Τι να θυμηθώ, τι να ξεχάσω: Κριτική για τις «Εξομολογήσεις» του Αλεξάντερ Ζέλντιν

Τι να θυμηθώ, τι να ξεχάσω Facebook Twitter
Η συμβατική αφήγηση όχι μόνο δεν μας βοηθά να αισθανθούμε «τον πλούτο της ζωής», αλλά μας παρακινεί να αντιμετωπίσουμε την τελευταία ως μια στιβαρή και οριοθετημένη παράταξη «εμπειριών».
0

Τι σημαίνει «αφηγούμαι μια ζωή»; Τι δείχνω από τη ζωή αυτή, έτσι ώστε να συλλάβω τη βαθύτερη αίσθησή της; Σε ποια κομβικά σημεία αναζητώ την αλήθεια της; Mέσα από ποιο βλέμμα την κοιτάζω; Και πώς μπορεί η δική μου συμπάσχουσα ευαισθησία, όσο οξυμένη και αν είναι, να διαπεράσει τα αλλεπάλληλα στρώματα του «έξω» για να φτάσει στο «μέσα»; 

Τέτοιου είδους ερωτήματα μας απασχολούν μετά τη λήξη της παράστασης του Αλεξάντερ Ζέλντιν που είδαμε στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. «Μίλησα με τη μητέρα μου αρκετές μέρες. Η ζωή της είναι η βάση της ιστορίας, αν και το σενάριο που έφτιαξα είναι φανταστικό», έχει δηλώσει σχετικά με τη συγκεκριμένη δουλειά του ο Βρετανός σκηνοθέτης. «Οι “Εξομολογήσεις” είναι η γιορτή μιας απλής, συνηθισμένης ζωής. Αυτή είναι μια σημαντική λειτουργία του θεάτρου: να κάνει τους ανθρώπους να αισθανθούν τον πλούτο της ζωής».

Αν και ο ίδιος ο σκηνοθέτης τη χαρακτηρίζει ως «απλή, συνηθισμένη ζωή», η ιστορία της κεντρικής ηρωίδας προσφέρει άπλετες δυνατότητες για την εξερεύνηση μιας κλασικής αλλά διαχρονικής θεματικής που αφορά τις ωδίνες της ενηλικίωσης, τον αγώνα για αυτονομία, την εναντίωση στην πατριαρχία, την αναζήτηση ταυτότητας, την επούλωση του τραύματος.

Αφού εγκαταλείψει κάθε φιλοδοξία να σπουδάσει και να ασχοληθεί με την τέχνη, μια νεαρή γυναίκα ωθείται σε γάμο υπακούοντας στη μητρική επιταγή. Εξοργισμένος από την άρνησή της να τεκνοποιήσει, ο φαλλοκράτης σύζυγός της θα ζητήσει διαζύγιο. Ελεύθερη πια, η νεαρή γυναίκα θα μπορέσει να ακολουθήσει τα όνειρά της, να πειραματιστεί, να ερωτευτεί αλλά και να κακοποιηθεί από έναν καθηγητή της. Μεταναστεύοντας από την Αυστραλία στην Αγγλία, θα δημιουργήσει δική της οικογένεια, επιλέγοντας ως πατέρα των παιδιών της έναν άνδρα για τον οποίο τρέφει απεριόριστο σεβασμό και εκτίμηση αλλά καθόλου επιθυμία. Πολλά χρόνια μετά, ο δεύτερος αυτός σύζυγός της θα πεθάνει, αφού βασανιστεί από μια ανίατη ασθένεια. Στη διάρκεια της κηδείας του, ο νεαρός γιος –ο δεκαπεντάχρονος τότε Ζέλντιν, όπως φανταζόμαστε– θα ανέβει στο βήμα, όπου θα σταθεί αδύνατο να εκφραστεί λεκτικά για την απώλειά του: «Πρέπει να μιλήσεις, Λεάντερ, πρέπει να χρησιμοποιήσεις τη φωνή σου», επιμένει η μητέρα του.

Τι να θυμηθώ, τι να ξεχάσω Facebook Twitter
Σύμφωνα με τον Βρετανό σκηνοθέτη: «Οι “Εξομολογήσεις” είναι η γιορτή μια απλής, συνηθισμένης ζωής. Αυτή είναι μια σημαντική λειτουργία του θεάτρου: να κάνει τους ανθρώπους να αισθανθούν τον πλούτο της ζωής».

Αν και ο ίδιος ο σκηνοθέτης τη χαρακτηρίζει ως «απλή, συνηθισμένη ζωή», η ιστορία της κεντρικής ηρωίδας προσφέρει άπλετες δυνατότητες για την εξερεύνηση μιας κλασικής αλλά διαχρονικής θεματικής που αφορά τις ωδίνες της ενηλικίωσης, τον αγώνα για αυτονομία, την εναντίωση στην πατριαρχία, την αναζήτηση ταυτότητας, την επούλωση του τραύματος κ.ο.κ. Όλα αυτά θίγονται αλλά μόνον «δρασκελιστά» – κανένα δεν αναπτύσσεται σε ικανοποιητικό βαθμό. Η συμβατική αφήγηση όχι μόνο δεν μας βοηθά να αισθανθούμε «τον πλούτο της ζωής», αλλά μας παρακινεί να αντιμετωπίσουμε την τελευταία ως μια στιβαρή και οριοθετημένη παράταξη «εμπειριών».

Όλα εδώ υπακούουν σε μια λογική κατατμητικότητας: κάθε επεισόδιο αναπαριστά ένα μείζον γεγονός, καταλαμβάνει τον πρέποντα χρόνο, ομογενοποιείται υφολογικά με τα υπόλοιπα, κορυφώνεται και ολοκληρώνεται. Το τακτοποιημένο άθροισμα των γεγονότων αυτών, συμπεραίνουμε, συνθέτει μια ζωή, τη ζωή αυτής της γυναίκας, η οποία εμφανίζεται σε μεγάλη πλέον ηλικία να παρακολουθεί τη δράση, μπαίνοντας και βγαίνοντας στη «σκηνή» όποτε η σκηνοθεσία θεωρήσει απαραίτητο να μας υπενθυμίσει ότι έχουμε να κάνουμε με μια «αναδρομή». 

Τι να θυμηθώ, τι να ξεχάσω Facebook Twitter
Το τακτοποιημένο άθροισμα των γεγονότων αυτών, συμπεραίνουμε, συνθέτει μια ζωή, τη ζωή αυτής της γυναίκας, η οποία εμφανίζεται σε μεγάλη πλέον ηλικία να παρακολουθεί τη δράση, μπαίνοντας και βγαίνοντας στη «σκηνή» όποτε η σκηνοθεσία θεωρήσει απαραίτητο να μας υπενθυμίσει ότι έχουμε να κάνουμε με μια «αναδρομή». 

Το εύρημα αυτό, όμως, μένει αναξιοποίητο: ουδέποτε δημιουργείται η αίσθηση μιας συνείδησης που επαναβιώνει και επανεξετάζει το παρελθόν της, αναστοχάζεται τον εαυτό της, μέσα από το πρίσμα της μνήμης. Γιατί η μνήμη ούτε χρονολογικά ούτε τακτοποιημένα λειτουργεί, όπως άλλωστε ούτε και η ζωή. Αντιθέτως, διαπλέκει τους χρόνους, διαστέλλει και συστέλλει τα γεγονότα, εμμένει επιλεκτικά στις λεπτομέρειες, στις φράσεις, στις χειρονομίες, εκτελεί άλματα ή μένει προσηλωμένη, συνάπτει απρόσμενες συνδέσεις, δέχεται επιθέσεις, αμύνεται, μυθολογεί, υποχωρεί και ανακάμπτει, νοσταλγεί και παραδίδεται, παρασύρεται και βυθίζεται, βιώνει δηλαδή μια μεικτή, ρευστή και μη καθαρή κατάσταση: το αντίθετο από αυτό που εκτυλίσσεται ενώπιόν μας, με τον χρόνο να κυλά στρωτά, τα γεγονότα να ακολουθούν το ένα το άλλο, περιχαρακωμένα και αυτόνομα, ορφανεμένα από το ζωτικό φίλτρο της υποκειμενικότητας.

Δεν είναι να απορεί κανείς, τελικά: το βρετανικό θέατρο φημίζεται για την αδυναμία του να σπάσει τους «κανόνες», να πειραματιστεί με τη φόρμα, να ρισκάρει. Αν ο Ζέλντιν θεωρείται «ανερχόμενο αστέρι του βρετανικού θεάτρου», όπως διαβάζουμε, είναι ίσως επειδή τοποθετεί το θέαμα μέσα σε ένα σχετικά αφαιρετικό, ευέλικτο σκηνικό και καλεί τους ηθοποιούς του σε εναλλαγές ρόλων, δημιουργώντας έτσι μια μοντερνίζουσα αύρα. Λεπτομερής υποκριτική χωρίς εξάρσεις και υπερβολές, ένας «ανάλαφρος» ρεαλισμός που δείχνει κάτι να ψυχανεμίζεται, αφήνει ελπίδες για ένα ενδεχόμενο βήμα μελλοντικής απελευθέρωσης, αλλά ως εκεί. Υπάρχουν προφανώς μερικές συγκινητικές στιγμές (η σύγκρουση με τον κομπλεξικό σύζυγο είναι ίσως η πιο δυνατή εξ αυτών), οι οποίες δεν ανατρέπουν, δυστυχώς, την ασφυκτική λογική ενός «παλιομοδίτικου», επί της ουσίας, θεάτρου.  

Τι να θυμηθώ, τι να ξεχάσω Facebook Twitter
Οι ωδίνες της ενηλικίωσης θίγονται αλλά μόνον «δρασκελιστά».
Τι να θυμηθώ, τι να ξεχάσω Facebook Twitter
Ουδέποτε δημιουργείται η αίσθηση μιας συνείδησης που επαναβιώνει και επανεξετάζει το παρελθόν της, αναστοχάζεται τον εαυτό της, μέσα από το πρίσμα της μνήμης.

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση εδώ.

Θέατρο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ζιλιέτ Μπινός: Η Ιουλιέτα των Πνευμάτων στην Επίδαυρο

Θέατρο / Ζιλιέτ Μπινός: Η Ιουλιέτα των Πνευμάτων στην Επίδαυρο

Η βραβευμένη με Όσκαρ ηθοποιός προσπαθεί να παραμείνει συγκεντρωμένη μέχρι την κάθοδό της στο αργολικό θέατρο. Παρ’ όλα αυτά, βρήκε τον χρόνο να μας μιλήσει για τους γυναικείους ρόλους που τη συνδέουν με την Ελλάδα και για τη σημασία της σιωπής.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν: από το «La Distance» του Ροντρίγκες έως τη μεγάλη επιτυχία του Μπανούσι

Θέατρο / Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν

Οι θερμές κριτικές της «Liberation» και της «Le Monde» για το «ΜΑΜΙ» του Μπανούσι σε παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση είναι απλώς μια λεπτομέρεια μέσα στις απανωτές εκπλήξεις που έκρυβε το πιο γνωστό θεατρικό φεστιβάλ στον κόσμο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Κωνσταντίνος Ζωγράφος: Ο «Ορέστης» του Τερζόπουλου

Θέατρο / Κωνσταντίνος Ζωγράφος: «Ο Τερζόπουλος σου βγάζει τον καλύτερό σου εαυτό»

Ο νεαρός ηθοποιός που πέρυσι ενσάρκωσε τον Πυλάδη επιστρέφει φέτος ως Ορέστης. Με μια ήδη πλούσια διαδρομή στο θέατρο δίπλα σε σημαντικούς δημιουργούς, ετοιμάζει ένα νέο έργο εμπνευσμένο από το Νεκρομαντείο του Αχέροντα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

The Review / «Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

Με αφορμή την παράσταση γι’ αυτόν τον αυθεντικό δημιουργό που τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 μεσουρανούσε, ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου σχολιάζουν τον αντίκτυπό του στο κοινό σήμερα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, πτώση και η αποθέωση

Αρχαίο Δράμα Explained / «Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, η πτώση και η αποθέωση

Τι μας μαθαίνει η ιστορία του Οιδίποδα, ενός ανθρώπου που έχει τα πάντα και τα χάνει εν ριπή οφθαλμού; Η κριτικός θεάτρου Λουίζα Αρκουμανέα επιχειρεί μια θεωρητική ανάλυση του έργου του Σοφοκλή.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Αλίκη Βουγιουκλάκη: Στη ζωή έσπαγε τα ταμπού, στο θέατρο τα ταμεία

Θέατρο / Αλίκη Βουγιουκλάκη: Πώς έσπαγε τα ταμεία στο θέατρο επί 35 χρόνια

Για δεκαετίες έχτισε, με το αλάνθαστο επιχειρηματικό της ένστικτο, μια σχέση με το θεατρικό κοινό που ακολουθούσε υπνωτισμένο τον μύθο της εθνικής σταρ. Η πορεία της ως θιασάρχισσας μέσα από παραστάσεις-σταθμούς και τις μαρτυρίες συνεργατών της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Θέατρο / Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Στον πολυαναμενόμενο «Οιδίποδα» του Γιάννη Χουβαρδά, ο Νίκος Καραθάνος επιστρέφει, 23 χρόνια μετά, στον ομώνυμο ρόλο, ακολουθώντας την ιστορία από το τέλος προς την αρχή και φωτίζοντας το ανθρώπινο βάθος μιας τραγωδίας πιο οικείας απ’ όσο νομίζουμε.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα δώρο που άργησε να φτάσει

Θέατρο / «Κοιτάξτε πώς φέρονταν οι αρχαίοι στους ξένους! Έτσι πρέπει να κάνουμε κι εμείς»

Ένα δώρο που έφτασε καθυστερημένα, μόλις είκοσι λεπτά πριν το τέλος της παράστασης - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για το «ζ-η-θ, ο Ξένος» σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε το φετινό καλοκαίρι

Θέατρο / Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε την «Ορέστεια»

Η «Ορέστεια» του Θεόδωρου Τερζόπουλου συζητήθηκε όσο λίγες παραστάσεις: ενθουσίασε, προκάλεσε ποικίλα σχόλια και ανέδειξε ερμηνείες υψηλής έντασης και ακρίβειας. Ξεχώρισε εκείνη της Έβελυν Ασουάντ, η οποία, ως Κασσάνδρα, ερμήνευσε ένα αραβικό μοιρολόι που έκανε πολλούς να αναζητήσουν το όνομά της. Το φετινό καλοκαίρι, η παράσταση επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη, στους Δελφούς και στο αρχαίο θέατρο Φιλίππων.
M. HULOT
Η Λίνα Νικολακοπούλου υπογράφει και σκηνοθετεί τη μουσικοθεατρική παράσταση «Χορικά Ύδατα»

Θέατρο / «Χορικά Ύδατα»: Ο έμμετρος κόσμος της Λίνας Νικολακοπούλου επιστρέφει στη σκηνή

Τραγούδια που αποσπάστηκαν από το θεατρικό τους περιβάλλον επιστρέφουν στην πηγή τους, σε μια σκηνική τελετουργία γεμάτη εκπλήξεις που φωτίζει την τεράστια καλλιτεχνική παρακαταθήκη της στιχουργού.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

The Review / «Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

Γιατί εξακολουθεί να κερδίζει το σύγχρονο κοινό η διάσημη κωμωδία του Άγγλου βάρδου κάθε φορά που ανεβαίνει στη σκηνή; Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου συζητούν με αφορμή την παράσταση που σκηνοθετεί η Εύα Βλασσοπούλου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Darkest White»: Ένα σύμπαν που εξερευνά την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναίκας 

Θέατρο / «Darkest White»: Ο εμφύλιος από την πλευρά των χαμένων

Το έργο της Δαφίν Αντωνιάδου που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών, εξερευνά μέσω προσωπικών και ιστορικών αναμνήσεων και μέσα από την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναικείας παρουσίας, ιστορίες εκτοπισμού και επιβίωσης. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσια ένα τραπέζι με φίλους

Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας / Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσία ένα τραπέζι με φίλους

Ο σπουδαίος λιβανέζος χορευτής και χορογράφος Omar Rajeh, επιστρέφει με την «Beytna», μια ιδιαίτερη περφόρμανς με κοινωνικό όσο και γαστριμαργικό αποτύπωμα, που θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο του φετινού 31ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η νύφη και το «Καληνύχτα, Σταχτοπούτα»

Θέατρο / Η Καρολίνα Μπιάνκι παίρνει το ναρκωτικό του βιασμού επί σκηνής. Τι γίνεται μετά;

Μια παράσταση-περφόρμανς που μέσα από έναν εξαιρετικά πυκνό και γοητευτικό λόγο, ένα κολάζ από εικόνες, αναφορές, εξομολογήσεις, όνειρα και εφιάλτες μάς κάνει κοινωνούς μιας ακραίας εμπειρίας, χωρίς να σοκάρει.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Ακούγεσαι Λυδία, Ακούγεσαι ίσαμε το στάδιο

Επίδαυρος / «Ακούγεσαι, Λυδία, ίσαμε το στάδιο ακούγεσαι»

Κορυφαίο πρόσωπο του αρχαίου δράματος, συνδεδεμένη με εμβληματικές παραστάσεις, ανατρέχει σε δεκαπέντε σταθμούς της καλλιτεχνικής της ζωής στην Επίδαυρο και αφηγείται προσωπικές ιστορίες, επιτυχίες και ματαιώσεις, εξαιρετικές συναντήσεις και συνεργασίες, σε μια πορεία που αγγίζει τις πέντε δεκαετίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Ούρλιχ Ράσε και το παρασκήνιο της ιστορίας της Ισμήνης

Θέατρο / Η σκηνή του Ούρλιχ Ράσε στριφογύριζε - και πέταξε έξω την Ισμήνη

Στην παράσταση που άνοιξε την Επίδαυρο, ο Γερμανός σκηνοθέτης επέλεξε να ανεβάσει μια Αντιγόνη χωρίς Ισμήνη. Η απομάκρυνση της Κίττυς Παϊταζόγλου φωτίζει τις λεπτές –και άνισες– ισορροπίες εξουσίας στον χώρο του θεάτρου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μέσα στη γοητεία και στον τρόμο του Δράκουλα

Πρώτες Εικόνες / Dracula: Η υπερπαραγωγή που έρχεται το φθινόπωρο στην Αθήνα

Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μιλά αποκλειστικά στη LiFO για την πιο αναμενόμενη παράσταση της επερχόμενης σεζόν, για τη διαχρονική γοητεία του μύθου που φαντάστηκε ο Μπραμ Στόκερ στα τέλη του 19ου αιώνα, για το απόλυτο και το αιώνιο μιας ιστορίας που, όπως λέει, τον «διαλύει».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ