Μπούκλες και κούκλες Κριτική της παράστασης «Τι απέγινε η Μπέιμπι Τζέιν;»

Μπούκλες και κούκλες Κριτική της παράστασης «Τι απέγινε η Μπέιμπι Τζέιν;» Facebook Twitter
Δεν αρκεί πενήντα πέντε χρόνια μετά την κυκλοφορία της καλτ πλέον ταινίας του Ρόμπερτ Όλντριτς, να εξασφαλίσει κανείς τα δικαιώματα της θεατρικής μεταφοράς. Δεν αρκεί να επιλέξει τις πρωταγωνίστριες ή τα κοστούμια τους. Πρέπει προπαντός να αναλογιστεί τι είναι αυτό που τον αγγίζει από το πρωτότυπο και πώς μπορεί να το μετουσιώσει σε θέατρο με λεξιλόγιο σύγχρονο που να μας αφορά – είτε αποφασίσει να τονίσει τα στοιχεία του θρίλερ είτε της παρωδίας. Φωτο: Σταύρος Χαμπάκης
0

Η εικόνα της Μπέτι Ντέιβις ως Μπέιμπι Τζέιν στο ψυχολογικό θρίλερ του 1962 θα στοιχειώνει για πάντα το φαντασιακό των σινεφίλ. Τόσο η παρουσία όσο και η ερμηνεία της σπουδαίας ηθοποιού συνιστούν, ακόμη και σήμερα, μία από τις εντυπωσιακότερες ενσαρκώσεις της έννοιας του γκροτέσκου στον κινηματογράφο. Η παχιά στρώση λευκού μέικ-απ, τα κόκκινα χείλη και, προπαντός, οι κοριτσίστικες μπούκλες από αραιωμένες τρίχες που πλαισιώνουν το πρόσωπό της συγκρούονται συνταρακτικά με το μαραμένο δέρμα, τα πεσμένα μάγουλα, τα αυλάκια των ρυτίδων γύρω από τα μάτια. Ο θεατής μένει άφωνος, σαστισμένος μπροστά σε αυτήν τη γριά μπεμπέκα: είναι γελοίο το θέαμα ή τρομακτικό;


«Για να χαρακτηριστεί κάτι γκροτέσκο, οφείλει να εγείρει τριών ειδών αντιδράσεις. Το γέλιο και η έκπληξη είναι δύο από αυτές· η τρίτη είναι η απέχθεια ή ο τρόμος» γράφει ο Τζέφρι Χάρφαμ στο δοκίμιό του «The Grotesque: First Principles».


Η ηλικιωμένη Τζέιν επιμένει να συμπεριφέρεται σαν να είναι ακόμη το αλλοτινό κορίτσι-θαύμα της σόουμπιζ και το καμάρι του μπαμπά της. Περιφέρεται με λευκά φορεματάκια, καταπίνοντας λίτρα ουίσκι, μέσα στη χολιγουντιανή έπαυλη, βιώνοντας εδώ και δεκαετίες μια σχέση αρρωστημένης εξάρτησης από την ανάπηρη αδελφή της (στην ταινία την υποδύεται η Τζόαν Κρόφορντ). Ένα είδος μπανάλ φρίκης αναδύεται όσο την παρακολουθούμε να συνομιλεί με την κούκλα-ομοίωμά της από τα παλιά ή να χορεύει, σηκώνοντας επιδεικτικά τη φούστα της μπροστά στον άγνωστο καλεσμένο της. Όπως σταδιακά ανακαλύπτουμε, το γερασμένο αυτό κορίτσι είναι ικανό να ξεκάνει όχι μόνο καναρίνια αλλά και ανθρώπους, προκειμένου να προστατέψει την ψευδαίσθηση που με απροσμέτρητο κόπο έχτισε ως άμυνα απέναντι στην αλήθεια της ζωής της.

Το ζητούμενο είναι το στίγμα της προσωπικής ανάγνωσης, όχι η στείρα αντιγραφή που οδηγεί σε κακέκτυπα.


Δεν ταξινομείται εύκολα το γκροτέσκο, πόσο μάλλον που κάθε εποχή έχει τη δική της αντίληψη γι' αυτό. Κάθε φορά, όμως, «απειλεί ή διαλύει τις συμβάσεις ανοίγοντας την πόρτα σε ιλιγγιώδεις νέες προοπτικές, όπως η καταστροφή της λογικής και η παλινδρόμηση στο υποσυνείδητο – την τρέλα, την υστερία ή τον εφιάλτη» συνεχίζει ο Χάρφαμ. Σε αυτά τα σκοτεινά μονοπάτια μάς οδηγεί η Μπέιμπι Τζέιν της Μπέτι Ντέιβις και δεν είναι τόσο εύκολο να βρούμε διέξοδο μέσα από το γέλιο της απόρριψης ή την κωμωδία. «Εγώ θα μείνω για πάντα παιδί. Το ίδιο δεν θέλετε κι εσείς; Να, λοιπόν!» μοιάζει να μας φωνάζει η γριά κλόουν, κλείνοντας το σακουλιασμένο μάτι της όλο νόημα, νάζι και μάσκαρα.


Έγραφε ο Τόμας Μαν σε ένα από τα δοκίμιά του: «... Αισθάνομαι ότι επί της ουσίας η μοντέρνα τέχνη έχει πάψει να αναγνωρίζει τις κατηγορίες του τραγικού και του κωμικού. Βλέπει τη ζωή ως τραγικωμωδία, με αποτέλεσμα το γκροτέσκο να συνιστά την πιο αυθεντική έκφρασή της». Πράγματι, στη δική μας εποχή του τρόμου και των παραμορφώσεων, όπου η στρέβλωση της πραγματικότητας προκαλεί τερατογενέσεις σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, το γκροτέσκο θα μπορούσε κάλλιστα να θεωρηθεί ο νέος ρεαλισμός: ποια άλλη αισθητική κατηγορία δύναται να συλλάβει τους φρικώδεις «μπέμπηδες» που μας απειλούν κρατώντας υπό μάλης τον κόσμο σαν παιχνίδι που τους χαρίστηκε για να το καταστρέψουν; Κι αν δεν φτάνει να μας τρομάξει ο νέος πλανητάρχης Τραμπ ή ο Κιμ Γιονγκ Ουν της Βόρειας Κορέας, έχουμε επιπλέον πλήθη σακατεμένων να παρελαύνουν με δάδες, θούριους και συνθήματα μίσους ανά την υφήλιο...

Μπούκλες και κούκλες Κριτική της παράστασης «Τι απέγινε η Μπέιμπι Τζέιν;» Facebook Twitter
Η Ρούλα Πατεράκη αναλαμβάνει την Μπέιμπι Τζέιν, έναν ρόλο που της ταιριάζει και θα μπορούσε να τον φέρει εις πέρας με πειθώ. Πράγματι, το παρουσιαστικό της, το πρόσωπο-μάσκα μιας αφύσικης παιδούλας, εκπέμπει τη δόνηση του γκροτέσκου. Η ερμηνεία της, όμως, δεν επιτυγχάνει την ίδια ένταση με το μακιγιάζ της. Φωτο: Σταύρος Χαμπάκης


Δεν αρκεί, λοιπόν, σήμερα, πενήντα πέντε χρόνια μετά την κυκλοφορία της καλτ πλέον ταινίας του Ρόμπερτ Όλντριτς, να εξασφαλίσει κανείς τα δικαιώματα της θεατρικής μεταφοράς. Δεν αρκεί να επιλέξει τις πρωταγωνίστριες ή τα κοστούμια τους. Πρέπει προπαντός να αναλογιστεί τι είναι αυτό που τον αγγίζει από το πρωτότυπο και πώς μπορεί να το μετουσιώσει σε θέατρο με λεξιλόγιο σύγχρονο που να μας αφορά – είτε αποφασίσει να τονίσει τα στοιχεία του θρίλερ είτε της παρωδίας.


Καμία τέτοια προσπάθεια, προς καμία κατεύθυνση, δεν αντιληφθήκαμε στην παράσταση που φιλοξενείται στο θέατρο Σφενδόνη. Ολόκληρο το εγχείρημα προδίδει απουσία στόχου, ενώ ηχηρά παρούσα αποδεικνύεται μονάχα η διάθεση παπαγαλίστικης αναπαράστασης: από τα «αληθινά» έπιπλα αντίκες, τις απλίκες και τα σερβίτσια ως τις δαντέλες και τα γιακαδάκια, η όψη δίνει αμέσως το στίγμα ενός παλιομοδίτικου νατουραλισμού ή, ακόμη χειρότερα, μιας αφελούς πεποίθησης ότι όσο πιο πιστή η αναπαραγωγή του πρωτότυπου, τόσο μεγαλύτερη η επιτυχία της «μεταφοράς».


Το ζητούμενο, όμως, είναι το στίγμα της προσωπικής ανάγνωσης, όχι η στείρα αντιγραφή που οδηγεί σε κακέκτυπα.

 
Η Ρούλα Πατεράκη αναλαμβάνει την Μπέιμπι Τζέιν, έναν ρόλο που της ταιριάζει και θα μπορούσε να τον φέρει εις πέρας με πειθώ. Πράγματι, το παρουσιαστικό της, το πρόσωπο-μάσκα μιας αφύσικης παιδούλας, εκπέμπει τη δόνηση του γκροτέσκου. Η ερμηνεία της, όμως, δεν επιτυγχάνει την ίδια ένταση με το μακιγιάζ της. Τον περισσότερο καιρό μοιάζει «μουτρωμένη». Εμμένει στον θυμό και στη βλοσυρότητα, στοιχεία που δεν οικοδομούν, έτσι μεμονωμένα, ένα ολοκληρωμένο πορτρέτο μιας σύνθετης προσωπικότητας. Χωρίς ρίσκο δεν σπάει το δίχτυ ασφαλείας.


Η Ρένη Πιττακή στον ρόλο της Μπλανς Χάντσον, ξεπεσμένης σταρ που υφίσταται ενοχικά τον σαδισμό της αδελφής της, δεν μεταδίδει παρά μόνο περιγραφικά την αγωνία της ηρωίδας.


Η απουσία σκηνοθετικής καθοδήγησης και αντίληψης καθίσταται πασιφανής: το χαοτικό σκηνικό –απλωμένο σε όλο το μήκος της αίθουσας και σπαρμένο με δεκάδες αντικείμενα–, σε συνδυασμό με την άγνοια της έννοιας του θεατρικού χρόνου, συνθέτουν μια φλύαρη κατάσταση, γεμάτη «διακοσμητικά» ανίκανα να οργανωθούν σε ένα πειστικά εμμονικό σύμπαν. Κάθε φορά που η Πατεράκη διασχίζει το «σπίτι» για να πάει από τη μια άκρη στην άλλη, από το δωμάτιο της αδελφής της ως την κουζίνα, νιώθουμε σαν να περνάει αιώνας. Στο σινεμά, οι μεταβάσεις αυτές είτε κόβονται στο μοντάζ είτε υλοποιούνται με τη συνδρομή υποβλητικών, κοντινών πλάνων που μεταδίδουν πλούτο ερεθισμάτων στον θεατή. Το θέατρο, ως γνωστόν, είναι άλλη υπόθεση... Έχει τους δικούς του χρόνους.


Μοναδικό στήριγμα της παράστασης ξεμένει η πλοκή και οι ανατροπές της. Θα τη γλιτώσει ο πιανίστας; Θα ξεκάνει την ανάπηρη αδελφή της η Μπέιμπι Τζέιν; Ποιος ευθύνεται τελικά για το μοιραίο ατύχημα που κατέστρεψε τη σπονδυλική στήλη της πρώτης κ.ο.κ. Ένα πρωτόλειο σασπένς καταντάει το ισχνό «τυράκι» που μας ωθεί μέχρι τη λήξη. Και είναι πραγματικά να γελάει κανείς με τη βαρυσήμαντη δήλωση που περιλαμβάνεται στο Δελτίο Τύπου, ότι «η πρεμιέρα του έργου στην Ελλάδα λαμβάνει χώρα πριν από τις αντίστοιχες πρεμιέρες του έργου στο Λονδίνο και στην Αμερική». Λες και το θέατρο είναι αγώνας δρόμου και όχι αγώνας με τις ερμηνείες και τη σκηνοθεσία, που λαχταρά να φωτίσει λίγο περισσότερο τον άνθρωπο – είτε αυτός βρίσκεται πάνω είτε κάτω από τη σκηνή.

Info:

Tι απέγινε η Μπέιμπι Τζέιν;

Θέατρο Σφενδόνη

Μακρή 4, Μακρυγιάννη

14/12-9/04

Τετ.-Παρ. 21:00, Σάβ. 18:30 & 21:30, Κυρ. 21:00

Ερμηνεύουν οι

Ρούλα Πατεράκη: Μπέιμπι Τζέιν

Ρένη Πιττακή: Μπλανς

Στέλλα Γκίκα: Έντνα

Πηνελόπη Μαρκοπούλου: Κυρία Μπέιτς – Ντήλια

Αλέξιος Διαμαντής: Έντουιν

Θέατρο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μια άλλη Θήβα»: Η πιο αθόρυβη επιτυχία της θεατρικής Αθήνας

The Review / «Μια άλλη Θήβα»: Η παράσταση-φαινόμενο που ξεπέρασε τους 100.000 θεατές

O Χρήστος Παρίδης συνομιλεί με τη Βένα Γεωργακοπούλου για την θεατρική παράσταση στο Θεάτρο του Νέου Κόσμου, σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, που διανύει πλέον την τρίτη της σεζόν σε γεμάτες αίθουσες. Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας της; Το ίδιο το έργο ή οι δύο πρωταγωνιστές, ο Θάνος Λέκκας και ο Δημήτρης Καπουράνης, που καθήλωσαν το κοινό;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Διαβάζοντας Ευριπίδη καταλαβαίνεις πού πάτησε η ακροδεξιά»

Θέατρο / «Διαβάζοντας Ευριπίδη καταλαβαίνεις πού πάτησε η ακροδεξιά»

Η Μαρία Πρωτόπαππα σκηνοθετεί την «Ανδρομάχη» στην Επίδαυρο, με άντρες ηθοποιούς στους γυναικείους ρόλους, εξερευνώντας τις πολιτικές και ηθικές διαστάσεις του έργου του Ευριπίδη. Η δημοκρατία, η ελευθερία, η ηθική και η ευθύνη ηγετών και πολιτών έρχονται σε πρώτο πλάνο σε μια πολιτική και κοινωνική τραγωδία με πολυδιάστατη δομή.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η «Χρυσή Εποχή»

Αποστολή στο Νόβι Σαντ / Κωνσταντίνος Ρήγος: «Ήθελα ένα υπέροχο πάρτι όπου όλοι είναι ευτυχισμένοι»

Στη νέα παράσταση του Κωνσταντίνου Ρήγου «Χρυσή Εποχή», μια συμπαραγωγή της ΕΛΣ με το Φεστιβάλ Χορού Βελιγραδίου, εικόνες από μια καριέρα 35 ετών μεταμορφώνονται ‒μεταδίδοντας τον ηλεκτρισμό και την ενέργειά τους‒ σε ένα ολόχρυσο ξέφρενο πάρτι.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
CHECK Απόπειρες για τη ζωή της: Ψάχνοντας την αλήθεια για τις υπέροχες, βασανισμένες γυναίκες και τις τραγικές εμπειρίες τους

Θέατρο / Η βάρβαρη εποχή που ζούμε σε μια παράσταση

Ο Μάρτιν Κριμπ στο «Απόπειρες για της ζωή της» που ανεβαίνει στο Θέατρο Θησείον σκιαγραφεί έναν κόσμο όπου κυριαρχεί ο πόλεμος, ο θάνατος, η καταπίεση, η τρομοκρατία, η φτώχεια, ο φασισμός, αλλά και ο έρωτας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
To νόημα τού να ανεβάζεις Πλάτωνα στην εποχή του ΤikTok

Άννα Κοκκίνου / To νόημα τού να ανεβάζεις το Συμπόσιο του Πλάτωνα στην εποχή του tinder

Η Άννα Κοκκίνου στη νέα της παράσταση αναμετριέται με το «Συμπόσιο» του Πλάτωνα και τις πολλαπλές όψεις του Έρωτα. Εξηγεί στη LiFO για ποιον λόγο επέλεξε να ανεβάσει το αρχαίο φιλοσοφικό κείμενο, πώς το προσέγγισε δραματουργικά και κατά πόσο παραμένουν διαχρονικά τα νοήματά του.
M. HULOT
«Άμα σε λένε “αδελφή”, πώς να δεχτείς την προσβολή ως ταυτότητά σου;»

Θέατρο / «Άμα σε λένε “αδελφή”, πώς να δεχτείς την προσβολή ως ταυτότητά σου;»

Η παράσταση TERAΣ διερευνά τις queer ταυτότητες και τα οικογενειακά τραύματα, μέσω της εμπειρίας της αναγκαστικής μετανάστευσης. Μπορεί τελικά ένα μέλος της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας να ζήσει ελεύθερα σε ένα μικρό νησί;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Αντώνης Αντωνόπουλος από μικρός είχε μια έλξη για τα νεκροταφεία ή Όλα είναι θέατρο αρκεί να στρέψεις το βλέμμα σου πάνω τους ή Η παράσταση «Τελευταία επιθυμία» είναι ένα τηλεφώνημα από τον άλλο κόσμο

Θέατρο / «Ας απολαύσουμε τη ζωή, γιατί μας περιμένει το σκοτάδι»

Ο Αντώνης Αντωνόπουλος, στη νέα του παράσταση «Τελευταία Επιθυμία», δημιουργεί έναν χώρο όπου ο χρόνος για λίγο παγώνει, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να συναντήσουμε τους νεκρούς αγαπημένους μας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Όσα (δε) βλέπουν τα μέντιουμ

Θέατρο / Όσα (δε) βλέπουν τα μέντιουμ

«Δεν πηγαίνουμε ποτέ στη Μόσχα, όμως η επιθυμία γι’ αυτήν κυλάει διαρκώς μέσα μας» - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για τη sold-out παράσταση «Τρεις Αδελφές» του Τσέχοφ, σε σκηνοθεσία Μαρίας Μαγκανάρη στο Εθνικό Θέατρο.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Θέμελης Γλυνάτσης: Ας ξεκινήσουμε με το να είμαστε πολύ πιο τολμηροί με τους ρόλους που δίνουμε στους νέους καλλιτέχνες, κι ας μην είναι τέλειοι

Θέατρο / Μια όπερα με πρωταγωνιστές παιδιά για πρώτη φορά στην Ελλάδα

Μεταξύ χειροποίητων σκηνικών και σκέψεων γύρω από τη θρησκεία και την εξουσία, «Ο Κατακλυσμός του Νώε» δεν είναι άλλη μια παιδική παράσταση, αλλά ανοίγει χώρο σε κάτι μεγαλύτερο: στη δυνατότητα τα παιδιά να γίνουν οι αυριανοί δημιουργοί, όχι απλώς οι θεατές.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ηow to resuscitate a dinosaur/ Έι, Romeo, πώς δίνεις το φιλί της ζωής σε έναν δεινόσαυρο;

Guest Editors / «Ο Καστελούτσι σκηνοθετεί μια υπόσχεση· και κάνει τέχνη εκκλησιαστική»

«Πέρασαν μέρες από την πρώτη μου επαφή με τη Βερενίκη. Μάντρωσα ένα κοπάδι σκέψεις» – ο Κυριάκος Χαρίτος γράφει για μια από τις πολυσυζητημένες παραστάσεις της σεζόν, που ανέβηκε στη Στέγη.
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΡΙΤΟΣ
Onassis Dance Days 2025: Ένας ύμνος στα αδάμαστα σώματα

Θέατρο / Onassis Dance Days 2025: Ένας ύμνος στα αδάμαστα σώματα

Ένα νέο, αλλιώτικο σύμπαν για τον «χορό» ξεδιπλώνεται από τις 3 έως τις 6 Απριλίου στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, μέσα από τα πρωτοποριακά έργα τεσσάρων κορυφαίων Ελλήνων χορογράφων και του διεθνούς φήμης Damien Jalet.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κώστας Νικούλι

Θέατρο / «Μπορώ να καταλάβω το πώς είναι να νιώθεις παρείσακτος»

Ο 30χρονος Κώστας Νικούλι μιλά για την πορεία του μετά το «Ξενία» που του χάρισε το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου ηθοποιού όταν ήταν ακόμα έφηβος, για το πόσο Έλληνας νιώθει, για την πρόκληση του να παίζει τρεις γκέι ρόλους και για το πόσο τον έχει αλλάξει το παιδί του.
M. HULOT
Μέσα στον θησαυρό με τις εμβληματικές φορεσιές της Δόρας Στράτου

Θέατρο / «Κάποτε έδιναν τις φορεσιές για έναν πλαστικό κουβά, που ήταν ό,τι πιο μοντέρνο»

Μια γνωριμία με τη μεγάλη κληρονομιά της Δόρας Στράτου μέσα από τον πλούτο αυθεντικών ενδυμάτων που δεν μπορούν να ξαναραφτούν σήμερα και συντηρούνται με μεγάλο κόπο, χάρη στην αφοσίωση και την εθελοντική προσφορά μιας ομάδας ανθρώπων που πιστεύουν και συνεχίζουν το όραμά της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Βασιλική Δρίβα: «Με προσβάλλει να με χρησιμοποιούν σαν καθρέφτη για την ανωτερότητά τους»

Οι Αθηναίοι / Βασιλική Δρίβα: «Με προσβάλλει να με χρησιμοποιούν σαν καθρέφτη για την ανωτερότητά τους»

Ανατρέποντας πολλά από τα στερεότυπα που συνοδεύουν τους ανθρώπους με αναπηρία, η Βασιλική Δρίβα περιγράφει τις δυσκολίες που αντιμετώπισε αλλά και τις χαρές, και μπορεί πλέον να δηλώνει, έστω δειλά, πως είναι ηθοποιός. Είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ξαναγράφοντας τον Ίψεν

Θέατρο / Ο Ίψεν στον Πειραιά, στο μουράγιο

«Δεν είναι εύκολο να είσαι ασυμβίβαστη. Όπως δεν είναι εύκολο να ξαναγράφεις τον Ίψεν» – Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για την παράσταση «Εχθρός του λαού» σε διασκευή και σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Βασιλακόπουλου.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
«Δυσκολεύτηκα να διαχειριστώ τις αρνητικές κριτικές και αποσύρθηκα για έναν χρόνο»

Lifo Videos / «Δυσκολεύτηκα να διαχειριστώ τις αρνητικές κριτικές και αποσύρθηκα για έναν χρόνο»

Η ηθοποιός Παρασκευή Δουρουκλάκη μιλά για την εμπειρία της με τον Πέτερ Στάιν, τις προσωπικές της μάχες με το άγχος και την κατάθλιψη, καθώς και για το θέατρο ως διέξοδο από αυτές.
ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΛΑΡΗΣ