«Tόση ομορφιά, δεν είδες πουθενά» - Το Φορτηγό του Σαββόπουλου γιορτάζει σήμερα μισό αιώνα

«Tόση ομορφιά, δεν είδες πουθενά» - Το Φορτηγό του Σαββόπουλου γιορτάζει σήμερα μισό αιώνα Facebook Twitter
Ο Διονύσης Σαββόπουλος την εποχή κυκλοφορίας του δίσκου.
3



«ΧΩΡΙΣ ΤΟΝ ΤΣΙΤΣΑΝΗ
, τα τραγούδια μου δεν θα τρελαίνονταν» είχε πει ο Διονύσης Σαββόπουλος σε ένα επεισόδιο της εκπομπής του «ΖΗΤΩ το ελληνικό τραγούδι». Ακούγοντας το Φορτηγό, το πρώτο του LP που στις 22/11 γιορτάζει μισόν αιώνα και σε λίγες μέρες θα παρουσιαστεί ξανά ζωντανό στην Αθήνα, υποψιάζεσαι περίπου τι εννοούσε.

Ορισμένα κομμάτια στο δίσκο αυτό σου προκαλούν μιαν αμηχανία. Σε κομπλάρουν. Μπορεί κανείς να φανταστεί την έκπληξη όσων τα συνάντησαν σε πραγματικό χρόνο... Η ελληνική δισκογραφία δεν είχε ακούσει ως τότε τόσο εκκωφαντικές φωνές όσο αυτή στη «Μαϊμού». Αλλά και μέχρι σήμερα, καμία κραυγή αποτυπωμένη σε ελληνικό δίσκο δεν ηχεί τόσο αναπάντεχα όσο η κραυγή του «Βιετνάμ γιε-γιε». Και επίσης, γιατί αγαπάει «τα πουλιά της δυστυχίας» αυτό το παιδί, μήπως δεν είναι με τα καλά του; Στίχοι ιδιότροποι, συνθέσεις γωνιώδεις, κιθάρα ελαφρώς ξεκούρδιστη αλλά πριν και πάνω απ' όλα αυτή η λαχανιασμένη φωνή, που προσπαθεί να μιμηθεί τον Κώστα Χατζή και τον Bob Dylan και καθώς σκάβει το λάκκο της, βρίσκει κάτι καινούργιο (που θα το παρουσιάσει καλύτερα στον επόμενο δίσκο).

Το Φορτηγό δεν είναι σε καμία περίπτωση το καλύτερο άλμπουμ του μεγάλου Έλληνα τραγουδοποιού, ούτε και ένα άλμπουμ που θέλεις να το ακούς συχνά. Είναι όμως κάτι σημαντικότερο: Ένα άλμπουμ που χαίρεσαι να γνωρίζεις ότι υπήρξε.

Υπάρχει πολύ πράμα εδώ που αργείς να το καταλάβεις, ή μπορεί να μην το καταλάβεις και ποτέ. Η «Συννεφούλα», ας πούμε, κομμάτι που τραγουδιέται δεκαετίες τώρα από παιδάκια του Δημοτικού, είναι η ιστορία ενός φουκαρά που αποδέχεται μια σύντροφο η οποία τον κερατώνει! Ποιο άλλο προσφιλές στα παιδιά τραγούδι καταφέρνει να θίξει ένα τέτοιο θέμα; Λίγο παρακάτω, στα «Κορίτσια που πηγαίνουν δύο δύο», ο νεαρός Σαββόπουλος παρατηρεί τις συμμαθήτριές του - και ενώ αρχικά νομίζεις πως τις θαυμάζει και τις ορέγεται, κάπου στην πορεία το τραγούδι «στραβώνει». Με το στίχο «τη μαμά τους τη ρωτάνε κάθε μήνα μια φορά» έχουμε έμμεση πλην σαφή αναφορά στο θέμα της περιόδου (υπάρχει άραγε άλλο τραγούδι, ελληνικό ή ξένο, που να μίλησε για τη γυναικεία περίοδο;), ενώ στο τέλος, ο αφηγητής πηγαίνει στο μέλλον και φαντάζεται τις ίδιες κοπέλες παντρεμένες και ασήμαντες, θύματα της ασχήμιας των γονιών τους. Είναι ένα τραγούδι ευχάριστο και στενάχωρο, ειρωνικό και συμπονετικό, τρυφερό και κάφρικο, όλα αυτά μαζί και ταυτοχρόνως.

Σε όλο το Φορτηγό, μολονότι τα τραγούδια δεν είναι ακριβώς αυτό που λέμε «βιωματικά», το ατομικό στοιχείο κυριαρχεί. Όπως ο Τσιτσάνης αναφώνησε το 1952 «γλυκοχαράζουν τα βουνά/ μα εγώ τα βλέπω σκοτεινά», έτσι κι ο Σαββόπουλος λέει «τη νύχτα αυτή τη λέτε εσείς φωτιά/ μα εγώ τη λέω δέντρο», ή «όσα πουλιά κι αν μου χαρίσετε/ εγώ θα φύγω πάλι», ή «αξίζει η Ζωζώ ό,τι κι αν πεις», ή «όταν τα γεφύρια πίσω μας θα κόβονται/ εγώ θα είμαι εκεί να σας θυμίζω τις μέρες τις παλιές»... Είναι ένας εναντίον όλων. (Αν και κατά βάθος, το μόνο που θέλει είναι να γίνει ένας από 'μας, με την προϋπόθεση ότι θα τον δεχτούμε χωρίς να τον αλλοιώσουμε).

Μόνο δύο ερωτικά τραγούδια στα συνολικά 13 του δίσκου. Λοξά κι αυτά. Πρωτότυπα. Γιατί καταφέρνουν να είναι χαρούμενα, εξιστορώντας ένα βίωμα ερωτικής απογοήτευσης. Η μεν «Συννεφούλα» που αναφέραμε και παραπάνω υπερασπίζεται με διακριτικό τρόπο τη σεξουαλική απελευθέρωση της εποχής, αποτελώντας παράλληλα μιαν εξομολόγηση μαζοχιστικής καψούρας. Το δε «Μη μιλάς άλλο γι' αγάπη», με έναν τίτλο σαν κι αυτό, ήταν ένας πλάγιος τρόπος του Σαββόπουλου να πει έλεος, φτάνει πια με τα ερωτικά τραγούδια, ας τραγουδήσουμε και τίποτ' άλλο. Στον υπόλοιπο δίσκο άλλωστε, μας πετάει ταχυδακτυλουργούς, πουτάνες, παρέες μαζεμένες στην παραλία, εργάτες που βλαστημάνε, παιδιά που τρώνε απ' τα σκουπίδια... Την αληθινή ζωή, με όλη την ομορφιά και την ασχήμια της.

ΦΟΡΤΗΓΟ
Το πρώτο σπουδαίο εξώφυλλο ελληνικού δίσκου που δεν βασίζεται σε ζωγραφικό έργο, αλλά γραφιστικό.

Ύστερα το εξώφυλλο. Το πρώτο σπουδαίο εξώφυλλο ελληνικού δίσκου που δεν βασίζεται σε ζωγραφικό έργο, αλλά γραφιστικό. Μια εντελώς μοντέρνα δημιουργία του Αλέξη Κυριτσόπουλου, που αφενός αγνοεί/υπερβαίνει τις τάσεις τις εποχής και αφετέρου, κάτω δεξιά, διακρίνει από πολύ νωρίς το «καρτουνίστικο» στοιχείο που θα συνόδευε τον Σαββόπουλο σε όλη τη μετέπειτα πορεία του. Κείνο που τον τρώει, κείνο που τον σώζει...

Μέσα σ' ολ' αυτά, το Φορτηγό δεν είναι σε καμία περίπτωση το καλύτερο άλμπουμ του μεγάλου Έλληνα τραγουδοποιού, ούτε και ένα άλμπουμ που θέλεις να το ακούς συχνά. Είναι όμως κάτι σημαντικότερο: Ένα άλμπουμ που χαίρεσαι να γνωρίζεις ότι υπήρξε. Για να το καταλάβεις εντελώς, πρέπει ίσως να διαβάσεις το συγκινητικό σημείωμα που το συνοδεύει: «Πέτρο, Μιμίκα, Άννα... Θέλω να περισωθώ μέσα σας, εσείς όμως συνωμοτείτε με κάθε μόριο της πραγματικότητας κι όλο μου πάτε κόντρα και με νικάτε και θέλετε να με πάρετε φαντάρο», γράφει μεταξύ άλλων ο 22χρονος τότε Σαββόπουλος...

Ασφαλώς υπήρξαν κι άλλοι νέοι άνθρωποι εκείνη την εποχή (όπως και αυτή την εποχή), που πήγαν κόντρα στο περιβάλλον τους (γονείς, αφεντικά, συμβατικότητες, πολιτικές...) για να ζήσουν λιγάκι πιο ελεύθερα. Το Φορτηγό, όμως, σηματοδοτεί την πρώτη φορά στην Ελλάδα που η κόντρα αυτή έγινε ΔΙΣΚΟΣ. Ένας δίσκος ο οποίος υπερασπίστηκε το συλλογικό, παγκόσμιο αίτημα ελευθερίας χωρίς σφιγμένη γροθιά, χωρίς να παραμελήσει την προσωπική ιδιοτροπία, την ετερότητα. Το καταπιεσμένο «αχ» ενός παιδιού που εμπιστεύτηκε την εσωτερική του φωνή και ακριβώς γι' αυτό καθρέφτισε κάτι απ' τον αληθινό, ατσούμπαλο και τρελό εαυτό μας.

Μουσική
3

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Yacht Rock»: Το πιο απολαυστικό μουσικό ντοκιμαντέρ της χρονιάς 

Daily / «Yacht Rock»: Το πιο απολαυστικό μουσικό ντοκιμαντέρ της χρονιάς 

Από τους Steely Dan, τους Toto και τον Kenny Loggins μέχρι τον Questlove, τον Thundercat και τον Mac De Marco, τo ντοκιμαντέρ του HBO συνδέει τις κουκίδες ενός φαινομένου που αποτελεί λιγότερο ένα μουσικό είδος και περισσότερο μια αίσθηση, μια ιδέα, ένα vibe.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
40 χρόνια Last Christmas: Η αμφιθυμία του George Michael και η «κατάρα των Χριστουγέννων»

Μουσική / 40 χρόνια Last Christmas: Η αμφιθυμία του George Michael και η «κατάρα των Χριστουγέννων»

Το αθάνατο «εορταστικό» κομμάτι παραμένει ένα δείγμα της γλυκόπικρης φύσης που χαρακτηρίζει την ιδανική ποπ: ακούγεται σχεδόν πρόσχαρο παρότι αντικατοπτρίζει το πένθος μιας διαλυμένης σχέσης.
THE LIFO TEAM
10 πράγματα για τον Folamour

Μουσική / Τα εντυπωσιακά disco και house ηχοτοπία του Folamour

Γνωστός για τα δυναμικά sets του, ο Γάλλος παραγωγός έχει εμφανιστεί σε πάνω από 500 shows διεθνώς σε εμβληματικούς χώρους και φεστιβάλ όπως το Glastonbury, το Tomorrowland και το Coachella, ενώ το Σάββατο 7 Δεκεμβρίου θα παίξει για το κοινό της Αθήνας.
ΦΩΦΗ ΤΣΕΣΜΕΛΗ
O Διονύσης Σαββόπουλος στο φετινό Rockwave σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη

Μουσική / O Διονύσης Σαββόπουλος στο φετινό Rockwave σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη

Για τον 80χρονο τροβαδούρο η απόσταση από το Ηρώδειο μέχρι το Rockwave δεν είναι και τόσο μεγάλη… Το περασμένο καλοκαίρι έστησε μια «εθνική» γιορτή για τα 50 χρόνια αποκατάστασης της δημοκρατίας στη χώρα μας, το ερχόμενο θα διοργανώσει μια προσωπική γιορτή για τα 60 χρόνια παρουσίας του στο τραγούδι.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Beatles ’64: Πριν από εξήντα χρόνια, κάτι μαγικό κι ανεπανάληπτο

Daily / Beatles ’64: Πριν από εξήντα χρόνια, κάτι μαγικό κι ανεπανάληπτο

Βασισμένο σ’ ένα εκπληκτικό πρωτότυπο υλικό, αυτό το εξαίρετο ντοκιμαντέρ του Disney+ σε παραγωγή του Μάρτιν Σκορσέζε μάς μεταφέρει με μοναδικό τρόπο σ’ αυτό που βίωσαν τα μέλη του θρυλικού συγκροτήματος όταν πάτησαν για πρώτη φορά το πόδι τους σε μια Αμερική που έμοιαζε να τους έχει απόλυτη ανάγκη.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα στις κακόφημες γειτονιές της Νέας Υόρκης

Συμφωνική Μουσική - Ιστορίες / Ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα στις κακόφημες γειτονιές της Νέας Υόρκης

Ο έρωτας ως πράξη επανάστασης. Ο θάνατος ως λύτρωση... «Μονάχα τ’ όνομά σου είν’ εχθρός μου». Η Ματούλα Κουστένη αποκρυπτογραφεί τη μουσική μιας άνευ όρων παράδοσης στην απαγορευμένη αγάπη, όπως την παραδίδει ο Λέοναρντ Μπέρνσταϊν στο «West Side Story».
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ
Εξέδιδε τη Μαρία Κάλλας τελικά η μάνα της, όπως δείχνει η ταινία με την Τζολί;

Οπτική Γωνία / Εξέδιδε τη Μαρία Κάλλας τελικά η μάνα της, όπως δείχνει η ταινία με την Τζολί;

Στο νέο biopic με την Αντζελίνα Τζολί η μητέρα της νεαρής Μαρίας Κάλλας την εξαναγκάζει σε συνευρέσεις με Γερμανούς ναζί στην κατοχική Αθήνα. Ποια είναι όμως η αλήθεια;
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ

σχόλια

1 σχόλια
>>Ένας δίσκος ο οποίος υπερασπίστηκε το συλλογικό, παγκόσμιο αίτημα ελευθερίας χωρίς σφιγμένη γροθιά<< Πηγή: www.lifo.grΟ Σαββόπουλος έσφιγγε και ύψωνε γροθιά τουλάχιστον μέχρι το 1976. «Νοιώθω άλλος κι άλλη μιαΧαιρετώ με τη γροθιάΔεν έχει τι δεν έχει πούΣτις οθόνες του λαού». (από το «Σχόλιο»)Επίσης υπήρχε περίοδος που γινόταν όλο και «πιο πολύ αριστερός». Έτσι τραγουδούσε δηλαδή. Περισσότερα, αυτή τη στιγμή, δεν μπορώ να πω. Όταν έρθει η ώρα…
Ευχαριστώ για το σχόλιο.Οι ταμπέλες αριστερός/δεξιός δεν με αφορούν. Σφιγμένη γροθιά άλλωστε μπορεί να υψώσει και ο δεξιός, όταν γίνει μέρος του όχλου.Δεν συμφωνείτε πάντως στο ότι, ήδη από το ξεκίνημά του, πέρα από το συλλογικό αίσθημα ο Σαββόπουλος αφουγκραζόταν επίσης το προσωπικό;
Εσείς λέτε να αναφέρθηκα σε δεξιό, που μπορεί να σηκώσει «σφιγμένη γροθιά» ως «μέρος του όχλου»; Έγραψα για τον Διονύση Σαββόπουλο, που τότε ήταν αριστερός, ήταν στην ΕΔΑ και γι’ αυτό τον έπιασαν, μετά το πραξικόπημα, και τον πήγαν στην Μπουμπουλίνας. Δεν τον έπιασαν ως «δεξιό», που έγινε «μέρος του όχλου».