Βρετανοί πράκτορες στην Ελλάδα του ’40: Ένας γνωστός-άγνωστος πόλεμος

Βρετανοί πράκτορες στην Ελλάδα του ’40. Ένας γνωστός-άγνωστος πόλεμος Facebook Twitter
O Colin Gubbins (στο κέντρο) ήταν ο αρχηγός της Βρετανικής Υπηρεσίας Ειδικών Επιχειρήσεων (SOE, Special Operations Executive). Φωτ.: Public Domain
0

ΤΟ ΚΩΔΙΚΟ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑ ήταν «Απόλλων». Κατά κόσμον ήταν ο δικηγόρος και αξιωματικός Ιωάννης Πελτέκης, που είχε ιδρύσει την οργάνωση «Υβόννη», «ένα από τα πιο πολύτιμα δίκτυα αντίστασης στην Ελλάδα». Ο Απόλλων και η Υβόννη ξεκίνησαν να δραστηριοποιούνται στην Αθήνα στις αρχές του 1943. Το δίκτυο αποδείχτηκε παραδειγματική περίπτωση «αντιστασιακής οργάνωσης πόλης». Μάλιστα, μεταξύ του Ιουνίου 1943 και του Σεπτεμβρίου 1944 οι επιτυχίες του ήταν σημαντικές. Οργάνωσε σαμποτάζ σε 58 γερμανικά πλοία, από τα οποία καταστράφηκαν ολοσχερώς τα 16, ανατίναξε αποθήκες πυρομαχικών στη Λέρο και στο Χασάνι (Ελληνικό), κατέστρεψε 27 ατμομηχανές και ανατίναξε μέσα σε σήραγγα ένα τρένο που μετέφερε πετρέλαιο και πυρομαχικά.

Καθ’ οδόν προς τη Μέση Ανατολή, για να ενταχθεί στον εκεί ελληνικό στρατό, ο Πελτέκης πέρασε από την Τουρκία, όπου τον στρατολόγησε η Βρετανική Υπηρεσία Ειδικών Επιχειρήσεων, η SOE (Special Operations Executive), το στέλεχος της οργάνωσης Ντέιβιντ Πάουσον. Η SOE ιδρύθηκε το καλοκαίρι του 1940, μετά τη συνθηκολόγηση της Γαλλίας με τη Γερμανία, με στόχο την κατασκοπεία και το σαμποτάζ. Ήταν σε μόνιμη αντιπαράθεση με το βρετανικό υπουργείο Εξωτερικών, το Φόρεϊν Όφις, και τις άλλες βρετανικές μυστικές υπηρεσίες. Το «κατεστημένο» των βρετανικών υπηρεσιών θεωρούσε τη SOE ακραία, με irregular πρακτικές, πολύ περισσότερο που στελέχη της είχαν εκφράσει απόψεις για συνεργασία με την ευρωπαϊκή αριστερά και τα οργανωμένα εργατικά κινήματα στις κατεχόμενες χώρες, «ώστε να συγκροτηθούν μυστικοί στρατοί που θα χτυπήσουν σκληρά αργότερα όταν δώσουμε το σύνθημα». Αλλά το 1943 η SOE ήταν «νομιμοποιημένη» και ενδυναμωμένη στην Ελλάδα, μετά την τεράστια επιτυχία της επιχείρησης Harling τον Νοέμβριο του 1942, δηλαδή της ανατίναξης της σιδηροδρομικής γέφυρας του Γοργοπόταμου, σε συνεργασία με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ.

Ο Καψάσκης παρουσιάζει τη δράση των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών στην Ελλάδα, τις σχέσεις μεταξύ τους, συχνά σχέσεις αντιπαράθεσης, τις σχέσεις τους με αντιστασιακές οργανώσεις, τον βασιλιά και την εξόριστη κυβέρνηση στο διάστημα 1940 έως 1947.

Ο Ντέιβιντ Πάουσον, με τον οποίο συνεργάστηκε ο Απόλλων, ήταν ο χειριστής του Προμηθέα ΙΙ και του Οδυσσέα. Προμηθέας ΙΙ ήταν το κωδικό όνομα του Χαράλαμπου Κουτσογιαννόπουλου, ενός δημοκρατικού αξιωματικού του ναυτικού που είχε αποταχθεί το 1935. Οδυσσέας ήταν το κωδικό όνομα ενός Δωδεκανήσιου καϊκτζή, του Γεράσιμου Αλεξάτου, λαθρεμπόρου ναρκωτικών και καπνού, δημοκρατικών πεποιθήσεων, που καθοδηγούσε ένα δίκτυο καϊκιών για την επαφή μεταξύ Μέσης Ανατολής και κατεχόμενης Ελλάδας. Τα δίκτυα αυτών των δύο ανδρών αποτέλεσαν τη βάση στήριξης της SOE κατά την επιστροφή των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών στην κατεχόμενη Ελλάδα.

Βρετανοί πράκτορες στην Ελλάδα του ’40. Ένας γνωστός-άγνωστος πόλεμος Facebook Twitter
Λίστα με μέλη της ομάδας του «Απόλλωνα».

Η πρώτη αποστολή που ανέθεσε ο Πάουσον στον Απόλλωνα ήταν να επιστρέψει στην Ελλάδα και να απελευθερώσει τον Προμηθέα ΙΙ που είχε συλληφθεί τον Φεβρουάριο του 1943. Η αποστολή πέτυχε, ο Προμηθέας ΙΙ απελευθερώθηκε και ο Απόλλων θεωρούνταν πλέον ένας αξιόπιστος «ελεύθερος πράκτορας». Ενσάρκωνε ό,τι θα ήθελαν οι Βρετανοί από έναν πράκτορα στην Αθήνα. Δεν είχε πολιτική σκοπιμότητα, δεν ήταν αντάρτης ούτε επιρροή αντάρτικης ομάδας κι ήταν προσηλωμένος σε έναν και μοναδικό στόχο: τη νίκη στον πόλεμο. Η πολιτική ήταν όμως πανταχού παρούσα. Οι Βρετανοί αλλά και το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, στην προσπάθειά τους να ελέγξουν την αντίσταση, είχαν υιοθετήσει τη στάση «ή με εμάς ή εναντίον μας». Έτσι, ο Απόλλων/Πελτέκης κατηγορήθηκε από το Φόρεϊν Όφις ως διπλός πράκτωρ, καθώς δεν ήταν ευπρόσδεκτος ούτε από την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση ούτε από το ίδιο το Φόρεϊν Όφις. Έπεσε, λοιπόν, θύμα αυτής της πολιτικής. Και μαζί του τα 59 μέλη της Υβόννης, «που εκτελέστηκαν ενώ συνέδραμαν τον αγώνα για την απελευθέρωση της Ελλάδας».

kapsaskis
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Κωνσταντίνος Καψάσκης, Οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες στην Ελλάδα, 1940-1947, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Σελ. 295

Η μελέτη οργανώσεων όπως η Υβόννη επισκιαζόταν μέχρι τώρα από τη μελέτη για το ΕΑΜ και τον ΕΔΕΣ, όπως γράφει ο Κωνσταντίνος Καψάσκης στο βιβλίο του Οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες στην Ελλάδα. Δεν είναι όμως μόνο αυτός ο λόγος που διαβάζουμε με τόσο ενδιαφέρον αυτές τις «μικροϊστορίες» μέσα στη μεγάλη ιστορία που παρουσιάζει ο συγγραφέας. Όπως ο ίδιος γράφει, «κάθε μελέτη μυστικών οργανώσεων αναγκαστικά επικεντρώνεται σε συγκεκριμένα άτομα, καθώς, για λόγους επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας και ασφάλειας, μόνο ένας περιορισμένος κύκλος ανθρώπων γνώριζε την ύπαρξή τους». Κι ακόμη «σε μια ανάλυση για κάτι τόσο προσωποκεντρικό όσο η κατασκοπεία η πολιτική προτίμηση, η ιδιοσυγκρασία και οι διαπροσωπικές σχέσεις μπορεί να έχουν καθοριστική επίδραση σε μια ολόκληρη χώρα». Ίσως γι’ αυτό εξακολουθεί να είναι τόσο γοητευτικός ο κόσμος των Βρετανών κατασκόπων και πρακτόρων. Κατείχαν ισχυρές κοινωνικές θέσεις, με υψηλές κοινωνικές διασυνδέσεις, ήταν απόφοιτοι του Κέμπριτζ κ.λπ. Ο Καψάσκης μας θυμίζει την περίπτωση του Φράνσις Νόελ-Μπέικερ, που, έχοντας διαφωνήσει με την πολιτική του Φόρεϊν Όφις για την Ελλάδα, παρέμεινε σημαντικός για τον Τσόρτσιλ. Ο Βρετανός πρωθυπουργός ήθελε να ακούσει προσωπικά τη γνώμη του, προφανώς λόγω του κοινωνικού κύρους αυτού του αποφοίτου του Κέμπριτζ.

Βρετανοί πράκτορες στην Ελλάδα του ’40. Ένας γνωστός-άγνωστος πόλεμος Facebook Twitter
Πράκτορες της Βρετανικής Υπηρεσίας Ειδικών Επιχειρήσεων, περ. 1944. Φωτ.: Public Domain

Ο Καψάσκης παρουσιάζει τη δράση των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών στην Ελλάδα, τις σχέσεις μεταξύ τους, συχνά σχέσεις αντιπαράθεσης, τις σχέσεις τους με αντιστασιακές οργανώσεις, τον βασιλιά και την εξόριστη κυβέρνηση στο διάστημα 1940 έως 1947. Η περίοδος αντιστοιχεί με την είσοδο της Ελλάδας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι τη μεταβίβαση της στρατιωτικής ηγεμονίας από τη Βρετανία στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1947. Γράφει ο Καψάσκης: «Το 1947 η χώρα βρισκόταν πλέον σε ανοιχτό εμφύλιο πόλεμο και η Βρετανία δεν μπορούσε να υποστηρίξει την ελληνική κυβέρνηση. Στη θέση της βρετανικής υποστήριξης, η ελληνική κυβέρνηση ζήτησε και έλαβε της υποστήριξη της κυβέρνησης Τρούμαν, που της εξασφάλισε τελικά τη νίκη το 1949». Οι σχέσεις των Αμερικανών με τους Βρετανούς συναδέλφους τους κατά την περίοδο της μετάβασης της ηγεμονίας δεν ήταν από τις καλύτερες. Ο πρώτος επικεφαλής της αμερικανικής OSS, λοχαγός Ουίνστον Έργκοτ, είχε πολύ κακή άποψη για τη βρετανική εμπλοκή στην Ελλάδα. Φαίνεται πως υπήρχαν προηγούμενα, καθώς οι βρετανικές υπηρεσίες είχαν προσπαθήσει να περιορίσουν, να ελέγξουν ή και να εμποδίσουν τις αμερικανικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Η μικροϊστορία δίνει συναρπαστικά επεισόδια, όπως η βύθιση του καϊκιού «Ειρήνη» από το βρετανικό ναυτικό τον Ιούνιο του 1944, παρόλο που το σκάφος είχε εκπέμψει σωστά σήματα. Οι Βρετανοί ήθελαν να δολοφονήσουν έναν από τους επιβάτες του σκάφους, τον Πανάγο Παραλή, που παλιότερα δούλευε για τους Βρετανούς, αλλά αργότερα στρατολογήθηκε από την OSS.

Βρετανοί πράκτορες στην Ελλάδα του ’40. Ένας γνωστός-άγνωστος πόλεμος Facebook Twitter
Οι Βρετανοί πράκτορες που έφτασαν στην Ελλάδα το φθινόπωρο του 1942

Το βιβλίο του Καψάσκη αποστασιοποιείται από τη μέχρι τώρα ιστορική διαμάχη για τον Εμφύλιο και τη βρετανική παρέμβαση, απομακρύνεται από τις λεγόμενες αναθεωρητικές και μετα-αναθεωρητικές προσεγγίσεις, αδιαφορεί για τις υποθέσεις του τύπου ότι η διόγκωση του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ μπορεί να οφείλεται στις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες, αφήνει κατά μέρος τις σχηματοποιήσεις και τα μανιχαϊστικά σχήματα και προτείνει μια νέα αφήγηση. Η αφήγηση αυτή στηρίζεται κυρίως σε αρχειακές πηγές από τις συλλογές των Βρετανικών Εθνικών Ιστορικών Αρχείων και ειδικότερα από τα αρχεία της SOE. Δείχνει την περιπλοκότητα των σχέσεων και αναδεικνύει τις αποχρώσεις, τόσο χρήσιμες για να απομακρυνθούμε από τα σχήματα, πολλές φορές μεροληπτικά, της μέχρι τώρα ιστοριογραφίας. Επιπλέον, η αφήγησή του προσφέρει συναρπαστικές σελίδες στον σημερινό αναγνώστη.

Βρετανοί πράκτορες στην Ελλάδα του ’40. Ένας γνωστός-άγνωστος πόλεμος Facebook Twitter
Μέλη της ομάδας που απήγαγε τον διοικητή των γερμανικών στρατευμάτων στην Κρήτη, στρατηγό Χάινριχ Κράιπε.

Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι η βρετανική πολιτική προς την Ελλάδα παρέμεινε πολύ πιο σταθερή απ’ ό,τι φαίνεται εκ πρώτης όψεως. Υποστήριξε αταλάντευτα τον βασιλιά και την εξόριστη κυβέρνηση με στόχο την εξασφάλιση της βρετανικής επιρροής μετά τον πόλεμο. Οι πολιτικοί στόχοι της Βρετανίας ήταν σε απόλυτη προτεραιότητα σε σχέση με την αντιστασιακή προσπάθεια. Οι μυστικές  υπηρεσίες, παρά τις αντιθέσεις τους, εξυπηρέτησαν την πολιτική προσπάθεια, όπως φαίνεται από το γεγονός ότι οι πολιτικές οδηγίες προς τις υπηρεσίες πληροφοριών ήταν οι ίδιες είτε επρόκειτο για τους πρώτους μήνες του πολέμου είτε κατά τα Δεκεμβριανά του 1944. Το ΕΑΜ επεκτάθηκε και αναπτύχθηκε ανεξάρτητα από τη βρετανική υλική υποστήριξη. Οι Βρετανοί ενθάρρυναν τον ανταρτοπόλεμο, αλλά το ΕΑΜ και η κυρίαρχη θέση του προϋπήρχαν κάθε βρετανικού ενδιαφέροντος. Από την πλευρά τους οι Βρετανοί δεν δίσταζαν να στηρίξουν αντιδραστικές οργανώσεις, που είχαν συχνά διασυνδέσεις με τον στρατό κατοχής. Γράφει ο Καψάσκης: «Όσο προχωρούσε ο πόλεμος και όσο το ΕΑΜ γινόταν ολοένα και πιο ανεξέλεγκτο, τόσο οι προσπάθειες των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών να το διαβρώσουν γίνονταν πιο εμφανείς και πιο απελπισμένες. Η βρετανική επέμβαση στην Ελλάδα δεν ήταν ούτε μια ηρωική πράξη υπεράσπισης της ελευθερίας ούτε μια σκοτεινή συνωμοσία για την καταστολή της ελευθερίας των Ελλήνων. Ήταν μια αντανάκλαση υποκείμενων βρετανικών προτεραιοτήτων που δεν λάμβανε υπόψη τις τραγικές τους συνέπειες».

*Παράλληλα με το βιβλίο του Κωνσταντίνου Καψάσκη, διάβασα το τρομερά ενδιαφέρον ημερολόγιο της πριγκίπισσας Ελένης του Νικολάου, που καλύπτει την περίοδο 1940-46 (εκδόσεις Καπόν). Στα γεύματα και στα δείπνα της πριγκίπισσας «συνάντησα» πολλούς δρώντες των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών στην Αθήνα.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η Ελλάδα ως αγγλικό τσιφλίκι

Διονύσης Χαριτόπουλος / Η Ελλάδα ως αγγλικό τσιφλίκι

Η αγγλική παρουσία στην κατεχόμενη Ελλάδα συνιστά μια απροσχημάτιστη, ωμή αποικιοκρατική επιχείρηση που οδήγησε στις συγκρούσεις μεταξύ αντιστασιακών οργανώσεων, στα Δεκεμβριανά και, τέλος, σε αυτό που είχαν οι ίδιοι από το 1943 προεξοφλήσει, τον ελληνικό Εμφύλιο (1946-1949).
ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΧΑΡΙΤΟΠΟΥΛΟΣ
Καπετάνισσες, Καβαλάρισσες

Αρχαιολογία & Ιστορία / Καπετάνισσες, Καβαλάρισσες

Στο εαμικό κράτος δεν υπάρχουν διακρίσεις φύλου. Προβάλλεται και επικρατεί «η εικόνα μιας γυναίκας που δεν ζει "στο περιθώριο της κοινωνικής ζωής". Έχει τα ίδια δικαιώματα με τους άντρες και αντίστοιχες υποχρεώσεις», ξεπερνώντας για πρώτη φορά αγκυλώσεις αιώνων.
ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΧΑΡΙΤΟΠΟΥΛΟΣ
Μενέλαος Χαραλαμπίδης: «Το αντιστασιακό κίνημα το γέννησε ουσιαστικά η ίδια η κοινωνία»

Μενέλαος Χαραλαμπίδης / «Το αντιστασιακό κίνημα το γέννησε η ίδια η κοινωνία»

Μια επίκαιρη, διαφωτιστική όσο και αιχμηρή συζήτηση με τον γνωστό και από το επιτυχημένο εγχείρημα Athens History Walks οικονομολόγο, συγγραφέα και διδάκτορα Ιστορίας Μενέλαο Χαραλαμπίδη, με αφορμή την επανακυκλοφορία του εξαίρετου πονήματός του «Η εμπειρία της Κατοχής και της Αντίστασης στην Αθήνα» (εκδ. Αλεξάνδρεια).
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Βιβλίο / Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Ολοένα περισσότερο διευρύνεται η τάση έκδοσης κλασικών και σπάνιων κειμένων σε μικρό μέγεθος που τοποθετούνται δίπλα στο ταμείο και συνιστούν την προσπάθεια ενός εκδοτικού οίκου να φέρει σπουδαία έργα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Βιβλίο / I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Η θεωρητικός, εικαστικός, κριτικός, συγγραφέας και εκδότρια Κρις Κράους μπορεί να μην άλλαξε τα δεδομένα στον αγγλόφωνο κόσμο εκδίδοντας τα βιβλία των Γάλλων θεωρητικών αλλά προκάλεσε άπειρες συζητήσεις με το πρωτότυπο φεμινιστικό βιβλίο της.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Βιβλίο / Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Ένα τολμηρό καλλιτεχνικό project έγινε η αφορμή για να κάνει ο εικαστικός René Habermacher ένα ταξίδι στη θάλασσα με πλήρωμα έξι ναύτες κι έναν καπετάνιο, απαθανατίζοντας μια σουρεαλιστική εμπειρία που κατέληξε σε ναυάγιο. Το βιβλίο «The Pleasure Principle» καταγράφει αυτό το ταξίδι μέσα από φωτογραφίες του René, κείμενα και εικαστικά έργα, σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκδοση.
M. HULOT
Νίκος Μάντης «Το χιόνι του καλοκαιριού»

Το πίσω ράφι / Για τις απουσίες που μας κάνουν αργούς στα αισθήματα

Καλοκαίρι στην Πελοπόννησο, στη σκιά της δεκαετίας του ’80: ένα πληγωμένο παιδί, μια μητέρα που επιστρέφει αλλαγμένη και μυστικά που βαραίνουν τη σιωπή των ενηλίκων - αυτά ξετυλίγει ο Νίκος Α. Μαντής στο πρώτο του μυθιστόρημα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Νέα βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος του χρόνου, και κάποιες επανεκδόσεις

Fall Preview 2025 / 13 βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος της χρονιάς

Ο πάντα επίκαιρος Καβάφης, νέα, σύγχρονα και παλιότερα ονόματα της λογοτεχνικής σκηνής και κάποιες ξεχωριστές επανεκδόσεις που δικαίως θα διεκδικήσουν χώρο στη βιβλιοθήκη όλων, βιβλιόφιλων και μη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Εμανουέλ Καρέρ «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα»

Το πίσω ράφι / Ένα επτασφράγιστο μυστικό που προκάλεσε αμηχανία και πάταγο

Προκλητικός, ωμός, συχνά σοκαριστικός, ο Εμανουέλ Καρέρ εξερευνά στο «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα» το οικογενειακό του παρελθόν, φέρνοντας σε δύσκολη θέση ακόμα και τα πιο κοντινά του πρόσωπα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Αναγνώσεις / Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Πώς ήταν η ζωή στην αρχαία Αίγυπτο; Ένας Αμερικανός αρχαιολόγος περιγράφει το 24ωρο των ανθρώπων κάθε ιδιότητας και κοινωνικής τάξης στις Θήβες της αρχαίας Αιγύπτου μέσα από ιστορίες που θα μπορούσαν να είναι αληθινές.
THE LIFO TEAM