Βουβό, σκεπτόμενο πρόσωπο

Facebook Twitter
0

Η συγγραφή της Τζέντας μοιάζει με επιστροφή στο βίωμα, σαν μια μικρή «ανάσταση» του συζύγου σας...

Ακριβώς. Μα του το είπα κιόλας. Είχα στο γραφείο μου εκεί που έγραφα μια φωτογραφία του και συνέχεια τον έψελνα. Ήταν σαν να το γράφαμε μαζί. Δεν το περίμενα, αν και ήταν εννιά μήνες που ήξερα ότι θα πέθαινε. Του μιλούσα συνέχεια του έλεγα «δεν θα σε αφήσω να φύγεις, εδώ θα μείνεις. Κάτσε να δεις τι θα κάνω. Ξύπναγα πρωί. Μόνη και έγραφα, έγραφα. Έπρεπε να κουνήσω λίγο το κεφάλι μου για να επανέλθω στην πραγματικότητα.

Γράφατε κρυφά;

Κρυφά απ' όλους. Κάποια στιγμή τα είδε ο γιος μου, ο Δημήτρης, και του είπα ότι είναι τα απομνημονεύματά μας, ότι τα γράφω για να ξέρουν τα παιδιά και τα εγγόνια μου κάποια πράγματα για τη ζωή μας. Τα διάβασε και μου λέει «Τρελάθηκες, αυτό θα το αφήσουμε μες στο σπίτι να περιμένει τα εγγόνια μας; Όχι, εγώ θα σου το κάνω σίριαλ». Τέλος πάντως, πήγε και το είπε στον Καστανιώτη και άρχισαν να με κυνηγούν και οι δυο.

Γιατί επιλέξατε να αρχίσετε γράφοντας για την Τζέντα;

Είναι η αρχή της ζωής μου με τον Στέλιο, ως παντρεμένων με παιδί. Ο Στέλιος πήγε στην Τζέντα και τον ακολούθησα, με τον Αντώνη νεογέννητο, κάτι εξαιρετικά δύσκολο για εκείνη την εποχή. Περάσαμε όμως έξι πολύ όμορφα χρόνια στην Τζέντα και εκεί γέννησα και τα άλλα δυο μου παιδιά, τα οποία ήθελα να ξέρουν αυτή την περίοδο της ζωής τους. Η σκέψη μου ήταν πάντα τα παιδιά μου.

Κρατούσατε ημερολόγιο; Ρωτάω γιατί είναι εντυπωσιακές οι λεπτομέρειες που αναφέρετε...

Όχι, ποτέ. Δεν είχα ούτε το χρόνο, ούτε τις συνθήκες για να το κάνω. Ούτε ο Στέλιος κρατούσε, αν και του έλεγα ότι θα έπρεπε... Η αλήθεια είναι ότι, γράφοντας την Τζέντα, άρχισαν να κατεβαίνουν οι αναμνήσεις σωρηδόν, η μια πίσω από την άλλη. Απορώ και εγώ η ίδια πώς τα θυμήθηκα όλα αυτά. Και πρόκειται γι' ανθρώπους που δεν ξαναείδα ποτέ. Τους ανθρώπους για τους οποίους γράφω τους βλέπω μπροστά μου, τι φορούσαν τα παιδιά τους, τις γιορτές τους.

Πόσο σημαντική ήταν εκείνη η περίοδος για τη ζωή σας;

Πολύ σημαντική, όχι μόνο για την καριέρα του Στέλιου αλλά για όλη την οικογένειά μας. Σκεφτείτε ότι ο Στέλιος πήρε το πτυχίο τον Ιούνιο του 1954 από το Φαρούκειο Πανεπιστήμιο στην Αλεξάνδρεια και στις 15 Οκτωβρίου, στα γενέθλια του, πήγε στην Τζέντα και δούλεψε για τον Ωνάση. Ήταν η πρώτη του δουλειά ως δικηγόρου.

Πώς νιώσατε όταν ολοκληρώθηκε η συγγραφή της Τζέντας;

Αισθάνθηκα μεγάλη ανακούφιση. Είχα κάνει αυτό που ήθελα, είχα γράψει ένα σημαντικό μέρος της ζωής του Στέλιου για να τη θυμούνται τα παιδιά του. Και μου έδωσε κουράγιο για να γράψω τα άλλα δύο βιβλία.

Αλλά δύο; Περί τίνος πρόκειται;

Γράφω για τη ζωή μας στην Αλεξάνδρεια και μετά στην Αθήνα. Πρώτα για την Αλεξάνδρεια, όπου επιστρέψαμε από την Τζέντα το 1960. Ο Στέλιος ήξερε το Αιγυπτιακό Δίκαιο, τον γνώρισαν οι νομικοί κύκλοι στην πόλη και, εξάλλου, το όνειρό του ήταν να κάνει μάχιμη δικηγορία. Ήταν περιζήτητος, αφού με τον Ωνάση έξι χρόνια είχε κοσκινίσει το Ναυτικό Δίκαιο και με το πλοίο Εν Σαλούντ που είχε βάλει σημαία Σαουδικής Αραβίας για να μεταφέρει πετρέλαιο έμαθε άριστα τους παγκόσμιους ναυτικούς κώδικες. Αυτό είναι το δεύτερο βιβλίο.

Με τον Στέλιο γεννηθήκαμε στην Αίγυπτο, αυτός ήταν τέταρτη γενιά, εγώ τρίτη. Ζήσαμε στην Αίγυπτο τόσα χρόνια και όμως το όνειρό μας ήταν η Ελλάδα. Η Μέκκα η δική μας ήταν η Ακρόπολη. Ήξερα ότι και το όνειρο των παιδιών μας θα ήταν να ζήσουν στην Ελλάδα. Έτσι μείναμε έξι χρόνια στην Αλεξάνδρεια και μετά ήρθαμε στην Ελλάδα το 1966, ένα χρόνο πριν τη χούντα. Έλεγε ο Στέλιος «φύγαμε από τον Νάσερ και πέσαμε σε άλλο δικτάτορα». Και το βιβλίο για την Αθήνα είναι έτοιμο, και φτάνει μέχρι το 1979. Τα παιδιά έχουν μεγαλώσει πια, δεν μπορώ να τα μεταχειρίζομαι σαν κουκλάκια μέσα στο βιβλίο και έτσι αποφάσισα να σταματήσω εκεί.

Όταν διαβάσατε την Τζέντα ως αναγνώστρια...

Αμ δεν το διάβασα... Πάντως, ένα πράγμα με ενοχλεί, ότι είναι γραμμένο σε πρώτο ενικό πρόσωπο, είναι όλο «εγώ, εγώ». Με εκνευρίζει πολύ, λέω να το ρίξω πια στο τρίτο πρόσωπο.

Σας απασχόλησαν πιθανές αντιδράσεις ανθρώπων που εμπλέκονται;

Τα παιδιά το διάβασαν και πήρα την άδειά τους. Αφού το δέχτηκαν, δεν με ένοιαζε τίποτα άλλο. Άλλωστε ο Δημήτρης έκανε το προξενιό...

Είναι προφανές ότι ήταν πολλοί οι ρόλοι που διαχειριστήκατε στη ζωή σας: σύζυγος, μητέρα, γνώστρια σημαντικών επιχειρηματικών κινήσεων. Πώς τα καταφέρατε σε οριακές καταστάσεις;

Έχω τρομερή ψυχραιμία, ο Δημήτρης λέει «είσαι επικινδύνως ψύχραιμη». Δεν τα χάνω ποτέ, δεν πελαγώνω, κοιτάζω πώς θα βγούμε από το πρόβλημα. Ο Στέλιος ήταν πολύ νευρικός άνθρωπος, έντονος και αν ήμουν και εγώ έτσι θα έτρωγε ο ένας τον άλλον.

Γράφετε στις πρώτες σελίδες του βιβλίου πως ήσασταν ένα βουβό πρόσωπο.

Ήμουν βουβό, αλλά και σκεπτόμενο. ήμουν σκεπτόμενο βουβό πρόσωπο. Δεν έμπαινα στη μέση, ο Στέλιος ήταν θυμώδης και το πρώτο που μου έλεγε ήταν «σταμάτα εσύ, δεν ξέρεις».

Παρ' όλα αυτά, σας μιλούσε για τις δουλειές του και μάλιστα με πολλές λεπτομέρειες, όπως αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης.

Με εμπιστευόταν 100%. Αλλά, αν ήμασταν τρεις και επενέβαινα, μου έλεγε «σώπα εσύ, δεν ξέρεις». Ήθελε να είναι και να φαίνεται ο αρχηγός. Κατ' ιδίαν όμως επανερχόταν στα προβλήματά του δέκα, είκοσι φορές. Μιλώντας για το θέμα του με εμένα το τακτοποιούσε και ο ίδιος στο μυαλό του.

Έχετε τελειώσει πλέον με τη συγγραφή;

Όσο υπάρχω θα γράφω. Τώρα θέλω να μιλήσω για την Αλεξάνδρεια του 1930 που γεννήθηκα εγώ, για τις φίλες μου, τη μάνα μου, που την έχασα εννιά χρόνων. Θα γράψω και για την Κύπρο - από εκεί ήταν ο πατέρας μου και εκεί μας έστειλε όταν πέθανε η μητέρα μας. Έχω συνέχεια, όπως καταλαβαίνετε...

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ