Πέντε χρόνια μετά το Meeting Points 6 που είδαμε στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, ο Σύριος σκηνοθέτης Ομάρ Αμπουσαάντα επιστρέφει μαζί με τον σταθερό του συνεργάτη και συγγραφέα Mohammad Al Attar για να ερευνήσουν μέσα από την παράσταση «While I was waiting» την υπαρξιακή πάλη που συνοδεύει τις τραυματικές συνθήκες του εμφύλιου πολέμου: απουσία, αναμονή, η ανάγκη του να ανήκεις.
Στο έργο τους ένας νέος άντρας, ο Ταΐμ, πέφτει θύμα ανελέητου ξυλοδαρμού σε ένα από τα δεκάδες σημεία στρατιωτικού ελέγχου της Δαμασκού που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία πέντε χρόνια του εμφυλίου και μεταφέρεται στο νοσοκομείο σε κωματώδη κατάσταση. Για τους οικείους του πρόκειται για το δεύτερο τραγικό συμβάν που τους συγκλονίζει μετά τον θάνατο του πατέρα του. Αυτό φέρνει την οικογένεια αντιμέτωπη με βασανιστικά ερωτήματα και οδυνηρές αποκαλύψεις. Στον βαθύ ύπνο που έχει περιέλθει, στα όρια συνειδητού και ασυνείδητου, ο Ταΐμ γίνεται βουβός παρατηρητής τόσο της οικογενειακής κρίσης, όσο και των γεγονότων που σαρώνουν ολοσχερώς την πατρίδα του, μετατρέποντάς την σε μια no man's land.
Μια παράσταση στα όρια μεταξύ θεάτρου ντοκουμέντου και θεάτρου επινόησης, με χρήση οπτικοακουστικών μέσων και αρχειακού υλικού, όπου μέσα από μια ιστορία μυθοπλασίας ανατέμνεται η σύγχρονη ιστορία της Συρίας, όπου μοιραία ο ήρωάς της ταυτίζεται μαζί της. Ο Ταΐμ γίνεται η προσωποποίηση της ενδιάμεσης «γκρίζας» ζώνης που δεν βρίσκεται στη ζωή, μα ούτε έχει αγγίξει τον θάνατο – ακροβατώντας ανάμεσα στην ελπίδα και στην απελπισία.
Στην αρχή της επανάστασης στη Συρία, το 2011, περίμενα την αλλαγή που όλοι ονειρευόμασταν. Τώρα έπαψα να περιμένω. Έμαθα πιο πολύ πώς να ζω τη ζωή μου μέρα με τη μέρα.
Ο Ομάρ Αμπουσαάντα, προκειμένου να κατανοήσει τους μηχανισμούς του ανθρώπινου σώματος σε καταστολή, ήρθε σε επαφή με οικογένειες ανθρώπων που βρίσκονται σε κώμα και με γιατρούς. Απόφοιτος της Ανώτατης Σχολής Δραματικής Τέχνης της Δαμασκού, όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε, εργάζεται ως συγγραφέας και σκηνοθέτης. Το 2002 ίδρυσε την ομάδα Studio Theater, η οποία έκανε το ντεμπούτο της το 2004 με το έργο «Insomnia». Ακολούθησε η «Συγχώρεση» («El affich» στα αραβικά), η οποία βασίστηκε σε αυτοσχεδιασμούς, σε συνεργασία με μια ομάδα τροφίμων κέντρου κράτησης ανηλίκων.
Το Μάρτιο του 2012, o Αμπουσαάντα συμμετείχε με το θεατρικό αναλόγιο «Look at the Streets... This is how hope looks like» στο φεστιβάλ σύγχρονης τέχνης από τον αραβικό κόσμο, Meeting Points 6, προσκεκλημένος της Στέγης. Επρόκειτο για μια κριτική αναδρομή στα γεγονότα της Αραβικής Άνοιξης, της εξέγερσης που αποτέλεσε την εκκίνηση για τον τρομερό εμφύλιο που μαίνεται στη Συρία μέχρι και σήμερα. Το 2013, έχοντας ως αφετηρία τις «Τρωάδες» του Ευριπίδη και δουλεύοντας σε δημιουργικό εργαστήριο με 60 γυναίκες –ανάμεσά τους και15 πρόσφυγες από τη Συρία που εξιστορούσαν, ως γνήσιες μάρτυρες, βιώματα απώλειας, προσφυγιάς και εξορίας–, παρουσίασε στο Αμάν της Ιορδανίας το «Queens of Syria», το οποίο αργότερα παίχτηκε στο θέατρο Young Vic του Λονδίνου. Ο Αμπουσαάντα ταξιδεύει συχνά σε απομακρυσμένες περιοχές της Συρίας, της Αιγύπτου και της Υεμένης, ανεβάζοντας παραστάσεις και παροτρύνοντας τους ντόπιους να συμμετάσχουν σε αυτές. Παράλληλα, ενσωματώνει σε νέες φόρμες, όπως το θέατρο ντοκουμέντο, στοιχεία από τη συριακή παράδοση.
Μίλησα μαζί του την ημέρα που στην τηλεόραση παρακολουθούσαμε εικόνες φρίκης, με τέσσερα κοριτσάκια να έχουν σκοτωθεί από βομβαρδισμούς σε συνοικία της Δαμασκού.
— Πώς νιώθεις, όταν οι εικόνες θανάτου δεν έρχονται από μακριά, από το Χαλέπι ή τη Χομς, αλλά έχουν φτάσει στην πόρτα σου, σε γειτονιές της Δαμασκού;
Εξαρτάται από το πού βρίσκομαι τη στιγμή που μαθαίνω την είδηση. Αν βρίσκομαι εκτός Δαμασκού, το μυαλό μου πάει αμέσως στους φίλους μου, καθώς η οικογένειά μου έχει φύγει από 'κει από το 2012. Αμέσως τους παίρνω τηλέφωνο για να βεβαιωθώ ότι είναι καλά. Αν, πάλι, βρίσκομαι εντός, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Πολλές φορές γινόμαστε μάρτυρες σχεδόν μιας έκρηξης, την ακούμε. Νομίζω ότι, όπως και οι περισσότεροι που έχουμε παραμείνει στη Δαμασκό, προσπαθώ να αγνοήσω το γεγονός ότι ο θάνατος είναι τόσο κοντά μας. Νομίζω πως αυτός είναι ο τρόπος μας να συνεχίσουμε τη ζωή μας. Οι άνθρωποι στη Δαμασκό είναι περισσότερο επικεντρωμένοι στη ζωή από ποτέ. Όλη αυτή η εμπειρία του πολέμου μας δίδαξε πόσο μεγάλη αξία έχει η ζωή.
— Υπό αυτές τις συνθήκες, ποιον βοηθάει η καλλιτεχνική δημιουργία; Λειτουργεί ως απόδραση από την πραγματικότητα ή ακριβώς το αντίθετο, ως μήνυμα με αποδέκτη τη διεθνή κοινότητα;
Η αντίληψή μου όσον αφορά στο θέατρο είναι διαφορετική από αυτήν που ήταν πριν από το 2011. Στην ουσία, συνειδητοποίησα περισσότερο τον ρόλο του θεάτρου σε σχέση με την κοινωνία. Από το 2011 και μετά ασχολούμαι με διάφορα πρότζεκτ για τα οποία συνεργάζομαι με ανθρώπους που δεν είχαν καμία προηγούμενη θεατρική εμπειρία, με πρόσφυγες στην Ιορδανία, τον Λίβανο, την Αίγυπτο. Έμαθα πολλά μέσω του θεάτρου, χρησιμοποιώντας το ως ένα σημαντικό εργαλείο και δουλεύοντας με την κοινωνία. Ασχολήθηκα με το θέατρο ντοκουμέντο, το οποίο έχει αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία στην εποχή μας. Με όλο τον καταιγισμό εικόνων που μας έρχονται από τα ΜΜΕ, νομίζω ότι το θέατρο μπορεί να παίξει ουσιαστικό ρόλο, καταγράφοντας τι συνέβη στη Συρία. Είναι επιτακτική ανάγκη να προβάλουμε τα ντοκουμέντα που εξηγούν εν πολλοίς την κατάσταση στη Συρία. Σήμερα, μετά από μια μακρά, σκληρή περίοδο πολέμου, έχουμε αρχίσει, τόσο εγώ όσο και οι συνάδελφοί μου, να θεωρούμε το θέατρο σπίτι μας. Είναι εκεί, μέσα στο θέατρο όπου μπορώ ακόμα να συναντώ τους φίλους μου και να δουλεύω μαζί τους.
— Πώς ήταν το θέατρο στη Δαμασκό πριν από τον πόλεμο; Υπήρχε ελευθερία ή ως νέα γενιά χρειάστηκε να βρείτε μια νέα θεατρική γλώσσα;
Ξεκίνησα να δουλεύω για το θέατρο το 2001, με το που αποφοίτησα από τη Δραματική Σχολή. Εργαζόμουν ως συγγραφέας και σκηνοθέτης σε διάφορα έργα. Εκείνη την εποχή προσπαθούσαμε να αναπτύξουμε νέες φόρμες, διαφορετικές απ' αυτές που υπήρχαν τότε στη Δαμασκό. Θυμάμαι πολλούς καλλιτέχνες της γενιάς μου που αναζητούσαν μια νέα θεατρική γλώσσα, παρόλο που υπήρχαν πάμπολλα εμπόδια στη θεατρική παραγωγή. Τότε σκαρφιζόμασταν διάφορες καλλιτεχνικές λύσεις, ώστε να αποφύγουμε τη λογοκρισία. Με έναν παράξενο τρόπο αυτό μας βοήθησε να γίνουμε ακόμα πιο δημιουργικοί.
— Ο τίτλος του έργου σου είναι «While I was waiting». Τι περιμένεις;
Στην αρχή της επανάστασης στη Συρία, το 2011, περίμενα την αλλαγή που όλοι ονειρευόμασταν. Τώρα έπαψα να περιμένω. Έμαθα πιο πολύ πώς να ζω τη ζωή μου μέρα με τη μέρα.
— Τι θα δούμε στην παράστασή σου; Ένα έργο για την ελπίδα ή τον όλεθρο;
Αυτό που νομίζω ότι θα δείτε στην Αθήνα είναι ένα έργο σχετικό με ανθρώπους που προσπαθούν να βρουν τρόπους να ξεπεράσουν την απουσία των αγαπημένων τους. Που προσπαθούν να ζήσουν μέσα σε δύσκολες εποχές και να βρουν τρόπους να συνεχίσουν τη ζωή τους.
— Θα ήθελες να μου περιγράψεις μια μέρα σου του Οκτώβρη του 2016 στη Δαμασκό;
Ειλικρινά, προσπαθώ να ζω τις μέρες μου όσο γίνεται πιο φυσιολογικά. Να πηγαίνω σε μέρη που μου αρέσουν, να συναντάω τους φίλους μου. Σίγουρα δεν είναι εύκολο εξαιτίας των προβλημάτων με την ηλεκτροδότηση, τις συγκοινωνίες, τη θέρμανση... Αλλά, όπως όλοι που ζούμε ακόμα εδώ, ανακαλύπτω τρόπους να εναρμονίζομαι με την κατάσταση.
— Πιστεύεις στη νέα γενιά της Συρίας;
Η νέα γενιά της Συρίας είναι το κεντρικό θέμα του "While I was waiting", επειδή ήταν αυτοί που συμμετείχαν περισσότερο στην επανάσταση και θεωρώ ότι είναι οι μεγάλοι χαμένοι, αυτοί που ζημιώθηκαν περισσότερο από οποιονδήποτε. Κάθε φορά που συναντάω νέους που προσπαθούν να βρουν διεξόδους για να συνεχίσουν να εργάζονται παρά την κατάσταση που επικρατεί στη χώρα, ειλικρινά γεμίζω από ελπίδα. Τρεις από τους ηθοποιούς της παράστασης ανήκουν στη νέα γενιά, ο Μοχάμεντ Αλρεφάι, ο Μογιάντ Ρομέιχ, η Ρεχάμ Κασάρ. Νομίζω ότι με το πνεύμα τους και τις νέες ιδέες τους συμβάλλουν καθοριστικά στην παράσταση που θα δείτε.
Info:
Omar Abusaada & Mohammad Al Attar
While I was waiting / FOCUS: SYRIA
26-27 Oκτωβρίου 2016
21:00
Κεντρική Σκηνή
Εισ.: 7-18€
Περισσότερες πληροφορίες εδώ
