Τα ζεστά μελιά μάτια, που δεν απεικονίζονται με ακρίβεια σε καμία φωτογραφία, είναι το πρώτο που προσέχει κανείς από την επιβλητική Μόνικα Μπελούτσι η οποία κάθεται ακριβώς απέναντι μου στη σουίτα του Χίλτον. Πανέμορφη, με χιούμορ και προσηνής ανεβάζει έντονα τον τόνο της φωνής όταν μιλάει για την Αθήνα ή την Ούμπρια, όπου μεγάλωσε ή για την "ευαίσθητη ψυχή της Μαρίας Κάλλας", την οποία επικαλείται σε κάθε της πρόταση. Έτοιμη να επιστρέψει στην Πάρο-"γιατί για εμάς τους Μεσογειακούς το καλοκαίρι είναι πάντα προτεραιότητα"- για την ώρα δείχνει να απολαμβάνει την Ακρόπολη που δεσπόζει επιβλητικά απέναντι μας επιβεβαιώνοντας έτσι την ωραία χωροχρονική ταύτιση που θέλει την Μόνικα Μπελούτσι όχι μόνο να βρίσκεται στην Ελλάδα αλλά και να ανεβαίνει στα τέλη Σεπτέμβρη στη σκηνή του Ηρωδείου για να ερμηνεύσει τις επιστολές και της αναμνήσεις της Μαρίας Κάλλας υπό τη σκηνοθεσία του Τομ Βολφ και τη σφραγίδα του πολιτιστικού οργανισμού "Λυκόφως" του Γιώργου Λυκιαρδόπουλου.
Η παράσταση έχει ήδη ανέβει με μεγάλη επιτυχία στο Παρίσι στο θέατρο Marigny με τον τίτλο "Μαρία Κάλλας: Επιστολές και Αναμνήσεις" ενώ η αντίστοιχη έκδοση με τα αδημοσίευτα γράμματα της Κάλλας, στα οποία βασίστηκε η παράσταση αναμένεται να κυκλοφορήσουν σύντομα από τις εκδόσεις Πατάκη. Φέρνοντας στο φως άγνωστες πτυχές της Μαρία Κάλλας η Μόνικα Μπελούτσι θα μας ταξιδέψει σε όλη τη ζωή και την καριέρα της μεγάλης ντίβας-από την παιδική ηλικία στη Νέα Υόρκη έως την εποχή του μεγάλου της έρωτα για τον Αριστοτέλη Ωνάση που, όπως δηλώνει και η ίδια η Μόνικα "ήταν αυτός που τελικά την καθόρισε και την εξόντωσε".
Δεν μπόρεσα να αντισταθώ όταν ο Βολφ μου πρότεινε να ερμηνεύσω την Κάλλας: γιατί έβλεπα την εγγενή αντίφαση που βίωνε σε όλη της τη ζωή, την αντίθεση μεταξύ αυτού που ήταν πραγματικά και αυτού που έδειχνε προς τα έξω.
— Φαντάζομαι ότι ως Ιταλίδα θα πρέπει να μιλάει στην καρδιά σας η Μαρία Κάλλας αφού σήμαινε πολλά όχι μόνο για εμάς τους Έλληνες αλλά και για εσάς στην Ιταλία που, κατά κάποιο τρόπο, ήταν η δεύτερη της πατρίδα..
Μα ακόμα έχει πολύ έντονη παρουσία η Μαρία Κάλλας. Την αγαπάμε, η αλήθεια είναι, όχι μόνο για αυτό που εξέφραζε ως οντότητα αλλά για αυτή τη διπλή της ταυτότητα: από τη μια η τρομερή, άκρως επιβλητική ντίβα με την απίστευτη φήμη και με το θρυλικό όνομα που την έκανε διάσημη σε ολόκληρο τον κόσμο και από την άλλη η εύθραυστη γυναίκα με την απλή καρδιά που δεν άντεξε και "ράγισε" από το βάρος του έρωτα. Μπορεί να ακούγεται αντιφατικό αλλά αυτό νομίζω ότι είναι το πιο σαγηνευτικό στοιχείο της Κάλλας: το ότι μια τόσο δυναμική γυναίκα με εξαιρετικό κουράγιο και αντοχές, η οποία δούλευε πολλές φορές πάνω και πέρα από τις δυνάμεις της, απέδειξε ότι ήταν όντως έτοιμη να τα αφήσει όλα και να εγκαταλείψει τα πάντα στο όνομα ενός έρωτα. Γιατί πέρα από όλα τα άλλα η Κάλλας διέθετε ένα πραγματικά ελεύθερο πνεύμα: απόδειξη ότι διεκδίκησε ένα διαζύγιο σε εποχές που στην Ιταλία κάτι τέτοιο θεωρούταν σχεδόν ανύπαρκτο για χάρη του παράφορου έρωτα της για τον Ωνάση. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην παράσταση χρησιμοποιούμε τρεις καναπέδες-ακριβή αντίγραφα των πραγματικών που είχε στο διαμέρισμά της-με τον εκάστοτε καναπέ να αντιστοιχεί στις διαφορετικές φάσεις της ζωής της: στην αρχή το γεμάτο ενθουσιασμό πάθος της για την καριέρα και τη δόξα, κατόπιν το πάθος της και τον έρωτα και μετά το πραγματικό της δράμα. Πάντοτε, όμως, η Κάλλας έμοιαζε να αναζητά κάτι πέρα από τη συγκεκριμένη στιγμή, κάτι ανώτερο, πιο πνευματικό που δεν χωρούσε σε καμία ερμηνεία και σε κανένα εφήμερο στοιχείο της δόξας.
— Τι ήταν πιστεύετε αυτό που την έκανε να υποφέρει πιο πολύ;
Σίγουρα το ότι δεν κατάφερε να κάνει παιδιά-πιο πολύ και από τον έρωτα. Αυτό ήταν το μεγαλύτερο της δράμα. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε μια της συνέντευξη έλεγε ότι "μπορεί να είχα τα πάντα, επιτυχία, αναγνώριση, επικοινωνία με τον κόσμο αλλά ποτέ δεν έκανα οικογένεια και αυτό ήταν το πιο τρομερό για μένα". Επίσης εκεί ομολογεί ότι ουσιαστικά ήταν αιχμάλωτη της μοίρας της αφού για την καριέρα της αποφάσισαν αρχικά η μητέρα της και κατόπιν ο άνδρας της ενώ για την οικογένεια, που ήταν καθαρά δική της απόφαση, δεν κατάφερε ποτέ να τη διεκδικήσει και να την έχει όπως την ήθελε. Σαν να μην μπορούσε να ξεφύγει πραγματικά από τη μοίρα της και τον ίδιο της τον εαυτό-πόσο μάλλον από τη ζωή που είχαν αποφασίσει άλλοι για εκείνη. Απόδειξη το τραγικό της τέλος αφού πέθανε ακριβώς όπως οι ηρωίδες που ερμήνευε στη σκηνή.
— Σχετικά με το δράμα της Κάλλας, στο οποίο αναφέρεστε, θυμάμαι σε κάποια σκηνή του ντοκιμαντέρ για τη ζωή της που είχε επίσης γυρίσει ο Τομ Βολφ, τότε που όλοι έλεγαν ότι έχει χάσει τη φωνή της και είχαν ακυρωθεί οι εμφανίσεις της στο Κόβεντ Γκάρντεν, να τη ρωτάνε σχετικά και εκείνη να απαντά «Τι θέλετε να κάνει μια γυναίκα που υποφέρει, είναι φυσικό να τραγουδάει με μια φωνή που τρέμει».
Αυτό ακριβώς που λέτε! Σαν η φωνή της να καθοδηγούταν από την καρδιά και όχι από το μυαλό. Σαν να ήταν ένα αυτόνομο εργαλείο που οριζόταν από τον τρόπο που μιλούσε η ψυχή. Γι αυτό, όμως, ήταν μοναδική-γιατί ήταν πραγματική.
— Μα αυτές οι γυναίκες δεν σας γοητεύουν; Έχω την αίσθηση ότι από τη Μαλένα έως τη Μαρία τη Μαγδαληνή και την Κάλλας ερμηνεύετε δυναμικές γυναίκες που είχαν προκαλέσει με το δικό τους τρόπο.
Μάλλον έρχονται και με επιλέγουν εκείνες! Κάποιες φορές που ανατρέχω στην προσωπική μου κινηματογραφική ιστορία, διαπιστώνω ότι από τη Μαλένα έως τα "Πάθη του Χριστού" και το "Μη αναστρέψιμος" έχω ερμηνεύσει γυναίκες που έχουν βιώσει, με τον τρόπο τους η καθεμιά, μια προσωπική τραγωδία αλλά όλες έδιναν έναν αγώνα ενάντια στους κανόνες ή βίωναν εσωτερικές συγκρούσεις. Γι αυτό δεν μπόρεσα να αντισταθώ όταν ο Βολφ μου πρότεινε να ερμηνεύσω την Κάλλας: γιατί έβλεπα την εγγενή αντίφαση που βίωνε σε όλη της τη ζωή, την αντίθεση μεταξύ αυτού που ήταν πραγματικά και αυτού που έδειχνε προς τα έξω. Έβλεπα τη διαφορά ανάμεσα στην αποστασιοποίηση που χαρακτήριζε τη δημόσια εικόνα της και αυτό που ήταν κατά βάθος: για μένα ένα μικρό πουλί με τεράστια ευαισθησία κρυμμένη κάτω από άπειρο ταλέντο. Και αυτό προσπαθώ να μεταφέρω στη σκηνή: να ερμηνεύσω περισσότερο τη Μαρία παρά την Κάλλας.
— Εσείς συγκρούεστε σε σχέση με αυτό που βγάζετε προς τα έξω και με αυτό που είστε; Γιατί τόσο η Κάλλας όσο και εσείς εμφανίζετε μια προσωπικότητα που ξεπερνά τα όρια της επαγγελματικής πορείας...
Νομίζω ότι το σημαντικό είναι να ξέρεις που βρίσκεσαι και ποια είσαι. Αν μπερδέψεις την εικόνα σου με την πραγματική σου ζωή μπαίνεις σε πολύ επικίνδυνα μονοπάτια. Αυτό που εκπροσωπείς στην σκηνή είναι ένα στάδιο ενός ψεύτικου αντικατροπτισμού και όχι η πραγματικότητα. Ευτυχώς-δόξα τω θεώ!-για μένα είναι πολύ διαφορετική η δική μου πραγματικότητα από την εικόνα αλλά η αλήθεια είναι ότι προσπαθώ, πάντα, αυτό με κάθε τρόπο να το διαχωρίζω. Γιατί η εικόνα είναι μέρος σου αλλά όχι αυτό που είσαι.
— Πόσο όμως εύκολο είναι να βρίσκει κανείς την ισορροπία ανάμεσα σε αυτά τα δυο; Εσείς τα έχετε καταφέρει;
Είναι εύκολο αν καταλάβεις τι είναι πραγματικά σημαντικό για σένα. Αν το καταλάβεις-και κυρίως αν το αποφασίσεις, τότε γίνονται όλα ευκολότερα.
— Εσείς το κάνατε; Αλήθεια έχετε ζήσει μια χαρούμενη ή δραματική ζωή;
Αυτό που βιώνεις δεν μπορεί να μην φαίνεται σε αυτό που ερμηνεύεις και να μην σε επηρεάζει ειδικά αν είσαι περφόρμερ, ηθοποιός ή τραγουδίστρια. Και στις δυο περιπτώσεις αυτό που σε καθοδηγεί είναι το σώμα σου που είναι ο μόνος ουσιαστικός οδηγός και εργαλείο σου. Αν, λοιπόν κάτι δεν λειτουργεί σωστά θα φανεί αφού τα πάντα τα αποκαλύπτει και ταυτόχρονα τα καθοδηγεί το σώμα-εκεί είναι που δεν μπορείς να κρυφτείς με τίποτα. Δεν είναι το ίδιο με έναν συγγραφέα που κρύβεται πίσω από τις λέξεις ή έναν πιανίστα που μπορεί να χρησιμοποιήσει τις νότες ως επικάλυμμα. Η αλήθεια σου, όμως, όταν παίζεις με το σώμα σου αυτό φαίνεται. Γι αυτό και η δουλειά μας είναι εκ προοιμίου εύθραυστη γιατί αν το σώμα που ταυτίζεται με την ψυχή και αν ραγίσει, αυτό θα έχει αντίκτυπο, με κάποιο τρόπο, στην εκάστοτε ερμηνεία.
— Οπότε τι σε βοηθάει σε αυτή την περίπτωση για να το ξεπεράσεις; Η σκέψη κάποιου προσώπου ή ίδια σου η τέχνη;
Η τέχνη καλύπτει πάρα πολλά γιατί σε βοηθάει να προχωρήσεις παραπέρα-τολμώ να πω πως είναι αυτοσκοπός. Γιατί κακά τα ψέματα στα προσωπικά υπάρχουν πάντα σκαμπανεβάσματα αλλά η τέχνη είναι τελικά αυτή που σου δείχνει τον δρόμο, σου αποκαλύπτει την ομορφιά, την τραγικότητα και την τερατουργία, αν θέλετε, της ανθρώπινης ύπαρξης. Βασικά σου δείχνει τη δυνατότητα που έχεις να προχωρήσεις παραπάνω πετυχαίνοντας κάτι ανώτερο γιατί αυτός είναι ο μόνος δρόμος και το μόνο στο οποίο μπορείς να πιστέψεις αν θέλεις να λέγεσαι πραγματικά άνθρωπος.
«Μαρία Κάλλας: επιστολές και αναμνήσεις»
Ωδείο Ηρώδου Αττικού
28 & 29 Σεπτεμβρίου ώρα 21.00
Προπώληση ΕΔΩ
σχόλια