Τι να θυμηθώ, τι να ξεχάσω: Κριτική για τις «Εξομολογήσεις» του Αλεξάντερ Ζέλντιν

Τι να θυμηθώ, τι να ξεχάσω Facebook Twitter
Η συμβατική αφήγηση όχι μόνο δεν μας βοηθά να αισθανθούμε «τον πλούτο της ζωής», αλλά μας παρακινεί να αντιμετωπίσουμε την τελευταία ως μια στιβαρή και οριοθετημένη παράταξη «εμπειριών».
0

Τι σημαίνει «αφηγούμαι μια ζωή»; Τι δείχνω από τη ζωή αυτή, έτσι ώστε να συλλάβω τη βαθύτερη αίσθησή της; Σε ποια κομβικά σημεία αναζητώ την αλήθεια της; Mέσα από ποιο βλέμμα την κοιτάζω; Και πώς μπορεί η δική μου συμπάσχουσα ευαισθησία, όσο οξυμένη και αν είναι, να διαπεράσει τα αλλεπάλληλα στρώματα του «έξω» για να φτάσει στο «μέσα»; 

Τέτοιου είδους ερωτήματα μας απασχολούν μετά τη λήξη της παράστασης του Αλεξάντερ Ζέλντιν που είδαμε στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. «Μίλησα με τη μητέρα μου αρκετές μέρες. Η ζωή της είναι η βάση της ιστορίας, αν και το σενάριο που έφτιαξα είναι φανταστικό», έχει δηλώσει σχετικά με τη συγκεκριμένη δουλειά του ο Βρετανός σκηνοθέτης. «Οι “Εξομολογήσεις” είναι η γιορτή μιας απλής, συνηθισμένης ζωής. Αυτή είναι μια σημαντική λειτουργία του θεάτρου: να κάνει τους ανθρώπους να αισθανθούν τον πλούτο της ζωής».

Αν και ο ίδιος ο σκηνοθέτης τη χαρακτηρίζει ως «απλή, συνηθισμένη ζωή», η ιστορία της κεντρικής ηρωίδας προσφέρει άπλετες δυνατότητες για την εξερεύνηση μιας κλασικής αλλά διαχρονικής θεματικής που αφορά τις ωδίνες της ενηλικίωσης, τον αγώνα για αυτονομία, την εναντίωση στην πατριαρχία, την αναζήτηση ταυτότητας, την επούλωση του τραύματος.

Αφού εγκαταλείψει κάθε φιλοδοξία να σπουδάσει και να ασχοληθεί με την τέχνη, μια νεαρή γυναίκα ωθείται σε γάμο υπακούοντας στη μητρική επιταγή. Εξοργισμένος από την άρνησή της να τεκνοποιήσει, ο φαλλοκράτης σύζυγός της θα ζητήσει διαζύγιο. Ελεύθερη πια, η νεαρή γυναίκα θα μπορέσει να ακολουθήσει τα όνειρά της, να πειραματιστεί, να ερωτευτεί αλλά και να κακοποιηθεί από έναν καθηγητή της. Μεταναστεύοντας από την Αυστραλία στην Αγγλία, θα δημιουργήσει δική της οικογένεια, επιλέγοντας ως πατέρα των παιδιών της έναν άνδρα για τον οποίο τρέφει απεριόριστο σεβασμό και εκτίμηση αλλά καθόλου επιθυμία. Πολλά χρόνια μετά, ο δεύτερος αυτός σύζυγός της θα πεθάνει, αφού βασανιστεί από μια ανίατη ασθένεια. Στη διάρκεια της κηδείας του, ο νεαρός γιος –ο δεκαπεντάχρονος τότε Ζέλντιν, όπως φανταζόμαστε– θα ανέβει στο βήμα, όπου θα σταθεί αδύνατο να εκφραστεί λεκτικά για την απώλειά του: «Πρέπει να μιλήσεις, Λεάντερ, πρέπει να χρησιμοποιήσεις τη φωνή σου», επιμένει η μητέρα του.

Τι να θυμηθώ, τι να ξεχάσω Facebook Twitter
Σύμφωνα με τον Βρετανό σκηνοθέτη: «Οι “Εξομολογήσεις” είναι η γιορτή μια απλής, συνηθισμένης ζωής. Αυτή είναι μια σημαντική λειτουργία του θεάτρου: να κάνει τους ανθρώπους να αισθανθούν τον πλούτο της ζωής».

Αν και ο ίδιος ο σκηνοθέτης τη χαρακτηρίζει ως «απλή, συνηθισμένη ζωή», η ιστορία της κεντρικής ηρωίδας προσφέρει άπλετες δυνατότητες για την εξερεύνηση μιας κλασικής αλλά διαχρονικής θεματικής που αφορά τις ωδίνες της ενηλικίωσης, τον αγώνα για αυτονομία, την εναντίωση στην πατριαρχία, την αναζήτηση ταυτότητας, την επούλωση του τραύματος κ.ο.κ. Όλα αυτά θίγονται αλλά μόνον «δρασκελιστά» – κανένα δεν αναπτύσσεται σε ικανοποιητικό βαθμό. Η συμβατική αφήγηση όχι μόνο δεν μας βοηθά να αισθανθούμε «τον πλούτο της ζωής», αλλά μας παρακινεί να αντιμετωπίσουμε την τελευταία ως μια στιβαρή και οριοθετημένη παράταξη «εμπειριών».

Όλα εδώ υπακούουν σε μια λογική κατατμητικότητας: κάθε επεισόδιο αναπαριστά ένα μείζον γεγονός, καταλαμβάνει τον πρέποντα χρόνο, ομογενοποιείται υφολογικά με τα υπόλοιπα, κορυφώνεται και ολοκληρώνεται. Το τακτοποιημένο άθροισμα των γεγονότων αυτών, συμπεραίνουμε, συνθέτει μια ζωή, τη ζωή αυτής της γυναίκας, η οποία εμφανίζεται σε μεγάλη πλέον ηλικία να παρακολουθεί τη δράση, μπαίνοντας και βγαίνοντας στη «σκηνή» όποτε η σκηνοθεσία θεωρήσει απαραίτητο να μας υπενθυμίσει ότι έχουμε να κάνουμε με μια «αναδρομή». 

Τι να θυμηθώ, τι να ξεχάσω Facebook Twitter
Το τακτοποιημένο άθροισμα των γεγονότων αυτών, συμπεραίνουμε, συνθέτει μια ζωή, τη ζωή αυτής της γυναίκας, η οποία εμφανίζεται σε μεγάλη πλέον ηλικία να παρακολουθεί τη δράση, μπαίνοντας και βγαίνοντας στη «σκηνή» όποτε η σκηνοθεσία θεωρήσει απαραίτητο να μας υπενθυμίσει ότι έχουμε να κάνουμε με μια «αναδρομή». 

Το εύρημα αυτό, όμως, μένει αναξιοποίητο: ουδέποτε δημιουργείται η αίσθηση μιας συνείδησης που επαναβιώνει και επανεξετάζει το παρελθόν της, αναστοχάζεται τον εαυτό της, μέσα από το πρίσμα της μνήμης. Γιατί η μνήμη ούτε χρονολογικά ούτε τακτοποιημένα λειτουργεί, όπως άλλωστε ούτε και η ζωή. Αντιθέτως, διαπλέκει τους χρόνους, διαστέλλει και συστέλλει τα γεγονότα, εμμένει επιλεκτικά στις λεπτομέρειες, στις φράσεις, στις χειρονομίες, εκτελεί άλματα ή μένει προσηλωμένη, συνάπτει απρόσμενες συνδέσεις, δέχεται επιθέσεις, αμύνεται, μυθολογεί, υποχωρεί και ανακάμπτει, νοσταλγεί και παραδίδεται, παρασύρεται και βυθίζεται, βιώνει δηλαδή μια μεικτή, ρευστή και μη καθαρή κατάσταση: το αντίθετο από αυτό που εκτυλίσσεται ενώπιόν μας, με τον χρόνο να κυλά στρωτά, τα γεγονότα να ακολουθούν το ένα το άλλο, περιχαρακωμένα και αυτόνομα, ορφανεμένα από το ζωτικό φίλτρο της υποκειμενικότητας.

Δεν είναι να απορεί κανείς, τελικά: το βρετανικό θέατρο φημίζεται για την αδυναμία του να σπάσει τους «κανόνες», να πειραματιστεί με τη φόρμα, να ρισκάρει. Αν ο Ζέλντιν θεωρείται «ανερχόμενο αστέρι του βρετανικού θεάτρου», όπως διαβάζουμε, είναι ίσως επειδή τοποθετεί το θέαμα μέσα σε ένα σχετικά αφαιρετικό, ευέλικτο σκηνικό και καλεί τους ηθοποιούς του σε εναλλαγές ρόλων, δημιουργώντας έτσι μια μοντερνίζουσα αύρα. Λεπτομερής υποκριτική χωρίς εξάρσεις και υπερβολές, ένας «ανάλαφρος» ρεαλισμός που δείχνει κάτι να ψυχανεμίζεται, αφήνει ελπίδες για ένα ενδεχόμενο βήμα μελλοντικής απελευθέρωσης, αλλά ως εκεί. Υπάρχουν προφανώς μερικές συγκινητικές στιγμές (η σύγκρουση με τον κομπλεξικό σύζυγο είναι ίσως η πιο δυνατή εξ αυτών), οι οποίες δεν ανατρέπουν, δυστυχώς, την ασφυκτική λογική ενός «παλιομοδίτικου», επί της ουσίας, θεάτρου.  

Τι να θυμηθώ, τι να ξεχάσω Facebook Twitter
Οι ωδίνες της ενηλικίωσης θίγονται αλλά μόνον «δρασκελιστά».
Τι να θυμηθώ, τι να ξεχάσω Facebook Twitter
Ουδέποτε δημιουργείται η αίσθηση μιας συνείδησης που επαναβιώνει και επανεξετάζει το παρελθόν της, αναστοχάζεται τον εαυτό της, μέσα από το πρίσμα της μνήμης.

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση εδώ.

Θέατρο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μια άλλη Θήβα»: Η πιο αθόρυβη επιτυχία της θεατρικής Αθήνας

The Review / «Μια άλλη Θήβα»: Η παράσταση-φαινόμενο που ξεπέρασε τους 100.000 θεατές

O Χρήστος Παρίδης συνομιλεί με τη Βένα Γεωργακοπούλου για την θεατρική παράσταση στο Θεάτρο του Νέου Κόσμου, σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, που διανύει πλέον την τρίτη της σεζόν σε γεμάτες αίθουσες. Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας της; Το ίδιο το έργο ή οι δύο πρωταγωνιστές, ο Θάνος Λέκκας και ο Δημήτρης Καπουράνης, που καθήλωσαν το κοινό;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Διαβάζοντας Ευριπίδη καταλαβαίνεις πού πάτησε η ακροδεξιά»

Θέατρο / «Διαβάζοντας Ευριπίδη καταλαβαίνεις πού πάτησε η ακροδεξιά»

Η Μαρία Πρωτόπαππα σκηνοθετεί την «Ανδρομάχη» στην Επίδαυρο, με άντρες ηθοποιούς στους γυναικείους ρόλους, εξερευνώντας τις πολιτικές και ηθικές διαστάσεις του έργου του Ευριπίδη. Η δημοκρατία, η ελευθερία, η ηθική και η ευθύνη ηγετών και πολιτών έρχονται σε πρώτο πλάνο σε μια πολιτική και κοινωνική τραγωδία με πολυδιάστατη δομή.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η «Χρυσή Εποχή»

Αποστολή στο Νόβι Σαντ / Κωνσταντίνος Ρήγος: «Ήθελα ένα υπέροχο πάρτι όπου όλοι είναι ευτυχισμένοι»

Στη νέα παράσταση του Κωνσταντίνου Ρήγου «Χρυσή Εποχή», μια συμπαραγωγή της ΕΛΣ με το Φεστιβάλ Χορού Βελιγραδίου, εικόνες από μια καριέρα 35 ετών μεταμορφώνονται ‒μεταδίδοντας τον ηλεκτρισμό και την ενέργειά τους‒ σε ένα ολόχρυσο ξέφρενο πάρτι.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
CHECK Απόπειρες για τη ζωή της: Ψάχνοντας την αλήθεια για τις υπέροχες, βασανισμένες γυναίκες και τις τραγικές εμπειρίες τους

Θέατρο / Η βάρβαρη εποχή που ζούμε σε μια παράσταση

Ο Μάρτιν Κριμπ στο «Απόπειρες για της ζωή της» που ανεβαίνει στο Θέατρο Θησείον σκιαγραφεί έναν κόσμο όπου κυριαρχεί ο πόλεμος, ο θάνατος, η καταπίεση, η τρομοκρατία, η φτώχεια, ο φασισμός, αλλά και ο έρωτας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
To νόημα τού να ανεβάζεις Πλάτωνα στην εποχή του ΤikTok

Άννα Κοκκίνου / To νόημα τού να ανεβάζεις το Συμπόσιο του Πλάτωνα στην εποχή του tinder

Η Άννα Κοκκίνου στη νέα της παράσταση αναμετριέται με το «Συμπόσιο» του Πλάτωνα και τις πολλαπλές όψεις του Έρωτα. Εξηγεί στη LiFO για ποιον λόγο επέλεξε να ανεβάσει το αρχαίο φιλοσοφικό κείμενο, πώς το προσέγγισε δραματουργικά και κατά πόσο παραμένουν διαχρονικά τα νοήματά του.
M. HULOT
«Άμα σε λένε “αδελφή”, πώς να δεχτείς την προσβολή ως ταυτότητά σου;»

Θέατρο / «Άμα σε λένε “αδελφή”, πώς να δεχτείς την προσβολή ως ταυτότητά σου;»

Η παράσταση TERAΣ διερευνά τις queer ταυτότητες και τα οικογενειακά τραύματα, μέσω της εμπειρίας της αναγκαστικής μετανάστευσης. Μπορεί τελικά ένα μέλος της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας να ζήσει ελεύθερα σε ένα μικρό νησί;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Αντώνης Αντωνόπουλος από μικρός είχε μια έλξη για τα νεκροταφεία ή Όλα είναι θέατρο αρκεί να στρέψεις το βλέμμα σου πάνω τους ή Η παράσταση «Τελευταία επιθυμία» είναι ένα τηλεφώνημα από τον άλλο κόσμο

Θέατρο / «Ας απολαύσουμε τη ζωή, γιατί μας περιμένει το σκοτάδι»

Ο Αντώνης Αντωνόπουλος, στη νέα του παράσταση «Τελευταία Επιθυμία», δημιουργεί έναν χώρο όπου ο χρόνος για λίγο παγώνει, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να συναντήσουμε τους νεκρούς αγαπημένους μας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Όσα (δε) βλέπουν τα μέντιουμ

Θέατρο / Όσα (δε) βλέπουν τα μέντιουμ

«Δεν πηγαίνουμε ποτέ στη Μόσχα, όμως η επιθυμία γι’ αυτήν κυλάει διαρκώς μέσα μας» - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για τη sold-out παράσταση «Τρεις Αδελφές» του Τσέχοφ, σε σκηνοθεσία Μαρίας Μαγκανάρη στο Εθνικό Θέατρο.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Θέμελης Γλυνάτσης: Ας ξεκινήσουμε με το να είμαστε πολύ πιο τολμηροί με τους ρόλους που δίνουμε στους νέους καλλιτέχνες, κι ας μην είναι τέλειοι

Θέατρο / Μια όπερα με πρωταγωνιστές παιδιά για πρώτη φορά στην Ελλάδα

Μεταξύ χειροποίητων σκηνικών και σκέψεων γύρω από τη θρησκεία και την εξουσία, «Ο Κατακλυσμός του Νώε» δεν είναι άλλη μια παιδική παράσταση, αλλά ανοίγει χώρο σε κάτι μεγαλύτερο: στη δυνατότητα τα παιδιά να γίνουν οι αυριανοί δημιουργοί, όχι απλώς οι θεατές.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ηow to resuscitate a dinosaur/ Έι, Romeo, πώς δίνεις το φιλί της ζωής σε έναν δεινόσαυρο;

Guest Editors / «Ο Καστελούτσι σκηνοθετεί μια υπόσχεση· και κάνει τέχνη εκκλησιαστική»

«Πέρασαν μέρες από την πρώτη μου επαφή με τη Βερενίκη. Μάντρωσα ένα κοπάδι σκέψεις» – ο Κυριάκος Χαρίτος γράφει για μια από τις πολυσυζητημένες παραστάσεις της σεζόν, που ανέβηκε στη Στέγη.
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΡΙΤΟΣ
Onassis Dance Days 2025: Ένας ύμνος στα αδάμαστα σώματα

Θέατρο / Onassis Dance Days 2025: Ένας ύμνος στα αδάμαστα σώματα

Ένα νέο, αλλιώτικο σύμπαν για τον «χορό» ξεδιπλώνεται από τις 3 έως τις 6 Απριλίου στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, μέσα από τα πρωτοποριακά έργα τεσσάρων κορυφαίων Ελλήνων χορογράφων και του διεθνούς φήμης Damien Jalet.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κώστας Νικούλι

Θέατρο / «Μπορώ να καταλάβω το πώς είναι να νιώθεις παρείσακτος»

Ο 30χρονος Κώστας Νικούλι μιλά για την πορεία του μετά το «Ξενία» που του χάρισε το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου ηθοποιού όταν ήταν ακόμα έφηβος, για το πόσο Έλληνας νιώθει, για την πρόκληση του να παίζει τρεις γκέι ρόλους και για το πόσο τον έχει αλλάξει το παιδί του.
M. HULOT
Μέσα στον θησαυρό με τις εμβληματικές φορεσιές της Δόρας Στράτου

Θέατρο / «Κάποτε έδιναν τις φορεσιές για έναν πλαστικό κουβά, που ήταν ό,τι πιο μοντέρνο»

Μια γνωριμία με τη μεγάλη κληρονομιά της Δόρας Στράτου μέσα από τον πλούτο αυθεντικών ενδυμάτων που δεν μπορούν να ξαναραφτούν σήμερα και συντηρούνται με μεγάλο κόπο, χάρη στην αφοσίωση και την εθελοντική προσφορά μιας ομάδας ανθρώπων που πιστεύουν και συνεχίζουν το όραμά της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Βασιλική Δρίβα: «Με προσβάλλει να με χρησιμοποιούν σαν καθρέφτη για την ανωτερότητά τους»

Οι Αθηναίοι / Βασιλική Δρίβα: «Με προσβάλλει να με χρησιμοποιούν σαν καθρέφτη για την ανωτερότητά τους»

Ανατρέποντας πολλά από τα στερεότυπα που συνοδεύουν τους ανθρώπους με αναπηρία, η Βασιλική Δρίβα περιγράφει τις δυσκολίες που αντιμετώπισε αλλά και τις χαρές, και μπορεί πλέον να δηλώνει, έστω δειλά, πως είναι ηθοποιός. Είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ξαναγράφοντας τον Ίψεν

Θέατρο / Ο Ίψεν στον Πειραιά, στο μουράγιο

«Δεν είναι εύκολο να είσαι ασυμβίβαστη. Όπως δεν είναι εύκολο να ξαναγράφεις τον Ίψεν» – Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για την παράσταση «Εχθρός του λαού» σε διασκευή και σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Βασιλακόπουλου.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ