάντα, ανακατεμένος σε συνέδρια, συμπόσια, ακόμα και με εξώφυλλο στο περίφημο περιοδικό Time, ο Δοξιάδης ευτύχησε να δει τους καρπούς του έργου του να αποδίδουν.

Όταν αιφνίδια, πάνω στην ακμή της δράσης του, διαγνώστηκε με ανίατη ασθένεια το 1971, για να πεθάνει μέσα σε ελάχιστα χρόνια, θα άφηνε πίσω του μια σπουδαία κληρονομιά. Μέρος της μόνο, είναι το πληρέστατο Αρχείο Δοξιάδη, που εκείνος φρόντισε μεθοδικά να οργανώσει, σήμερα στο Μουσείο Μπενάκη, ανεξάντλητη πηγή πληροφόρησης για την τόσο συναρπαστική συμβολή του στον μεταπολεμικό κόσμο.

Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη Facebook Twitter
Στη Ζάμπια. Φωτο: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη / © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη
Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη Facebook Twitter
Πάνω από τη μακέτα του Ισλαμαμπάντ. Φωτο: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη / © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη
Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη Facebook Twitter
Άσπρα σπίτια. Φωτο: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη / © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη
Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη Facebook Twitter
Φωτο: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη / © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη
Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη Facebook Twitter
DA Review, Φεβρουάριος 1967. Πίνακας της Σοφίας Ζαραμπούκα. Φωτο: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη / © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη
Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη Facebook Twitter
Φωτο: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη / © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη

Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη Facebook Twitter
Φωτο: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη / © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη
 

*Ο Δημήτρης Φιλιππίδης είναι αρχιτέκτονας και ομότιμος καθηγητής της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Βιβλίο / Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Τα πολυσυζητημένα ημερολόγια της Χάισμιθ αποκαλύπτουν κρυφές σκέψεις της συγγραφέως του «Ταλαντούχου κύριου Ρίπλεϊ», τους άγνωστους έρωτες και την εξάρτησή της από τη γραφή και το αλκοόλ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής και της επιτυχίας της»

Βιβλίο / Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής της»

Από τη Βαβυλώνα ως την Αθήνα, ο διάσημος ιστορικός και συγγραφέας βλέπει τις πόλεις ως ζωντανούς οργανισμούς, όπου η ιστορία γράφεται από τους ανθρώπους και όχι από τα κτίρια – με δημόσιες διεκδικήσεις και αντιστάσεις στο gentrification.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
10 βιβλία που διαπνέονται από 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Βιβλίο / 10 βιβλία για 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Δεν είναι λίγα τα βιβλία που ξεδίπλωσαν και ενίοτε αποθέωσαν κρυφές ή φανερές μεριές της Ελλάδας και κατέληξαν να γίνουν συνώνυμα συγκεκριμένων τόπων. Από τις ονειρικές, σχεδόν ψυχεδελικές Σπέτσες στον Μάγο του Φόουλς μέχρι τη Μάνη του Φέρμορ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ / Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

Ο Αυτοκράτορας της Χαράς είναι ένα λογοτεχνικό επίτευγμα. Ένα μεγάλο μυθιστόρημα με ιστορίες απλών ανθρώπων που τις σχέσεις τους ορίζουν η καλοσύνη και η αλληλεγγύη. Με αφορμή την κυκλοφορία του, ένας από τους πιο ταλαντούχους συγγραφείς της γενιάς του μιλάει για τη λογοτεχνία, τους ήρωές του, την queer ταυτότητα και την κατάσταση όπως διαμορφώνεται στην Αμερική του Τραμπ σε μια συνέντευξη-ποταμό.
M. HULOT
Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ