Η Ρένη Πιττακή στο ιαπωνικό έργο του θεάτρου Νο «Το τραγούδι της αιώνιας θλίψης»

Η Ρένη Πιττακή στο ιαπωνικό έργο του θεάτρου Νο «Το τραγούδι της αιώνιας θλίψης» Facebook Twitter
Ο πολιτισμός αυτός μας είναι τόσο ξένος. Νιώθω τουρίστας στη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου και σε μικρό χρονικό διάστημα προσπαθώ να γίνω ταξιδιώτης ενός τόπου πολύ μακρινού για μας. Λέτε να είναι εύκολο αυτό; Φωτο: Δ. Σακαλάκης
0

«Γραμμένο το 1426, το Γιο-κι-χι από την τρίτη κατηγορία έργων του Νο που είναι έργα γυναικών, μια κατηγορία αριστουργημάτων γραφής και ποίησης, είναι ένα εξαιρετικό ποίημα, μια κρυφή ραψωδία, μια ακόμη Νέκυια» λέει ο Μιχαήλ Μαρμαρινός για το έργο της ιαπωνικής παράδοσης του θεάτρου Νο που παρουσιάζει με Έλληνες ηθοποιούς στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. «Είναι κι αυτό μια λεπταίσθητη επίσκεψη στον τρυφερό κόσμο των νεκρών. Ένα έργο που στον παραστασιακό του κώδικα περιέχει όλες τις αρχές του τι μπορεί να είναι μουσική, θέατρο, χορός, χειρονομία. Κι αυτό, μέσα στο ελάχιστο μέγεθός του. Συνταρακτικό δείγμα ενός πολιτισμού, πυκνότητας, αφηγηματικότητας και αφαίρεσης». Το Τραγούδι της αιώνιας θλίψης σε μουσική Φίλιππου Τσαλαχούρη έχει ως πρωταγωνίστρια τη Ρένη Πιττακή, η οποία συναντάει ξανά τον σκηνοθέτη δεκαεννιά χρόνια μετά τον Άμλετ στο Θέατρο Θησείον. Η σπουδαία ηθοποιός δέχτηκε την πρόκληση να παίξει τον ρόλο της Γιο-κι-χι, ο οποίος για εκατοντάδες χρόνια παίζεται παραδοσιακά από άντρες στο θέατρο Νο. «Βρισκόμαστε στο νησί της αιωνίου νεότητας», εξηγεί, «το νησί Χοράι, όπου κατοικεί το πνεύμα της Γιο-κι-χι. Σε αυτό το νησί φτάνει απεσταλμένος του βαρυπενθούντος αυτοκράτορα Γκένσο της Κίνας ένας μοναχός, για να συναντήσει το πνεύμα της νεκρής αγαπημένης του και να του φέρει μια απόδειξη γι' αυτήν τη συνάντηση. Ο μοναχός, αφού ψάξει πάνω, στην επικράτεια του ουρανού, και κάτω, στις πηγές των κίτρινων ποταμών, φτάνει τελικά στο Χοράι, το νησί της άφθαρτης νεότητας, και βρίσκει τη Γιο-κι-χι.


Αυτή η συνάντηση της προκαλεί μεγάλο πόνο, γι' αυτό έχει και τον υπότιτλο "Τhe song of everlasting sorrow, το τραγούδι της αιώνιας θλίψης", ένα ποίημα που βασίζεται σε μια παλιά, πραγματική ιστορία της Κίνας. Τα πειστήρια δίνονται, ο Χορός τραγουδάει τον όρκο που αντάλλαξαν με τον Γκένσο και ο μοναχός ετοιμάζεται να φύγει, αλλά η Γιο-κι-χι κάνει έναν χορό κουσεμάι κι έναν χορό γιονομάι, σε μια απελπισμένη προσπάθεια να τον κρατήσει κι άλλο κοντά της, ως μέσο επικοινωνίας με τον αγαπημένο της. Όταν ο μοναχός φεύγει, εκείνη μένει εκεί, στην αιώνια θλίψη της».

Mετά από κάποιο σημείο, η καλλιτεχνική ποιότητα και το βάθος του ερμηνευτή υπερβαίνουν τις χρωμοσωμικές ή κοινωνικές διαφορές των φύλων. Σε εκείνο το επίπεδο της ποίησης ο άνθρωπος εκπροσωπείται πίσω και πέρα από φύλα. 


Η πρώτη επαφή του Μιχαήλ Μαρμαρινού με το θέατρο Νο πάει αρκετά πίσω στον χρόνο. «Είναι κάτι παράξενο» λέει. «Δεκαετία του '80, στο αρχαίο στάδιο των Δελφών γίνεται μια παράσταση σύγχρονης μουσικής του Ιάπωνα Joli Yuasa, για Χορό, μουσικό σύνολο, μαγνητοταινία και ηθοποιό του Νο. Ως μέλος του Χορού, σπουδαστής ακόμα και πρώτη φορά στη σκηνή, παιδευόμουν να συγκεντρωθώ, μια και διαρκώς το μάτι μου έφευγε. Χάζευα αυτό το φαινόμενο/ηθοποιό του Νο να βαδίζει, φορώντας μια περίτεχνη μάσκα, απ' τη μια άκρη του σταδίου μέχρι το πέταλο, με ένα ιδιότυπο βήμα, για 45 λεπτά, μέχρι να βρεθεί στη σκηνή. Στο τέλος, μετά τον εξορκισμό, παρέμενε καθιστός, επί σκηνής. Ο γιος του, ηθοποιός του Καμπούκι εκείνος, μας ξεναγούσε στο ακίνητο σώμα/γλυπτό ακινησίας και χρωμάτων του μεταξιού».

Η Ρένη Πιττακή στο ιαπωνικό έργο του θεάτρου Νο «Το τραγούδι της αιώνιας θλίψης» Facebook Twitter
Όταν επί πέντε χρόνια έπαιζα τραγωδία με τον Κουν δεν αναρωτήθηκα ποτέ – γιατί να με απασχολήσει αυτό τώρα; Επειδή οι Ιάπωνες δεν αποκόπηκαν ποτέ από την παράδοσή τους; Φωτο: Δ. Σακαλάκης

— Στη Νέκυια γινόταν μια επίκληση προς τον ήλιο προκειμένου να ανατείλει, στο Γιο-κι-χι τι γίνεται;

Μια και το Νο, ακόμη και ως κείμενο, δεν έχει ποτέ αποποιηθεί την ιερή του υπόσταση –ο χορός του ήρωα είναι πάντα μια επιφάνεια του ίδιου του Θεού–, έτσι κι εδώ υπάρχει μια εμμελής/έμμετρη πάντα επίκληση σε δυνάμεις κοσμικές ή απόκοσμες.


— Για την παράσταση έργου ενός θεάτρου παραδοσιακά αντρικού γιατί επιλέξατε τη Ρένη Πιττακή; 

Νομίζω, μετά από κάποιο σημείο, η καλλιτεχνική ποιότητα και το βάθος του ερμηνευτή υπερβαίνουν τις χρωμοσωμικές ή κοινωνικές διαφορές των φύλων. Σε εκείνο το επίπεδο της ποίησης ο άνθρωπος εκπροσωπείται πίσω και πέρα από φύλα. Η Ρένη Πιττακή ανήκει ακριβώς σε αυτό τον σπάνιο, ιδιαίτερο κόσμο.

— Κυρία Πιττακή, πόσο σας δυσκόλεψε ο ρόλος της Γιο-κι-χι;

Ο πολιτισμός αυτός μας είναι τόσο ξένος. Νιώθω τουρίστας στη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου και σε μικρό χρονικό διάστημα προσπαθώ να γίνω ταξιδιώτης ενός τόπου πολύ μακρινού για μας. Λέτε να είναι εύκολο αυτό; Με δυσκολεύει και θα με δυσκολεύει πάντα, γιατί το χρονικό διάστημα που έχεις στη διάθεσή σου είναι πολύ μικρό για να εντρυφήσεις. Από την άλλη, η Γιο-κι-χι είναι ένα πνεύμα άπιαστο, σαν τη δροσιά. Δεν υποδύομαι, λοιπόν, το σώμα αλλά το ένδυμα και τη μάσκα. Με γοητεύουν επίσης η ομορφιά, η λεπτότητα, αφήστε που το πνεύμα της είναι αναποφάσιστο, κι αυτό μου πάει πολύ.


— Πόσο μεγάλη ήταν η πρόκληση να παίξετε έναν ρόλο που παραδοσιακά παίζεται από άντρες;

Όταν επί πέντε χρόνια έπαιζα τραγωδία με τον Κουν δεν αναρωτήθηκα ποτέ – γιατί να με απασχολήσει αυτό τώρα; Επειδή οι Ιάπωνες δεν αποκόπηκαν ποτέ από την παράδοσή τους;


— Κύριε Μαρμαρινέ, η δομή θα είναι ίδια, όπως ορίζει η παράδοση, ή θα κάνετε καινοτομίες;

Τη δομή την προσδιορίζει η εσωτερική πλοκή του ποιήματος. Αυτή και βέβαια τηρείται. Τα εσωτερικά δομικά χαρακτηριστικά, όπως η παρουσία ενός λειτουργικού Χορού που εκφέρει τα λυρικά μέρη, είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ουσίας του. Αλλά δεν ορθοδοξούμε φυσικά μια παράσταση του θεάτρου Νο. Με ενθουσιασμό κρατάμε ό,τι θεωρούμε κρίσιμο, αποκαλυπτικό για εμάς. Ταυτόχρονα, κρατούνται μερικές λεπτές, προσωπικές αποστάσεις από το Νο που εκφράζουν ή χαρακτηρίζουν αυτή την ιδιαίτερη μουσική και παράσταση.

Η Ρένη Πιττακή στο ιαπωνικό έργο του θεάτρου Νο «Το τραγούδι της αιώνιας θλίψης» Facebook Twitter
Φωτο: Δ. Σακαλάκης

Ιnfo:

Το Τραγούδι της αιώνιας θλίψης, σε μουσική Φίλιππου Τσαλαχούρη, θα παρουσιαστεί από τις 16 Νοεμβρίου και για δεκαέξι μόνο παραστάσεις.

γιο-κι-χι /楊貴妃

Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, Συμπαραγωγή με το Theseum Ensemble.

16, 17, 22, 23, 29, 30 Νοεμβρίου 2017 και 1, 6, 7, 8, 9, 10, 13, 14, 15, 16 Δεκεμβρίου 2017. Ώρα έναρξης: 20.30.

Το Πνεύμα της Γιο-κι-χι ερμηνεύει η Ρένη Πιττακή.

 

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Θέατρο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός άνοιξε μια πόρτα και πέρασε από την αρχαία τραγωδία στο θέατρο Νο. Απλούστατα!

Θέατρο / Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός άνοιξε μια πόρτα και πέρασε από την αρχαία τραγωδία στο θέατρο Νο. Απλούστατα!

To ανέβασμα της ομηρικής «Νέκυιας» με τον «υπέρλογο» τρόπο του θεάτρου Νο και η συνεργασία του Έλληνα σκηνοθέτη με τον master Umewaka Gensho είναι το καλλιτεχνικό γεγονός του καλοκαιριού.
ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΤΙΝΑ ΚΑΛΤΑΚΗ
Μιχαήλ Μαρμαρινός: Η Λυσιστράτη δεν είναι αρχαία φεμινίστρια, το έργο δεν αφορά την έμφυλη διαμάχη

Θέατρο / Μιχαήλ Μαρμαρινός: Η Λυσιστράτη δεν είναι αρχαία φεμινίστρια, το έργο δεν αφορά την έμφυλη διαμάχη

Ο ευρηματικός σκηνοθέτης μιλάει για το αιώνια παρεξηγημένο έργο του Αριστοφάνη με όρους ενδοκρινολογίας, υπενθυμίζει στίχους βαθύτατου αγγίγματος που επαναπροσδιορίζουν την πολιτική του στόχευση και σέβεται τον ράφτη του για όχι προφανείς λόγους
ΜΑΤΙΝΑ ΚΑΛΤΑΚΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΕΠΕΞ Γιάννης Μπέζος

Οι Αθηναίοι / Γιάννης Μπέζος: «Ίσως είμαι λίγο παλιομοδίτης»

Δεν έκανε ποτέ διαχωρισμούς ανάμεσα στο εμπορικό και το ποιοτικό. Πιστεύει πως κάνει μια παράξενη και αιρετική δουλειά: να πείσει τον θεατή να ξεχάσει πως είναι ο Μπέζος που πάρκαρε το αυτοκίνητό του έξω από το θέατρο - και να τον ταξιδέψει σε έναν άλλο κόσμο. Είναι ο Αθηναίος της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τhis that keeps on – a personal archaeology –

Θέατρο / H ανασκαφή του Δημήτρη Παπαϊωάννου σε μια γη που έχει το σχήμα της καρδιάς

Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου δημιούργησε ένα νέο πρότζεκτ κατόπιν ανάθεσης του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης για τα σαράντα χρόνια από την ίδρυσή του, που το κοινό θα έχει την ευκαιρία να δει σε μια και μοναδική παράσταση στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Μεγάλες παραγωγές, γυναίκες στη σκηνοθεσία - Η θεατρική σεζόν ανοίγει δυναμικά

Θέατρο / Μεγάλες παραγωγές, γυναίκες στη σκηνοθεσία - Η θεατρική σεζόν ανοίγει δυναμικά

Διεθνείς σκηνοθέτες και σχήματα, δυνατά καστ, κλασικά και σύγχρονα έργα Ελλήνων και ξένων συγγραφέων: Το φθινοπωρινό ρεπερτόριο των αθηναϊκών σκηνών το λες και φιλόδοξο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Βέντερς, Σουίντον, Ροντρίγκες, Λάνθιμος και Αγγελάκας: Αυτό είναι το φετινό πρόγραμμα της Στέγης

Θέατρο / Σουίντον, Λάνθιμος, Βέντερς, Ροντρίγκες και Αγγελάκας: Το φετινό πρόγραμμα της Στέγης

Η Στέγη γιορτάζει τα 15 χρόνια της με ένα πρόγραμμα άκρως οικογενειακό, δημιουργικό και, όπως πάντα, με πολλές εκπλήξεις και απρόσμενες συναντήσεις δημιουργών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Όταν ο Χίτλερ (σχεδόν) συνάντησε τον Φρόιντ

Θέατρο / Όταν ο Χίτλερ (σχεδόν) συνάντησε τον Φρόιντ

Τέσσερις φορές βρέθηκαν στο ίδιο μέρος ο Χίτλερ και ο Φρόιντ. Τι θα γινόταν αν είχαν συναντηθεί; Αυτό επιχειρεί να διανοηθεί το θεατρικό έργο «Ο δρ Φρόιντ θα σας δει τώρα, κυρία Χίτλερ» που ανεβαίνει αυτές τις μέρες στο Λονδίνο.
THE LIFO TEAM
Ελένη Ερήμου: «Οι άνθρωποι δεν ντρέπονται για τίποτα πια»

Θέατρο / Ελένη Ερήμου: «Οι άνθρωποι δεν ντρέπονται για τίποτα πια»

Παραμένει μέχρι σήμερα μία από τις ομορφότερες γυναίκες που πέρασαν από το ελληνικό θέατρο και το σινεμά. Από νωρίς επέλεξε να ζει και έξω από το θεατρικό συνάφι. «Δεν μπορώ να ξυπνάω κάθε πρωί και να αναρωτιέμαι τι θα παίξω ή που θα παίξω» δηλώνει ενώ θεωρεί τη μοναχικότητα πηγή δημιουργικότητας. Η Ελένη Ερήμου αφηγείται τη ζωή της στη LifO.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Αλεξάνδρα Λαδικού: «Δεν νοσταλγώ τίποτα. Πέρασα και ωραία και καλά»

Οι Αθηναίοι / Αλεξάνδρα Λαδικού: «Δεν νοσταλγώ τίποτα. Πέρασα και ωραία και καλά»

Ξεκίνησε από τα καλλιστεία, για μία ψήφο δεν στέφθηκε Μις Κόσμος, έπαιξε δίπλα στον Κουν, υπήρξε μούσα του Τάκη Κανελλόπουλου, αλλά κυρίως του Ανδρέα Βουτσινά. Στα 92 της ακόμα οδηγεί και παρακολουθεί θέατρο, ελπίζοντας πάντα να βρει καλά στοιχεία, ακόμα και σε κακές παραστάσεις.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μπομπ Γουίλσον

Απώλειες / Μπομπ Γουίλσον (1941-2025): Το προκλητικό του σύμπαν ήταν ένα και μοναδικό

Μεγάλωσε σε μια κοινότητα όπου το θέατρο θεωρούνταν ανήθικο. Κι όμως, με το ριζοσπαστικό του έργο σφράγισε τη σύγχρονη τέχνη του 20ού αιώνα, σε παγκόσμιο επίπεδο. Υποκλίθηκε πολλές φορές στο αθηναϊκό κοινό – και εκείνο, κάθε φορά, του ανταπέδιδε την τιμή.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H ανάληψη του Οιδίποδα αναβάλλεται επ’ αόριστον

Θέατρο / H ανάληψη του Οιδίποδα αναβάλλεται επ’ αόριστον

Ο «Οιδίποδας» του Γιάννη Χουβαρδά συνενώνει τον «Τύραννο» και τον «Επί Κολωνώ» σε μια παράσταση, παίρνοντας τη μορφή μιας πυρετώδους ανασκαφής στο πεδίο του ασυνείδητου - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Ζιλιέτ Μπινός: Η Ιουλιέτα των Πνευμάτων στην Επίδαυρο

Θέατρο / Ζιλιέτ Μπινός: Η Ιουλιέτα των Πνευμάτων στην Επίδαυρο

Η βραβευμένη με Όσκαρ ηθοποιός προσπαθεί να παραμείνει συγκεντρωμένη μέχρι την κάθοδό της στο αργολικό θέατρο. Παρ’ όλα αυτά, βρήκε τον χρόνο να μας μιλήσει για τους γυναικείους ρόλους που τη συνδέουν με την Ελλάδα και για τη σημασία της σιωπής.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν: από το «La Distance» του Ροντρίγκες έως τη μεγάλη επιτυχία του Μπανούσι

Θέατρο / Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν

Οι θερμές κριτικές της «Liberation» και της «Le Monde» για το «ΜΑΜΙ» του Μπανούσι σε παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση είναι απλώς μια λεπτομέρεια μέσα στις απανωτές εκπλήξεις που έκρυβε το πιο γνωστό θεατρικό φεστιβάλ στον κόσμο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Κωνσταντίνος Ζωγράφος: Ο «Ορέστης» του Τερζόπουλου

Θέατρο / Κωνσταντίνος Ζωγράφος: «Ο Τερζόπουλος σου βγάζει τον καλύτερό σου εαυτό»

Ο νεαρός ηθοποιός που πέρυσι ενσάρκωσε τον Πυλάδη επιστρέφει φέτος ως Ορέστης. Με μια ήδη πλούσια διαδρομή στο θέατρο δίπλα σε σημαντικούς δημιουργούς, ετοιμάζει ένα νέο έργο εμπνευσμένο από το Νεκρομαντείο του Αχέροντα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

The Review / «Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

Με αφορμή την παράσταση γι’ αυτόν τον αυθεντικό δημιουργό που τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 μεσουρανούσε, ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου σχολιάζουν τον αντίκτυπό του στο κοινό σήμερα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ