Κώστας Τσάκωνας: ένας ατόφιος Έλληνας μπουφόνος

Κώστας Τσάκωνας: ένας ατόφιος Έλληνας μπουφόνος Facebook Twitter
Ο Κώστας Τσάκωνας ήταν ένας ατόφιος μπουφόνος που επέζησε του 15ου αι. και έσκασε ουρανοκατέβατος στην εγχώρια κινηματογραφία μας μεσούσης μιας χούντας. Εικονογράφηση: Athenean Sailor/LIFO
3

Ο Κώστας Τσάκωνας ήταν παιδί του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, της βιντεοκασέτας και της επιθεώρησης. Φάτσα μεσογειακή με χαρακτηριστικά αδρά, ο δικός μου ή ο δικός σου παππούς - πατέρας. Κωμικός που έκανε το καλαμπούρι τέχνη και τον πόνο του βορά στα λιοντάρια της ζούγκλας και των μεσημεριανάδικων.

Διότι ήταν λαϊκός δίχως ίχνος επίφασης πάνω του. Όπως τότε που έπινε ελληνικό καφέ στην πλατεία Βικτωρίας κι έπαιζε το κομπολόι του. Μια ομάδα πιτσιρικάδων τον είχαν αναγνωρίσει. «Ο Τσάκωνας!» είπαν και γελούσαν και τα μουστάκια τους. Θα τον είχαν πετύχει προ ημερών μάλλον σε κάποιο μεγάλο κανάλι να παίζει στη σκηνή με τον Μουστάκα και τον Σεφερλή. Ποιος ξέρει... Πιθανώς και να τον είχαν δει στους «Πόντιους», τη «Γυναικάρα απ' το Κιλκίς» και τον «Λόρδαν τον Βάρβαρο», αυτές τις ανεπανάληπτες τρασιές που έκαναν πλούσιους κάποτε τους βιντεοκλαμπάδες και τους παραγωγούς. Αν και δεν το νομίζω. Τη χρυσή εποχή της βιντεοκασέτας τη ζήσαμε εμείς περισσότερο, οι σημερινοί σαραντάρηδες και οι μεγαλύτεροι μας.

  

Το φιζίκ του και ο τρόπος που τα λέει, πολύ δε περισσότερο το μόνιμο μελαγχολικό του ύφος, είναι η έκφραση του λαϊκού Νεοέλληνα, του μονίμως στερημένου από χαρά, του «ριγμένου», ακόμη κι αυτού που δεν θα 'χει ποτέ μια δεύτερη ευκαιρία.

Ανέκαθεν πίστευα ότι η διαχωριστική γραμμή μεταξύ σοφιστικέ χιούμορ και μπαλαφάρας ήταν πολύ λεπτή και πως οι πραγματικά μεγάλοι κωμικοί μπορούσαν να υπηρετήσουν εξίσου καλά και τα δύο. Ο Κώστας Τσάκωνας ήταν ένας ατόφιος μπουφόνος που επέζησε του 15ου αι. και έσκασε ουρανοκατέβατος στην εγχώρια κινηματογραφία μας μεσούσης μιας χούντας. Ένας ήρωας της «Βαβυλωνίας» του Βυζάντιου και ένας από τους εν Ελλάδι «Εντιμότατους φίλους μου» του Μονιτσέλι, που χάρισε το βροντερό του γέλιο στο μεγάλο πανί και στο γυαλί της TV. Ο ορισμός του αυτοσαρκασμού της φαλάκρας, του υπ' αριθμ. 1 εφιάλτη των ομόφυλών του. Κι ακόμη, η απενοχοποίηση του σαρδάμ και της κάπως ανορθόδοξης –να το πω κομψά– εκφοράς λόγου στην υποκριτική. Έτσι όπως έλεγε τις ατάκες του ο Τσάκωνας, έτσι όπως έκραζε σχεδόν τις λέξεις, όχι μόνο δεν σε απωθούσε, αλλά σε έκανε να τον γουστάρεις όλο και πιο πολύ.

Διαβάζω –δεν το γνώριζα– ότι το κινηματογραφικό του βάπτισμα έγινε εντελώς τυχαία σε μια μικρού μήκους ταινία του Κώστα Ζυρίνη. Αυτό το «εντελώς τυχαία» είναι που στιγμάτισε τελικά τη ζωή των μεγαλύτερων λαϊκών κωμικών μας, σαν του Αυλωνίτη και του Λογοθετίδη. Και αν ο Τσάκωνας ήταν κατά μία ή δύο γενιές μεγαλύτερος, σήμερα δεν θα τον θυμόμασταν από τις προαναφερθείσες βιντεοκασέτες, αλλά από τη σύμπραξη του με τέτοιους ακριβώς ηθοποιούς.

Ωστόσο, στον Τσάκωνα οφείλουμε μία σκηνή ανθολογίας, όπως και στον σκηνοθέτη Θόδωρο Μαραγκό μία εξαιρετική κωμωδία του ελληνικού κινηματογράφου: Το «Μάθε παιδί μου γράμματα» με τον Διαμαντόπουλο και τη Μαντζουράνη. Εκείνος ο μονόλογος του γιου Τσάκωνα που επιστρέφει στο πατρικό του στο χωριό με «επαναστατικές» ιδέες υπήρξε προφητικός για μία κατάσταση, την οποία στην πραγματικότητα ποτέ δεν έπαψε να βιώνει η Ελλάδα. Ραγιαδισμός, εκμετάλλευση του ορυκτού της πλούτου, ουραγός μια ζωή στο άρμα της Ευρώπης και των μεγαλοϊδεατών εκπροσώπων της. «Έξι χρόνια στο δημοτικό, έξι χρόνια στο γυμνάσιο, έξι χρόνια στο Πολυτεχνείο κι άλλα έξι χρόνια στο εξωτερικό» λέει και τίποτα άλλο να μην έλεγε, το νόημα θα ήταν εύληπτο και εξόχως σερβιρισμένο από τον Μαραγκό. Η ταινία γυρίστηκε το 1980-81 και ο Τσάκωνας ήταν τότε 35 ετών, δηλαδή στην ηλικία περίπου του ρόλου που υποδυόταν.

Το φιζίκ του και ο τρόπος που τα λέει, πολύ δε περισσότερο το μόνιμο μελαγχολικό του ύφος, είναι η έκφραση του λαϊκού Νεοέλληνα, του μονίμως στερημένου από χαρά, του «ριγμένου», ακόμη κι αυτού που δεν θα 'χει ποτέ μια δεύτερη ευκαιρία. Δεν θα ξεχάσω ποτέ το χειροκρότημα που είχε πέσει σ' αυτήν τη σκηνή με τον Τσάκωνα κατά τη διάρκεια μιας προβολής του «Μάθε παιδί μου γράμματα» σε παιδική κατασκήνωση. Ήταν λίγα χρόνια μετά, το '84-'85 με το ΠΑΣΟΚ καλοεδραιωμένο στην πλειονότητα των Ελλήνων. Ο πρώην τροτσκιστής Ανδρέας τα 'χε καλά με όλους σε διπλωματικό επίπεδο και ένας τέτοιος μονόλογος σίγουρα χάλαγε τη σούπα του ψευδοσοσιαλιστικού παρόντος μας, που θα 'λεγε και ο Χατζιδάκις. Οι μεγαλύτεροι σχεδόν πάγωσαν, κάποιοι νεαροί ωστόσο ένιωσαν δικαίωση και αποθέωσαν τον ηθοποιό.

Θεωρώ ό,τι γι'αυτήν τη σκηνή και μόνο, ο Κώστας Τσάκωνας έχει ήδη καταχωρηθεί στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου ως ένας σπουδαίος ηθοποιός. Τα τελευταία χρόνια είχε ατυχίες στη ζωή του. Σοβαρά προβλήματα υγείας, αδυναμία να εργαστεί, αλλά και δημόσιες δηλώσεις που έσκιζαν την καρδιά και του πιο ψυχρού και αποβλακωμένου τηλεθεατή. Δεν ήθελε να φύγει, έλεγε, για να συνεχίσει να στηρίζει τους πιο δικούς του ανθρώπους. Ο καρκίνος, με τον οποίο πάλευε εδώ και ενάμισι χρόνο, τον έστειλε τελικά στον θάνατο την Τετάρτη 4 Νοεμβρίου 2015. Ήταν γεννημένος τον Οκτώβριο του 1943.

Ο επίλογος από τον σκηνοθέτη Νικόλα Τριανταφυλλίδη: «Αντίο υπέροχε άνθρωπε και σε ευχαριστούμε για όλα. Ο λαϊκός αγοραίος πολιτισμός μας είναι πλέον ακόμη πιο φτωχός – βορά των χίπστερς και των εκσυγχρονιστών».

 

Μάθε παιδί μου γράμματα - Κώστας Τσάκωνας 

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 5.11.2015

Θέατρο
3

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μπομπ Γουίλσον

Απώλειες / Μπομπ Γουίλσον (1941-2025): Το προκλητικό του σύμπαν ήταν ένα και μοναδικό

Μεγάλωσε σε μια κοινότητα όπου το θέατρο θεωρούνταν ανήθικο. Κι όμως, με το ριζοσπαστικό του έργο σφράγισε τη σύγχρονη τέχνη του 20ού αιώνα, σε παγκόσμιο επίπεδο. Υποκλίθηκε πολλές φορές στο αθηναϊκό κοινό – και εκείνο, κάθε φορά, του ανταπέδιδε την τιμή.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H ανάληψη του Οιδίποδα αναβάλλεται επ’ αόριστον

Θέατρο / H ανάληψη του Οιδίποδα αναβάλλεται επ’ αόριστον

Ο «Οιδίποδας» του Γιάννη Χουβαρδά συνενώνει τον «Τύραννο» και τον «Επί Κολωνώ» σε μια παράσταση, παίρνοντας τη μορφή μιας πυρετώδους ανασκαφής στο πεδίο του ασυνείδητου - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Ζιλιέτ Μπινός: Η Ιουλιέτα των Πνευμάτων στην Επίδαυρο

Θέατρο / Ζιλιέτ Μπινός: Η Ιουλιέτα των Πνευμάτων στην Επίδαυρο

Η βραβευμένη με Όσκαρ ηθοποιός προσπαθεί να παραμείνει συγκεντρωμένη μέχρι την κάθοδό της στο αργολικό θέατρο. Παρ’ όλα αυτά, βρήκε τον χρόνο να μας μιλήσει για τους γυναικείους ρόλους που τη συνδέουν με την Ελλάδα και για τη σημασία της σιωπής.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν: από το «La Distance» του Ροντρίγκες έως τη μεγάλη επιτυχία του Μπανούσι

Θέατρο / Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν

Οι θερμές κριτικές της «Liberation» και της «Le Monde» για το «ΜΑΜΙ» του Μπανούσι σε παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση είναι απλώς μια λεπτομέρεια μέσα στις απανωτές εκπλήξεις που έκρυβε το πιο γνωστό θεατρικό φεστιβάλ στον κόσμο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Κωνσταντίνος Ζωγράφος: Ο «Ορέστης» του Τερζόπουλου

Θέατρο / Κωνσταντίνος Ζωγράφος: «Ο Τερζόπουλος σου βγάζει τον καλύτερό σου εαυτό»

Ο νεαρός ηθοποιός που πέρυσι ενσάρκωσε τον Πυλάδη επιστρέφει φέτος ως Ορέστης. Με μια ήδη πλούσια διαδρομή στο θέατρο δίπλα σε σημαντικούς δημιουργούς, ετοιμάζει ένα νέο έργο εμπνευσμένο από το Νεκρομαντείο του Αχέροντα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

The Review / «Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

Με αφορμή την παράσταση γι’ αυτόν τον αυθεντικό δημιουργό που τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 μεσουρανούσε, ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου σχολιάζουν τον αντίκτυπό του στο κοινό σήμερα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, πτώση και η αποθέωση

Αρχαίο Δράμα Explained / «Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, η πτώση και η αποθέωση

Τι μας μαθαίνει η ιστορία του Οιδίποδα, ενός ανθρώπου που έχει τα πάντα και τα χάνει εν ριπή οφθαλμού; Η κριτικός θεάτρου Λουίζα Αρκουμανέα επιχειρεί μια θεωρητική ανάλυση του έργου του Σοφοκλή.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Αλίκη Βουγιουκλάκη: Στη ζωή έσπαγε τα ταμπού, στο θέατρο τα ταμεία

Θέατρο / Αλίκη Βουγιουκλάκη: Πώς έσπαγε τα ταμεία στο θέατρο επί 35 χρόνια

Για δεκαετίες έχτισε, με το αλάνθαστο επιχειρηματικό της ένστικτο, μια σχέση με το θεατρικό κοινό που ακολουθούσε υπνωτισμένο τον μύθο της εθνικής σταρ. Η πορεία της ως θιασάρχισσας μέσα από παραστάσεις-σταθμούς και τις μαρτυρίες συνεργατών της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Θέατρο / Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Στον πολυαναμενόμενο «Οιδίποδα» του Γιάννη Χουβαρδά, ο Νίκος Καραθάνος επιστρέφει, 23 χρόνια μετά, στον ομώνυμο ρόλο, ακολουθώντας την ιστορία από το τέλος προς την αρχή και φωτίζοντας το ανθρώπινο βάθος μιας τραγωδίας πιο οικείας απ’ όσο νομίζουμε.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα δώρο που άργησε να φτάσει

Θέατρο / «Κοιτάξτε πώς φέρονταν οι αρχαίοι στους ξένους! Έτσι πρέπει να κάνουμε κι εμείς»

Ένα δώρο που έφτασε καθυστερημένα, μόλις είκοσι λεπτά πριν το τέλος της παράστασης - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για το «ζ-η-θ, ο Ξένος» σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε το φετινό καλοκαίρι

Θέατρο / Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε την «Ορέστεια»

Η «Ορέστεια» του Θεόδωρου Τερζόπουλου συζητήθηκε όσο λίγες παραστάσεις: ενθουσίασε, προκάλεσε ποικίλα σχόλια και ανέδειξε ερμηνείες υψηλής έντασης και ακρίβειας. Ξεχώρισε εκείνη της Έβελυν Ασουάντ, η οποία, ως Κασσάνδρα, ερμήνευσε ένα αραβικό μοιρολόι που έκανε πολλούς να αναζητήσουν το όνομά της. Το φετινό καλοκαίρι, η παράσταση επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη, στους Δελφούς και στο αρχαίο θέατρο Φιλίππων.
M. HULOT
Η Λίνα Νικολακοπούλου υπογράφει και σκηνοθετεί τη μουσικοθεατρική παράσταση «Χορικά Ύδατα»

Θέατρο / «Χορικά Ύδατα»: Ο έμμετρος κόσμος της Λίνας Νικολακοπούλου επιστρέφει στη σκηνή

Τραγούδια που αποσπάστηκαν από το θεατρικό τους περιβάλλον επιστρέφουν στην πηγή τους, σε μια σκηνική τελετουργία γεμάτη εκπλήξεις που φωτίζει την τεράστια καλλιτεχνική παρακαταθήκη της στιχουργού.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

The Review / «Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

Γιατί εξακολουθεί να κερδίζει το σύγχρονο κοινό η διάσημη κωμωδία του Άγγλου βάρδου κάθε φορά που ανεβαίνει στη σκηνή; Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου συζητούν με αφορμή την παράσταση που σκηνοθετεί η Εύα Βλασσοπούλου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Darkest White»: Ένα σύμπαν που εξερευνά την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναίκας 

Θέατρο / «Darkest White»: Ο εμφύλιος από την πλευρά των χαμένων

Το έργο της Δαφίν Αντωνιάδου που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών, εξερευνά μέσω προσωπικών και ιστορικών αναμνήσεων και μέσα από την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναικείας παρουσίας, ιστορίες εκτοπισμού και επιβίωσης. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσια ένα τραπέζι με φίλους

Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας / Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσία ένα τραπέζι με φίλους

Ο σπουδαίος λιβανέζος χορευτής και χορογράφος Omar Rajeh, επιστρέφει με την «Beytna», μια ιδιαίτερη περφόρμανς με κοινωνικό όσο και γαστριμαργικό αποτύπωμα, που θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο του φετινού 31ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η νύφη και το «Καληνύχτα, Σταχτοπούτα»

Θέατρο / Η Καρολίνα Μπιάνκι παίρνει το ναρκωτικό του βιασμού επί σκηνής. Τι γίνεται μετά;

Μια παράσταση-περφόρμανς που μέσα από έναν εξαιρετικά πυκνό και γοητευτικό λόγο, ένα κολάζ από εικόνες, αναφορές, εξομολογήσεις, όνειρα και εφιάλτες μάς κάνει κοινωνούς μιας ακραίας εμπειρίας, χωρίς να σοκάρει.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ

σχόλια

3 σχόλια
Α ρε Τσάκωνα.... Αυτό που θα θυμάμαι προσωπικά από αυτόν ήταν πριν καμιά 15ετία, όταν είχαμε πάει στις "Κούκλες". Ξεκινάει το drag show και ξαφνικά εμφανίζεται ο Τσάκωνας να κάνει τον παππά, με ένα φθαρμένο κόκκινο ράσο.Αστεία τύπου "σκύψε ευλογημένη", όπου αν τα έλεγε οποιοσδήποτε άλλος θα τα έβρισκες τουλάχιστον κρύα και κακόγουστα.... όχι όμως ο Τσάκωνας, με το ιδιαίτερο στυλ και την εκφορά του λόγου.Φυσικά έγινε το "έλα να δεις" από το γέλιο με το σκετσάκι :))
Επιμένοντας στην λεπτομέρεια της κωμικοτραγικής σκηνής συμπληρώνω:"Έξι χρόνια στο δημοτικό.Έξι χρόνια στο γυμνάσιο, δώδεκα.Έξι χρόνια στο πολυτεχνείο, δεκαοχτώ. Έξι χρόνια στο εξωτερικό, εικοσιτέσσερα.Και έξι χρόνια μέχρι που να πάω σχολείο, τριάντα. Μέχρι τα τριανταέξι που είμαι, ακόμα άλλα έξι χρόνια. Πού πήγανε; Τι γίνανε έξι χρόνια;"Η ζωή και η γενιά που χάθηκε, η πικρία για την άδικη Ελληνική κοινωνία, τόμοι ολόκληροι μπορούν να γραφτούν για τα συναισθήματα που κατάφερε να αποτυπώσει η έκφραση του Κώστα Τσάκωνα στην ταινία. RIP.