Στο διάστημα που μεσολάβησε από το πρώτο άλμπουμ του Παιδιού Τραύματος, «Μυστικές Χορευτικές Κινήσεις», πριν από εφτά χρόνια, μέχρι τη «Δεύτερη Ζωή», που κυκλοφορεί στις 30 του μήνα, ο κόσμος έχει αλλάξει εντελώς. Ο κόσμος γενικά, αλλά και το σύμπαν του Τάσου Καρτέρη, που από το «Μέινστριμ» και μετά έγινε πιο αναγνωρίσιμος, απέκτησε μεγαλύτερο κοινό και έγινε όνομα που γεμίζει μεγάλους χώρους, εκπληρώνοντας εν μέρει το όνειρό του και ικανοποιώντας τη ματαιοδοξία του. Είναι πλέον επώνυμος, έχει τραγουδήσει δίπλα σε ονόματα που θαύμαζε ως παιδί, έχει ωριμάσει καλλιτεχνικά, έχει αλλάξει η προσωπική του ζωή, έχει μπουχτίσει από τον ψηφιακό κόσμο. Όπως πολύς κόσμος, που αναζητάει τη φυγή με κάθε τρόπο για να μπορέσει να φέρει στη ζωή του μια ισορροπία.
Αυτή η φυγή από τα πράγματα που σε καταπιέζουν και η ευκαιρία για μια δεύτερη ζωή, αλλιώτικη, πιο ελεύθερη, είναι το concept του νέου δίσκου του, που είναι με διαφορά η πιο ολοκληρωμένη δουλειά του μέχρι τώρα, η πιο φιλόδοξη και η πιο εσωτερική, παρότι χρησιμοποιεί ως πρωταγωνίστρια στις ιστορίες του την Ντιάνα, μια κοπέλα που παράτησε τα πάντα, εξαφανίστηκε για δέκα χρόνια και έδωσε σημεία ζωής κάποια στιγμή, στέλνοντας στη μάνα της ένα άλμπουμ με φωτογραφίες από τη ζωή της σε ένα μικρό χωριό της Παταγονίας. Η φυγή, η συγχώρεση και η αναζήτηση του αληθινού από τη σκοπιά της Ντιάνας ήταν η αφορμή να μιλήσουμε για το άλμπουμ του, που θα παρουσιαστεί ζωντανά την Παρασκευή 31 Οκτωβρίου στο ΠΛΥΦΑ, σε μια sold out βραδιά, που θα επαναληφθεί στις 13 Δεκεμβρίου στον ίδιο χώρο.
Πρέπει να ζήσουμε μια δεύτερη ζωή. Έστω κι αν δεν φύγουμε, να κάνουμε την πραγματικότητά μας εδώ διαφορετική και να διεκδικήσουμε κάτι άλλο.
— Τάσο, έχει αλλάξει κάτι από τότε που άρχισες να δείχνεις το πρόσωπό σου, να είναι επώνυμο το Παιδί Τραύμα;
Νομίζω ότι έχω αλλάξει, με την έννοια του ότι προσέχω αρκετά πλέον το song writing. Αυτό ήρθε με το πέρασμα του χρονου, όχι μόνο με την αποκάλυψη του προσώπου μου. Θέλω να γίνομαι ολοένα και καλύτερος σε ό,τι κάνω, και επειδή στην αρχή δεν ήμουν –και ακόμα δεν είμαι– κάποιος φτασμένος μουσικός, άρχισα να εμβαθύνω στο song writing και να μην κάνω μόνο συνειρμικά πράγματα. Άρχισα να προσέχω τις μελωδίες και να θέλω να λέω πολύ πιο συγκεκριμένες ιστορίες, να βγάζω ένα βαθύτερο νόημα από τις λέξεις. Ίσως βοήθησε και το γεγονός ότι είχα ένα πρόσωπο να δείξω και να «λογοδοτήσω» γι' αυτό που λέω.
— Δεν είναι πιο απελευθερωτικό να μιλάς ως περσόνα;
Σε μένα λειτούργησε το αντίθετο: όταν σε ξέρουν δεν μπορείς να κρυφτείς πια, πρέπει να πεις ακριβώς αυτά που έχεις στο μυαλό σου και αυτά που θέλεις, και εκεί είναι λίγο το δύσκολα τα πράγματα. Δηλαδή δεν θέλω πια να πω κάτι συμβολικά αφαιρετικό, του στυλ «έξω μυρίζει νεραντζιά». Θέλω να πω κάτι δομημένο, που να εκφράζει αυτή την αποκάλυψη του εαυτού μου, οπότε με αυτή την εννοια ήρθε ίσως και λίγο πιο μεγάλη φροντίδα και προσοχή στα τραγούδια. Είναι κάποια κομμάτια, ειδικά η «Δεύτερη Ζωή», το ομώνυμο του δίσκου, που η διαδικασία του song writing ήταν διαφορετική, πρόσεξα να μην είναι μόνο συνειρμική όπως ήταν παλιά, αλλά να πω μια ολοκληρωμένη ιστορία με αρχή, μέση και τέλος, που συνοδευόταν και με την αποκάλυψη της πραγμα τικής περσόνας μου.
Στο πρώτο τραγούδι του δίσκου, τον «Κανένα», προσπαθώ να ραπάρω πάνω σε έναν ροκ ρυθμό και νομίζω ότι λέω κάποιους από τους πιο εσωτερικούς στίχους που έχω γράψει. Ξεκινάω με την επίκληση στη μούσα. Είναι σαν να μιλάει για την ιστορία του χαμένου μας εαυτού, παράλληλα με την ιστορία του Κανένα της Οδύσσειας. Δεν σου κρύβω πως όταν το έγραφα αυτό το κομμάτι –και μου βγήκε πολύ εσωτερικά και φροϊδικά– άρχισα να αναλύω την ιστορία του Οδυσσέα στο νησί του Πολύφημου, μέσα από φροϊδική ματιά, την αποκάλυψη της ταυτότητάς μας, ποιοι είμαστε, τι σημαίνει για μας το να έχουμε όνομα, κι αυτό έκανε τον στίχο αρκετά βαρύ. Πολλοί μου είπαν να μη βγάλω κάτι τοσο βαρύ ως πρώτο single, αλλά νομίζω ότι είναι το κατάλληλο τραγούδι να ξεκινήσει αυτή την ιστορία που θέλω να πω με αυτόν τον δίσκο: της αναζήτησης του εαυτού μας. Περνάμε πάρα πολλά χρόνια χωρίς να καταλαβαίνουμε ποιοι είμαστε.
— Πόσο σε έχουν αλλάξει τα λάιβ και η επαφή με τον κόσμο;
Με έχουν αλλάξει με πολλούς τρόπους. Ο πρώτος ήταν όταν κατάλαβα ότι για να κάνω το λάιβ έτσι όπως θέλω να το κάνω εγώ πρέπει να δουλέψω όχι μόνο με προηχογραφημένα αλλά με ολόκληρη μπάντα. Θα μπορούσα να τα έχω όλα σε ένα track και να είμαι με ένα μικρόφωνο και μια κιθάρα, το οποίο είναι σεβαστό και μπορει να βγει ωραίο, αλλά δεν μου ταιριάζει. Πιστεύω στη συλλογικότητα και ήθελα το λάιβ να είναι μια συλλογική δουλειά, να είναι μια ομάδα. Οπότε έχουμε μπάντα, έχουμε άπειρες πρόβες, έχουμε δικό μας ηχολήπτη, φωτιστή κ.λπ. Έπρεπε να δουλέψω τη φωνή μου, το performance, έπρεπε να δουλέψω πάρα πολλά πράγματα, οπότε αυτό αφενός με άλλαξε, με έκανε σίγουρα λίγο καλύτερο μουσικό, και αφετετέρου με έμαθε να συνεργάζομαι.
Από την άλλη, κάτι ακόμα σημαντικό που φέρνουν τα λάιβ είναι αδρεναλίνη και ματαιοδοξία. Γιατί το να είσαι πάνω στη σκηνή και να ακούς τους άλλους από κάτω να τραγουδάνε ξαφνικά τους στίχους σου σού τονώνει το εγώ. Κάποια στιγμή άρχισε να φουσκώνει πάρα πολύ η ματαιοδοξία μου μέσα σε όλο αυτό και έπρεπε να το βάλω σε μια σωστή διάσταση. Στο τέλος της ημέρας, τραγουδάκια είναι. Τραγουδάκια λέω, που αύριο θα ξεχαστούν· δεν κάνω καμιά επανάσταση, δεν αλλάζω τον κόσμο. Εν ολίγοις, άλλαξα όταν έπρεπε να γίνω καλύτερος μουσικός, να μάθω να συνεργαζομαι, αλλά και ταυτόχρονα όταν προσγειώθηκα και είπα «ηρέμησε, δεν τρέχει και τίποτα, κάνε τη δουλειά σου και μην τρελαίνεσαι».
Παιδί Τραύμα – «Κανένας»
— Αντιδράει ο κόσμος διαφορετικά στα κομμάτια όσο περνάει ο καιρός;
Είναι ωραίο να έρχεται κόσμος και να σου λέει «ξέρω τα τραγούδια σου», ή να έρχεται στο λάιβ, είναι πολύ ωραίο, είμαι πάρα πολύ ευγνωμων για όλο αυτό. Προσπαθώ λίγο να φέρω τον εαυτό μου στη θέση τους. Την τελευταία φορά που είδα τον Παυλίδη και τον Αγγελάκα στην πλατεία Νερού ήμουν από κάτω και δεν είχα καν στο μυαλό μου ότι θα γράψω τραγούδια, και εντελώς ξαφνικά, έπειτα απο λίγα χρόνια, έπαιξα μαζί τους στο ίδιο stage. O Αγγελάκας μού έκανε την τεράστια τιμή και ανέβηκε μαζί μου στη σκηνή πέρσι και είπε δικά μου τραγούδια. Το ίδιο και ο Δεληβοριάς. Αυτό θα μπορούσε να μου πάρει τα μυαλά, αλλά επειδή πολλές φορές τα τραγούδια τα γράφω σαν να είμαι κι εγώ φαν, το αντιμετωπίζω σαν κάτι έξω από εμένα. Είναι σαν να τα έχει γράψει άλλος τα τραγούδια και να ακούω ξαφνικά να τα λένε οι αγαπημένοι μου καλλιτέχνες. Σίγουρα όμως έχω ακούσει πολύ συγκινητικά πράγματα για τα τραγούδια μου από τα παιδιά που έρχονται στα λάιβ, αλλά προσπαθώ να το κάνω βίωμα όλο αυτό και να μην αφήνω τον ναρκισσισμό να ξεπηδήσει.
Αυτός ο δίσκος για μένα είναι έργο ζωής. Είμαι εγώ αυτός ο δίσκος. Εγώ, τώρα, 100%. Το αν αυτό είναι καλό ή κακό, το αν θα έχει απήχηση ή όχι είναι άλλο θέμα. Σίγουρα όμως είμαι εγώ, είναι κάτι σημαντικό αυτό. Από την άλλη, δεν έχει κανένα νόημα να καβαλήσεις το καλάμι επειδή σε αναγνωρίζουν πέντε άνθρωποι – σιγά το πράγμα, είμαστε στην εποχή που όλοι αναγνωρίζουν όλους.
Ο στόχος μου είναι να φέρω αυτό το underground πράγμα σε λίγο πιο mainstream κοινό, αλλά όχι με την έννοια τού να αλλάξω τη φύση του underground, όχι κάνοντάς το πιο ποπ. Στον καινούργιο δίσκο είχα την τεράστια τιμή να πω ένα τραγούδι με τη Δήμητρα Γαλάνη, το «Ένα μέρος για μένα». Αυτό το κομμάτι θα μπορούσε εύκολα να πάει προς πιο έντεχνους δρόμους, όμως του βάλαμε πολύ περίεργη ενορχήστρωση, περίεργο τόνο, πολλά ηλεκτρονικά στοιχεία, απαγγελία και πολλούς πειρματισμούς. Το δικό μου «ποπ» ήθελα να αγγίζει το παράξενο underground στοιχείο. Πάντα το είχα στο μυαλό μου αυτό. Αν είναι να γίνει δημοφιλής η μουσική μου, ας γίνει με τους δικούς μου όρους. Αλλιώς δεν πειράζει, όλα καλά.
— Είναι πάλι ένα concept άλμπουμ η «Δεύτερη Ζωή», όλα σου τα άλμπουμ είναι concept, κι αυτήν τη φορά έχεις μια γυναίκα ηρωίδα, την Nτιάνα, η οποία είναι 35 χρονών. Πόσο συμβολικό είναι αυτό;
Πολλές φορές γράφω κάτι, σχεδιάζω κάτι και δεν καταλαβαίνω εκείνη τη στιγμή τι είναι. Το καταλαβαίνω έπειτα από πολύ καιρό, μου παίρνει χρόνο. Στη «Δεύτερη Ζωή» ήθελα να πω για τη ζωή μιας κοπέλας, χωρίς να καταλαβαίνω γιατί θέλω να πω αυτή την ιστορία. Γεννήθηκε το 1990, ειναι 35 χρονών, έμενε στην Αθήνα και κάποια στιγμή τα παράτησε και εξαφανίστηκε, αφήνοντας ένα σημείωμα πίσω της που έλεγε: «Δεν θέλω να με βρει κανένας». Πήγε σε ένα μικρό χωριό της Παταγονίας και έστειλε κάποιες καρτ ποστάλ στη μάνα της, είναι το μόνο σημείο ζωής που έχει δώσει ποτέ.
Προσπαθούσα να δω πώς πραγματεύεται αυτή η ιστορία τη σκοπιά της κοπέλας και χώρεσα μέσα και τη δική μου ιστορία. Όταν είπα ότι θα γίνω το Παιδί Τραύμα ήταν σαν να ακολούθησα λίγο μια παράλληλη πορεία με αυτήν τη φανταστική ηρωίδα, την Ντιάνα. Εσχάτως μου ήρθε λίγο όλο αυτό στο μυαλό. Ένιωσα ότι έχω αρχίσει με κάποιον τρόπο να γερνάω κι ότι πρέπει να γυρίσω στην πρώτη μου ζωή. Η δεύτερη ζωή μπορεί να είναι και η πρώτη μου, σε αυτήν που ήμουν ένας άνθρωπος που δεν ζούσε μέσα στην έξαψη των social media, που δεν ήταν καθηλωμένος σε μια οθόνη, δεν έπρεπε συνεχώς να κάνει παραγωγή περιεχομένου, να ζει την πολυπλοκότητα των επαφών και τον αστικό ρυθμό. Έπρεπε να φύγω από αυτά και να γυρίσω στην πρώτη μου ζωή, όποια και να ήταν αυτή, και ταυτίστηκα με την ιστορία της Ντιάνας, απ' τη σκοπιά της φυγής και της συγχώρεσης. Προσπάθησα να το κάνω ένα concept που να πει και κάτι σε κάποιον που πραγματικά νιώθει ότι θέλει να φύγει. Η δεύτερη ζωή μπορεί αυτό να συμβολίζει, ότι «θέλω να φύγω από αυτό που είμαι τώρα», μια κατάσταση, μια ζωή, έναν έρωτα, μια δουλειά, μια πόλη, και «να ξαναγυρίσω εκεί που ήμουν ήρεμος» ή «να παω κάπου που θα ειμαι ήρεμος».
Πολλές φορές σκέφτομαι τη μάνα μου, που παντρεύτηκε στα 18 της τον βιολογικό μου πατέρα, για να φύγει από την ασφυκτικότητα και την τυραννία του δικού της πατέρα. Πόσες γυναίκες δεν το έχουν κάνει αυτό, ειδικότερα σε παλιότερες εποχές; Εξαφανίστηκαν, άλλαξαν τη ζωή τους κι έφυγαν από τη μία καταπίεση για να πάνε στην άλλη; Αντίστοιχα, είναι πολλές γυναίκες και σήμερα που ψάχνουν μια φυγή, ίσως λίγο λιγότερο επειδή υπάρχει μεγαλύτερο awareness απ' ό,τι παλιότερα, αλλά είναι περισσότεροι οι λόγοι για να θέλει να φύγει κανείς σήμερα. Γενικά, νιώθω ότι αυτή η πόλη, αυτή η χώρα, είναι εχθρική απέναντι στους ανθρώπους που ζουν εδώ. Ζω στην Αθήνα τα τελευταία δεκαέξι χρόνια και κάποτε έλεγα τι ωραία που είναι και ότι η Αθήνα είναι η πόλη της ζωής μου, αλλά σιγά σιγά έχω αρχίσει να νιώθω ότι όλο αυτό το πράγμα γίνεται λίγο αβίωτο και ότι πρέπει να βρούμε μια λύση για όλο αυτό. Πρέπει να ζήσουμε μια δεύτερη ζωή. Έστω κι αν δεν φύγουμε, να κάνουμε την πραγματικότητά μας εδώ διαφορετική και να διεκδικήσουμε κάτι άλλο.
Παιδί Τραύμα - «Δεύτερη Ζωή»
— Και σε μικρό μέρος να πας, όπως στο χωριό της Παταγονίας, δεν είναι απαραίτητο να ζήσεις μέσα από το κινητό ή με τα σόσιαλ μίντια; Μπορείς να ξεφύγεις, όπου κι αν πας;
Προφανώς και δεν γίνεται, η ψηφιακή πραγματικότητα είναι μια μεγάλη φυλακή πια, δεν γίνεται να ξεφύγεις. Η δική μας γενιά έχει το προνόμιο να έχει ζήσει και την αναλογική εποχή και την ψηφιακή. Αυτό το πράγμα είναι εθισμός, γι' αυτό δεν μπορούμε να ξεφύγουμε. Αν πάμε σε ένα χωριό για πέντε μέρες μόνοι μας, χωρίς το κινητό μας, θα πάθουμε κρίση πανικού. Δεν είναι τυχαίο που η φιλοσοφία του scrolling είναι σαν να παίζεις φρουτάκια. Ειναι εθισμός, η ίδια δομή. Ως παιδιά μεγαλώσαμε στα ’80s και τις Κυριακές τα μεσημέρια ξαπλώναμε και κοιτάγαμε το ταβάνι και δεν είχαμε τι να κάνουμε: τότε αυτό μας φαινόταν βαρεμάρα. Τώρα πολύς κόσμος νοσταλγεί αυτήν τη βαρεμάρα, γιατί όλος αυτός ο βομβαρδισμός αυτής της ατέλειωτης ψηφιακής μαλακίας δεν μας αφήνει να ξεφύγουμε. Πρέπει να ξαναδούμε αυτό που κάνει η ψηφιακή πραγματικότητα στην αληθινή ζωή μας και να βάλουμε όρια. Είναι φοβερό πώς η βαρεμάρα, η χαρά, η αδρεναλίνη, η απασχόληση, όλα περνάνε μέσα από το κινητό, η πηγή της αδρεναλίνης και της χαράς είναι μόνο τα σόσιαλ μίντια και η απήχηση που έχουμε εκεί. Αυτο είναι ένα άλλο μεγάλο ζήτημα, το οποίο το αγγίζουμε επιφανειακά και λέμε «δεν με νοιάζει», αλλά τσεκάρουμε συνέχεια για να δούμε τα like. Δεν είναι υγιές να εξαρτάται η διάθεσή σου από την απήχηση που θες να έχεις, αυτό είναι για μένα σαν ναρκωτικό. Η προσέγγιση «δεύτερη ζωή» ειναι ακριβώς αυτό το ιδεατό πράγμα: «Έφυγα απ' όλα. Το φαντασιακό υπάρχει».
— Πόσο διαφορετικά έχεις δουλέψει αυτό το άλμπουμ από τα προηγούμενα;
Αυτό το άλμπουμ είναι έργο ζωής, έχω δουλέψει και την παραμικρή λεπτομέρεια. Καταρχάς, όλα τα τραγούδια έχουν γραφτεί και ολοκληρωθεί με έναν ψιλομεταφυσικό τρόπο. Για παράδειγμα, το «Τα μάγουλά σου» ξεκίνησε από ένα κορίτσι με ροδόχρου ακμή και κόκκινα μάγουλα που είχα δει σε ένα μαγαζί στην Πάτρα, το Χασομέρι, πριν από πολλά χρόνια. Η «Δεύτερη Ζωή» ξεκίνησε σε μια παραλία, όταν άρχισα να απαγγέλλω τους στίχους βλέποντας τη μικρή μου κόρη να κάνει μπάνιο. Είναι πολύ περιέργος και σχεδόν μεταφυσικός ο τρόπος που γράφτηκαν και ολοκληρώθηκαν τα τραγούδια.
Έχω δουλέψει σκληρά και την παραμικρή λεπτομέρεια που μπορείς να φανταστείς σ’ ένα πολυδιάστατο project management. Concept, χαρακτήρες, mood board, στίχοι, μουσική, ενορχήστρωση, demo, δημιουργικό, χορογραφία και άλλες εκατοντάδες –στ’ αλήθεια– λεπτομέρειες. Ήμουν τυχερός που για όλα αυτά και είχα την υποστήριξη πολλών και ταλαντούχων ανθρώπων με προεξάρχοντες τον Aki Rei και τον Βασίλη Κεχαγιά και, φυσικά, τη Fine! Records και την ομάδα της που εμπιστεύτηκε το όραμά μου. Δεν άφησα τίποτα στην τύχη. Έχουμε περάσει αμέτρητες ώρες συντονίζοντας όλους τους ταλαντούχους συνεργάτες για να γίνει όλο αυτό το πράγμα ένα ολοκληρωμένο έργο.
Σε μια εποχή που όλα είναι content 15 δευτερολέπτων, φτιάξαμε έναν δίσκο με μεγάλα σε διάρκεια τραγούδια, concept, ατέλειωτο στίχο, πολύπλοκες ενορχηστρώσεις, χορωδίες και κουαρτέτα εγχόρδων. Όλα αυτά εξυπηρετούν το όραμά μου και λένε μια ιστορία. Μια ιστορία που έχει συνοχή, αρχή, μέση και τέλος και εξυπηρετεί ένα νόημα.
Παλεύω διαρκώς μέσα μου για να μη με απασχολεί η απήχηση. Με απασχολεί να φροντίσω το έργο μου με εξονυχιστική λεπτομέρεια, ώστε το όραμα που έχω να υλοποιηθεί. Δεν με νοιάζει αν θα το ακούσει ένας ή ένα εκατομμύριο. Με νοιάζει αυτό που θα ακούσει ή θα δει να είναι αυτό που είχα στο μυαλό μου. Η δουλειά μου είναι να καταφέρω να μεταφέρω αυτό το όραμα σε δεκάδες συνεργάτες, να το κάνω δηλαδή κατονοητό σε ανθρώπους που είναι ήδη καλλιτέχνες, να τους κάνω με κάποιο τρόπο να το ασπαστούν και να το υλοποιήσουν όπως το έχω στο κεφάλι μου. Δεν είναι κάτι εύκολο.
— Από τι ζητάει συγχώρεση η Ντιάνα;
Έχεις δει το Magnolia του Πολ Τόμας Άντερσον; Tο είχα δει πριν από 25 χρόνια και το ξαναείδα προχθές και έπαθα σοκ από το πώς όλοι οι άνθρωποι στο τέλος ζητάνε συγχώρεση. H Ντιάνα ζητάει συγχώρεση κατά βάθος από τον εαυτό της. Θέλει να απαλλαγεί από τις ενοχές που βίωσε στην πρώτη της ζωή, θέλει να δημιουργήσει ένα μέρος γι' αυτήν, έναν καινούργιο χώρο, να δει τον εαυτό της να ξαναϋπάρχει όπως τον φαντάζεται. Όχι αποκηρύσσοντας το παρελθόν της, το παρελθόν ειναι πάντα εκεί, αλλά βιώνοντας τη συγχώρεση του εαυτού της σε μια «δεύτερη ζωή».
— Πες μου για τα λάιβ.
Θα κάνουμε κάποια λάιβ στην Αθήνα, στο ΠΛΥΦΑ στις 31/10, που είναι ήδη sold out, γι' αυτό ανοίξαμε ακόμα μία ημερομηνία στον ίδιο χώρο στις 13/12. Θα είναι λάιβ λίγο αλλιώτικα από τα άλλα, με ένα ιδιαίτερο light show και με μια προσέγγιση εγγύτητας. Εγγύτητα τού ενός στον άλλον και εγγύτητα στην Ντιάνα, την ιστορία της και τις καρτ ποστάλ της. Θα παίξουμε για πρώτη φορά το υλικό του νέου δίσκου. Ταυτόχρονα, οργανώνουμε κι ένα μικρό τουρ σε αρκετές πόλεις της χώρας.
Το άλμπουμ «Δεύτερη Ζωή» κυκλοφορεί στις 30/10 από τη Fine! Records. Η ζωντανή παρουσίαση θα γίνει στις 31/10 και στις 13/12 στο ΠΛΥΦΑ.
