Ο εκδότης Σταύρος Πετσόπουλος μιλά για τον Βασίλη Παπαβασιλείου και την «Ελένη» του

Ο εκδότης Σταύρος Πετσόπουλος μιλά για τον Βασίλη Παπαβασιλείου και την «Ελένη» του Facebook Twitter
Ούτε τότε, ούτε τώρα, δεν του χρειάστηκε σε καμία στιγμή να κάνει την τραβεστί για να υποδυθεί τη γυναίκα. Κάποια ελάχιστα μακιγιάζ στην πρώτη παράσταση.
0

To παρακάτω σημείωμα, που δημοσιεύει σε αποκλειστικότητα ολόκληρο το LIFO.gr, διαβάστηκε από την καλλιτεχνική διευθύντρια του θεάτρου Τέχνης Μαριάννα Κάλμπαρη κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τύπου για το πρόγραμμα 2018-2019.

Συγγραφέας του ο εκδότης Σταύρος Πετσόπουλος και η αφορμή είναι η «Ελένη» του Γιάννη Ρίτσου που συμπληρώνει φέτος 20 χρόνια σκηνικής ενσάρκωσης από τον Βασίλη Παπαβασιλείου και επιστρέφει, στο Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν στην οδό Φρυνίχου, παραμένοντας πάντα ένας φόρος κατάφασης στη δύναμη της ποίησης, του θεάτρου και της ζωής.

Η παράσταση γεννήθηκε το 1999 στην Πνύκα για τη θεατρική βραδιά «Ο κύριος Γιάννης Ρίτσος» του Φεστιβάλ Αθηνών και στα είκοσι χρόνια της καταμετρά εκατοντάδες παραστάσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Ωστόσο οι αναφορές του κ. Πετσόπουλου αφορούν όχι μόνο τη συγκεκριμένη παράσταση και τη συνεισφορά του Βασίλη Παπαβασιλείου αλλά τη θεατρική τέχνη συνολικότερα, συνιστώντας μια σημαντική παρέμβαση στον διάλογο για την τέχνη στην Ελλάδα σήμερα.

– Τίνα Μανδηλαρά


Ο Βασίλης Παπαβασιλείου και η «Ελένη» του Ρίτσου

Θαυμάζω και αγαπώ τον Βασίλη Παπαβασιλείου. Και στις θεατρικές παραστάσεις του και εκτός αυτών, όπου το θέατρο μαζί του συνεχίζει.

Η εκφορά του λόγου του είναι μάθημα ελληνικών. Είναι αντινατουραλιστής, δεν κάνει αυτή την καταραμένη ηθογραφία στο παίξιμο που έχει ενσκήψει ραγδαία στο ελληνικό θέατρο ως φάντασμα από το παρελθόν. Γιατί στους Έλληνες ηθοποιούς συχνά πλέον είναι σαν να μην είχε υπάρξει ο Μπέκετ, ή ο Χάινερ Μύλλερ που έσπαγε, διέλυε τη σύνταξη και μάλιστα υποδείκνυε στον ηθοποιό του να πάει κόντρα στην ίδια του τη φράση, ή ο πιο σύγχρονος Βαλέρ Νοβαρινά που κι αυτός παίζει με τη σύνταξη και τον οποίο έχει μεταφράσει και ερμηνεύσει ιδιοφυώς ο Βασίλης Παπαβασιλείου. Σήμερα, πολλοί νέοι ηθοποιοί προσπαθούν να εκφέρουν «φυσικά» το σπασμένο νόημα.

Στέκεται απροσδόκητα σε κάθε φράση, είτε δραματική είτε κωμική, αλλά κι επίσης καταφέρνει να συνυπάρχουν ταυτόχρονα και το κωμικό και το δραματικό. Κατέχει την τέχνη της σιωπής. Κάποιες σιωπές του ακούγονται εκκωφαντικά στο θέατρό του.


Στέκεται απροσδόκητα σε κάθε φράση, είτε δραματική είτε κωμική, αλλά κι επίσης καταφέρνει να συνυπάρχουν ταυτόχρονα και το κωμικό και το δραματικό. Κατέχει την τέχνη της σιωπής. Κάποιες σιωπές του ακούγονται εκκωφαντικά στο θέατρό του.


Είναι εξαιρετικός κωμικός, νιώθεις ότι πραγματώνει μια οδηγία του Τσάρλι Τσάπλιν προς ηθοποιούς: «Αν αυτό που κάνεις είναι αστείο, δεν χρειάζεται να παριστάνεις τον αστείο όταν το παίζεις». Στις τελευταίες παραστάσεις του με τους δικούς του σπαρταριστούς μονολόγους ή ψευδοδιαλόγους χρησιμοποιεί πολύ ένα χαρακτηριστικό στοιχείο της επιθεώρησης και κοιτάει το κοινό στα μάτια για να μετρήσει πώς θα κάτσει στην αίθουσα το αστείο του ή η παραδοξολογία του. Κι ανάλογα αυτοσχεδιάζει με την παλιά παράδοση του Γκολντόνι αλλά και των Ελλήνων κωμικών της επιθεώρησης του '50 και του '60.

Δεν του χρειάζεται να παραστήσει τον γέρο, όπως έκανε ο Μινωτής, που όντας γέρος στη ζωή μιμούνταν καμποτίνικα τον γέρο στη σκηνή, ή να μιμηθεί και να παραστήσει άλλες καταστάσεις. Όλα αυτά ορίζονται από τη θεατρική στιγμή, το σώμα του, το λόγο του, δεν υπάρχει η ανάγκη της μίμησης για κάτι άλλο. Ο Βασίλης Παπαβασιλείου μπορεί να γεμίσει μόνος του τη σκηνή, όπου χρησιμοποιεί ένα ελάχιστο σκηνικό, για αισθητικούς λόγους αλλά και λόγους ανάγκης, δηλαδή πενίας της εποχής μας. Κάνει ένα φτωχό θέατρο που ο πλούτος του παράγεται από τη σκηνική του παρουσία. Τελευταία βλέπουμε σε μεγαλοπρεπείς παραστάσεις που οργανώνουν ιδρύματα σε τεράστιες σκηνές, πολυμελείς θιάσους να είναι αμήχανοι και να μην ξέρουν πώς να διαχειριστούν το μεγάλο κενό της τεράστιας σκηνής που επέλεξαν και κάθε τόσο να τρέχουν όλοι μαζί δεξιά, μετά όλοι μαζί αριστερά ή διαγωνίως. Ο Παπαβασιλείου δεν έχει ανάγκη από τέτοια. Γεμίζει το χώρο με την παρουσία του, όπως λίγοι μεγάλοι ηθοποιοί μπορούν.

Ο εκδότης Σταύρος Πετσόπουλος μιλά για τον Βασίλη Παπαβασιλείου και την «Ελένη» του Facebook Twitter
Ο Παπαβασιλείου επιμένει στις αγάπες του και τις εμμονές του, δεν πιάνει κι αφήνει αμέσως μετά τα πράγματα.


***

Με την Ελένη του Ρίτσου, έδειξε αυτό που λεν οι Γάλλοι : il a de la suite dans les idées – υπάρχει συνέχεια (ή συνέπεια) στις ιδέες του. Είδα την παράσταση πριν 20 χρόνια περίπου σ' ένα κλειστό θέατρο στις παρυφές της Θεσσαλονίκης και σύντομα μετά στο ανοιχτό θέατρο Παπάγου. Και πέρυσι την ξαναείδα δύο φορές στο Θέατρο Τέχνης της Φρυνίχου.

Ο Παπαβασιλείου επιμένει στις αγάπες του και τις εμμονές του, δεν πιάνει κι αφήνει αμέσως μετά τα πράγματα: Γκολντόνι, Μολιέρος, Σαίξπηρ, Τσέχοφ, Μπέκετ, πολιτικές κωμωδίες του Χουρμούζη και του Ραγκαβή του 19ου αιώνα. Είναι σαν ράγες που διασχίζουν το μυαλό του. Η Ελένη είναι ένα από τα σπουδαιότερα αρχαιόθεμα αφηγηματικά ποιήματα του Ρίτσου, που περιλαμβάνεται στην Τέταρτη διάσταση, τον ωραιότερο ίσως τόμο των Απάντων του. Είναι απροσδόκητα μοντέρνο κείμενο.

Στην παλαιά παράσταση δανειζόταν εμφανώς στοιχεία από τη Ουίννυ στις Ευτυχισμένες μέρες του Μπέκετ. Στην τωρινή παράσταση έφυγε από αυτό. Ούτε τότε, ούτε τώρα, δεν του χρειάστηκε σε καμία στιγμή να κάνει την τραβεστί για να υποδυθεί τη γυναίκα. Κάποια ελάχιστα μακιγιάζ στην πρώτη παράσταση. Όπως είπαμε ορίζει αυτός με την παρουσία του και το παίξιμό του –χωρίς τη μίμηση– το φύλο, την ηλικία, το σοβαρό και το κωμικό.

Η εκφορά του ποιητικού λόγου του Ρίτσου είναι μάθημα. Πουθενά δεν ποιητικίζει, δεν «ερμηνεύει» το στίχο ευαίσθητα και συναισθηματικά όπως κάνουν συχνά οι ηθοποιοί. Συμπυκνωμένα όλα σε μια ώρα περίπου, μ' έναν λόγο απαστράπτοντα και μια συγκλονιστική λιτότητα των απόλυτα ελεγμένων μέτρων έκφρασης, διασχίζοντας τις δεκαετίες ξαναέδωσε μια αριστουργηματική παράσταση, μια από τις δύο-τρεις καλύτερες της χρονιάς.


Σταύρος Πετσόπουλος, εκδότης

Αθήνα, 14/9/2018

Θέατρο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Διαβάζοντας Ευριπίδη καταλαβαίνεις πού πάτησε η ακροδεξιά»

Θέατρο / «Διαβάζοντας Ευριπίδη καταλαβαίνεις πού πάτησε η ακροδεξιά»

Η Μαρία Πρωτόπαππα σκηνοθετεί την «Ανδρομάχη» στην Επίδαυρο, με άντρες ηθοποιούς στους γυναικείους ρόλους, εξερευνώντας τις πολιτικές και ηθικές διαστάσεις του έργου του Ευριπίδη. Η δημοκρατία, η ελευθερία, η ηθική και η ευθύνη ηγετών και πολιτών έρχονται σε πρώτο πλάνο σε μια πολιτική και κοινωνική τραγωδία με πολυδιάστατη δομή.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η «Χρυσή Εποχή»

Αποστολή στο Νόβι Σαντ / Κωνσταντίνος Ρήγος: «Ήθελα ένα υπέροχο πάρτι όπου όλοι είναι ευτυχισμένοι»

Στη νέα παράσταση του Κωνσταντίνου Ρήγου «Χρυσή Εποχή», μια συμπαραγωγή της ΕΛΣ με το Φεστιβάλ Χορού Βελιγραδίου, εικόνες από μια καριέρα 35 ετών μεταμορφώνονται ‒μεταδίδοντας τον ηλεκτρισμό και την ενέργειά τους‒ σε ένα ολόχρυσο ξέφρενο πάρτι.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
CHECK Απόπειρες για τη ζωή της: Ψάχνοντας την αλήθεια για τις υπέροχες, βασανισμένες γυναίκες και τις τραγικές εμπειρίες τους

Θέατρο / Η βάρβαρη εποχή που ζούμε σε μια παράσταση

Ο Μάρτιν Κριμπ στο «Απόπειρες για της ζωή της» που ανεβαίνει στο Θέατρο Θησείον σκιαγραφεί έναν κόσμο όπου κυριαρχεί ο πόλεμος, ο θάνατος, η καταπίεση, η τρομοκρατία, η φτώχεια, ο φασισμός, αλλά και ο έρωτας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
To νόημα τού να ανεβάζεις Πλάτωνα στην εποχή του ΤikTok

Άννα Κοκκίνου / To νόημα τού να ανεβάζεις το Συμπόσιο του Πλάτωνα στην εποχή του tinder

Η Άννα Κοκκίνου στη νέα της παράσταση αναμετριέται με το «Συμπόσιο» του Πλάτωνα και τις πολλαπλές όψεις του Έρωτα. Εξηγεί στη LiFO για ποιον λόγο επέλεξε να ανεβάσει το αρχαίο φιλοσοφικό κείμενο, πώς το προσέγγισε δραματουργικά και κατά πόσο παραμένουν διαχρονικά τα νοήματά του.
M. HULOT
«Άμα σε λένε “αδελφή”, πώς να δεχτείς την προσβολή ως ταυτότητά σου;»

Θέατρο / «Άμα σε λένε “αδελφή”, πώς να δεχτείς την προσβολή ως ταυτότητά σου;»

Η παράσταση TERAΣ διερευνά τις queer ταυτότητες και τα οικογενειακά τραύματα, μέσω της εμπειρίας της αναγκαστικής μετανάστευσης. Μπορεί τελικά ένα μέλος της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας να ζήσει ελεύθερα σε ένα μικρό νησί;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Αντώνης Αντωνόπουλος από μικρός είχε μια έλξη για τα νεκροταφεία ή Όλα είναι θέατρο αρκεί να στρέψεις το βλέμμα σου πάνω τους ή Η παράσταση «Τελευταία επιθυμία» είναι ένα τηλεφώνημα από τον άλλο κόσμο

Θέατρο / «Ας απολαύσουμε τη ζωή, γιατί μας περιμένει το σκοτάδι»

Ο Αντώνης Αντωνόπουλος, στη νέα του παράσταση «Τελευταία Επιθυμία», δημιουργεί έναν χώρο όπου ο χρόνος για λίγο παγώνει, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να συναντήσουμε τους νεκρούς αγαπημένους μας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Όσα (δε) βλέπουν τα μέντιουμ

Θέατρο / Όσα (δε) βλέπουν τα μέντιουμ

«Δεν πηγαίνουμε ποτέ στη Μόσχα, όμως η επιθυμία γι’ αυτήν κυλάει διαρκώς μέσα μας» - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για τη sold-out παράσταση «Τρεις Αδελφές» του Τσέχοφ, σε σκηνοθεσία Μαρίας Μαγκανάρη στο Εθνικό Θέατρο.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Θέμελης Γλυνάτσης: Ας ξεκινήσουμε με το να είμαστε πολύ πιο τολμηροί με τους ρόλους που δίνουμε στους νέους καλλιτέχνες, κι ας μην είναι τέλειοι

Θέατρο / Μια όπερα με πρωταγωνιστές παιδιά για πρώτη φορά στην Ελλάδα

Μεταξύ χειροποίητων σκηνικών και σκέψεων γύρω από τη θρησκεία και την εξουσία, «Ο Κατακλυσμός του Νώε» δεν είναι άλλη μια παιδική παράσταση, αλλά ανοίγει χώρο σε κάτι μεγαλύτερο: στη δυνατότητα τα παιδιά να γίνουν οι αυριανοί δημιουργοί, όχι απλώς οι θεατές.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ηow to resuscitate a dinosaur/ Έι, Romeo, πώς δίνεις το φιλί της ζωής σε έναν δεινόσαυρο;

Guest Editors / «Ο Καστελούτσι σκηνοθετεί μια υπόσχεση· και κάνει τέχνη εκκλησιαστική»

«Πέρασαν μέρες από την πρώτη μου επαφή με τη Βερενίκη. Μάντρωσα ένα κοπάδι σκέψεις» – ο Κυριάκος Χαρίτος γράφει για μια από τις πολυσυζητημένες παραστάσεις της σεζόν, που ανέβηκε στη Στέγη.
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΡΙΤΟΣ
Onassis Dance Days 2025: Ένας ύμνος στα αδάμαστα σώματα

Θέατρο / Onassis Dance Days 2025: Ένας ύμνος στα αδάμαστα σώματα

Ένα νέο, αλλιώτικο σύμπαν για τον «χορό» ξεδιπλώνεται από τις 3 έως τις 6 Απριλίου στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, μέσα από τα πρωτοποριακά έργα τεσσάρων κορυφαίων Ελλήνων χορογράφων και του διεθνούς φήμης Damien Jalet.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κώστας Νικούλι

Θέατρο / «Μπορώ να καταλάβω το πώς είναι να νιώθεις παρείσακτος»

Ο 30χρονος Κώστας Νικούλι μιλά για την πορεία του μετά το «Ξενία» που του χάρισε το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου ηθοποιού όταν ήταν ακόμα έφηβος, για το πόσο Έλληνας νιώθει, για την πρόκληση του να παίζει τρεις γκέι ρόλους και για το πόσο τον έχει αλλάξει το παιδί του.
M. HULOT
Μέσα στον θησαυρό με τις εμβληματικές φορεσιές της Δόρας Στράτου

Θέατρο / «Κάποτε έδιναν τις φορεσιές για έναν πλαστικό κουβά, που ήταν ό,τι πιο μοντέρνο»

Μια γνωριμία με τη μεγάλη κληρονομιά της Δόρας Στράτου μέσα από τον πλούτο αυθεντικών ενδυμάτων που δεν μπορούν να ξαναραφτούν σήμερα και συντηρούνται με μεγάλο κόπο, χάρη στην αφοσίωση και την εθελοντική προσφορά μιας ομάδας ανθρώπων που πιστεύουν και συνεχίζουν το όραμά της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Βασιλική Δρίβα: «Με προσβάλλει να με χρησιμοποιούν σαν καθρέφτη για την ανωτερότητά τους»

Οι Αθηναίοι / Βασιλική Δρίβα: «Με προσβάλλει να με χρησιμοποιούν σαν καθρέφτη για την ανωτερότητά τους»

Ανατρέποντας πολλά από τα στερεότυπα που συνοδεύουν τους ανθρώπους με αναπηρία, η Βασιλική Δρίβα περιγράφει τις δυσκολίες που αντιμετώπισε αλλά και τις χαρές, και μπορεί πλέον να δηλώνει, έστω δειλά, πως είναι ηθοποιός. Είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ξαναγράφοντας τον Ίψεν

Θέατρο / Ο Ίψεν στον Πειραιά, στο μουράγιο

«Δεν είναι εύκολο να είσαι ασυμβίβαστη. Όπως δεν είναι εύκολο να ξαναγράφεις τον Ίψεν» – Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για την παράσταση «Εχθρός του λαού» σε διασκευή και σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Βασιλακόπουλου.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
«Δυσκολεύτηκα να διαχειριστώ τις αρνητικές κριτικές και αποσύρθηκα για έναν χρόνο»

Lifo Videos / «Δυσκολεύτηκα να διαχειριστώ τις αρνητικές κριτικές και αποσύρθηκα για έναν χρόνο»

Η ηθοποιός Παρασκευή Δουρουκλάκη μιλά για την εμπειρία της με τον Πέτερ Στάιν, τις προσωπικές της μάχες με το άγχος και την κατάθλιψη, καθώς και για το θέατρο ως διέξοδο από αυτές.
ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΛΑΡΗΣ
Μαρία Σκουλά: «Πιστεύω πολύ στο χάος μέσα μου»

Θέατρο / Μαρία Σκουλά: «Πιστεύω πολύ στο χάος μέσα μου»

Από τον ρόλο της Μάσα στην πραγματική ζωή, από το Ηράκλειο όπου μεγάλωσε μέχρι τη ζωή με τους ανθρώπους του θεάτρου, από τον φόβο στην ελευθερία, η ζωή της Μαρίας Σκουλά είναι ένας δρόμος μακρύς και δύσκολος που όμως την οδήγησε σε κάτι δυνατό και φωτεινό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ