Τα μνημειώδη κεραμικά του Theaster Gates στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
© Theaster Gates. Mε την ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και της γκαλερί Gagosian. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν / LifO

Τα μνημειώδη κεραμικά του Theaster Gates στο Μουσείο Μπενάκη

0

H συνύπαρξη σύγχρονων και αρχαίων έργων μέσα στις αίθουσες πιστοποιεί εκ νέου την πρωταρχική σχέση της ανθρωπότητας με τη γη, ενώ η αντιπαραβολή τους αναδεικνύει τη σημασία της δημιουργίας και της χειρωνακτικής εργασίας, την πνευματική σύνδεση με το χώμα, όπως αυτή έχει πάρει μορφή διαχρονικά και διαπολιτισμικά μέσω της κεραμικής τέχνης.

Το υλικό του Gates μέσα από τα επτά αγγεία που παρουσιάζονται, άλλοτε λευκά σαν την κιμωλία, άλλοτε ρηγματωμένα και άλλοτε σκούρα, βιομορφικά, με λαμπερή μεταλλική επιφάνεια, αποκτά ξανά, μέσα από ελεύθερους συνειρμούς, πνευματική σημασία, συγγένεια με τα αντικείμενα της ανατολικής, δυτικής και αφρικανικής Τέχνης, ενεργοποιεί εκλεκτικές συγγένειες και καταφέρνει να συγκεράσει αρχαίες παραδόσεις με τη σύγχρονη αισθητική. 

Υπάρχει πάντα η αίσθηση της ιερότητας στο έργο του Gates, είτε πρόκειται για εγκατάσταση ή έργα από πηλό, είτε για ακτιβιστική δράση, μελέτη συλλογών, αναβάθμιση περιοχών, κατάρτιση αρχείων.

«Πάντοτε επιστρέφω στο αγγείο. Είναι μέρος της διανοητικής ζωοδόχου δύναμης της δουλειάς μου και προηγείται όλων των άλλων ειδών δημιουργίας», λέει ο Gates, που δεν παραλείπει σε όλη τη διάρκεια της καλλιτεχνικής του πρακτικής να αποτίνει φόρο τιμής στην αγγειοπλαστική, με την οποία ξεκίνησε το μακρύ του ταξίδι στην τέχνη τη δεκαετία του ’90, όταν ήταν ακόμα φοιτητής στην Αϊόβα.

«Ο πηλός με δημιούργησε και είναι για πάντα η ρίζα του καλλιτεχνικού μου ενδιαφέροντος» λέει και πιστεύει ότι ο «κύκλος του μόχθου» και η καθημερινή χρήση των αγγείων τα καθιστά «ιερά» αντικείμενα, δίνοντάς τους υπερβατικό, κοινωνικό αλλά και τελετουργικό νόημα.

Τα μνημειώδη κεραμικά του Theaster Gates στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Theaster Gates, Vessel#20, 2020. Πηλός stoneware υψηλής όπτησης με υάλωμα © Theaster Gates. Mε την ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και της γκαλερί Gagosian. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν / LifO
Τα μνημειώδη κεραμικά του Theaster Gates στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Theaster Gates, Vessel#29, 2020. Αργιλική μάζα αναγωγικής όπτησης με υάλωμα μαγγανίου © Theaster Gates. Mε την ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και της γκαλερί Gagosian. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν / LifO

Η μαυρίλα, ο πηλός, η άυλη φύση και ο χώρος ενθαρρύνουν την έρευνα, τις ιδέες, τη διαδικασία και την παραγωγή, τη δοκιμή και την επανάληψη στο έργο του Gates και αυτές τις θεωρεί πράξεις δημιουργίας και μέρος μιας περίπλοκης ιστορίας, με το άγγιγμα να αποκαλύπτει την αμετάκλητη ταυτότητα του δημιουργού στα παράξενα ανθρωπόμορφα έργα του, στα γυαλώματα και στις υφές. Έναν τέτοιο φόρο τιμής στην αγγειοπλαστική αποτελεί και το Serpentine Pavilion του 2022 στους κήπους του Κένσιγκτον.

Ο Theaster Gates είναι ο πρώτος μη αρχιτέκτονας που υπογράφει το περίπτερο στην ιστορία του θεσμού και το έργο αποτελεί μια υπενθύμιση του Stoke-on-Trent, του τέως κραταιού κέντρου της βιομηχανίας αγγειοπλαστικής στην Αγγλία, και είναι κοινώς γνωστό ως Potteries, με τους ντόπιους να είναι γνωστοί ως Potters. Το ονομάζει Black Chapel και αποτελεί ένα ιερό-φόρο τιμής στη βρετανική τέχνη και στη «σημασία των μεγάλων κλιβάνων που χρησιμοποιήθηκαν για το ψήσιμο αγγείων».

Υπάρχει πάντα η αίσθηση της ιερότητας στο έργο του Gates, είτε πρόκειται για εγκατάσταση ή έργα από πηλό, είτε για ακτιβιστική δράση, μελέτη συλλογών, αναβάθμιση περιοχών, κατάρτιση αρχείων. Ο πηλός και η θρησκεία είναι θεμελιώδεις για την καλλιτεχνική του πρακτική, η σχέση μεταξύ Θεού και ανθρωπότητας είναι ανάλογη με τον αγγειοπλάστη που δουλεύει τον πηλό, κάτι που συνειδητοποίησε από τότε που έκανε τις πρώτες του γλάστρες. Η χρήση του πηλού τον αφορά και σε επίπεδο φυλής, στην οικοδόμηση κοινοτήτων γνώσης, στον ρόλο του στην αποικιοκρατία και το παγκόσμιο εμπόριο. «Ως αγγειοπλάστης μαθαίνεις πολύ γρήγορα πώς να φτιάχνεις σπουδαία πράγματα από το τίποτα. Νιώθω ότι ως αγγειοπλάστης αρχίζεις να μαθαίνεις πώς να διαμορφώνεις τον κόσμο», λέει.

Τα μνημειώδη κεραμικά του Theaster Gates στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Theaster Gates, Vessel #8, 2020. Πηλός stoneware υψηλής όπτησης με υάλωμα, ειδικά κατασκευασμένη βάση © Theaster Gates. Mε την ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και της γκαλερί Gagosian. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν / LifO

Το 2021 ο Gates ήρθε τέταρτος στην ετήσια κατάταξη του Art Review με τους ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή στην τέχνη. Όλα τα προηγούμενα χρόνια τα έσοδα από τις εκθέσεις του σε μεγάλες γκαλερί και μουσεία του κόσμου, που δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητα, πήγαιναν στη δημιουργία χώρων για συναντήσεις και ανταλλαγές, ειδικά για μη προνομιούχες ομάδες. Αυτός είναι και ο λόγος ύπαρξης του αγγειοπλάστη, σύγχρονου καλλιτέχνη, αρχειονόμου (εργάζεται στην προεδρική βιβλιοθήκη του Μπαράκ Ομπάμα) και ακτιβιστή, που έχει τον κόσμο στα πόδια του.

Ο Theaster Gates γεννήθηκε στο Σικάγο, στη δυτική του πλευρά. Είναι ένα από τα εννέα παιδιά, και μάλιστα το μοναδικό αγόρι, μιας οικογένειας Βαπτιστών. Η μητέρα του ήταν δασκάλα και ο πατέρας κατασκεύαζε στέγες.

Καθοριστικής σημασίας ήταν ο χρόνος που πέρασε μετά τις σπουδές του στο Tokoname της Ιαπωνίας, τόπο προσκυνήματος για όσους αγαπούν την παραδοσιακή ιαπωνική κεραμική. Εκεί μυήθηκε στο κίνημα των Mingei, την τέχνη του λαού. Ο όρος επινοήθηκε από τον Ιάπωνα φιλόσοφο Yanagi Soetsu για να περιγράψει την κεραμική, τα υφάσματα, την καλαθοπλεκτική και άλλες χειροτεχνίες που γίνονταν από ανθρώπους των οποίων τα ονόματα δεν ήταν καταγεγραμμένα.

Σήμερα ο Gates λέει ότι αυτό τον οδήγησε σε αυτό που αποκαλεί Afro-Mingei και τον εμπνέει να εξερευνά την ένταση μεταξύ των αντικειμένων εξαιρετικής ομορφιάς και της ζωής εκείνων που τα έφτιαξαν – ένας τρόπος να βλέπει ό,τι περιθωριοποιείται από το «western white sameness». 

Υποστηρίζει ότι τα αντικείμενα είναι αφηγητές και τα εξερευνά με λυρισμό αλλά και με θυμό. Όταν κατασκευάζει τα βάζα του θυμάται τους αναλφάβητους σκλάβους προγόνους του, αόρατους μέσα στην ιστορία αυτού του υλικού, έτσι έχει ανάγκη να δημιουργήσει μια γενεαλογία των χαμένων προγόνων του. Αυτή η ιδέα ότι μπορείς να διεκδικήσεις τα αγνοημένα ή διαγραμμένα μέρη ενός πολιτισμού τον οδήγησε σε τεράστια έργα κοινωνικής ανακαίνισης στο Σικάγο, στα μέρη όπου μεγάλωσε. 

Τα μνημειώδη κεραμικά του Theaster Gates στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Theaster Gates, Vessel #24, 2020. Πηλός stoneware υψηλής όπτησης με υάλωμα, ειδικά κατασκευασμένη βάση © Theaster Gates. Mε την ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και της γκαλερί Gagosian. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν / LifO

Είναι καθηγητής εικαστικών τεχνών στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο και το όραμά του είναι η υποβαθμισμένη πλευρά της πόλης να μετασχηματιστεί σε τόπο συνάντησης της κοινότητας, σε μια προσπάθεια αντιστροφής της τάσης του κοινωνικού και οικονομικού κατακερματισμού που συνέβη λόγω της οικονομικής κρίσης στις ΗΠΑ στα τέλη της περασμένης δεκαετίας. Ο ίδιος ζει και εργάζεται σε ένα παλιό εγκαταλελειμμένο ζαχαροπλαστείο που μετέτρεψε σε σπίτι και εργαστήριο.

714
To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Από το 2009 ασχολείται με τον εντοπισμό εγκαταλελειμμένων χώρων που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν μέσω του μη κερδοσκοπικού του ιδρύματος The Rebuild Foundation. Μια πρώην τράπεζα, ένα όμορφο κτίριο της δεκαετίας του 1920, έγινε η Stony Island Arts Bank, όπου τα τεράστια αρχεία των περιοδικών «Ebony» και «Jet» βρίσκονται δίπλα στα χιλιάδες αντικείμενα της συλλογής Edward J Williams που διαθέτουν ρατσιστικές αναπαραστάσεις μαύρων ανθρώπων, αυτά που ο Gates περιγράφει ως «negrobilia», καθώς και η αρχειακή συλλογή δίσκων του Frankie Knuckles, «του νονού» της house μουσικής.

Ο ίδιος έχει το συγκρότημα The Black Monks που αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της ζωής και της πρακτικής του και μέσα στον περίεργο αποπροσανατολισμό ενός κόσμου σε πανδημία πέρασε πολύ χρόνο στο Archie Bray Foundation στη Μοντάνα, ένα μέρος που χαίρει σεβασμού στον κόσμο της κεραμικής και δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1950 ως ένα μέρος που θα εξερευνά τις κεραμικές τέχνες. Με τους αρχιτέκτονες Asif Khan και τον sir David Adjaye μεταμόρφωσαν την προκυμαία του Λίβερπουλ, μία από τις πιο σημαντικές τοποθεσίες στο Ηνωμένο Βασίλειο σε φυλετικό επίπεδο, με το Διεθνές Μουσείο Δουλείας να παίζει κομβικό ρόλο.

Ο καλλιτέχνης, που είναι σε θέση να συγχωνεύσει τη γλώσσα της αφηρημένης τέχνης με την κληρονομιά της φυλετικής αδικίας, επιστρέφει πάντα στο στούντιό του για να φτιάξει γλάστρες, τούβλα, φιγούρες και αγγεία. Τα χέρια του έχουν πάντα ανάγκη να θυμούνται την τελετουργία της δημιουργίας και τη σύνδεση της αρχαίας παράδοσης με τη μοντερνιστική αισθητική, τις κοινωνικές και πολιτικές του ρίζες.

Τα μνημειώδη κεραμικά του Theaster Gates στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Theaster Gates, Vessel #12, 2020. Πηλός stoneware υψηλής όπτησης με υάλωμα, ειδικά κατασκευασμένη βάση © Theaster Gates. Mε την ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και της γκαλερί Gagosian. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν / LifO

Theaster Gates: Αγγεία

Έως 30/4

Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

Κουμπάρη 1 & Βασ. Σοφίας, Αθήνα

Ώρες λειτουργίας: Δευ., Τετ., Παρ.-Σάβ. 10:00-18:00, Πέμ. 10:00-00:00, Κυρ. 10:00-16:00

To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Γιάννης Μόραλης: Έξι κεραμικά του παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό

Πολιτισμός / Γιάννης Μόραλης: Έξι κεραμικά του παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό

Τη δεκαετία του 1960, στο πλαίσιο της συνεργασίας του με την Ανώνυμη Αγγειοπλαστική Εταιρία «Κεραμεικός» (εργοστάσιο Κεραμεικός), ο Γιάννης Μόραλης ζωγράφισε πάνω σε πιάτα και μπωλ από πορσελάνη.
THE LIFO TEAM
Κλαρίς Κλιφ: Η αναβίωση της κεραμικής φέρνει στο προσκήνιο μια «παράξενη» και πρωτοπόρο κεραμίστρια

Εικαστικά / Κλαρίς Κλιφ: Η «μόδα» της κεραμικής φέρνει στο προσκήνιο μια πρωτοπόρο κεραμίστρια

Όταν δεν υπήρχε η έννοια «γυναίκα καριέρας», η Κλιφ, που δούλευε από 13 ετών, οργάνωνε ταχυδρομικές παραγγελίες των προϊόντων της, τα οποία διαφήμιζε με φυλλάδια, και εκπαίδευε περισσότερες από 100 γυναίκες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το μουσείο Carnavalet του Παρισιού ανακαινίστηκε, πιο φιλικό στους επισκέπτες του

Design / Το μουσείο Carnavalet του Παρισιού ανακαινίστηκε, πιο φιλικό στους επισκέπτες του

Άλλαξε η σκηνογραφία του χώρου, αποκαταστάθηκαν ορισμένες στέγες και προσόψεις και αναδιαμορφώθηκε η υπάρχουσα χωρική διάταξη ώστε να συμπεριλάβει μια νέα μουσειογραφική διαδρομή.
THE LIFO TEAM
Μη πετάτε τα σπασμένα κεραμικά: Η Γιόκο Όνο με ένα νέο έργο μας δείχνει τον τρόπο να αγαπήσουμε την ατέλεια

Πολιτισμός / Μη πετάτε τα σπασμένα κεραμικά: Η Γιόκο Όνο με ένα νέο έργο μας δείχνει τον τρόπο να αγαπήσουμε την ατέλεια

Μια ιαπωνική μέθοδος αιώνων για την ανάδειξη των ατελειών, που είχε αρχίσει να δείχνει πρώτη φορά στο Mending Piece I στην ατομική της έκθεση το 1966 στην Indica Gallery του Λονδίνου.
THE LIFO TEAM

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Στη Θεσσαλονίκη για πρώτη φορά οι φωτογραφίες της Φρίντα Κάλο

Εικαστικά / Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Μια διεθνής έκθεση με 241 φωτογραφίες, που μέχρι πρόσφατα δεν είχαν δει το φως δημοσιότητας και αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές της ζωής της πιο διάσημης ζωγράφου του 20ού αιώνα, κάνει στάση το φθινόπωρο στη συμπρωτεύουσα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Έκθεση αφισών στην Ύδρα μιας Ελλάδας ανόθευτης και ταπεινής

Εικαστικά / Πώς διαφήμιζε η Ελλάδα τον εαυτό της στο εξωτερικό από το ’30 έως το ’60;

Μια σειρά αφισών του ΕΟΤ, σε μια έκθεση που φιλοξενείται στην οικία Λαζάρου Κουντουριώτη, αποκαλύπτει τις πρώτες απόπειρες και τα αρχικά βήματα του ελληνικού τουρισμού, με την υπογραφή σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Εικαστικά / Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Έχει βοσκήσει πρόβατα, έχει πουλήσει κουλούρια και έχει δουλέψει στην οικοδομή, μέχρι που αποφάσισε ότι το μόνο που ήθελε να γίνει είναι καλλιτέχνης. Τελικά, εξελίχθηκε σε έναν από τους κορυφαίους και διεθνώς αναγνωρισμένους Έλληνες δημιουργούς. Ο πρώην πρύτανης της ΑΣΚΤ είναι άνθρωπος από σπάνια πάστα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Εικαστικά / «Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Μια μεγάλη έκθεση στο Σικάγο εξετάζει την γκέι ταυτότητα ως ιστορικό φαινόμενο μέσα από 300 έργα που δημιουργήθηκαν κυρίως στην περίοδο μεταξύ του 1869, όταν δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά η λέξη «ομοφυλόφιλος», και του 1939
THE LIFO TEAM
Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ